Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 14 maja 2014 roku do tut. Sądu wpłynął wniosek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o zniesienie prawa współużytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej działkę gruntu oznaczonej nr (...) o powierzchni 243 m ^{( 2)}, położonej w W. przy ul. (...), zabudowaną budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 689 m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy dla W. M.w W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) – przysługującego (...) sp. z o.o. w udziale wynoszącym (...) części oraz M. W. (1) w udziale wynoszącym (...) części poprzez: przyznanie prawa użytkowania wieczystego powyższej nieruchomości wraz z własnością usytuowanego na niej budynku wyłącznie (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz zasądzenie od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz M. W. (1) kwoty w wysokości 300.000 złotych tytułem spłaty.

W uzasadnieniu wniosku podniesiono, że w dniu 6 lutego 2013 roku (...) sp. z o.o. zawarła z M. W. (1) przedwstępną umowę sprzedaży jej udziału w prawie użytkowania wieczystego opisanej wyżej nieruchomości. Warunek zawarcia przedmiotowej umowy stanowi uzyskanie przez M. W. (1) prawomocnego postanowienia sądu o uchyleniu zabezpieczenia w postaci zakazu zbywania przedmiotowego udziału, które wydał Sąd Okręgowy z W., XXV Wydział Cywilny, w dniu 24 marca 2009 roku w sprawie XXV C 476/08 o zachowek po J. C.. Udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości przy ul. (...) M. W. (1) nabyła bowiem po w/w J. C. ( wniosek k. 1-7; protokół k. 93, załącznik do protokołu k. 97 - 98).

Uczestniczka M. W. (1) przyłączyła się do wniosku ( protokół k. 93).

Postanowieniem z dnia 17 lutego 2015 roku tut. Sąd, na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc, zawiesił postępowanie w sprawie do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia toczącej się przed Sądem Okręgowym w Warszawie pod sygn. akt XXV C 476/08 sprawy z powództwa M. C. przeciwko M. W. (1) o zachowek. W uzasadnieniu wskazano, iż rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, której przedmiotem jest zniesienie prawa współużytkowania wieczystego nieruchomości ustanowionego na rzecz (...) sp. z o.o. i M. W. (1), jest zależne od rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego w sprawie o zachowek, sygn. akt XXV C 476/08. W tamtejszej sprawie zostało wydane prawomocne postanowienie, w którym Sąd udzielił zabezpieczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania przez M. W. (1) nieruchomości położnej w W. przy ul. (...) w części dotyczącej prawa własności J. C. i poprzez wpisanie tego zakazu do księgi wieczystej (...) i zakaz ten figuruje w dziale III w/w księgi wieczystej ( postanowienie k. 113 - 116).

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł wnioskodawca ( zażalenie k. 119 - 125). Po jego rozpoznaniu Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z dnia 18 czerwca 2015 roku uchylił postanowienie z 17 lutego 2015 roku. W uzasadnieniu wskazano, iż zabezpieczenie ustanowione w sprawie o zachowek nie może wpływać na opóźnienie realizacji prawa żądania zniesienia współwłasności w niniejszym postępowaniu. Nawet jeżeli doszłoby do z przyznaniem przez Sąd nieruchomości na rzecz innego uczestnika, to i tak nastąpi to ze spłatą dla M. W. (1), a zatem nie dojdzie do uszczuplenia jej majątku, z którego zapłaty mogą domagać się osoby występujące o zachowek ( postanowienie k. 138 – 139). Powyższe ustalenia były wiążące dla tut. Sądu z uwagi na treść art. 386 § 6 kpc zgodnie z którym ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu orzeczenia sądu drugiej instancji wiążą Sąd, któremu sprawa została przekazana.

Następnie wezwano do udziału w sprawie w charakterze uczestnika (...) S.A. ( zarządzenie k. 153). Pismem z dnia 26 kwietnia 2016 roku pełnomocnik M. C. wniósł o sprawdzenie wartości przedmiotu wniosku o zniesienie współwłasności ( pismo k. 167 – 168). W sprawach o zniesienie współwłasności wysokość opłaty sądowej od wniosku, apelacji, jak również możliwość wniesienia skargi kasacyjnej (art. 519 ¹ § 1 kpc) jest niezależna od wartości przedmiotu sporu, w związku z czym Sąd uznał ten wniosek za zupełnie bezcelowy i dlatego został on oddalony.

Postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2016 roku zwolniono (...) S.A. od dalszego udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania ( postanowienie k. 253).

W piśmie z dnia 28 kwietnia 2016 roku uczestnik M. C. wniósł o oddalenie wniosku. Jako przyczynę wskazano zakaz zbywania nieruchomości wynikający z w/w postanowienia o zabezpieczeniu ( pismo k. 196 - 197). Na wniosek uczestnika Sąd w dniu 29 czerwca 2016 roku dopuścił dowód z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości położonej przy ul. (...) w W. ( protokół k. 271 – 272).

Uczestnik w piśmie z dnia 11 lipca 2016 roku wskazał, iż wnioskodawca rozpoczął remont budynku przy ul. (...) i prace te są obecnie bardzo zaawansowane. Według uczestnika wartość budynku powinna został ustalona na moment sprzed wszczęcia robót modernizacyjnych. Prowadzone prace nie zamierzają do utrzymania substancji budynku, ale do jego zupełnej przebudowy. Tym samym wydatki poniesione przez wnioskodawcę służą wyłącznie jemu. W tym wypadku nie ma podstaw do obciążania uczestniczki tymi wydatkami - co miała potwierdzić uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1980 roku, III CZP 80/79 ( pismo k. 286 – 287).

Wnioskodawca i uczestniczka konsekwentnie podtrzymywali swoje stanowiska w sprawie – tj. zgodnie wnosili o zniesienie współużytkowania wieczystego i współwłasności budynku przez przyznanie całej nieruchomości na rzecz wnioskodawcy i zasądzenie na rzecz uczestniczki tytułem spłaty kwoty 300.000 złotych. Wnioskodawca potwierdził, iż rozpoczął daleko idący remont budynku, ale było to działanie zgodne z prawem i niezbędne z uwagi na bardzo zły stan techniczny nieruchomości. Wnioskodawca przedstawił zestawienie poniesionych kosztów – które były przedmiotem oceny biegłego sądowego D. K. ( pismo k. 192 – 193, k. 198, protokół k. 254, k. 264, k. 274, k. 290 – 293, k. 333 - 336).

W piśmie z dnia 29 grudnia 2016 roku wnioskodawca wskazał, iż opinia biegłego D. K. nie uwzględnia wartości nakładów poniesionych przez wnioskodawcę. Po odjęciu wartości tych nakładów wartość budynku wynosiła tylko 2.744.406 złotych. Uwzględniając wysokość udziału uczestniczki – tj. (...), wysokość przypadającej jej spłaty powinna wynieść 277.185 złotych. Dlatego proponowana przez wnioskodawcę wysokość spłaty w wysokości 300.000 złotych jest i tak wyższa niż wynikająca z czysto matematycznego wyliczenia ( pismo k. 470 – 472).

Na rozprawie w dniu 19 stycznia 2017 roku wnioskodawca i uczestnicy podtrzymali swoje stanowiska w sprawie. Pełnomocnik uczestnika M. C. nie kwestionował wartości samego gruntu. W zakresie budynku wskazał natomiast, iż prace remontowe budynku cały czas są kontynuowane, dlatego do czasu zakończenia tych prac nie jest możliwe wyliczenie wysokości spłaty należnej M. W. (2). W związku z powyższym wniósł o uzupełnienie opinii biegłego. Nie był jednak wskazać, do czego miały zmierzać jego wnioski dowodowe – tzn. wskazać, czy jego zdaniem spłata na rzecz M. W. (1) jest zbyt duża, czy zbyt mała ( protokół k. 481 – 482).

Na rozprawie w dniu 8 lutego 2017 roku Sąd przeprowadził dowód z uzupełniającej ustanej opinii biegłego D. K., który odniósł się do zastawienia kosztów poniesionych przez wnioskodawcę. Biegły podzielił zasadność większości wydatków poniesionych przez wnioskodawcę, zawartych w przedstawionych przez niego zestawieniach ( k. 473 – 478, k 501 - 507). Wskazał też, iż dalsze nakłady mogą jedynie pomniejszyć pierwotną wysokość nieruchomości. Wartość pierwotną budynku można ustalić poprzez pomniejszenie aktualnej wartości budynki o wartość dokonanych nakładów ( uzupełniająca opinia biegłego k. 511 – 512).

Bezpośrednio przed zamknięciem rozprawy wnioskodawca i uczestniczka podtrzymywali zgodny wniosek o zniesienie współwłasności, z kolei uczestnik M. C. wnosił o oddalenie wniosku ( protokół k. 570 – 572).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość stanowiąca działkę gruntu oznaczoną nr (...)w obrębie (...)_8. (...), o powierzchni 243 m ^{( 2)}, położona w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla W. M.w W. prowadzi księgę wieczystą o nr (...) – stanowi przedmiot współużytkowania wieczystego przysługującego (...) sp. z o.o. w udziale wynoszącym (...) części oraz M. W. (1) w udziale wynoszącym (...) części. Powyższa nieruchomość jest zabudowana budynkiem mieszkalnym o powierzchni użytkowej 689 m ^{( 2)}, stanowiącym odrębny od gruntu przedmiot prawa własności ( odpis księgi wieczystej k. 99 – 100, k. 194 – 195; wypis z rejestru gruntów k. 232).

Przed Sądem Okręgowym w Warszawie, pod sygn. akt XXV C 476/08, toczy się sprawa z powództwa M. C. przeciwko M. W. (1) o zachowek po zmarłej J. C.. W tamtejszej sprawie zostało w dniu 24 marca 2009 roku wydane postanowienie, w którym Sąd udzielił zabezpieczenia poprzez ustanowienie zakazu zbywania przez M. W. (1) nieruchomości położnej w W. przy ul. (...) w części dotyczącej prawa własności J. C. i poprzez wpisanie tego zakazu do księgi wieczystej (...) i zakaz ten figuruje w dziale III w/w księgi wieczystej. Postanowieniem z dnia 20 marca 2014 roku wniosek o uchylenie w/w postanowienia o zabezpieczeniu został oddalony. Zażalenie na powyższe postanowienie zostało oddalone postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 21 października 2014 roku, sygn. VI ACz 5178/14 ( kopia postanowienia k. 103, kopia uzasadnienia k. 104 – 106, kopia postanowienia k. 107 – 110, kopia postanowienia k. 111 – 112).

Wartość rynkowa nieruchomości przy ul. (...) w W. na wynosi łącznie 6.963.000 złotych, przy czym wartość rynkowa gruntu to 1.088.500 złotych, a wartość rynkowa budynku to 5.874.500 złotych. Obecna wartość budynku wynika z faktu, iż został on poddany intensywnym pracom adaptacyjno – modernizacyjnym wykonywanym przez (...) sp. z o.o., które wciąż trwają. Na dzień 31 października 2016 roku wartość tych prac wynosiła 4.030.935,02 złotych, lecz od tej pory uległa ona znacznemu zwiększeniu ( zestawienia wydatków remontu k. 473 – 478, k 501 - 507). Wartość pierwotną budynku można ustalić poprzez pomniejszenie aktualnej wartości budynku o wartość dokonanych nakładów ( opinia biegłego D. K. k. 392 – 444; uzupełniająca opinia biegłego k. 511 – 512).

W dniu 3 grudnia 2015 roku (...) sp. z o.o. oraz M. W. (1) zawarli w formie aktu notarialnego porozumienie oraz oświadczenie o ustaleniu hipoteki. W treści tego oświadczenia strony zgodnie wskazały, iż w sprawozdaniu finansowym wartość działki nr (...) została wyceniona na kwotę 1.384.799,12 złotych, a wartość budynku sprzed remontu na kwotę 1.074.997,96 złotych ( kopia aktu notarialnego k. 248 - 251). Na udziale M. W. (1) są ustanowione dwie hipoteki na rzecz (...) sp. z o.o. ( odpis księgi wieczystej k. 99 – 100, k. 194 – 195).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów złożonych do akt przez wnioskodawców, w tym . Dodatkowo czyniąc ustalenia faktyczne Sąd uwzględnił zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 kpc oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie zaprzeczył w trybie art. 230 kpc, co było o tyle istotne, że stan faktyczny rozpoznawanej sprawy był między stronami bezsporny.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody w postaci powyżej przywołanych dokumentów złożonych do akt. Sąd dał im wiarę w całości, gdyż nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie jakichkolwiek wątpliwości co do ich wiarygodności i mocy dowodowej. Także strony nie kwestionowały ich wiarygodności i rzetelności, zatem stanowiły podstawę dla czynionych w sprawie ustaleń.

Dodatkowo ustalając stan faktyczny Sąd uwzględnił zgodne twierdzenia wnioskodawczyni oraz uczestniczki stosownie do treści art. 229 kpc oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie zaprzeczył w trybie art. 230 kpc.

Opinia biegłego sądowego D. K., stanowiąca podstawę ustaleń faktycznych w zakresie wartości nieruchomości przy ul. (...), spełnia wszystkie wymagania formalne i merytoryczne, została sporządzona w sposób profesjonalny, przez kompetentną osobę, posiadającą stosowne kwalifikacje zawodowe. W ocenie Sądu opinia biegłego jest w pełni prawidłowa, rzetelna, wyczerpująca, bezstronna i może stanowić pełnowartościowy dowód w sprawie. Przedstawione w tej opinii wnioski są jasne i należycie uzasadnione, co dodatkowo potwierdziła ustna opinia uzupełniająca. W ocenie Sądu opinia ta spełnia wszelkie kryteria prawne i została sporządzona zgodnie z warunkami wiedzy fachowej ( opinia biegłego D. K. k. 392 – 444; k. 510 - 512).

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Wniosek jest zasadny i zasługuje na uwzględnienie. Należy wskazać, iż z zgodnie z art. 210 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 roku, poz. 459 ze zm., powoływany dalej w skrócie jako kc) każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Jest to konsekwencja przyjętej w polskim systemie prawnym zasady, iż współwłasność ma jedynie charakter tymczasowy, przejściowy, a stanem pożądanym jest zapewnienie wyłącznej własności poszczególnym osobom ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 1969 roku, III CRN 202/69, OSNPG 1969/12/81). Tymczasowy charakter i niekorzystne skutki współwłasności powodują, że żaden ze współwłaścicieli nie jest zobowiązany do trwałego pozostawania we współwłasności. Przemawia za tym również samoistność współwłasności ułamkowej jako stosunku prawnego, gdyż współwłaścicieli nie łączą żadne szczególne stosunki osobiste. Dlatego każdemu ze współwłaścicieli, bez względu na wielkość jego udziału oraz wolę pozostałych współwłaścicieli, przysługuje uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności.

Zgodnie z art. 211 kc każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałoby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Natomiast art. 212 § 1 kc stanowi, że jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. Rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosowanie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych lub sprzedana stosownie do przepisów postępowania cywilnego (art. 212 § 2 kc).

Podział fizyczny rzeczy jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, wyraźnie preferowanym przez ustawę zarówno w przypadku drodze umowy zawartej pomiędzy stronami, jak i w drodze zniesienia współwłasności na mocy orzeczenia sądowego. Pogląd ten znajduje odzwierciedlenie zarówno w stanowiskach zajmowanych przez przedstawicieli doktryny, jak i w judykaturze ( vide: postanowienia Sądu Najwyższego: z 30 października 1978 roku, III CRN 214/78, LEX nr 8143; z 16 listopada 1993 roku, I CRN 176/93, LEX nr 158139; z 29 lipca 1998 roku, II CKN 748/97, Biuletyn SN 1999, nr 1, str. 9, LEX nr 786600; z 9 września 2011 roku, I CSK 674/2010, IC 2012, nr 7-8, str. 46, LEX nr 960518). Jednakże w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje na podstawie orzeczenia, sąd powinien brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia z niepodzielności, chyba, że nie są nim zainteresowani sami współwłaściciele ( vide: postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 5 lutego 2010 roku, III CSK 195/09, LEX nr 585823, z dnia 15 czerwca 2012 roku, II CSK 582/11, LEX nr 1289195, z dnia 2 kwietnia 2014 roku, IV CSK 431/13, LEX nr 1475181). Wskazane zaś w tym przepisie ograniczenia fizycznego podziału rzeczy mają miejsce, gdy wydzielenie każdemu ze współwłaścicieli rzeczy fizyczne jest wprawdzie możliwe, ale pozostaje w sprzeczności z jej społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Przenosząc powyższe rozważania na realia rozpatrywanej sprawy należy w pierwszej kolejności podkreślić, iż ani wnioskodawca, ani uczestniczka M. W. (1) nie byli zainteresowani podziałem nieruchomości będącej przedmiotem postępowania. Poza tym już we wniosku (...) sp. z o.o. wnosiła o zniesienie współwłasności stosownie do treści art. 212 § 2 kc, natomiast uczestniczka postępowania M. W. (1) przyłączyła się co do takiego sposobu zniesienia wspólności. Zgodnie z przepisem art. 622 § 2 kpc gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku , jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w dwóch artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych.

Należy więc stanowczo podkreślić, iż Sąd ma obowiązek uwzględnić zgodny wniosek stron co do sposobu zniesienia współwłasności . Przepis art. 622 § 2 kpc pozwala sądowi odstąpić od tego obowiązku tylko wówczas, gdy wskazany we wniosku sposób nie odpowiada treści art. 621 kpc, bądź projekt podziału sprzeciwia się prawu, zasadom współżycia społecznego, bądź narusza w sposób rażący interes osób uprawnionych. W rezultacie należy przyjąć, że orzekanie w sposób zgodny z wolą zainteresowanych jest regułą , a wskazane wyłączenia stanowią od niej wyjątek (tak uznał m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 marca 2015 roku, IV CSK 400/14, Legalis nr 1203271; oraz w postanowieniu z dnia 6 listopada 2002 roku, III CKN 1372/00, Legalis nr 58650).

Problematyka zniesienia współużytkowania wieczystego była wielokrotnie przedmiotem wypowiedzi Sądu Najwyższego. Nie ulega więc wątpliwości, że do instytucji użytkowania wieczystego należy w drodze analogii stosować odpowiednio przepisy o przepisy o współwłasności. Ponadto, jako że odrębna własność budynku jest nierozerwalnie związana z wieczystym użytkowaniem, ich los musi być jednakowy. Nie można więc zbyć, obciążyć i znieść odrębnej własności (ściśle – także współwłasności) budynku bez równoczesnego zbycia, obciążenia lub zniesienia współużytkowania wieczystego ( vide: uzasadnienie uchwał Sądu Najwyższego: z dnia 13 lutego 1981 roku, III CZP 72/80, OSNC 1981/11/207, LEX nr 2655, z dnia 19 stycznia 1971 roku, III CZP 86/70, OSNC 1971/9/147, LEX nr 1227). Z tego też wynika, że zniesienie współużytkowania wieczystego gruntu nie jest możliwe bez zniesienia współwłasności związanego z tym prawem budynku.

Jednocześnie pamiętać należy, że celem postępowania o zniesienie współwłasności jest nowe ukształtowanie prawa własności rzeczy stanowiącej przedmiot współwłasności przez pozbawienie tego prawa cech wspólności (podobnie uznał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 października 2010 roku, III CSK 331/09, LEX nr 688860, oraz w postanowieniu z dnia 13 marca 2002 roku, III CKN 411/00, LEX nr 54484). Nie budzi przy tym wątpliwości, że możliwe jest zniesienie wspólności prawa użytkowania wieczystego ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2015 roku, I CSK 664/13, OSNC - Zb. dodatkowy 2016 nr B, poz. 28, str. 59).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, iż zgodny wniosek (...) sp. z o.o. oraz M. W. (1) – spełniający kryteria z art. 622 § 2 kpc, zasługuje na uwzględnienie. W świetle wiążących tut. Sąd z mocy art. 386 § 6 kpc wytycznych Sądu Okręgowego w Warszawie wniosek nie jest sprzeczny z prawem, ponadto nie narusza w żaden sposób zasad współżycia społecznego, nie zmierza do objęcia prawa i nie narusza jakiegokolwiek interesu osób uprawnionych. W świetle opinii biegłego D. K. wysokość spłaty na rzecz M. W. (1) jest niewątpliwe adekwatna do wysokości posiadanego przez nią udziału (tj. 10,1%) i w żadnym wypadku nie doprowadzi do jej pokrzywdzenia. Wręcz przeciwnie – mając na uwadze fakt, iż całość prac modernizacyjno – adaptacyjnych sfinansował wnioskodawca, to brak ich uwzględnienia dla potrzeb rozliczeń prowadziłby do nadmiernego uprzywilejowania uczestniczki.

W toku postępowania wnioskodawca przedstawił w toku postępowania szereg dokumentów które wskazywały wysokość poniesionych kosztów i zostały one ocenione przez biegłego w zdecydowanej większości za zasadne. W tej sytuacji musiały one być odjęte od aktualnej wartości budynku. Po dokonaniu tej operacji, z czysto matematycznego wyliczenia wynika, iż wartość udziału M. W. (1) jest nawet niższa niż 300.000 złotych.

Wynika to z faktu, iż niekwestionowana wartość samego gruntu to bowiem 1.088.500 złotych, a zatem należący do M. W. (1) udział w nim ma wartość 109.938,50 złotych. Z kolei obecna wartość budynku po dokonaniu nakładów to 5.874.500 złotych, a wartość nakładów to kwota znacznie większa niż 4.030.935,02 złotych ( rozliczenia k. k. 473 – 478, k 501 – 507). Wartość udziału w nim należnego M. W. (1) z pewnością nie przekracza więc kwoty 200.000 złotych. Tym niemniej uwzględniając fakt, iż wnioskodawca i uczestniczka od początku postępowania byli zgodni co do tej kwoty Sąd uznał, iż zasadne jest zasądzenie na rzecz M. W. (1) spłaty w tej wysokości.

Dodatkowo należy wskazać, iż przepisy o zniesieniu współwłasności nieruchomości nie obligują w żadnym wypadku Sądu do każdorazowego zasięgania opinii biegłego celem ustalenia wartości przedmiotu sprawy – o ile nie budzi ona zasadniczych wątpliwości czy zastrzeżeń.

Pełnomocnik uczestnika M. C. wnosił o oddalenie wniosku z uwagi postanowienie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 24 marca 2009 roku, wydane w sprawie o sygn. akt XXV C 476/08. Powyższy argument był nietrafny gdyż Sąd Okręgowy w Warszawie w postanowieniu z dnia 18 czerwca 2015 roku, sygn. V Cz 2334/15 ( postanowienie k. 138 – 139) wskazał, iż zabezpieczenie ustanowione w sprawie o zachowek nie może wpływać na opóźnienie realizacji prawa żądania zniesienia współwłasności w niniejszym postępowaniu. Nawet jeżeli doszłoby do z przyznaniem przez Sąd nieruchomości na rzecz innego uczestnika, to i tak nastąpi to ze spłatą dla M. W. (1), a zatem nie dojdzie do uszczuplenia jej majątku, z którego zapłaty mogą domagać się osoby występujące o zachowek ( postanowienie k. 138 – 139). Powyższe ustalenia były wiążące dla tut. Sądu z uwagi na treść art. 386 § 6 kpc zgodnie z którym ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiążą zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Podstawę swojego stanowiska w sprawie pełnomocnik uczestnika upatrywać chciał także w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 1980 roku, sygn. akt III CZP 80/79 (OSNCP 1980 nr 9, poz. 157). Zgodnie z jej tezą, współwłaściciel, który dokonał nakładów koniecznych na nieruchomość będącą przedmiotem współwłasności, nie może żądać zwrotu wartości tych nakładów, odpowiadających udziałowi pozostałych współwłaścicieli w całości nieruchomości, jeżeli w drodze podziału quoad usum nie korzystają oni z tej części nieruchomości, na którą zostały te nakłady dokonane.

Sąd w niniejszym składzie w pełni popiera w/w stanowisko, tym niemniej jest ono zupełnie irrelewantne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy gdyż dotyczyło zupełnie odmiennego stanu faktycznego i prawnego . W powyższej sprawie jeden ze współwłaścicieli pozwał pozostałych o zwrot kosztów remontu nieruchomości, która była przedmiotem podziału quad usum i pozwani w ogóle nie korzystali z części, która była przedmiotem remontu.

W tym miejscu warto przypomnieć, iż podstawowymi prawami związanymi ze współwłasnością jest - obok rozporządzenia rzeczą wspólną przez wszystkich współwłaścicieli lub udziałem przez każdego z nich - współposiadanie tej rzeczy oraz korzystanie z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Zasada ta wyrażona w art. 206 kc znajduje z kolei rozwinięcie w przepisie art. 207 kc w odniesieniu do rozdziału między współwłaścicielami przychodów, jakie rzecz przynosi, oraz partycypowania przez nich w wydatkach i ciężarach z tą rzeczą związanych. Stosownie do tego przepisu pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów i w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki związane z rzeczą wspólną. Z zasad tych wynika z kolei, że współwłaściciel, który poniósł wydatki na rzecz wspólną, może żądać od pozostałych współwłaścicieli zwrotu w częściach odpowiadających ich udziałowi. Uprawnienie to związane jest z podstawową zasadą współposiadania i korzystania z rzeczy przez wszystkich współwłaścicieli. Stąd też w wypadku, gdy to wspólne posiadanie całej rzeczy objętej współwłasnością i korzystanie z niej zachodzi, współwłaściciel, który dokonał nakładów koniecznych, ma prawo żądać, aby pozostali współwłaściciele ponieśli stosownie do wielkości swoich udziałów część tych nakładów. Powyższa zasada ulec musi odpowiedniej modyfikacji w sytuacji, gdy dochodzi - w drodze umowy między współwłaścicielami czy też w drodze orzeczenia sądowego - do dokonania podziału rzeczy do korzystania, a więc do tzw. podziału quoad usum.

Oczywiście tego rodzaju sytuacja w ogóle nie ma miejsca w niniejszej sprawie gdyż ma ona charakter sprawy o zniesienie współwłasności (a nie procesu o zwrot nakładów jak w w/w sprawie), a żadna ze stron nie podnosiła w ogóle kwestii żądania zwrotu kosztów nakładów czy też kwestii należności z tytuł korzystania z nieruchomości.

Poza tym w niniejszej sprawie w ogóle nie wykazano, by doszło do podziału quoad usum . Nie ma żadnych dowodów na to, iż M. W. (1) w ogóle korzystała z nieruchomości przy ul. (...). Tym samym powoływanie się na powyższą uchwałę jest całkowicie chybione i wynika prawdopodobnie z nieprawidłowego zinterpretowania tezy uchwały lub nieznajomości stanu faktycznego na tle którego została ona wydana.

Należy także dodać, iż M. W. (1) nie kwestionowała wysokości zaproponowanej jej spłaty i nie podnosiła, by została w jakikolwiek obciążona kosztami remontu w/w nieruchomości. Dodatkowo opinia biegłego w sposób dostateczny wykazała wartość nieruchomości i wysokość dotychczasowych nakładów dokonanych przez wnioskodawcę. Zasady elementarnej logiki wskazują, iż dalsze nakłady mogą jedynie wpłynąć na wysokość aktualnej wartości budynku, ale przecież nie jej wartości sprzed remontu. Powyższą wartość można ustalić poprzez odjęcie od aktualnej wartości budynku wartości nakładów dokonanych przez wnioskodawcę – co potwierdził na rozprawie w dniu 6 lutego 2017 roku biegły D. K.. W świetle jego opinii nie ma absolutnie żadnych racjonalnych podstaw by twierdzić, iż wysokość spłaty należnej M. W. (1) jest nieprawidłowa.

Z opinii biegłego wynika także jasno, iż już na obecnym etapie postępowania można ustalić wartość nieruchomości i wysokość nakładów poniesionych przez wnioskodawcę. W efekcie jest możliwe wyliczenie udziału należnego M. W. (1). W żadnym wypadku nie ma podstaw czy obowiązku oczekiwania na zakończenie prac adaptacyjnych. W ocenie Sądu przeciwne twierdzenia uczestnika M. C. są całkowicie chybione, pozbawione racjonalnych podstaw i zmierzają jedynie do przedłużenia niniejszego postępowania. Postawa uczestnika ma wyłącznie emocjonalny charakter związany z konfliktem z uczestniczką M. W. (1). Najlepszym potwierdzeniem słuszności stanowiska Sądu jest fakt, iż na rozprawie w dniu 19 stycznia 2017 roku pełnomocnik uczestnika nie był w stanie nawet wskazać tezy dowodowej na jaką miałby być dopuszczany dowodów z opinii biegłego. Pełnomocnik przyznał, iż opinia ma dopiero wskazać, czy spłata należna M. W. (1) jest zbyt duża czy zbyt mała. Oznacza to, że uczestnik w gruncie rzeczy sam nie wiedział, do czego de facto mają prowadzić jego wnioski dowodowe i zmierzał do przeciągania postępowania lub zaspokojenia swojej ciekawości. Oczywiście tego rodzaju okoliczności nie są celem postępowania cywilnego i dlatego Sąd oddalił wniosek uczestnika co do dopuszczania dowodu z kolejnej opinii biegłego ( postanowienie k. 512) jako nieprzydatny i zmierzający do niepotrzebnego przedłużania postępowania.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd postanowił znieść prawa współużytkowania wieczystego nieruchomości położonej przy ul. (...) w W., D. M., obręb (...), składającej się z działki oznaczonej numerem ewidencyjnym: (...) o powierzchni 243 m ^{( 2)}, dla której Sąd Rejonowy dla W. M.w W., VII Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą (...), wraz ze związanym z nim prawem własności usytuowanego na niej budynku o powierzchni użytkowej 689 m ^{( 2)}, która to nieruchomość była przedmiotem współużytkowania wieczystego i prawa własności budynku: (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. w udziale wynoszącym (...) części oraz M. W. (1) udziale wynoszącym (...) części - poprzez przyznanie prawa użytkowania wieczystego powyższej nieruchomości wraz ze związaną z nim własnością budynku wyłącznie na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Ponadto w pkt II sentencji, na podstawie art. 212 § 2 kc zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. na rzecz M. W. (1) tytułem spłaty kwotę 300.000 złotych - płatną w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia.

Znosząc współwłasność rzeczy wymienionej w punkcie I Sąd postanowił przyznać je na wyłączność wnioskodawcy. Postanowienie w zakresie nieruchomości pozostaje w zgodzie z wnioskiem. Należy także podkreślić, że w trakcie postępowania współużytkownicy wieczyści nie prowadzili w tym zakresie sporu. Sąd uwzględnił wysokość udziałów (niemal w 90% udziałów należy do wnioskodawcy), sytuację majątkową wnioskodawcy i treść przepisu art. 212 § 2 kc, w myśl którego zniesienie współwłasności poprzez przyznanie składnika majątkowego w całości na rzecz jednemu ze współwłaścicieli pociąga za sobą skutek w postaci obowiązku spłaty na rzecz pozostałych . W orzecznictwie podkreśla się, iż decyzja o zniesieniu współwłasności przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli ze spłatą na rzecz drugiego należy do swobodnej oceny sądu, po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, przy czym jedną z wytycznych, którą Sąd winien się kierować, jest możliwość dokonania spłaty przez współwłaściciela, któremu ma być rzecz przyznana ( vide: postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 17 września 2014 roku, I CSK 717/13, LEX nr 1532948, z dnia 24 stycznia 2013 roku, V CSK 132/12, LEX nr 1296719).

W ocenie Sądu sytuacja wnioskodawcy pozwala na przyjęcie, iż będzie on w stanie spłacić M. W. (1). Wnioskodawca to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a jej kapitał zakładowy to 1.500.000 złotych. Mając na uwadze, iż wnioskodawca posiada możliwość uczynienia zadość obowiązkowi spłaty uczestniczki, Sąd orzekł w tym zakresie zgodnie z wnioskiem.

Warto także podkreślić, iż zgodnie z art. 247 kc skutkiem niniejszego postanowienia będzie tzw. konfuzja i wygaśnięcie hipotek ustanowionych na udziale uczestniczki na rzecz wnioskodawcy. Ponadto zgodnie z art. 618 § 3 kpc kończy ono definitywnie wszelkie rozliczenia pomiędzy wnioskodawcą, a uczestniczką, dotyczące posiadania przedmiotowej nieruchomości. Do sporów współwłaścicieli o posiadanie rzeczy wspólnej należą roszczenia z tytułu korzystania z rzeczy, pobranych pożytków i innych przychodów oraz dokonanych nakładów, i to niezależnie od tego, czy miało miejsce współposiadanie, czy wyłącznie posiadanie rzeczy wspólnej i czy zostało ono naruszone ( K. Flaga-Gieruszyńska, [w:] Zieliński, Komentarz KPC, 2017, Legalis; vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 stycznia 2014 roku, I ACa 451/13, Legalis nr 776283).

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zawartego w punkcie III sentencji był art. 520 § 1 kpc zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Przepis powyższy określa ogólną zasadę ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym, która może jednak w szczególnych sytuacjach ulec zmodyfikowaniu, świadectwem czego jest treść art. 520 § 2 i 3 kpc. Tym niemniej już nawet gramatyczna wykładnia wskazanych przepisów jednocześnie wskazuje, iż zastosowanie określonych w nich instytucji prawnej i obciążanie poszczególnych uczestników kosztami zależy od samodzielnej oceny i decyzji Sądu. W żadnym wypadku nawet stwierdzenie, że interesy uczestników były rozbieżne, nie powoduje to prawnego obowiązku zasądzania od któregokolwiek nich kosztów postępowania, jak to ma miejsce w procesie. Tego rodzaju interpretacja w/w przepisów jest powszechnie przyjęta i ustalona w orzecznictwie Sądu Najwyższego, co zostało potwierdzone ostatnio choćby w postanowieniu z dnia 15 lutego 2012 roku (sygn. akt I CZ 1/12, LEX nr 1147731). Dlatego należało podzielić niekwestionowany pogląd, iż w postępowaniu nieprocesowym w zasadzie nie ma podstaw do domagania się przez uczestnika, który poniósł określone koszty, zwrotu ich od pozostałych uczestników. Stanowisko takie uzasadnione jest niezależnością i samodzielnością udziału w tym postępowaniu każdego uczestnika (podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 stycznia 2011 roku, IV CZ 101/10, LEX nr 898272; w postanowieniu z dnia 10 lutego 2012 roku, II CZ 159/11, LEX nr 1162665; Joanna Budnowska, Andrzej Zieliński: Zwrot kosztów postępowania nieprocesowego, Palestra 1995/7-8/58). Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, iż brak podstaw do odstępowania od ogólnych zasad ponoszenia kosztów postępowania nieprocesowego i zasądzania jakichkolwiek koszów postępowania.

O rozstrzygnięciu w punkcie IV Sąd orzekł na podstawie art. 83 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 roku, poz. 623 ze zm.). Zgodnie z powołanym przepisem w orzeczeniu kończącym postępowanie sąd orzeka o poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatkach.

W toku postępowania tymczasowo z sum Skarbu Państwa wydatkowano kwotę 5.721,08 złotych tytułem zwrotu kosztów pisemnej opinii biegłego D. K. ( postanowienie k. 496 - 499) oraz kwotę 205,42 złotych tytułem sporządzenia ustanej opinii uzupełniającej ( postanowienie k. 528). Łącznie wysokość tych wydatków wyniosła więc 5.926,50 złotych. Ponadto uczestnik M. C. był zwolniony od kosztów jedynie w zakresie zaliczki na poczet opinii w wysokości 1.000 złotych ( postanowienie k. 322).

Należy jednak podzielić stanowisko wnioskodawcy, iż dopuszczanie dowodu z opinii biegłego było w zasadzie niepotrzebne i wynikało wyłącznie z aktywności uczestnika M. C. ( protokół k. 271; pismo k. 467 – 468). Finalnie biegły w pełni potwierdził prawdziwość twierdzeń wnioskodawcy i uczestniczki, a twierdzenia i argumenty uczestnika były chybione i nie wpływały na dopuszczalność zniesienia współwłasności nieruchomości. Tym samym należy uznać za zasadne twierdzenia wnioskodawcy, iż dopuszczanie dowodu z opinii biegłego nie było konieczne ( pismo k. 151 – 152; k. 333 - 336).

Niewątpliwe M. C. zgłaszając powyższy wniosek miał prawo przedstawiania wszelkich dozwolonych prawem dowodów dla ustalenia okoliczności faktycznych dotyczących niniejszej sprawy. Tym niemniej musiał on sobie także zdawać z tego, iż postępowanie cywilne ma charakter odpłatny i konsekwencją określonych zachowań może być odpowiedzialność i konieczność poniesienia kosztów postępowania. Nie uszedł także uwadze Sądu fakt, iż wnioskodawca i uczestniczka nie kwestionowali opinii biegłego D. K. – przeciwnie - konsekwentnie zwracali uwagę na bezzasadność dopuszczania dowodu z opinii i wnosili o nieobciążanie ich kosztami jej sporządzenia.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał, iż należy uczestnika obciążyć kosztami sporządzenia opinii D. K. oraz kosztami jego stawiennictwa na rozprawie w dniu 9 lutego 2017 roku, tj. łącznie kwotą 4.926,50 złotych. W pozostałym zakresie – tj. co do kwoty 1.000 złotych, uczestnik był zwolniony od kosztów, dlatego w punkcie V sentencji należało tę część wydatków przejąć na rachunek Skarbu Państwa.

Mając na uwadze wszystkie przedstawione powyżej okoliczności faktyczne i treść przepisów prawa, Sąd orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: (...)