Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2017r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA – Anna Zdziarska

Sędziowie: SA – Zbigniew Kapiński (spr.)

SO (del.) – Ewa Leszczyńska - Furtak

Protokolant: – st. sekr. sąd. Marzena Brzozowska

przy udziale oskarżyciela posiłkowego subsydiarnego (...) sp. z o.o. w W.

oraz Prokuratora Anny Adamiak

po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2017 r.

sprawy P. T. urodz. (...) w W. s. A. i A. z d. P.

oskarżonego z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

na skutek apelacji, wniesionych przez obrońcę oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w W.

z dnia 3 października 2016 r. sygn. akt XVIII K 57/16

zmienia zaskarżony wyrok i uniewinnia oskarżonego P. T. od popełnienia zarzucanego mu czynu;

zasądza od oskarżyciela posiłkowego (subsydiarnego) na rzecz Skarbu Państwa kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem opłaty.

UZASADNIENIE

P. T. został oskarżony przez oskarżyciela posiłkowego (subsydiarnego) (...) Sp. z o.o. o to, że:

-w okresie od dnia 19 sierpnia 2013 r. do dnia 8 października 2013 r. w W. działając wspólnie i w porozumieniu z inną ustaloną osobą, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w zamiarze bezpośrednim, jako wiceprezes zarządu i osoba uprawniona do reprezentacji (...) sp. z o.o. wprowadził w błąd Sąd Okręgowy w W. (...), w ten sposób, że w dniu 19 sierpnia 2013 r. wraz z pozwem o zapłatę 240.000 zł przeciwko spółce (...) Sp. z o.o., złożył fakturę poświadczającą fałszywe okoliczności, datowaną na 21 marca 2012 r., wystawioną w nienależnej wysokości, za usługi, które nie zostały faktycznie wykonane na rzecz (...) Sp. z o.o. oraz niemającą oparcia w treści stosunków umownych łączących (...) sp. z o.o. i (...) Sp. Z o.o., czym doprowadził Sąd Okręgowy w W. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...) Sp. z o.o. w znacznej wartości w kwocie 240.000 zł, poprzez wydanie nakazu zapłaty z dnia 8 października 2013 r. XXVI GNc 851/13,

tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k.

Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 3 października 2016 r. oskarżonego P. T. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i za to z mocy art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. skazał go i wymierzył mu karę 1 /jeden/ roku pozbawienia wolności, z mocy art. 33 § 2 k.k. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 250 /dwieście pięćdziesiąt/ stawek dziennych po 100 /sto/ złotych każda, z mocy art. 69 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 5 /pięć/ lat, z mocy art. 628 pkt 1 k.p.k. w zw. z art. 640 k.p.k. zasądził od oskarżonego P. T. na rzecz oskarżyciela subsydiarnego (...) sp. z o. o. koszty procesu w kwocie 300 /trzysta/ złotych.

Powyższy wyrok został zaskarżany przez obrońcę oskarżonego oraz przez prokuratora.

Obrońca oskarżonego na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k. zaskarżył w całości na korzyść wyrok Sądu Okręgowego i na podstawie art. 427 § 2 k.p.k. i art. 438 pkt 2 zarzucił obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treści wyroku, a mianowicie: art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. oraz art. 167 § 1 k.p.k. w brzmieniu nadającym ustawą z dnia 24 września 2013 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 366 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt 2 i 5 k.k.

Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uniewinnienie oskarżonego P. T. od zarzucanego mu czynu.

Natomiast prokurator na podstawie art. 425 § 1, 2 k.p.k. i art. 444 k.p.k., 447 § 1 k.p.k. zaskarżając powyższy wyrok w całości na korzyść oskarżonego P. T. na podstawie art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 3 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

-błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku i mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że oskarżony kierując firmą (...) nie wykonał żadnych prac związanych z realizacją „Umowy z dnia 05 lutego 2011 r. o pełnienie funkcji Inwestora Zastępczego ...” zawartą pomiędzy firmami (...) a (...) i w związku z tym nie było podstawy prawnej do żądania zapłaty faktury z dnia 21 marca 2012 r. kwoty 240000zł od (...), podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego wskazuje, że prace objęte zapisami ww. Umowy były realizowane w ramach pełnienia funkcji Inwestora Zastępczego i dochodzenie zapłaty przez (...) przed sądem Okręgowym w Warszawie- nakaz zapłaty z dnia 8 października 2013r. sygn. XXVI Gnc 851/13 nie stanowiło doprowadzenia Sądu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem (...),

-a nadto na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił obrazę przepisów postępowania mogącą mieć wpływ na treść wyroku tj. art. 167 § 1 k.p.k. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 27 września 2013r. o zmianie ustawy Kodeksu postępowania karnego... i art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. poprzez nieuzasadnione ograniczenie inicjatywy dowodowej strony oskarżonej i oddalenie dowodów dowodowych z zeznań świadków J. B. (1), M. M., J. B. (2) wobec przyjęcia, że w sposób oczywisty zmierzają do przedłużenia postępowania

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k., art. 437 § 1 k.p.k. wnosił zmianę wyroku i o uniewinnienie oskarżonego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie apelacje są zasadne i zasługuje na uwzględnienie zawarty w nich wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu. Za całkowicie trafne i przekonujące uznać należy stanowisko prokuratora zawarte w uzasadnieniu swojej apelacji. Podnosi on zasadnie, że zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne przyjęcie, że oskarżony P. T. działał z zamiarem bezpośrednim kierunkowym w celu doprowadzenia do niekorzystnego mienia (...) przez Sąd Okręgowy w W.. Autor omawianej apelacji trafnie stwierdził, że jeżeli sprawa ma charakter typowo cywilno – prawny i dotyczy nienależytego wykonania usługi i rozstrzygnięcia zakresu obowiązywania umowy, to spór pomiędzy stronami tej umowy powinien być rozstrzygany na drodze postępowania cywilnego, a nie karnego. Prawo karne stanowi bowiem w systemie prawnym jak zasadnie stwierdzono ultima ratio, co oznacza, że ingerencja prawa karnego w danej dziedzinie życia powinna nastąpić wówczas gdy inne dziedziny prawa są niewystarczające dla rozstrzygnięcia stosunków prawnych pomiędzy stronami. Zatem prawo karne powinno mieć zastosowanie gdy w określonej sytuacji dochodzi do celowego wyłudzenia przy pomocy wyzyskania błędnego przeświadczenia strony. W realiach dowodowych i faktycznych przedmiotowej sprawy nie sposób jest przyjąć, jak błędnie uznał Sąd meriti, że oskarżony P. T. kierując do Sądu Okręgowego w W. pozew o zapłatę faktury z dnia 21 marca 2012 r. działał z zamiarem i w celu doprowadzenia Sądu do niekorzystnego rozporządzenia mieniem pokrzywdzonej spółki poprzez wprowadzenie w błąd Sądu co do zakresu wykonanych prac na budowie. Podzielić należy w pełni stanowisko skarżącego prokuratora, że tego rodzaju sytuacja byłaby możliwa i zamiar sprawcy możliwy do wykazania i udowodnienia, gdyby faktycznie oskarżony pozostawał całkowicie bezczynny i nie podjął żadnych działań i nie wykonał żadnych prac, a następnie domagałby się za nie zapłaty. Zgromadzone w niniejszej sprawie dowody nie pozwalają jednak na dokonanie tego rodzaju ustaleń a zatem chociażby z tego względu nie sposób jest racjonalnie wykazać oskarżonemu P. T. zamiaru kierunkowego. Zatem chociażby z tego względu wyrok wydany w stosunku do oskarżonego nie może być uznany za prawidłowy skoro zachowanie P. T. nie wypełniało wszystkich znamion występku określonego w art. 286 § 1 k.k. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że strony łączyła umowa o pełnienie funkcji Inwestora Zastępczego nad realizacją przedsięwzięcia inwestycyjnego „W zakresie finansowania i ukończenia budowy budynku mieszkalno – usługowego przy ul. (...) w W.”. Pełne wykonanie tej umowy przez (...) miało skutkować wypłatą wynagrodzenia ponad miliona złotych brutto oraz kwoty dodatkowej ponad 700.000 zł brutto. Nie ulega wątpliwości i ten fakt również wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, że powyższa umowa nie została zrealizowana i że została rozwiązana.

Nie oznacza to jednak, że oskarżony nie wykonał żadnych prac oraz nie podjął żadnych działań w ramach przyjęcia na siebie obowiązków Inwestora. Pomiędzy stronami w tym zakresie występuje ewidentny spór odnośnie sposobu i zakresu realizacji przedmiotowej umowy oraz wyceny wykonanych przez oskarżonego prac ale właśnie ten spór powinien zostać rozwiązany przed Sądem cywilnym bez ingerencji prawa karnego. Nie można więc przyjąć, jak uczynił to całkowicie błędnie i bezpodstawnie Sąd I instancji skazując oskarżonego, że wystawienie faktury z dnia 21 marca 2012 r. „poświadczało fałszywe okoliczności”. Jeżeli bowiem oskarżyciel posiłkowy kwestionował wartość wykonanych przez oskarżonego prac, to nic nie stało na przeszkodzie aby na drodze postępowania cywilnego podjął odpowiednie działania procesowe wykazujące niezasadność powództwa, chociażby poprzez wniesienie w terminie sprzeciwu od wydanego nakazu zapłaty.

Obecny na sali podczas rozprawy odwoławczej przedstawiciel oskarżyciela subsydiarnego I. S. oświadczył, że wydany przez Sąd nakaz zapłaty stał się prawomocny i trwa jego egzekucja. Nie wykazał jednak w sposób przekonujący dlaczego nie podjęto w terminie odpowiednich działań procesowych i nie wniesiono sprzeciwu do wydanego nakazu zapłaty.

Sąd Apelacyjny w opisanej sytuacji podziela w pełni stanowisko prokuratora, że wystawienie faktury z dnia 21 marca 2012 r. nie było zabiegiem oszukańczym i jednym z etapów skutkujących wyłudzeniem pieniędzy w drodze oszustwa i to chociażby także z tego powodu, że przedmiotowa faktura obejmuje również zapłatę za pełnienie funkcji inwestora.

Odnośnie zaś apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego, to należy stwierdzić, że zawarte w niej zarzuty są zasadne i trafne. Przedmiotowy środek zaskarżenia w części został jednak wadliwie formalnie zredagowany. Z petitum omawianej apelacji wynika, że jako podstawę prawną zarzutów wskazano jedynie pkt 2 art. 438 k.p.k. natomiast w pkt I zarzucono obrazę art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. i jak wynika z pkt 1 polega ona na dokonywaniu przez Sąd meriti błędnych ustaleń faktycznych. Wymaga zatem podkreślenia, że obraza przepisów prawa procesowego tj. art. 5 § 2 k.p.k., 7 i 410 k.p.k. to nie to samo co błąd w ustaleniach faktycznych o którym mowa w art. 438 pkt 3 k.p.k. i błąd ten jest zazwyczaj skutkiem naruszenia wskazanych przepisów procedury karnej ze sfery gromadzenia i oceny dowodów. Autor omawianej apelacji zgodnie z zasadami sztuki konstruowania środka zaskarżenia w którym stawiane są tego rodzaju zarzuty powinien po zarzutach obrazy prawa procesowego postawić zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku w ten sposób wskazując wpływ naruszenia tych przepisów na treść wyroku i w związku z tym powinien także w podstawie prawnej zarzutów wskazać także pkt 3 art. 438 k.p.k. Bez względu jednak na wskazane wyżej błędy formalne odnośnie istoty oraz rodzajowego określenia poszczególnych zarzutów, skarżący podobnie jak prokurator wykazał w sposób przekonujący, że dokonane przez Sąd meriti ustalenia faktyczne są błędne i źródłem tego błędu są uchybienia procesowe a w szczególności błędna ocena zgromadzonych w sprawie dowodów. W ocenie Sądu odwoławczego prawidłowa ocena dowodów osobowych oraz dołączonych do akt dokumentów nie pozwala bowiem na dokonanie tego rodzaju ustaleń z których ma wynikać, że oskarżony P. T. swoim zachowaniem wyczerpał wszystkie znamiona występku określonego w art. 286 § 1 k.k. Z uwagi zaś na fakt, że przy omawianiu apelacji prokuratora zostało wykazane które z tych znamion nie zostały zrealizowane to nie ma potrzeby aby ponownie odnosić się do tej kwestii. Jest bowiem oczywiste, że aby mogło dojść do skazania oskarżonego za popełnienie zarzuconego mu czynu to z zebranych w sprawie dowodów musi wynikać, że zostały zrealizowane wszystkie znamiona, określonego występku, w tym wypadku oszustwa.

Obaj skarżący wykazali w sposób przekonujący, że z pewnością zebrane w sprawie dowody nie pozwalają na jednoznaczne ustalenie, że oskarżony P. T. działał z zamiarem kierunkowym doprowadzania do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. W opisanej sytuacji brak jednego ze znamion występku określonego w art. 286 § 1 k.k. skutkować musiało zmianą wyroku i uniewinnieniem oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 632 pkt 1 k.p.k. i art. 640 k.p.k.

Sąd Apelacyjny mając na uwadze powyższe orzekł jak w wyroku.