Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód C. B. wniósł pozew o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.(dalej jako (...)) kwoty 26.290,03 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 11.389, 47 zł od dnia 18 marca 2014 roku do dnia zapłaty, od kwoty 14.900,83 zł od dnia 18 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, iż żądanie pozwu obejmuje wynagrodzenie za wykonane na rzecz pozwanego prac w zakresie dostawy oraz montażu grzejników do budynku Instytutu (...) oraz Chemii (...) w B. (pozew k. 2-6).

W dniu 30 czerwca 2015 roku Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie IX Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt IX GNc 5280/15 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający powództwo w całości (nakaz zapłaty k. 240).

Od powyższego nakazu zapłaty pozwany (...) złożył sprzeciw, w którym wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu na jego rzecz, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany w pierwszej kolejności wskazał, iż roszczenie dochodzone przez powoda uległo przedawnieniu. W dalszej kolejności podniósł zarzut potrącenia wierzytelności dochodzonych przez powoda z wierzytelnościami należnymi pozwanemu z tytułu nałożonej na powoda kary umownej w wysokości 29.713, 46 zł (sprzeciw od nakazu zapłaty k. 249-251).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniach 16 maja 2012 roku, 25 lipca 2012 roku i 23 listopada 2012 roku C. B. zawarł z (...) umowy o roboty budowlane. Przedmiotem w/w umów było m.in. wykonanie różnego rodzaju instalacji w budynkach instytutów (...) w B..

Zgodnie z § 7 w/w umów wynagrodzenie płatne będzie fakturami przejściowymi na podstawie miesięcznych protokołów zaawansowania robót, sporządzonych w oparciu o wykonany zakres rzeczowy zaakceptowany przez zamawiającego i Inspektora Nadzoru w okresach rozliczeniowych. Zapłata nastąpi w terminie 30 dni od dnia przyjęcia prawidłowo wystawionej faktury VAT. Do faktury VAT należy dołączyć zatwierdzony przez zamawiającego protokół zaawansowania robót oraz oświadczenie wykonawcy, że wymagalne wierzytelności wykonawcy na koniec poprzedniego okresu rozliczeniowego/miesiąca zostały uregulowane przez zamawiającego. Wartość faktur VAT przejściowych nie może przekroczyć 95 % wynagrodzenia, pozostałe 5 % zostanie zapłacone po podpisaniu przez strony bezusterkowego protokołu końcowego. Do faktury końcowej oprócz dokumentów wymienionych wyżej załącza się ponadto protokół odbioru końcowego podpisany wspólnie przez przedstawiciela zamawiającego i wykonawcę oraz podpisany dokument rozliczenia ostatecznego wg wzoru (umowa nr (...) k. 16-30, umowa nr (...) k. 34-47v, umowa nr (...) k. 173-178).

Brak dostarczenia rozliczenia ostatecznego nie stanowił w świetle w/w umów przesłanki do naliczenia kary umownej (umowa nr (...) k. 16-30, umowa nr (...) k. 34-47v, umowa nr (...) k. 173-178).

W dniu 17 maja 2012 roku (...) zawarł z C. B. umowę nr (...).1/o00224 na dostawy materiałów. Zgodnie z § 1 przedmiot umowy stanowiło dostarczenie dla potrzeb budowy Kampusu w B., do budynku Instytutu (...) grzejników. W § 2 strony zgodnie ustaliły, iż do obowiązków dostawcy należy m.in. realizowanie dostaw zgodnie z terminem określonym w umowie. W § 7 strony zgodnie ustaliły, iż podstawą do zapłaty za realizowane dostawy określone w umowie jest spełnienie wszystkich warunków dotyczących dostawcy wymienionych w umowie, dołączenie do faktury protokołu zaawansowania dostaw potwierdzonego przez osobę z listy osób upoważnionych przez przedstawiciela odbiorcy, uzyskanie akceptacji materiałów u Inwestora zastępczego. Uzgodniono, iż wynagrodzenie płatne będzie fakturami przejściowymi na podstawie protokołów zaawansowania dostaw za dostarczone materiały w okresach miesięcznych, przy czym wartość faktur przejściowych nie może przekroczyć 95 % wynagrodzenia, pozostałe 5 % zostanie zapłacone po podpisaniu przez strony bezusterkowego protokołu odbioru końcowego przedmiotu umowy. Ustalono, iż zapłata nastąpi w terminie 30 dni od dnia przyjęcia prawidłowo wystawionej faktury VAT przez osobę upoważnioną w siedzibie odbiorcy. Zgodnie z warunkami umowy do faktury końcowej oprócz protokołu zaawansowania dostaw, dostawca dołączy podpisany dokument rozliczenia ostatecznego. W § 5 umowy strony ustaliły, iż z płatności objętej każdą fakturą odbiorca będzie zatrzymywał kwotę w wysokości 5 % wartości brutto danej faktury, która zostanie zwrócona, na wyrażone na piśmie wezwanie dostawcy z załączoną pisemną zgodą przedstawiciela odbiorcy, w następujący sposób : 100% kwoty zatrzymanej po upływie okresu gwarancji wskazanego w umowie (umowa nr (...).1/o00224 k. 181v-185v).

W dniu 25 lipca 2012 roku strony zawarły umowę nr (...).1/o00224 na dostawy materiałów.

Zgodnie z § 1 przedmiot umowy stanowiło dostarczenie dla potrzeb budowy Kampusu w B. do budynku Instytutu (...) grzejników. W § 2 strony zgodnie ustaliły, iż do obowiązków dostawcy należy m.in. realizowanie dostaw zgodnie z terminem określonym w umowie. W § 7 strony zgodnie ustaliły, iż podstawą do zapłaty za realizowane dostawy określone w umowie jest spełnienie wszystkich warunków dotyczących dostawcy wymienionych w umowie, dołączenie do faktury protokołu zaawansowania dostaw potwierdzonego przez osobę z listy osób upoważnionych przez przedstawiciela odbiorcy, uzyskanie akceptacji materiałów u Inwestora zastępczego. Uzgodniono, iż wynagrodzenie płatne będzie fakturami przejściowymi na podstawie protokołów zaawansowania dostaw za dostarczone materiały w okresach miesięcznych, przy czym wartość faktur przejściowych nie może przekroczyć 95 % wynagrodzenia, pozostałe 5 % zostanie zapłacone po podpisaniu przez strony bezusterkowego protokołu odbioru końcowego przedmiotu umowy. Ustalono, iż zapłata nastąpi w terminie 30 dni od dnia przyjęcia prawidłowo wystawionej faktury VAT przez osobę upoważnioną w siedzibie odbiorcy. Zgodnie z warunkami umowy do faktury końcowej oprócz protokołu zaawansowania dostaw, dostawca dołączy podpisany dokument rozliczenia ostatecznego. W § 5 umowy strony ustaliły, iż z płatności objętej każdą fakturą odbiorca będzie zatrzymywał kwotę w wysokości 5 % wartości brutto danej faktury, która zostanie zwrócona, na wyrażone na piśmie wezwanie dostawcy z załączoną pisemną zgodą przedstawiciela odbiorcy, w następujący sposób : 100% kwoty zatrzymanej po upływie okresu gwarancji wskazanego w umowie (umowa nr (...).1/o00224 k. 50v-54v).

Pracownicy C. B. dostarczyli, a następnie zamontowali grzejniki w budynkach Instytutu (...) w B. (protokół odbioru robót zanikających i ulegających zakryciu k. 143-143v, protokół odbioru częściowego k. 144-145, protokół odbioru technicznego k. 145v-147, protokół z odbioru k. 148-149, wpisy dotyczące przebiegu robót budowlanych oraz zdarzeń i okoliczności zachodzących w trakcie wykonywania robót k. 150-150v, protokoły przekazania k. 151-154, protokół z odbioru końcowego dla przedsięwzięcia inwestycyjnego k. 155-156, protokoły zdawczo- odbiorcze k. 199v-206v, zeznania świadka Z. Ł. k. 434, zeznania świadka D. N. k. 435, zeznania świadka A. F. k. 436, zeznania świadka K. B. k. 437, zeznania świadka R. W. k. 438).

Grzejniki zostały poprawnie zamontowane w instytutach (...), drobne usterki są na bieżącą korygowane przez C. B. (zeznania świadka T. Z. k. 433).

W dniu 8 stycznia 2014 roku spółka (...) oraz C. B. podpisali protokoły przekazania dokumentacji powykonawczej na budynek Chemii oraz Biologii (...) w B.. Ponadto w dniu 13 lutego 2014 roku (...) dokonało odbioru robót wykonanych przez C. B. w budynkach (...) (protokoły przekazania k. 151-154, protokoły z odbioru k. 148-149).

W związku z wykonaniem i odebraniem robót, C. B. wystawił na rzecz spółki (...) m.in. następujące faktury VAT:

-nr (...), wystawioną w dniu 20 lutego 2014 roku tytułem dostawy grzejników do budynku Instytutu (...) w B., na kwotę 10.814,13 zł netto tj. 13.301, 38 zł brutto, z terminem płatności do 16 marca 2014 roku (faktura VAT k. 109).

-fakturę VAT nr (...), wystawioną w dniu 20 lutego 2014 roku tytułem dostawy grzejników do budynku Instytutu (...) w B., na kwotę 12.752,10 zł netto tj. 15.685,08 zł brutto, z terminem płatności do 16 marca 2014 roku (faktura VAT k. 110).

W dniu 30 lipca 2014 roku (...) wystosował do C. B. pismo, gdzie poinformował go, iż w związku z unikaniem rozliczenia przedmiotu umów (...) polegającym na niedostarczeniu rozliczeń ostatecznych i faktur końcowych na kwoty odzwierciedlające rzeczywistą wartość wykonanych prac, (...) naliczył karę umowną za okres od 1 lipca 2014 roku do dzisiaj w kwocie 29.713, 64 zł (pismo k. 264, rozliczenie wykonane przez (...) k. 266).

W dniu 28 lipca 2014 roku (...) wystawił na rzecz C. B. notę obciążeniową nr (...) na kwotę 29.713, 46 zł tytułem kary umownej za opóźnienie w zakończeniu i realizacji przedmiotu w/w umów (nota obciążeniowa k. 267).

Pismem datowanym na dzień 2 kwietnia 2015 roku C. B. wystosował do (...) wezwanie do zapłaty kwoty 26.290,30 zł (pismo k. 141-142, potwierdzenie odbioru k. 141).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie niekwestionowanych twierdzeń stron, wyżej powołanych odpisów dokumentów oraz okoliczności bezspornych między stronami. Strony nie kwestionowały autentyczności złożonych w sprawie dokumentów, ani ich treści, zaś Sąd również nie miał wątpliwości, co do ich wartości dowodowej, stąd były one przydatne dla ustalenia stanu faktycznego.

Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął również zeznania świadków T. Z., Z. Ł., D. N., A. F., K. B., R. W., gdyż były szczere, jasne oraz korespondowały z materiałem dowodowym zebranym w toku postępowania.

Na podstawie zeznań świadka T. Z. Sąd ustalił, iż grzejniki zostały zamontowane prawidłowo. Nie były zgłaszane zastrzeżenia co do prac, a drobne usterki są na bieżąco naprawiane przez C. B..

Na podstawie zeznań świadków Z. Ł., D. N., A. F., K. B., R. W., Sąd ustalił okoliczność, iż zakupu, dostawy, a następnie montażu grzejników dokonywali pracownicy C. B.. Zeznania świadków w tym zakresie były spójne, bez wewnętrznych sprzeczności.

Sąd pominął wnioski dowodowe z zeznań świadków W. W., Z. L., T. P., z uwagi na fakt, iż zostały one cofnięte przez pełnomocnika powoda.

Sąd oddalił wniosek dowodowy z przesłuchania stron oraz z opinii biegłego, bowiem okoliczności na jakie miały zostać przeprowadzone dowody zostały dostatecznie wykazane pozostałym materiałem dowodowym zebranym w toku postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości tj. do kwoty 26.290,30 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 11.389, 47 zł od dnia 18 marca 2014 roku do dnia zapłaty oraz od kwoty 14.900,83 zł od dnia 18 marca 2014 roku do dnia zapłaty.

Strona powodowa C. B. dochodził od strony pozwanej (...) kwoty w wysokości 26.290,30 zł tytułem wynagrodzenia za dostawę i montaż grzejników w instytutach (...) w B.. Strona powodowa swoje roszczenie wywodziła z zawartymi z pozwanym umowami dotyczącymi zadania inwestycyjnego.

Pomiędzy stronami nie była sporna okoliczność zawarcia w/w umów, ich treść oraz zakres obowiązywania.

Strona pozwana nie kwestionowała zasady jak i wysokości roszczenia. Pozwany zwalczał żądanie pozwu podnosząc, iż umowy łączące strony były umowami o dzieło, a zatem stosuje się do nich zgodnie z art. 646 k.c. dwuletni termin przedawnienia, który zaczyna bieg od dnia oddania dzieła bądź dnia, w którym dzieło miało być oddane. W niniejszym przypadku powód wykonał prace wynikające z w/w umów w 2012 roku, a wobec faktu, iż pozew został złożony w 2015 roku, roszczenie powoda uległo przedawnieniu.

W ocenie Sądu zarzut pozwanego jako bezzasadny, nie zasługuje na uwzględnienie. W pierwszej kolejności wskazania wymaga, iż w ocenie Sądu łączących strony umów nie można zakwalifikować jako umowy o dzieło. Dokonując kwalifikacji prawnej roszczenia powoda należy ocenić całokształt współpracy pomiędzy stronami. Biorąc więc pod uwagę, iż powód dokonał zarówno dostawy jak i montażu grzejników, to wówczas stosunek prawny łączący strony należy scharakteryzować jako umowę o roboty budowlane. Zastosowanie ma wówczas art. 647 k.c., zgodnie z którym przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Umowa o roboty budowlane ma charakter konsensualny, odpłatny i jest umową wzajemną (zob. art. 487-497 ), gdyż obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej ze stron umowy jest odpowiednikiem świadczenia drugiej. W ramach umowy o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do wykonania obiektu zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Zobowiązanie wynikające z umowy o roboty budowlane ma charakter zobowiązania rezultatu.

Zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie istnieje spór, czy umowa o roboty budowlane jest tylko rodzajem (podtypem) umowy o dzieło, czy stanowi odrębny typ umowy nazwanej. Stwierdzić jednak trzeba, że obecnie zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego, jak i w literaturze zwraca się uwagę na wyraźne wyodrębnienie w Kodeksie cywilnym umów o roboty budowlane i umów o dzieło jako odrębnych typów umów nazwanych.

Argumentem podawanym przy rozróżnieniu obu umów jest to, że umowa o roboty budowlane jest zazwyczaj większym przedsięwzięciem, któremu obok dokładnego projektowania towarzyszy państwowy nadzór, poza tym wskazuje się również konstytutywny element umowy o roboty budowlane, którym jest współpraca (szczególnego rodzaju) inwestora z wykonawcą (zob. K. Kołakowski, w: G. Bieniek i in., Komentarz... Zobowiązania, t. 2, s. 198).

Nie budził wątpliwości Sądu fakt, iż umowy stanowiące podstawę roszczenia powoda w niniejszym postępowaniu w rzeczywistości stanowią część procesu inwestycyjnego, którym była m.in. budowa instytutu (...) w B..

Wobec powyższego, wskazania wymaga, iż roszczenia wynikające z umowy o roboty budowlane przedawniają się w terminach określonych w art. 118 k.c.(uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2002 roku, III CZP 63/01). Zgodnie zaś z treścią art. 118 k.c., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (...) lata. Wobec powyższego w niniejszym przypadku zastosowanie będzie miał 3 letni termin przedawnienia, liczony od daty wymagalności faktur VAT nr (...). Termin płatności wskazanych wyżej faktur przypadał na dzień 16 marca 2014 roku, pozew został zaś złożony w dniu 23 czerwca 2015 roku, z powyższego wyraźnie wynika, iż roszczenie dochodzone przez powoda nie uległo przedawnieniu.

Marginalnie wskazania wymaga, iż również w przypadku uznania, że stosunek łączący strony pozbawiony jest elementu związanego z usługami bądź montażem, a więc stanowi umowę sprzedaży, roszczenie powoda również nie uległoby przedawnieniu. Wskazania dla porządku wymaga, iż zgodnie z art. art. 535. § 1. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zastosowanie ma wówczas zgodnie z art. 554 k.c., 2 letni termin przedawnienia.

Strona pozwana podnosiła, iż dokonała potrącenia wierzytelności dochodzonej przez powoda z przysługującą jej wierzytelności wynikającą z kary umownej nałożonej na stronę powodową. Podstawę nałożenia kary umownej wywodziła z braku przedstawienia przez powoda rozliczenia końcowego, co skutkowało niemożnością rozliczenia umów nr (...)

Wykonanie prawa potrącenia polega na złożeniu drugiej stronie oświadczenia woli o charakterze prawokształtującym (art. 499 k.c.), którego skutkiem, niezależnym od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem, jest umorzenie się obydwu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.), ze skutkiem czasowym określonym w art. 499 k.c., tj. od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oświadczenie o potrąceniu może być złożone w dowolnej formie. Co oczywiste, podstawowym warunkiem jego skuteczności jest, by z treści oświadczenia w sposób niebudzący wątpliwości wynikała wola potrącenia (zamiar wywołania skutku w postaci umorzenia wzajemnych wierzytelności) oraz to, jaka wierzytelność przedstawiona została do potrącenia. Niezbędne jest zatem sprecyzowanie wzajemnej wierzytelności potrącającego pod względem rodzajowym, terminowym i wartościowym, w tym dokładne określenie kwoty pieniężnej, w jakiej ta wierzytelność się wyraża (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/2006, wyrok SN z dnia 30 maja 1968 r., II PR 202/68, wyrok SN z dnia 4 lutego 2000 r., II CKN 730/98, wyrok SA w Warszawie z dnia 26 marca 2009 r., VI ACa 1278/08). Składając oświadczenie o potrąceniu i podnosząc zarzut potrącenia strona jest zobowiązana wykazać fakt dokonania potrącenia oraz udowodnić wierzytelność przedstawioną do potrącenia co do zasady i co do wysokości, składając stosowne wnioski dowodowe i przedstawiając dowody (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 2 grudnia 2005 r., II CK 268/05). Zgodnie z art. 6 k.c., określającym zasadę rozkładu ciężaru dowodu, obowiązek udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

W pierwszej kolejności stwierdzenia wymaga, iż ocena niniejszego zarzutu wskazuje, iż pozwany nie kwestionuje roszczenia powoda co do zasady jak i wysokości.

W wystosowanym do powoda piśmie z dnia 30 lipca 2014 roku (k. 264- 265) strona pozwana zaznacza, iż powodem dla obciążenia C. B. karą umowną jest fakt nie dostarczenia spółce (...) rozliczeń ostatecznych i faktur końcowych, zaś w nocie obciążeniowej (k. 167) pozwany wskazuje, że kara umowna została wystawiona za opóźnienie w zakończeniu realizacji przedmiotu umowy z winy wykonawcy. Pomijając kwestie niespójności w/w pism, uwagę zwraca fakt, iż pozwany nalicza karę umowną za niedostarczenie ostatecznego rozliczenia ostatecznego w sposób jakby naliczał karę umowną za opóźnienie w wykonaniu umowy, traktując niedostarczenie rozliczenia tak jakby umowa nie została wykonana.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, iż kara umowna jest instrumentem, który posiada w sobie elementy sankcji. Wobec powyższego analizując enumeratywnie wymienione w łączących strony umowach nr (...) wypadki aktualizujące powinność naliczenia kary umownej, za niedopuszczalne należy uznać stosowanie wykładni rozszerzającej. W w/w umowach zostało bowiem klarownie wskazane w jakich konkretnych przypadkach pozwany jest uprawniony do obciążenia powoda karą umowną. W ocenie Sądu każdy z tych przypadków należy interpretować w sposób literalny, a więc ścisły. Sąd analizując treść umów, doszedł do wniosku, iż brak jest w nich regulacji dającej możliwość pozwanemu do naliczenia kary umownej w przypadku nieprzedstawienia ostatecznego rozliczenia przez powoda. Mając na uwadze zgłoszone przez pozwanego zarzuty, stwierdzenia zatem wymaga, iż bez znaczenia pozostaje dla toku niniejszego postępowania fakt, czy powód dochował powyżej wskazanego obowiązku. Strony bowiem nie uzgodniły, aby niedopełnienie powyższego stanowiło przesłankę do obciążenia powoda karą umowną.

Mając powyższe na uwadze, Sąd zasądził na rzecz powoda od pozwanego kwotę 26.290,30 zł. Wysokość dochodzonej przez powoda kwoty była po za sporem.

O odsetkach od zasądzonej kwoty sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z terminem wymagalności płatności faktur VAT przedłożonych przez powoda.

Powód wygrał w całości sprawę i na należne mu od pozwanej koszty złożyła się opłata sądowa i koszty zgodnie ze spisem kosztów, w tym koszty zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości stawki minimalnej wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa oraz koszty czterokrotnego dojazdu pełnomocnika powoda do Sądu. Sąd uznał, iż charakter sprawy, jej stopień trudności jak również nakład pracy pełnomocnika powoda uzasadniał przyznanie, zgodnie z wnioskiem, podwyższonego wynagrodzenia w wysokości dwukrotności stawki minimalnej.

ZARZĄDZENIE

- odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.