Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku

Wydział V Karny Sekcja Odwoławcza

w składzie:

Przewodniczący: SSO Jacek Myśliwiec

Sędziowie: SSO Katarzyna Gozdawa-Grajewska

SSO Olga Nocoń (spr.)

Protokolant: Monika Maj

w obecności Marleny Pineckiej Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Rybniku

po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2017 r.

sprawy:

S. W. /W./

syna J. i M.

ur. (...) w R.

oskarżonego o przestępstwa z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 275 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 1 kk z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 12 lipca 2016r. sygn. akt IX K 1067/14

I.utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa opłatę za II instancję w kwocie 1500 (tysiąc pięćset) złotych i obciąża go wydatkami za II instancję w kwocie 20 (dwadzieścia) złotych.

SSO Jacek Myśliwiec

SSO Katarzyna Gozdawa-Grajewska SSO Olga Nocoń (spr.)

Sygn. akt V.2 Ka 567/16

UZASADNIENIE

S. W. został oskarżony o to, że:

I.w dniu 7 sierpnia 2012 roku w R., działając wspólnie i w porozumieniu z G. M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, używając jako autentycznych dokumentów z uprzednio podrobionymi podpisami Ł. M. (1) w postaci umowy kredytu gotówkowego (...) nr (...)- (...) i karty deklaracji (...) oraz posługując się dowodem osobistym Ł. M. (1), jego legitymacją emeryta oraz decyzją (...) Oddział w R. o waloryzacji jego emerytury wprowadził w błąd przedstawiciela Banku (...) S.A. z siedzibą w B. co do tożsamości kredytobiorcy oraz zamiaru i możliwości wywiązania się ze spłaty zaciągniętego kredytu w kwocie 20.000,00 złotych, czym doprowadził Bank (...) S.A. z siedzibą w B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wartości 18.905,94 złote, tj. o czyn z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 275 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

II. w dniu 7 listopada 2012 roku w R., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu uzyskania dla siebie pożyczki oraz osiągnięcia korzyści majątkowej, używając jako autentycznych dokumentów z uprzednio podrobionymi podpisami Ł. M. (1) w postaci umowy prostej pożyczki gotówkowej nr (...), oświadczenia pożyczkobiorcy, deklaracji zgody, wniosku o udzielenie pożyczki i karty informacyjnej pożyczkobiorcy oraz uprzednio wykonanych kserokopii dowodu osobistego Ł. M. (1), jego legitymacji emeryta i decyzji (...) Oddział w R. o waloryzacji jego emerytury, a ponadto przedkładając poświadczające nieprawdę pisemne oświadczenie o uzyskiwaniu dochodów z tytułu zatrudnienia na umowę o pracę w (...) S.A. z siedzibą w R. wprowadził w błąd przedstawiciela (...) Bank S.A. z siedzibą w W. co do tożsamości pożyczkobiorcy oraz zamiaru i możliwości wywiązania się ze spłaty zaciągniętej pożyczki w kwocie 10.000,00 złotych, czym doprowadził (...) Bank S.A. z siedzibą w W. do niekorzystnego ż rozporządzenia mieniem w kwocie nie większej niż 10.000 złotych, tj. o czyn z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk,

III. w dniu 9 stycznia 2013 roku w R., działając wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, używając jako autentycznych dokumentów z uprzednio podrobionymi podpisami Ł. M. (1) w postaci umowy prostej pożyczki gotówkowej nr (...), oświadczenia pożyczkobiorcy, deklaracji zgody, wniosku o udzielenie pożyczki z karty informacyjnej pożyczkobiorcy oraz uprzednio wykonanych kserokopii dowodu osobistego Ł. M. (1), jego legitymacji emeryta i decyzji (...) Oddział w R. o waloryzacji jego emerytury, wprowadził w błąd przedstawiciela (...) Bank S.A. z siedzibą w W. co do tożsamości pożyczkobiorcy oraz zamiaru i możliwości wywiązania się ze spłaty zaciągniętej pożyczki w kwocie 10,000,00 złotych, czym doprowadził (...) Bank S.A. z siedzibą w W. do niekorzystnego

rozporządzenia mieniem w kwocie nie większej niż 10.000 złotych, tj. o czyn z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

G. M. została oskarżona o to, że:

IV. w dniu 7 sierpnia 2012 roku w R., działając wspólnie i w porozumieniu z S. W., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podrobiła podpisy swojego męża Ł. M. (1) na umowie kredytu gotówkowego Banku (...) S.A. (...) nr (...)- (...) i karcie deklaracji (...), a następnie używając tak podrobionych dokumentów jako autentycznych oraz posługując się dowodem osobistym Ł. M. (1), jego legitymacją emeryta oraz decyzją (...) Oddział w R. o waloryzacji jego emerytury wprowadziła w błąd przedstawiciela wymienionego banku co do tożsamości kredytobiorcy oraz zamiaru i możliwości wywiązania się ze zaciągniętego kredytu w kwocie 20.000,00 złotych, czym doprowadziła Bank (...) S.A. z siedzibą w B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem wartości 18.905,94 złote, tj. o czyn z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 275 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Wyrokiem z dnia 12 lipca 2016 r., wydanym w sprawie IX K 1067/14, Sąd Rejonowy w Rybniku uznał oskarżonego S. W. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, szczegółowo opisanego w punkcie I wyczerpującego ustawowe znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 275 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za czyn ten na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 60 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 zł (punkt 1 wyroku)

Tym samym wyrokiem Sąd uznał oskarżonego S. W. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, szczegółowo opisanego w punkcie II wyczerpującego ustawowe znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk i art. 297 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za czyn ten na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 60 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 zł (punkt 2 wyroku).

Nadto Sąd uznał oskarżonego S. W. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu, szczegółowo opisanego w punkcie III wyczerpującego ustawowe znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za czyn ten na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk wymierzył mu karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 60 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 zł (punkt 3 wyroku).

Na mocy art. 85 kk, art. 86 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 kk Sąd połączył oskarżonemu wyżej orzeczone w pkt 1 do 3 kary pozbawienia wolności i kary grzywny i wymierzył mu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności i karę łączną grzywny w wysokości 150 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 40 zł.

Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 kk Sąd warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego S. W. kary pozbawienia wolności na okres próby 5 lat.

Tym samym wyrokiem Sąd Rejonowy w Rybniku uznał oskarżoną G. M. za winną popełnienia zarzucanego jej czynu szczegółowo opisanego w punkcie IV, wyczerpującego ustawowe znamiona przestępstwa z art. 286 § 1 kk i art. 270 § 1 kk i art. 275 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za czyn ten na mocy art. 286 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk oraz art. 33 § 2 kk wymierzył jej karę 1 roku pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 60 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 zł .

Na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r. w zw. z art. 4 § 1 kk Sąd warunkowo zawiesił wykonanie orzeczonej wobec oskarżonej G. M. kary pozbawienia wolności na okres próby 3 lat.

Na mocy art. 44 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015r. w zw. z art. 4 § 1 kk orzekł wobec oskarżonych środek karny w postaci przepadku na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych znajdujących się na k.115-128, k.131-143, k.154-158 akt.

Na podstawie art. 627 k.p.k. i art. 2 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23.06.1973 roku o opłatach w sprawach karnych Sąd zasądził na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe: od oskarżonego S. W. wydatki w wysokości 5.114,72 zł oraz opłatę w wysokości 1.500 zł , zaś od oskarżonej G. M. wydatki w wysokości 1.078,94 zł oraz opłatę w wysokości 540 zł.

Apelację od powyższego wyroku złożył obrońca oskarżonego S. W., zaskarżając zapadłe orzeczenie w całości. Powołując się na przepisy art.427§2 kpk i art.438 kpk skarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego orzeczenia, mających wpływ na jego treść, polegający na ustaleniu na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego, iż oskarżony S. W. wyczerpał swoim zachowaniem znamiona przypisanych mu zaskarżonym wyrokiem w punktach 1, 2, 3 czynów,

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na treść wyroku, mianowicie:

a)  art. 4 kpk i 7 kpk – przez sprzeczną z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji błędne wnioski co do popełnienia przez oskarżonego przypisanych mu czynów,

b)  art. 410 kpk – poprzez nieuwzględnienie podczas wyrokowania wszystkich okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej,

c)  art. 366 kpk – poprzez niewyjaśnienie przez Sąd I instancji wszystkich istotnych okoliczności sprawy,

d)art. 5§1 kpk poprzez uznanie oskarżonego za winnego popełnienia przypisanych mu zaskarżonym wyrokiem czynów w sytuacji, kiedy wina oskarżonego nie została udowodniona oraz przez faktyczne nałożenie na oskarżonego obowiązku wykazania swojej niewinności w sytuacji kiedy „ciężar dowodowy obciąża oskarżyciela posiłkowego”.

"Z ostrożności procesowej” (s.2 apelacji) skarżący zarzucił wyrokowi naruszenie prawa materialnego, tj. art. 12 kk poprzez niezastosowanie przedmiotowego przepisu w stanie niniejszej sprawy.

W oparciu o tak postawione zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o umorzenie postępowania, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia przypisanych zaskarżonym wyrokiem czynów, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego na uwzględnienie nie zasługiwała.

Wbrew stanowisku skarżącego, kontrola odwoławcza nie wykazała, aby Sąd I instancji dopuścił się obrazy przepisów procedury, skutkującej błędem w ustaleniu stanu faktycznego sprawy. Należy podkreślić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, może okazać się trafnym tylko wówczas, gdy podnoszący go w apelacji zdoła wykazać sądowi I instancji uchybienie przy ocenie materiału zebranego dowodowego, polegające na nieuwzględnieniu przy jej dokonywaniu tak zasad logiki, wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, jak też całokształtu ujawnionych w sprawie okoliczności (tak m.in. wyrok SA w Lublinie z 27 kwietnia 2006 r., II AKa 80/06, Prok. i Pr. – wkł. (...)). W niniejszej sprawie Sąd I instancji poddał analizie wszystkie zebrane i prawidłowo ujawnione dowody (art.410 k.p.k.), zaś ocena tych dowodów nie przekracza granic zakreślonych regułą z art.7 k.p.k. Dokonując ustaleń faktycznych, Sąd wskazał, na jakich dowodach oparł swoje rozstrzygnięcie, a którym dowodom (i w jakim zakresie) odmówił wiary. Swoje stanowisko w tym przedmiocie przekonująco uzasadnił w pisemnych motywach rozstrzygnięcia. Nie można uznać, by Sąd orzekający pozostawił poza sferą rozważań jakieś istotne dowody i wynikające z nich okoliczności, a z innych nie wyciągnął oczywistych wniosków. Tym samym nie sposób także mówić o dowolnej, jednostronnej czy niepełnej ocenie materiału dowodowego. Odniesienie się do zarzutu naruszenia przepisu art.366§1 k.p.k. jest co najmniej problematyczne w sytuacji, gdy skarżący nie określa, na czym miałoby polegać naruszenie wskazanej normy i jakie istotne okoliczności sprawy miały pozostać nie wyjaśnione. Przebieg przewodu sądowego świadczy bez wątpienia o podejmowaniu przez Sąd orzekający szeregu czynności dowodowych także z urzędu i brak jest podstaw twierdzić, izby przewodniczący rozprawy nie czuwał prawidłowo nad biegiem postępowania bądź nie dbał o ustalenie faktów w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy. Co do zarzucanego w apelacji naruszenia zasady obiektywizmu należy zwrócić uwagę, że przepis art.4 k.p.k. definiuje jedną z ogólnych reguł rządzących procesem karnym i jako taki nie może stać się bezpośrednim przedmiotem zarzutu odwoławczego z art.438 pkt 2 k.p.k. Dla skutecznego dowiedzenia, że doszło do naruszenia przez sąd tejże

zasady konieczne jest wskazanie obrazy konkretnych przepisów procedury karnej, których przestrzeganie prowadzi dopiero do realizacji reguły obiektywizmu. Poza tym, zasada obiektywizmu wyrażona w art.4 k.p.k. nie polega - jak oczekuje tego skarżący - na obowiązku interpretowania materiału dowodowego jedynie na korzyść oskarżonego. Zasada ta nakazuje, by w polu widzenia i w rozważaniach organu prowadzącego postępowanie karne znajdowały się okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. Zachowanie obiektywnego stosunku do stron procesowych oraz obiektywna ocena wszystkich zgromadzonych dowodów w żadnym razie nie oznacza, natomiast, by sąd miał czynić ustalenia faktyczne na podstawie dowodów, których wiarygodność została zdyskredytowana. Obowiązująca procedura karna nie przewiduje prymatu dowodów korzystnych dla oskarżonego nad dowodami przemawiającymi na jego niekorzyść.

Nie można upatrywać dowolności w ocenie dowodów przez Sąd I instancji w tym, iż odmówił on wiary wyjaśnieniom oskarżonego, negującego popełnienie zarzucanych mu czynów. Weryfikacja materiału dowodowego pod kątem jego wiarygodności jest prawem i obowiązkiem sądu, zaś linia obrony S. W. nie wytrzymywała krytyki w konfrontacji z wyjaśnieniami oskarżonej G. M. oraz zeznaniami świadków D. W., S. P., D. L., rozpatrywanymi w powiązaniu z dowodami z dokumentów. Opisując okoliczności zaciągnięcia kredytu w Banku (...) S.A., G. M. obciążała również samą siebie. Nigdy nie negowała własnego współudziału w tym zdarzeniu, włącznie z osobistym sfałszowaniem podpisów męża i posłużeniem się dokumentami na nazwisko Ł. M. (1). To na skutek jej zawiadomienia zostało zainicjowane postępowanie przygotowawcze w niniejszej sprawie. Z powodu popełnionego czynu oskarżona G. M. wyraziła skruchę, nie odwoływała się od zapadłego wyroku skazującego. Jej twierdzenia odnośnie autorstwa podpisów na umowie kredytu z 7 sierpnia 2012 r. zostały potwierdzone wynikami ekspertyzy pisma ręcznego i dokumentów (k.369-382,543-569). Wbrew temu, co utrzymywał oskarżony, Ł. M. (2) nigdy nie udawał się do oddziału Banku (...) S.A. w C. celem złożenia podpisów na przygotowanej i zaakceptowanej umowie, jego podpisy zostały bowiem podrobione przez małżonkę w obecności S. W. na terenie R.. Sąd I instancji zasadnie przyjął, iż nie ma podstaw do tego, by kwestionować wyjaśnienia G. M., która konsekwentnie podkreślała, że w zaciąganiu pożyczek w (...) Bank S.A. nie brała udziału i że oskarżony poza jej wiedzą wykorzystał dane Ł. M. (1) oraz wcześniej pozyskane kopie dokumentów. Zarówno umowa pożyczki z 7 listopada 2012 r., jak i umowa pożyczki z 9 stycznia 2013 r. zostały przygotowane w filii biura M. w R., gdzie obsługą klientów zajmowali się na zmianę oskarżony oraz D. W.. Zakwestionowane umowy nie trafiły do S. P., która posiadała uprawnienia do sygnowania umowy podpisem jako pośrednik działający w imieniu banku, co już wskazywało na nieprawidłowość postępowania osoby sporządzającej dokumentację i chęć ukrycia faktycznych okoliczności zaciągnięcia pożyczek. Świadek D. W. zaprzeczyła, by podpisy widniejące na wymienionych umowach należały do niej. Podniosła, że G. M. była obsługiwana przez oskarżonego S. W. i nie przekazywała jej żadnych dokumentów. Powyższe zgodne jest zresztą z wyjaśnieniami oskarżonej, która zaznaczyła, że w związku z zaciągnięciem kredytu w Banku (...) wręczyła dokumenty

męża S. W. i to on sporządzał niezbędne kserokopie, a w biurze oprócz nich

dwojga nie było nikogo więcej. Słusznie przy tym dostrzeżono analogie pomiędzy okolicznościami udzielenia przez (...) Bank S.A. pożyczek gotówkowych na nazwisko Ł. M. (1) a sposobem działania oskarżonego przy popełnieniu przestępstw osądzonych prawomocnym wyrokiem skazującym w sprawie IX K 925/13 Sądu Rejonowego w Rybniku. Trudno uznać za przypadek, że w sporządzonych dokumentach jako adres do korespondencji Ł. M. (1) wskazano ten sam adres (Ż., Os. 700-lecia 5/11) co w przypadku S. A., na nazwisko której S. W. - popełniając przestępstwa oszustwa - zaciągnął pożyczki w dniach 5 lipca 2012 r. i 20 września 2012 r. Z adresem tym Ł. M. (2), ani jego żona nie mieli nic wspólnego i nic im on nie mówił. Zarówno w przypadku pożyczek na nazwisko Ł. M. (1), jak i zdarzeń objętych skazaniem w sprawie IX K 925/13 spłata początkowych rat pożyczek na rzecz (...) Bank S.A. odbywała się za pośrednictwem firmy (...). G. M. nigdy nie korzystała z usług tej firmy i nie dokonywała płatności w punkcie pośrednictwa finansowego położonym w Ż., z usług (...) korzystał natomiast regularnie oskarżony S. W.. Fakt przelania kwot pożyczek z umów nr (...) na konto G. M. w (...) Bank (...) S.A. (zgodnie z dyspozycją rzekomego pożyczkobiorcy) i wypłacenia tych kwot przez oskarżoną jako jedynego dysponenta rachunku (k.597-599) nie był przez Sąd I instancji negowany. Nie oznacza on jednak, jak oczekuje tego skarżący, że zaciągnięcie wspomnianych pożyczek odbyło się za wiedzą, a tym bardziej przy udziale G. M.. Prawidłowo oceniono w tym względzie wyjaśnienia oskarżonej, która wskazała, iż wypłacone środki pieniężne przekazała S. W. zgodnie z instrukcjami tego ostatniego, a o tym, iż pieniądze pochodziły z pożyczek zaciągniętych przez oskarżonego na dane Ł. M. (1) dowiedziała się po fakcie. Zważywszy na uzgodnienia między oskarżonymi co do sposobu spłacania kredytu w Banku (...), a także to, jak oskarżony tłumaczył G. M. potrzebę wykazywania operacji na jej koncie osobistym i zasilenia salda na rachunku, by następnie pieniądze z konta móc podjąć (k.415-417), nie jest bynajmniej nieprawdopodobnym wniosek, że G. M. - działając naiwnie w zaufaniu do słów S. W. - przekazywała mu pieniądze, nie zdając sobie sprawy z pochodzenia podejmowanych środków i w konsekwencji nie będąc również świadomą, że podlegają one zwrotowi jako pożyczka. (...) Bank (...) S.A. nie prowadził usługi powiadamiania posiadacza rachunku o każdorazowej zmianie salda, a z materiału dowodowego nie wynika, by oskarżona zapoznawała się z tytułami przelewów. Łatwowierność G. M., która - jak zauważa Sąd meriti - uległa manipulacjom oskarżonego i dała się omamić wizją posiadania większej gotówki, do której nigdy nie miała dostępu (s.25 uzasadnienia), nie odbiera wyjaśnieniom przesłuchiwanej cechy wiarygodności, ani tym bardziej nie ekskulpuje S. W.. Wersję wypadków prezentowaną przez oskarżoną wspiera pośrednio wykaz połączeń telefonicznych udostępniony przez (...) S.A. oraz treść utrwalonej korespondencji sms-owej. Mimo, iż numer telefonu (798 271 729), z którego G. M. otrzymywała wiadomości nie został zarejestrowany i operator sieci telekomunikacyjnej nie dysponuje danymi osobowym abonenta (k.217), nie ma powodów poddawać w wątpliwość wyjaśnień oskarżonej, że numer ten podał jej S. W. na potrzeby kontaktowania się z nim. Treść korespondencji sms-owej w kontekście

całokształtu materiału dowodowego świadczy - co dostrzegł Sąd I instancji - że nikt poza oskarżonym nie mógł być autorem wiadomości wysyłanych do G. M., tylko on znal bowiem opisywaną w nich sytuację. Wypada na marginesie zauważyć, że nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, że G. M. miała wiedzę o zaciągnięciu pożyczek w (...) Bank S.A., miałoby to znaczenie jedynie dla ewentualnego ustalenia jej współudziału w badanych przestępstwach, natomiast w dalszym ciągu nie zwalniałoby od odpowiedzialności oskarżonego S. W., bez którego nie doszłoby do przygotowania dokumentacji potrzebnej do uzyskania pożyczek w firmie pośredniczącej i do samego zawarcia z bankiem umów na cudze nazwisko. Odpowiedzialność tę oskarżony ponosiłby nawet w przypadku, gdyby nie odniósł korzyści majątkowej na skutek oszustwa, bowiem partycypowanie w kwocie rozporządzenia mieniem przez pokrzywdzonego nie jest warunkiem przypisania odpowiedzialności karnej za omawiane czyny.

Za bezzasadny należało uznać - sformułowany "z ostrożności procesowej" - zarzut naruszenia prawa materialnego. Został on zresztą wadliwie skonstruowany, gdyż już z uzasadnienia apelacji wynika, że zarzucając niezastosowanie przepisu art.12 k.k. skarżący w istocie zmierza do wykazania, że zaskarżony wyrok zapadł wbrew negatywnej przesłance procesowej z art.17§1 pkt 7 k.p.k., co winno skutkować uchyleniem orzeczenia oraz umorzeniem postępowania. Skutki, jakich obrońca upatruje w fakcie uprzedniego prawomocnego skazania oskarżonego wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku w sprawie IX K 925/13, nie przekładają się tymczasem na zaistnienie w obecnie rozpoznawanej sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej (art.439§1 pkt 8 k.p.k.). Prawomocne skazanie za przestępstwo popełnione czynem ciągłym stwarza stan materialnej prawomocności w stosunku do okresu objętego skazaniem, co oznacza, że nie jest możliwe prowadzenie innego postępowania co do zachowań podjętych przez sprawcę w okresie wyznaczonym przez początek pierwszego i zakończenie ostatniego zachowania składającego się na czyn ciągły (zob. m.in. postanowienie SN z 29 marca 2006 r., I KZP 58/05, publ. w L.; wyrok SN z 3 grudnia 2007 r., V KK 109/07, publ. w L.; wyrok SN z 27 września 2013 r., II KK 221/13, publ. w L.). W przypadku oskarżonego S. W. sytuacja taka nie ma miejsca. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 23 kwietnia 2015 r., zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodek (...) w R. z dnia 8 lutego 2015 r. (odpisy - k.703-704), S. W. został skazany za trzy występki oszustwa na szkodę (...) Bank S.A. popełnione w warunkach ciągu przestępstw określonego w art.91§1 k.k. Wprawdzie każdy z przypisanych wówczas występków zawierał w swojej kwalifikacji prawnej art.12 k.k., lecz każdy z osobna został popełniony w pojedynczej dacie dziennej (odpowiednio: 27 listopada 2012 r., 5 listopada 2012 r., 20 września 2012 r.) i żadna z tych dat nie pokrywa się z czasem dokonania czynów zarzuconych w obecnym postępowaniu. Okoliczność, że czyny S. W. objęte wcześniejszym prawomocnym skazaniem były stosunkowo zbliżone w czasie do aktualnie przypisanych zdarzeń, a przestępstw osądzonych w obu postępowaniach oskarżony dopuścił się w podobny sposób, jako przedstawiciel firmy (...), nie wystarczą do uznania jego zachowań za jeden czyn. Przyjęcie, że różne zachowania przypisane sprawcy w różnych wyrokach skazujących stanowią ten sam czyn ciągły wymagałoby wykazania, że wszystkie te zachowania były objęte z góry powziętym zamiarem. Owego zamiaru nie można z kolei

utożsamiać z jakąś bliżej nieokreśloną generalną akceptacją możliwości popełnienia w przyszłości czynów zabronionych czy też wykorzystywania tej samej nadarzającej się sposobności popełniania takich czynów, z góry powzięty zamiar musi być bowiem interpretowany w świetle art.9§1 k.k., co oznacza, że sprawca musi uświadamiać sobie w sposób konkretny przyszłe zachowania, które stanowić mają czyn ciągły, przynajmniej w tych elementach, które mają znaczenie dla przyjęcia realizacji znamion danego typu czynu zabronionego (postanowienie SN z 15 maja 2014 r., IV KK 8/14, publ. w L.). Okoliczność taka w żadnym razie nie wynika z treści wyroku zapadłego w sprawie IX K 925/13 i jego pisemnych motywów, a sam skarżący nie starał się jej w żaden sposób wykazać.

W toku kontroli instancyjnej nie stwierdzono podstaw do modyfikowania oceny prawnej czynów przypisanych oskarżonemu. Jakkolwiek można mieć wątpliwość, czy w kwalifikacji kumulatywnej czynów z punktów 1 i 3 zaskarżonego wyroku trafnie pominięty został przepis art.297§1 k.k., który obejmuje penalizacją przypadki przedłożenia w celu uzyskania kredytu lub pożyczki m.in. dokumentów podrobionych lub przerobionych (por. wyrok SA w Katowicach z 24 marca 2011 r., II AKa 49/11, Lex nr 846493; wyrok SA w Katowicach z 6 grudnia 2012 r., II AKa 426/12, KZS 2013/5/67; wyrok SA w Katowicach z 7 marca 2013 r., II AKa 25/13, Prok. i Pr. - wkł. 2013/10/27), ewentualnej zmianie wyroku w tym przedmiocie stał na przeszkodzie procesowy zakaz reformationis in peius, wyrok został bowiem zaskarżony wyłącznie na korzyść oskarżonego.

Nie można też uznać, by orzeczona wobec oskarżonego kara nosiła cechy rażącej surowości. W świetle ustaleń dokonanych przez Sąd I instancji, a dotyczących stopnia społecznej szkodliwości przypisanych występków i zawinienia oskarżonego, należało dojść do przekonania, iż wymierzone kary - zarówno pozbawienia wolności, jak i kumulatywnej grzywny - jawią się jako w pełni adekwatne i odpowiadające dyrektywom przewidzianym w art.53 k.k. Wysokość orzeczonych kar jednostkowych pozbawienia wolności oscyluje wciąż w dolnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego w przepisie, stanowiącym każdorazowo podstawę wymiaru kary (art.286§1 k.k.). Kara łączna pozbawienia wolności i kara łączna grzywny zostały orzeczone prawidłowo przy zastosowaniu pośredniej zasady łączenia kar (zasada asperacji), z należytym uwzględnieniem powiązań przedmiotowo-podmiotowych między zbiegającymi się przestępstwami. Jeśli nadto zważyć, że - dzięki regule intertemporalnej z art.4§1 k.k. - Sąd meriti sięgnął wobec oskarżonego po dobrodziejstwo warunkowego zawieszenia wykonania kary łącznej pozbawienia wolności, rozstrzygnięcia w przedmiocie kary w żadnym razie nie można poczytywać za takie, które niesie w sobie nadmierną, nieuzasadnioną dolegliwość dla sprawcy. Pamiętać należy, że zmiana orzeczenia o karze mogłaby nastąpić jedynie wówczas, gdyby kara ta z uwagi na jej rodzaj lub rozmiar jawiła się jako ‘rażąco niewspółmierna’. Wspomniana niewspółmierność „w ustawie została poprzedzona określeniem ‘rażąca’, co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku z powodu czwartej podstawy odwoławczej. Określenie ‘rażąca’ należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie przez swą niewspółmierność razi (oślepia)” (wyrok SA w Krakowie z 28 października 2011 r., sygn.akt

II AKa 216/11). W rozpoznawanej sprawie sytuacja taka nie ma miejsca, z przyczyn naprowadzonych powyżej.

Ubocznie podnieść należy, iż uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie wyjaśnia przyczyn, dla których Sąd Rejonowy nie orzekł obowiązku naprawienia szkody na rzecz Banku (...) S.A. (...) Bank S.A., mimo złożenia przez przedstawicieli pokrzywdzonych stosownego wniosku (pisma - k.113-114, 152, 521, 717). Nie wiadomo w szczególności, czy brak orzeczenia w tym przedmiocie był wynikiem przeoczenia, czy może stwierdzenia przez Sąd orzekający, że szkoda w mieniu banku została już naprawiona (co jednak nie wynika z akt) albo że istnieją tytuły egzekucyjne obejmujące roszczenia wynikające z popełnienia przestępstw. Tak czy inaczej, nawet gdyby postąpienie Sądu I instancji było nieprawidłowe, kierunek zaskarżenia wyroku i ograniczenia wynikające z normy art.434§1 k.p.k. wykluczały ewentualne uzupełnienie w toku kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie o środku z art.46§1 k.k.

Ostatecznie, nie uznając zasadności zarzutów skarżącego i nie znajdując podstaw do zmiany lub uchylenia orzeczenia z urzędu, Sąd odwoławczy utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.

Stosownie do art.636§1 k.p.k. oraz art.8 w zw. z art.2 ust.1 pkt 4 i art.3ust.1 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych obciążono oskarżonego S. W. opłatą za II instancję w kwocie 1500 zł oraz wydatkami za postępowanie odwoławcze w wysokości 20 złotych. Wniesiony przez obrońcę i skierowany przeciwko całości wyroku środek odwoławczy nie został uwzględniony, a nie zachodziły przesłanki do zwolnienia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych przewidziane w art.624§1 k.p.k. w zw. z art.634 k.p.k.

SSO Jacek Myśliwiec

SSO Katarzyna Gozdawa - Grajewska SSO Olga Nocoń