Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV Cz 749/13

POSTANOWIENIE

Dnia 11 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy w Słupsku Wydział IV Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym

Przewodniczący: SSO Mariusz Struski:

Sędziowie: SSO Elżbieta Jaroszewicz, SSO Dorota Curzydło (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2013r.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa małoletnich J. G. i A. G.

reprezentowanych przez matkę K. G. (1)

przeciwko J. G.

o alimenty

w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie

na skutek zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Lęborku, z dnia 13 września 2013r., III RC 252/13,

p o s t a n a w i a:

oddalić zażalenie.

sygn. akt IV Cz 749/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Lęborku udzielił zabezpieczenia na czas trwania postępowania o rozwód i zobowiązał pozwanego J. G. do łożenia na rzecz małoletniego syna J. G. tytułem alimentów kwotę po 450 zł miesięcznie, poczynając od 30 sierpnia 2013r. i na rzecz małoletniego syna A. G. tytułem alimentów kwotę po 400 zł miesięcznie, poczynając od 3 lipca 2013r., płatnych z góry do 10-tego każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w płatności każdej raty do rąk ich matki K. G. (2).

Sad Rejonowy wskazał w uzasadnieniu postanowienia, że działająca w imieniu małoletnich powodów matka domagała się zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych na rzecz dzieci w kwotach po 450 zł miesięcznie na rzecz syna J. i 400 zł miesięcznie na rzecz syna A.. Podniosła przy tym, że małoletni J. jest dzieckiem wymagającym systematycznych zajęć terapeutycznych w Poradni (...)oraz, że uczęszcza do przedszkola integracyjnego. Z kolei małoletni A. jest dzieckiem alergicznym.

Sąd I instancji ustalił, że przedstawiciele ustawowi małoletnich powodów posiadają pełną władzę rodzicielską wobec dzieci, aczkolwiek przez ostatni rok małoletni J. mieszkał u matki w L., a małoletni A. mieszka od czerwca 2013r. u swojego ojca w N.. Postanowieniem z dnia 30 sierpnia 2013r. Sąd Rejonowy w Lęborku w sprawie III Nsm 251/13 udzielił z urzędu zabezpieczenia w ten sposób, że ustalił, iż na czas postępowania o ograniczenie władzy rodzicielskiej miejscem zamieszkania małoletniego J. będzie miejsce zamieszkania jego matki i orzeczeniu temu nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

W dalszej kolejności Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany J. G. jest właścicielem domu w Ł., składającego się z 13 pokoi, wynajmowanych turystom, nadto posiada samochód osobowy, który wykorzystuje do świadczenia usług, jako taksówkarz. Pozwany posiada także las w S. oraz ziemie w P., na które otrzymuje dofinansowanie z Unii Europejskiej. Dodatkowo Sąd wskazał, że pozwany łoży na utrzymanie syna, pochodzącego z jego małżeństwa, kwotę 500 zł miesięcznie tytułem alimentów.

Ponadto, z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że wydatki miesięczne, ponoszone przez przedstawicielkę ustawową małoletnich powodów wynoszą: na rzecz syna J. kwotę łączną 1.158 zł, a na rzecz syna A. – kwotę łączną 994 zł, przy czym jednocześnie otrzymuje ona na każde dziecko zasiłek pielęgnacyjny w kwocie po 153 zł miesięcznie.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny i odwoławszy się do dyspozycji art. 730 1 § 1 i 2 k.p.c. oraz art. 753 k.p.c. Sąd Rejonowy w Lęborku uznał, że wniosek o zabezpieczenie zasługuje na uwzględnienie w całości. Przytaczając art. 133 § 1 k.r.o. wskazał, że rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie a zakres tych świadczeń zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Analizując podniesione przez przedstawicielkę ustawową okoliczności oraz elementy kosztów utrzymania małoletnich dzieci stron, Sąd meriti zważył, że roszczenie alimentacyjne zostało uprawdopodobnione, nadto nie kwestionował żadnych wydatków przez nią wskazanych we wniosku o udzielenie zabezpieczenia, a związanych z ich utrzymaniem. Biorąc pod uwagę także wiek małoletnich dzieci oraz konieczność rehabilitacji małoletniego J. G., jak i chorobę alergiczną małoletniego A. G., stwierdził, że wskazane koszty utrzymania są wyważone i uwzględniają specyficzne potrzeby obojga dzieci, zgodne z ich stanem zdrowia.

Podkreślił także, że matka małoletnich realizuje swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o ich wychowanie, natomiast zobowiązany do alimentacji ojciec dzieci posiada możliwości finansowe do łożenia kwoty po 850 zł miesięcznie tytułem zabezpieczenia w niniejszej sprawie.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył pozwany. Z treści uzasadnienia należy wnioskować, że skarżący zarzucił, iż matka małoletnich powodów nie uprawdopodobniła istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia zgłoszonemu roszczeniu alimentacyjnemu oraz wysokości ponoszenia kosztów utrzymania małoletnich dzieci stron. Wskazał, że podnoszone przez nią okoliczności, odnośnie uczęszczania małoletniego J. G. do przedszkola integracyjnego, ponoszenia kosztów na utrzymanie małoletnich dzieci stron oraz dotyczące jego sytuacji materialno-finansowej nie polegają na prawdzie. Wyjaśnił przy tym, że w okresie od 9/2012r. do 5/2013r. syn J. uczęszczał wprawdzie do przedszkola integracyjnego, ale pozostawał wówczas pod jego opieką. Natomiast, co do swojej obecnej sytuacji finansowej wskazał, że posiada jedynie 2 ha młodego lasu, z uprawy którego nie otrzymuje żadnych dochodów, że łączny jego dochód z uprawy ziemi wraz z dopłatami finansowymi z Unii Europejskiej wynosi 5.210,32 zł, że jego dom w N. posiada jedynie 10 pokoi i nie wszystkie z nich wynajmuje turystom. Zakwestionował również sytuację finansową matki małoletnich powodów.

Mając na uwadze powyższe oraz odnosząc się do innych postepowań Sądu Rejonowego w Lęborku, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku matki małoletnich powodów lub zastosowanie trybu z art. 395 § 2 k.p.c. oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postepowania, związanych z wniesieniem zażalenia.

W odpowiedzi na zażalenie przedstawicielka małoletnich powodów wniosła, za pośrednictwem swojego pełnomocnika, o utrzymanie zaskarżonego postanowienia w mocy oraz obciążenie pozwanego kosztami postepowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył , co następuje:

Zażalenie nie zasługiwało na uwzględnienie.

W pierwszym rzędzie wskazać należy, że obowiązujące przepisy pozwalają na zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego już wówczas, gdy uprawniony uprawdopodobni istnienie tego roszczenia (art. 753 § 1 k.p.c.), co w niniejszej sprawie nie budzi najmniejszych wątpliwości Sądów obu instancji. Uprawdopodobnienie roszczenia w postępowaniu zabezpieczającym, przy uwzględnieniu treści art. 243 k.p.c. oznacza bowiem, że uprawniony winien jedynie przedstawić i uzasadnić twierdzenia, które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Natomiast, dla zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego nie jest konieczne posiadanie przez uprawnionego interesu prawnego w jego udzieleniu. Wynika to z faktu, że zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego podlega szczególnym rygorom, w szczególności może zmierzać do zaspokojenia roszczenia (art. 753 § 1 k.p.c.).

Jednocześnie należy zauważyć, że rzeczą Sądu Odwoławczego, rozpoznającego zażalenie, jest nie tylko uwzględnienie okoliczności leżących u podstaw wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczeniu uprawnionych do alimentacji małoletnich powodów, lecz także uwzględnienie całokształtu materiału procesowego zebranego dotychczas w sprawie, w tym także faktów przytoczonych przez strony w postępowaniu głównym, ale przede wszystkim przez pozwanego w celu odparcia zarzutów przeciwko zgłoszonemu żądaniu. Sąd dokonuje bowiem w ten sposób oceny prawdopodobieństwa roszczenia na podstawie całego zebranego materiału procesowego. Taka zasada działania Sądu znajduje potwierdzenie w judykaturze, w której przyjęto, że Sąd w postępowaniu zabezpieczającym uprawniony jest ocenić wagę przesłanek uwiarygodniających roszczenie przez ich porównanie z przesłankami podważającymi prawdopodobieństwo. Przy ocenie, czy roszczenie jest wiarogodne, Sąd powinien nadto uwzględnić znajdujący się w aktach sprawy materiał, który podaje w poważną wątpliwość okoliczności mające uprawdopodobnić żądanie (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9.09.1961 r., IV CZ 54/61, LexPolonica nr 315981, OSP 1962, nr 12, poz. 289 z glosą B. Dobrzańskiego).

Tymczasem w kontrolowanej sprawie pozwany w żaden sposób nie podważył zasadności przysługujących małoletnim J. i A. G. roszczenia, ani nawet nie wykazał, aby kwota udzielonego im zabezpieczenia była nieadekwatną do ich, jakże usprawiedliwionych, potrzeb. Nie istniały też żadne poważne wątpliwości, które należałoby uwzględnić na niekorzyść uprawnionych, czy też ich matki, K. G. (2). Podnoszone bowiem przez skarżącego okoliczności o rzekomej nieprzychylności sędziego wobec zobowiązanego do alimentacji nie mogą na tym etapie postępowania podważyć słuszności zapadłego rozstrzygnięcia, zwłaszcza, że nie były zwalczane w trybie wniosku o wyłączenie sędziego od rozpoznania przedmiotowej sprawy. Również okoliczność sprawowania przez pozwanego opieki nad małoletnim J. w okresie od września 2012r. do maja 2013r. nie mogła doprowadzić do oddalenia żądania zabezpieczenia lub obniżenia udzielonej przez Sąd Rejonowy kwoty zabezpieczenia, ponieważ udzielone zabezpieczenie ma zapewnić środki utrzymania małoletnich dzieci stron na czas trwania postępowania i wobec tego musi uwzględniać ich obecną sytuację życiową oraz usprawiedliwione potrzeby życiowe. Ponadto wskazać skarżącemu należy, że to od swobodnej oceny Sądu, na którą składa się także wiedza i doświadczenie życiowe, zależało uznanie, czy i w jakim stopniu roszczenie oraz wniosek o jego zabezpieczenie zostały uprawdopodobnione w niniejszej sprawie.

Oczywistym przy tym pozostaje, że J. i A. G. są dziećmi pozwanego i jako osoby małoletnie nie posiadają żadnego majątku przynoszącego dochód. Z tego też względu uznać należało, że właśnie na rodzicach małoletnich dzieci stron spoczywa określony w art. 133 § 1 k.r.o. obowiązek alimentacyjny. Oczywiście zakres tego obowiązku limitowy jest między innymi poprzez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości finansowe i zarobkowe obowiązanego (art. 135 § 1 k.p.c.), przy uwzględnieniu dyrektywy zaspokajania przez osoby zobowiązane potrzeb ekonomicznych, zgodnie z zasadą równej stopy życiowej (por. wyrok SN z dn. 7.06.1972 r., III CZP 43/72, OSNCP 1972, nr 11, poz. 198; uchwał SN z dn. 31.01.1986 r., III CZP 76/85, OSNC 1987, nr 1, poz. 4).

Podnieść zatem należy, że doświadczenie Sądu II instancji słusznie podpowiada, iż niewątpliwie, w przypadku małoletnich dzieci, w zakres ich usprawiedliwionych potrzeb wchodzą nie tylko koszty związane bezpośrednio z ich utrzymaniem, jak wydatki na wyżywienie, odzież, środki higieny osobistej i środki czystości, ale także te związane z utrzymaniem miejsca zamieszkania, w którym ulokowane jest ich centrum interesów życiowych oraz te, które związane są z ich stanem zdrowia. Dopiero uwzględnienie wszystkich wydatków powiązanych z utrzymaniem małoletnich dzieci prowadzi do uzyskania miarodajnego określenia poziomu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych.

Bezsprzecznym pozostaje w realiach niniejszej sprawy fakt, że matka małoletnich powodów realizuje ciążący na niej obowiązek alimentacyjny przez czynienie osobistych starań w wychowaniu synów i zapewnieniu im opieki. W szczególności należy podkreślić, że małoletni J. wymaga systematycznych zajęć terapeutycznych w Poradni (...)i że niewątpliwie wymaga także dodatkowego nakładu pracy w ćwiczeniach wykonywanych w domu. Z kolei małoletni A. jest dzieckiem alergicznym i potrzebuje nie tylko specjalistycznych leków, lecz także odpowiednio przygotowanych posiłków, a więc takich, które nie będą nasilały objawów alergii, mogących prowadzić do powikłań zdrowotnych. Nie budzi przy tym wątpliwości Sądu Okręgowego, że wydatki związane z utrzymaniem dwójki małoletnich dzieci, czy to cierpiących na pewne schorzenia, czy też chorujących przewlekle, mogą ulegać zmianom w zależności od nasilania się objawów, będących konsekwencja stanu ich zdrowia. Nie sposób zatem zarzucić matce małoletnich na obecnym etapie postępowania, że wskazane przez nią wydatki są nieadekwatne do usprawiedliwionych potrzeb małoletnich powodów lub, że wskazana przez nią wysokość otrzymywanych dochodów nie odpowiada rzeczywistości, ponieważ te okoliczności zostaną zweryfikowane w postepowaniu głównym.

Ponadto, za nieskuteczne należy uznać twierdzenia pozwanego o jego możliwościach majątkowych i zarobkowych. Podnoszone bowiem przez niego okoliczności, że posiada jedynie 2 ha młodego lasu, z uprawy którego nie otrzymuje żadnych dochodów, że z uprawy ziemi i dofinansowania z Unii Europejskiej uzyskuje wyłącznie kwotę rzędu 5.210,32 zł, czy wreszcie, że jego dom w N. posiada jedynie 10 pokoi, zamiast 13, a przy tym nie wszystkie z nich wynajmuje turystom, nie mogą odnieść jakiegokolwiek wpływu na zmianę zaskarżonego postanowienia, czy też na jego uchylenie.

Z całą stanowczością należy wobec tego stwierdzić, że ocena Sądu Rejonowego, iż możliwości zarobkowe pozwanego pozwalają na orzeczenie zabezpieczenia na poziomie łącznie 850 zł miesięcznie na rzecz małoletnich powodów jest słuszna i przekonywująca. Ponadto podkreślić należy, że dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami i to zarówno wtedy gdy żyją z nimi wspólnie, jak i w tedy, kiedy żyją oddzielnie, ponieważ rodzice nie mogą się uchylać od obowiązku alimentacyjnego tylko na tej podstawie, iż wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar i dlatego są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami. ( por. uchwała Sądu Najwyższego III CZP 46/75, OSNCP z 1976 r., z. 9, poz. 184) . Godzi się także zauważyć, że pozwany łoży na syna pochodzącego z jego związku małżeńskiego kwotę 500 zł tytułem alimentów, co przemawia za tym, że małoletni powodowie mają prawo domagać się od pozwanego zaspokajania ich usprawiedliwionych potrzeb życiowych na podobnym poziomie.

Jedynie na uboczu należy zaakcentować, że powoływane w zażaleniu przez skarżącego okoliczności będą przedmiotem dalszego postępowania dowodowego i analizy Sądu meriti, a niniejsze rozstrzygnięcie nie przesądza wyniku postępowania, lecz ma jedynie zabezpieczyć byt małoletnich dzieci stron na czas trwania sprawy o alimenty.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że Sąd Rejonowy prawidłowo zważył i ustalił, iż w obecnej chwili zasadnym będzie obciążenie pozwanego obowiązkiem alimentacyjnym w kwocie po 450 zł miesięcznie na rzecz małoletniego syna J. i w kwocie po 400 zł miesięcznie na rzecz małoletniego syna A., to jest w łącznej kwocie po 850 zł miesięcznie, zwłaszcza, że potrzeby dzieci nie ograniczają się do podstawowych wydatków, obejmujących potrzeby ich codziennej egzystencji, lecz związane są także z uczęszczaniem małoletniego J. w zajęciach terapeutycznych i zakupem odpowiednich leków alergicznych dla małoletniego A..

Ponadto, w kontekście powyższych rozważań, Sąd II instancji doszedł do konstatacji, że zaskarżone postanowienie odpowiada prawu, a Sąd I instancji nie uchybił żadnym przepisom procedury cywilnej, zaś argumentacja skarżącego stanowi tylko nieudolną próbę polemiki z prawidłowym stanowiskiem tego Sądu.

Jedynie na uboczu należy wskazać skarżącemu, że przepis art. 742 § 1 zd. 1 k.p.c. pozwala obowiązanemu do alimentacji na zgłoszone przez niego żądanie w każdym czasie na uchylenia lub zmianę prawomocnego postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zażalenie oddalił, jako oczywiście bezzasadne.

Zgodnie natomiast z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Przewidziana jednak w art. 745 k.p.c. reguła, że o kosztach postępowania zabezpieczającego Sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie, ma przede wszystkim to znaczenie, że tego rodzaju koszty należy traktować jako element składowy kosztów postępowania w sprawie, w której został wydany tytuł zabezpieczający. W konsekwencji o zasadzie zwrotu kosztów postępowania zabezpieczającego rozstrzygają przepisy art. 98-110 k.p.c., regulujące zwrot kosztów procesu. W świetle tych przepisów decydujące znaczenie dla orzekania o zwrocie kosztów procesu, a zatem także orzekania o kosztach postępowania zabezpieczającego, ma ostateczny wynik sprawy (art. 98 § 1 k.p.c.).