Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 3102/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Jolanta Węs

Protokolant – starszy sekretarz sąd. Alicja Machnio

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2017 roku w Lublinie

sprawy W. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek odwołań W. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 22 lipca 2016 roku znak (...)

i z dnia 2 sierpnia 2016 roku znak (...)

I zmienia zaskarżone decyzje i ustala W. Ł. o prawo do emerytury od 1 lipca 2016 roku;

II zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz W. Ł. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 3102/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 lipca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 748) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił W. Ł. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych podając, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja – k. 31 a.e.).

Odwołanie od tej decyzji złożył W. Ł., podnosząc, iż pracował w warunkach szczególnych w Odlewni (...), które nie zostały mu uznane (odwołanie – k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację leżącą u podstaw zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 3-4 a.s.).

Decyzją z dnia 2 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. ponownie odmówił W. Ł. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych podając, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja – k. 36 a.e.).

Odwołanie od tej decyzji złożył W. Ł., wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odwołanie – k. 19-22 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, iż wnioskodawca udokumentował staż pracy na 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 25 lat, 2 miesięcy i 12 dni, lecz na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach udokumentował 1 rok, 2 miesiące i 16 dni. Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1998 roku za pracę w szczególnych warunkach, ponieważ w świadectwie pracy z Odlewni (...) w L. z dnia 16 grudnia 1999 roku nie podano charakteru pracy zgodnie z wykazem, działem i pozycją rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku (odpowiedź na odwołanie – k. 25-26 a.s.).

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2016 roku Sąd zarządził połączenie sprawy z odwołania W. Ł. od decyzji z dnia 22 lipca 2016 roku ze sprawą z odwołania od decyzji z dnia 2 sierpnia 2016 roku do łącznego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia (k. 38v a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W. Ł. urodził się (...). W dniu 4 lipca 2016 roku złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury. We wniosku podał, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (wniosek – k. 1-3 a.e.).

Zaskarżoną decyzją z dnia 22 lipca 2016 roku organ rentowy odmówił W. Ł. prawa do świadczenia z uwagi na brak udowodnienia 25-letnigo stażu pracy oraz 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (decyzja – k. 31 a.e.).

Kolejną decyzją z dnia 2 sierpnia 2016 roku organ rentowy ponownie odmówił W. Ł. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych podając, iż wnioskodawca nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodniony staż pracy na 1 stycznia 1999 roku w wymiarze 25 lat, 2 miesięcy i 12 dni, lecz na wymagane 15 lat pracy w szczególnych warunkach uznał 1 rok, 2 miesiące i 16 dni. Zakład nie uznał okresu zatrudnienia od 1 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1998 roku za pracę w szczególnych warunkach, ponieważ w świadectwie pracy z Odlewni (...) w L. z dnia 16 grudnia 1999 roku nie podano charakteru pracy zgodnie z wykazem, działem i pozycją rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku (decyzja – k. 36 a.e.).

W. Ł. został zatrudniony w Zakładach (...) w L. (późniejsza nazwa: Odlewnia (...)) w dniu 7 lutego 1984 roku na stanowisku suwnicowego w odlewni na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy (umowa o pracę w aktach osobowych – k. 46 a.s.). Z dniem 1 kwietnia 1984 roku wnioskodawca został zatrudniony w Wydziale Formierni – PF na stanowisku ustawiacza maszyn i urządzeń w odlewni na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy (umowa o pracę w aktach osobowych – k. 46 a.s.).

Następnie z dniem 1 października 1990 roku wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku operatora linii technologicznej (umowa o pracę w aktach osobowych – k. 46 a.s.).

Na stanowisku suwnicowego wnioskodawca wykonywał czynności operatora suwnicy na wydziale formierni. Pracował na suwnicy chwytakowej, którą nabierał piach z bunkra i zasypywał do kosza zasypowego, skąd szedł dalej do suszarni, a następnie na formiernię do robienia mas formierskich. Bywało tak nieraz, że brakowało pracowników na topialni i wtedy wnioskodawca pracował tam na suwnicach magnetycznych, którymi ładował wsad do pieców, tj. złom. Poza tym była suwnica hakowa, służyła do rozładunku bentonitu, tj. dodatku do masy formierskiej w formie sypkiej i którą wnioskodawca też obsługiwał. Do obsługi suwnic trzeba było mieć specjalne uprawnienia i wnioskodawca przyszedł z nimi do pracy w Odlewni.

Jednocześnie wnioskodawca zamiennie wykonywał obowiązki ustawiacza i operatora linii, bo były to stanowiska wiązane.

Jako operator linii wnioskodawca stał przy pulpicie i nadzorował automatyczny transport pneumatyczny środków formierskich, tj. pracę linii bentonitowych i piaskowych. Wnioskodawca załączał te urządzenia transportowe i potem je nadzorował. Jako operator linii musiał widzieć na pulpicie, gdzie jest minimum w zbiorniku i włączać odpowiednie podajniki. Nadzorował ten sterownik. Musiały być 2 osoby: jedna stała przy pulpicie sterującym, a druga nadzorowała bezpośrednio pracę urządzeń. Jeden to był operator, a drugi ustawiacz. Wszystko to były maszyny odlewnicze.

Jeśli chodzi o ustawiacza to wnioskodawca był kierowany do tej pracy na wydziale formierni w razie nieobecności pracownika. Jako ustawiacz był odpowiedzialny za cykl produkcyjny dostarczenia piachu, bentonitu i pyłu węglowego. Wnioskodawca nadzorował pracę urządzeń transportujących, tj. podajników komorowych, rur, które miały izotopowe czujniki. Izotopy były rakotwórcze. Zdarzało też, że wnioskodawca chodził na formiernię, gdzie zajmował się ustawianiem całego ciągu linii odlewniczej. Formiernia i topialnia to były wszystko wydziały odlewni, które mieściły się na jednej hali. Linia odlewnicza składała się form, z których odlewało się dany detal. Jako operator tej linii wnioskodawca miał obowiązek nadzorować wylewanie metalu do formy odlewniczej, wylewania dokonywała maszyna automatycznie. Wnioskodawca musiał przypilnować, żeby to poleciało w odpowiedni otwór. Na wydziale rdzeniarni były zbiorniki z piaskiem i tam też to trzeba było nadzorować i robił to wnioskodawca. To wszystko były urządzenia odlewnicze. Rdzeniarnia była częścią odlewni, tak jak formiernia i topialnia. Jako operator i ustawiacz trzeba było mieć uprawnienia do obsługi urządzeń energetycznych oraz gazowych i wnioskodawca posiadał uprawnienia energetyczne i gazowe.

Wnioskodawca był przez pewien okres brygadzistą. Był wtedy odpowiedzialny za wszystko, był brygadzistą pracującym, nie miał żadnej pracy biurowej do wykonania, bo od tego był majster. Wnioskodawca otrzymywał podstawową odzież roboczą, ale nie miał żadnych środków ochrony przed izotopami. Wnioskodawca nigdy nie był pracownikiem wydziału mechanicznego.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o cytowane wyżej dokumenty, a także zeznania wnioskodawcy i świadków.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków J. M. (k. 24v a.s.) i R. R. (k. 24v-25 a.s.). Należy podkreślić, iż przesłuchani w sprawie świadkowie byli osobami obcymi dla wnioskodawcy i nie mieli żadnego powodu, by relacjonować zdarzenia niezgodnie z ich rzeczywistym przebiegiem. Świadkowie z racji swoich obowiązków pracowniczych z czasu zatrudnienia w tym samym co wnioskodawca zakładzie pracy znali specyfikę czynności i charakter pracy wnioskodawcy.

Sąd obdarzył również wiarą zeznania wnioskodawcy (k. 41v-42, k. 25 a.s.), jako że były one jasne, spójne i logiczne, a przy tym znajdowały potwierdzenie w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków oraz w zebranych dowodach z dokumentów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Prawo do wcześniejszej emerytury dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z uwagi na datę urodzenia wnioskodawcy, regulują przepisy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2016, poz. 887 ze zm.; dalej jako u.e.r.f.u.s.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 ze zm.). Prawo do emerytury ubezpieczeni nabywają po osiągnięciu wieku przewidzianego między innymi w art. 32 u.e.r.f.u.s., jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnili enumeratywnie wyliczone przesłanki:

- posiadają okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn,

- legitymują się okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art. 27 u.e.r.f.u.s.

Jednocześnie w myśl art. 184 ust. 2 u.e.r.f.u.s., emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z § 2 ust. 1 powołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wykaz A prac wykonywanych w szczególnych warunkach, których świadczenie uprawnia do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, wymienia w Dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym” pod pozycją 21 „Przygotowywanie mas formierskich i prace formierzy oraz rdzeniarzy”, pod pozycją 22 „Obsługa żeliwiaków, rozlewni i ich urządzeń pomocniczych” oraz pod pozycją 86 „Obsługa suwnic”.

Stanowiska zajmowane przez wnioskodawcę wymienione są również w załączniku Nr 1 do zarządzenia Nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego (Dz. Urz. MPHiPM Nr 1-3, poz. 1), stosowanym tu pomocniczo, w wykazie A dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, pod poz. 21, pkt 33 wskazano stanowisko „ustawiacz maszyn i urządzeń odlewniczych”, pod poz. 22 pkt 5 stanowisko „operator maszyny odlewniczej” i pod poz. 86 pkt 17 stanowisko „suwnicowy”.

Dokonując oceny, czy prace wykonywane przez skarżącego należało zakwalifikować jako prace w szczególnych warunkach, Sąd nie stracił z pola widzenia, że stosownie do treści § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, okresy wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stwierdza, na podstawie posiadanej dokumentacji, zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Dokumenty te są wiążące dla organu rentowego w tym sensie, że w postępowaniu przed tym organem stanowią wyłączny dowód wykonywania przez pracownika pracy w szczególnych warunkach. Na podstawie przedłożonej mu dokumentacji organ rentowy wydaje natomiast decyzje, które podlegają kontroli Sądu.

W przedmiotowej sprawie odwołujący się, występując do organu rentowego o przyznanie mu emerytury przedłożył świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w Odlewni (...) w L., które zostało zakwestionowane przez organ rentowy. Okoliczność ta nie stała jednak na przeszkodzie ustaleniu, że we wskazanym okresie pracy skarżący świadczył pracę w takich właśnie warunkach. Trzeba bowiem zaznaczyć, że choć świadectwo pracy jest dokumentem szczególnym, to samo przez się nie tworzy praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. W postępowaniu przed sądem nie ma również cech wyłączności w zakresie dowodowym (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2007 roku, II PK 33/07, LEX nr 348305).

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że wnioskodawca w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A, dziale III „W hutnictwie i przemyśle metalowym” pod poz. 21, 22 i 86 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe, w tym przejrzyste i spójne zeznania wnioskodawcy oraz świadków, dostarczyło podstaw do uznania, że W. Ł. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w warunkach szczególnych w Odlewni (...) w L. co najmniej w okresie od dnia 1 kwietnia 1984 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku (14 lat, 6 miesięcy i 16 dni) jako suwnicowy, ustawiacz maszyn i urządzeń odlewniczych oraz operator linii. Tym samym w sposób niebudzący wątpliwości zostało ustalone, że na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, tj. na dzień 1 stycznia 1999 roku, okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosił ponad 15 lat .

Reasumując, wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a mianowicie:

1) ukończył 60 lat,

2) na dzień 1 stycznia 1999 roku udowodnił 25 lat ogólnego stażu pracy, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,

3) nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego .

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje organu rentowego, ustalając wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 lipca 2016 roku, tj. od miesiąca złożenia wniosku o emeryturę.

Orzeczenie o kosztach procesu uzasadnia przepis art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.) – w brzmieniu obowiązującym w dacie wszczęcia niniejszego postępowania.