Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 102/16

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Barbara Białecka (spr.)

Sędziowie:

SSA Jolanta Hawryszko

SSO del. Gabriela Horodnicka - Stelmaszczuk

Protokolant:

St. sekr. sąd. Edyta Rakowska

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 r. w Szczecinie

sprawy A. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o wysokość kapitału początkowego i emeryturę

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 6 listopada 2015 r. sygn. akt VI U 764/14

oddala apelację.

SSO del. Gabriela Horodnicka- SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko

Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 102/16

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 26.02.2014 roku odmówił A. J. prawa do ponownego ustalenia kapitału początkowego poprzez doliczenie okresu wykonywania praktycznej nauki zawodu
od września 1966r. do lipca 1969r., ze względu na brak dokumentów do których ubezpieczony został wezwany pismem z dnia 5.02.2014r roku, tj. dokumentów potwierdzających naukę zawodu.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. decyzją z dnia 13.06.2014 roku odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, przewidzianego dla pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach, gdyż po prawomocnym zakończeniu sprawy wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 19.04.2012r., w kolejnym wniosku nie przedłożył żadnego nowego dowodu,
w celu wykazania, że posiada wymagany staż co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odwołaniach od powyższych decyzji ubezpieczony wniósł o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 30.06.2012 r., o zaliczenie do kapitału początkowego okresu nauki zawodu w zawodzie murarz – tynkarz w latach 1966-1969 r., a nadto okresu pracy palacza przy obsłudze pieców C.O. od 10.10.1983r. do 15.04.1986r., oraz zatrudnienia w zleceniu w (...)., u R. J. i L. Ż.. Wniósł o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków, m.in. na okoliczność świadczenia pracy w okresie nauki zawodu.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie i podtrzymał dotychczas wyrażoną argumentację, że ubezpieczony nie spełnił przesłanki wykonywania pracy przez okres co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach,
a złożone przez niego do akt sprawy dokumenty były znane organowi
już wcześniej, w związku z poprzednio toczącą się i prawomocnie zakończoną sprawą. Obecnie nie ma żadnych nowych dowodów uzasadniających przyznanie prawa
do emerytury. Organ rentowy podniósł, że ubezpieczony wykazał bowiem tylko 6 lat, 8 miesięcy i 18 dni pracy w szczególnych warunkach z tytułu zatrudnienia w okresie od 03.12.1991r. do 31.12.1998r. w (...) Przedsiębiorstwie (...) w S. na stanowisku kierowcy autobusu.

Ubezpieczony w toku postępowania podniósł, że w sprawie o prawo
do emerytury domaga się doliczenia mu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, którą świadczył do 15 roku życia (k.205), zaś w sprawie o ponowne ustalenie kapitału początkowego domaga się doliczenia okresu nauki zawodu od dnia 01.09.1966r. do dnia 30.07.1969r. (k.236).

Sąd Okręgowy w Szczecinie, po połączeniu spraw z odwołań celem
ich wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, wyrokiem z dnia 6 listopada 2015 r. oddalił odwołania.

Sąd I instancji ustalił, że A. J. urodzony (...) w dniu
28 czerwca 1969 r. ukończył (...) Szkołę Zawodową (...) w zawodzie murarz – tynkarz, o trzyletnim okresie nauczania. W zakres programowy nauki wchodziły też przedmioty zawodowe. W trakcie nauki ubezpieczony prócz zajęć teoretycznych odbywał praktyki (warsztaty) w pierwszej klasie 2 dni w tygodniu, w drugiej i trzeciej klasie 3 dni w tygodniu. Zajęcia praktyczne odbywały się w Kombinacie (...) w O. oraz w (...). W trakcie praktyk w godzinach od 8 do 14 uczniowie wykonywali prace ogólnobudowlane pod nadzorem instruktora. Za uczestnictwo w praktykach ubezpieczony nie otrzymywał wynagrodzenia.

W okresie od 8 sierpnia 1969 r. do 2 kwietnia 1970 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w P.
w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku murarza - tynkarza. W dniu 8 sierpnia 1969r. podpisał z pracodawcą umowę o odbyciu wstępnego, trzymiesięcznego stażu pracy w zawodzie murarz-tynkarz.

Sąd Okręgowy ustalił, że w okresie od 16 kwietnia 1970 r. do 7 sierpnia 1970 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym
w O. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku murarza.
W okresie od 7 września 1970 r. do 25 lipca 1972 r. był zatrudniony
w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O., (...) w pełnym wymiarze czasu pracy
na stanowisku murarza. W okresie od 26 lipca 1972 r. do 13 lipca 1974 r. ubezpieczony pełnił zasadniczą służbę wojskową. W okresie od 25 lipca 1974 r. do 28 lutego 1990 r. A. J. był zatrudniony w Okręgowej (...) w S. w pełnym wymiarze czasu pracy
na stanowisku kierowcy. W dniu 29 lipca 1974 r. ubezpieczony zawarł z Centralą Rozpowszechniania Filmów umowę zlecenie, na mocy której powierzono mu z dniem 25 lipca 1974 r. wykonywanie czynności dodatkowych nie wchodzących w zakres normalnych obowiązków kierowcy samochodu dostawczego: czynny udział przy załadunku i rozładunku przewożonych materiałów, zabezpieczenie ładunku na samochodzie przed uszkodzeniem, nadzór nad ładunkiem podczas transportu i postoju, osobisty odbiór i zdawanie przewożonego sprzętu gospodarczego i technicznego.
W związku z objęciem od dnia 1 lipca 1975 r. samochodu (...) oraz podwyższeniem kategorii prawa jazdy ubezpieczonemu przyznano zryczałtowane uposażenie miesięczne. W dniu 1 lipca 1975 r. ubezpieczony zawarł z Centralą (...) umowę zlecenie na mocy której powierzono mu stały udział przy czynnościach załadunkowych i wyładunkowych, wykonywanie czynności spedycyjnych w ograniczonym zakresie (pomoc przy przygotowaniu wysyłek, zarówno kopii jak i innych materiałów, wnoszenie i znoszenie, nadawanie i odbiór przesyłek, zabezpieczanie i konwojowanie ładunku, opłacanie należności spedycyjnych, załatwienie formalności dokumentacyjnych).

W związku z powierzeniem wnioskodawcy do obsługi samochodu marki (...) typ (...) oraz pojazdu (...) typ mikrobus z dniem 1 października 1988 r. ubezpieczonemu zmieniona została wysokość wynagrodzenia.

A. J. zatrudniony jako kierowca pełnił jednocześnie obowiązki palacza CO w okresach: od 10 października 1983 r. do 15 kwietnia 1984 r.,
od 1 lutego 1985 r. do 14 kwietnia 1985 r., od 15 października 1985 do 15 kwietnia 1986 r. Obowiązki palacza wykonywał rano od 6.00 do 7.00 i po południu od 15.00 do 16.00. Jako palacz wnioskodawca obsługiwał piec ogrzewający pomieszczenia
o łącznej powierzchni 150 mkw.

W okresie od 25 lipca 1974 r. do 28 lutego 1990 r. ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu (...), czasami marki (...). Dodatkowo wykonywał prace przy załadunku i rozładunku filmów pakowanych w skrzynie ważące od 25 do 50 kg. Podstawowym obowiązkiem wnioskodawcy było rozwożenie filmów na terenie województw (...) i (...), do kin, na dworce autobusowe i kolejowe. Czasami rozwoził także materiały budowlane. W okresie od 1 marca 1990 r. do 12 października 1991 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w S. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy samochodu dostawczego. Umową z dnia 28 lutego 1990 r. zakład pracy zlecił ubezpieczonemu dodatkowe czynności spedycyjne, stały udział w czynności za i wyładunkowych, nadzór nad ładunkiem łącznie z przejęciem odpowiedzialności za konwojowanie przewożonych ładunków. W okresie od 1 marca 1990 r. do 12 października 1991 r. ubezpieczony jeździł tylko (...) przewożąc warzywa, ziemniaki, mleko itp.

W okresie od 14 października 1991 r. do 29 czerwca 2012 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) spółce z o.o. w S. na stanowisku kierowcy autobusu. W okresie od 3 grudnia 1991 r. do 29 czerwca 2012 r. A. J. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy autobusu zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) na stanowisku kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 wymienionym w wykazie A, Dziale VIII poz. 2.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. ZUS przyjął za udowodnione 29 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów ubezpieczenia, w tym 28 lat, 10 miesięcy i 21 dni okresów składkowych oraz 4 miesiące i 23 dni okresów nieskładkowych, w tym 6 lat, 8 miesięcy i 18 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

Sprawa z odwołania ubezpieczonego od decyzji ZUS z dnia 21 grudnia 2011 r. toczyła się przed Sądem Okręgowym w Szczecinie. Prawomocnym wyrokiem z dnia 19 kwietnia 2012 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VIU 542/12 Sąd Okręgowy
w Szczecinie oddalił odwołanie ubezpieczonego. Uzasadnienie wyroku nie zostało sporządzone. W dacie złożenia wniosku oraz dacie wyrokowania ubezpieczony pozostawał w zatrudnieniu.

Sąd Okręgowy ustalił dalej, że na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony udowodnił 29 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów ubezpieczenia, w tym 28 lat, 10 miesięcy i 21 dni okresów składkowych oraz 4 miesiące i 23 dni okresów nieskładkowych, w tym 6 lat, 8 miesięcy i 18 dni stażu pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE. W 2001 r. osiągnął przychód
z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz K. S.
w wysokości 1.447,92 zł. W 2002 r. ubezpieczony osiągnął przychód z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz K. S. w wysokości 1.255,43 zł. W 2002 r. ubezpieczony osiągnął przychód z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz R. K. w wysokości 527,62 zł. W 2003 r. ubezpieczony osiągnął przychód z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz R. K. w wysokości 1.126,92 zł.

W okresie od 8 lipca 2003 r. do 30 czerwca 2010 r. A. J. był zatrudniony u R. J. na umowę zlecenie jako kierowca autobusów komunikacji miejskiej na liniach autobusowych. Z tego tytułu ubezpieczony osiągnął przychód w 2003 r. 453,68, 2004 r. – 3.305,57 zł, 2005 r. – 5.441,27 zł, 2006 r. – 5.456,30 zł, 2007 r. – 4.795,02 zł, 2008 r. – 4.489,50 zł, 2009 r. – 2.948,62 zł, 2010 r. – 1.676,07 zł. W okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2010 r. A. J. świadczył usługi na podstawie umowy zlecenia na rzecz L. Ż.. Z tego tytułu ubezpieczony osiągnął przychód 1.015,99 zł.

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił A. J. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 168.857,37 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz do obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989 r. do 31 grudnia 1998 r., przez co otrzymano wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego w wysokości 120,72%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono na kwotę 1.473,86 zł w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 120,72 % przez kwotę 1.220,89 zł, tj. kwotę bazową. Do obliczenia wartości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe ubezpieczonego wynoszące łącznie 28 lat, 10 miesięcy, 21 dni tj. 346 miesięcy przeliczone według współczynnika 1,3%, okresy nieskładkowe wynoszące łącznie 4 miesiące, 23 dni tj. 4 miesiące. ZUS wskazał, iż współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku, oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wyniósł dla A. J. 86,05%, zaś 24% kwoty bazowej wyniosło 293,01zł, średnie dalsze trwanie życia ubezpieczonego ustalono na 209 miesięcy.

Decyzją z dnia 6 lipca 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu, ponownie ustalił A. J. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r.
w wysokości 169.120,71 zł. Podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1.473,86 zł przyjęto z decyzji z dnia 31 sierpnia 2004 r. Do obliczenia wartości kapitału początkowego przyjęto okresy składkowe ubezpieczonego wynoszące łącznie 28 lat, 10 miesięcy, 21 dni tj. 346 miesięcy przeliczone według współczynnika 1,3%, okresy nieskładkowe wynoszące łącznie 4 miesiące, 23 dni tj. 4 miesiące. ZUS wskazał, iż współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku, oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wyniósł dla A. J. 86,48%, zaś 24% kwoty bazowej wyniosło 293,01 zł, średnie dalsze trwanie życia ubezpieczonego ustalono na 209 miesięcy. Do obliczenia współczynnika przyjęto okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie 29 lat, 3 miesiące i 14 dni. Pismem z dnia 23 stycznia 2014r. wnioskodawca wniósł do organu rentowego
o przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu nauki zawodu
w latach 1966-1969 oraz prac wykonywanych na umowy zlecenia.

Sąd Okręgowy dokonał powyższych ustaleń w oparciu o dowody z dokumentów i zeznania wszystkich świadków, odmawiając wiary wyjaśnieniom ubezpieczonego
w zakresie w jakim podał, że pracował na podstawie umowy o naukę zawodu.
W ocenie Sądu przeczą temu stwierdzeniu zeznania świadków Z. Z. i W. S., treść świadectwa ukończenia szkoły zawodowej nie zawierająca adnotacji o umowie o naukę zawodu oraz przyznany przez wnioskodawcę fakt nie podpisania umowy o naukę zawodu. Jako
w pełni wiarygodne Sąd ocenił zeznania wszystkich przesłuchanych w postępowaniu świadków, gdyż ich wypowiedzi były konsekwentne, logiczne, spójne, a nadto korespondowały z dowodami w postaci dokumentów.

W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne Sąd Okręgowy uznał,
że odwołania nie zasługiwały na uwzględnienie . W zakresie prawa do emerytury przywołał przepisy art. 184 ust. 1, ust. 2 w zw. z art. 27 ust. 1 pkt 2, art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity opubl. w Dz. U. z 2015 roku, poz. 748, ze zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalną - i § 2 ust. 1, § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.)
– zwanego dalej rozporządzeniem z dnia 7 lutego 1983r. – w związku z pkt 2 działu VIII „W transporcie i łączności” wykazu A, będącego załącznikiem
do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. - prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów. W zakresie natomiast prawa do ponownie ustalanego z okresu sprzed 1.01.1999r. kapitału początkowego wskazał przepisy
art. 173 ust. 1 i art. 174 ust. 1-3 ustawy emerytalnej. Sąd pierwszej instancji podniósł, że ubezpieczony składając wniosek o emeryturę nie dołączył nowych środków dowodowych, jednak w związku z tym, że w dniu 29 czerwca 2012 r. rozwiązał stosunek pracyz pracodawcą, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed dniem ustalania prawa do emerytury, a co stanowiło jedną z przyczyn odmowy prawa do świadczenia poprzednio, to tym samym doszło do zmiany stanu faktycznego po dacie wydania decyzji z dnia 21 grudnia 2011 r. i Sąd Okręgowy nie był związany po myśli art. 365 § 1 k.p.c. poprzednim orzeczeniem wydanym w sprawie o emeryturę. Podniósł, że niespornie A. J. na dzień wydania obecnie zaskarżonej decyzji osiągnął wiek emerytalny uprawniający do skorzystania z wcześniejszej emerytury. Według stanu na 1 stycznia 1999 r. udowodnił 29 lat, 3 miesiące i 14 dni okresów ubezpieczenia, w tym 6 lat, 8 miesięcy i 18 dni stażu pracy w szczególnych warunkach, z tytułu zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w S., w trakcie którego ubezpieczony w okresie od 3 grudnia 1991 r. do 31 grudnia 1998 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy autobusu (punkt 2, dział VIII, wykazu A rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983r.). Ubezpieczony nie jest członkiem OFE. Przedmiotem sporu pozostawało natomiast ustalenie czy A. J. posiada wymagany 15 letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach uprawniający do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Ubezpieczony w niniejszym procesie, zdaniem Sądu I instancji nie udowodnił jednak tej okoliczności, gdyż zgromadzony materiał dowodowy
nie dał podstaw do przyjęcia, że na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy podniósł, że pracą
w szczególnych warunkach nie jest praca murarza, tynkarza, gdyż nie zostały one wymienione w wykazach A i B określających pracę w warunkach szczególnych stanowiących załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. Brak jest podstaw do zaliczenia okresów pracy na stanowiskach murarz – tynkarz i murarz do stażu pracy w warunkach szczególnych w oparciu o wykaz C, który wobec skreślenia
z dniem 7 czerwca 1996 r. przez § 1 pkt 5 lit. b) rozporządzenia z dnia 21 maja 1996 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur
i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze
(Dz. U. 1996 r., nr 63, poz. 292), w dacie wydania zaskarżonej decyzji nie obowiązywał.

Do okresu pracy w szczególnych warunkach nie można było zaliczyć również okresu zatrudnienia w Okręgowej (...), gdyż ubezpieczony pracował tam jako kierowca samochodów marki (...), czasami (...), a z zeznań wnioskodawcy i świadków wynika, że nie można wyodrębnić żadnego okresu, w którym wykonywałby tylko obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego
o ładowności powyżej 3,5 tony. W aktach osobowych wnioskodawcy znajduje się pismo z dnia 22 sierpnia 1988r. z którego wynika, iż wnioskodawca w tym samym czasie jeździł (...) oraz (...) (k 36). Także z umów zleceń jakie podpisywał wnioskodawca z pracodawcą wynika, iż w tym okresie zatrudnienia A. J. głównie jeździł samochodami dostawczymi (...) i (...). Nie sposób też uznać aby wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe w transporcie (wymienione w punkcie 1 działu VIII, wykazu A), chociażby dlatego, że w tym samym okresie zatrudnienia zajmował się rozwożeniem filmów na terenie województw (...) i (...),
co musiało zajmować około połowy wymiaru czasu pracy. W aktach osobowych wnioskodawcy znajduje się jego pismo, w którym jest mowa o wykonywaniu tras
do 500 km na dobę. W oparciu o zeznania wnioskodawcy i świadków (którzy
nie potrafili wskazać jakiego typu kocioł znajdował się w kotłowni) nie sposób uznać,
iż wnioskodawca wykonywał prace palaczy opisane w punkcie 1 działu XIV wykazu A (prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego). Sąd Okręgowy podniósł, że wnioskodawca jako palacz ogrzewał pomieszczenia o powierzchni około 150 m kw, a zatem nie sposób było uznać, że obsługiwał kocioł typu przemysłowego. Poza tym, praca palacza wykonywana w sezonach grzewczych zajmowała mu około dwóch godzin dziennie, gdyż w pozostałym czasie pracy pracował jako kierowca. Także w Zespole Szkół (...) w S. ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu dostawczego w zaopatrzeniu. Z pism dyrektora Zespołu Szkół z dnia 11 czerwca 2015r. oraz z dnia 15 lipca 2015r wynika, że w całym okresie zatrudnienia wnioskodawca jeździł jedynie samochodami dostawczymi marki (...) i (...). Wnioskodawca zeznał, iż jeździł tylko (...) i (...) (k. 243 verte), a zatem tym bardziej nie sposób było uznać, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał w Zespole Szkół (...) ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe
w transporcie (wymienione w punkcie 1 działu VIII, wykazu A), chociażby dlatego,
że w tym samym okresie zatrudnienia wykonywał pracę kierowcy samochodów dostawczych. W świadectwie pracy z dnia 15 lipca 2015r pracodawca wyraźnie zaprzeczył, aby A. J. pracował w szczególnych warunkach wskazując,
że był on kierowcą samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze poniżej 3,5 tony. Sąd Okręgowy wskazał, że prawidłową była również decyzja z dnia 26 lutego 2014r. o odmowie ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r., gdyż wnioskodawca posiadając wiele dokumentów z okresu szkoły podstawowej i zawodowej nie przedstawił żadnego dokumentu potwierdzającego,
iż w okresie września 1966 r. do lipca 1969 r. realizował umowę o naukę zawodu
w (...). Z zeznań ubezpieczonego wynikało, że utożsamiał praktyki odbywane w ramach szkoły zawodowej z umową o naukę zawodu stwierdzając, że „było to, to samo” Przyznał jednak, że ani on, ani jego matka
nie podpisywali umowy o naukę zawodu, gdyż umowę taką podpisywała szkoła
z zakładem pracy. Także wskazani przez wnioskodawcę świadkowie przyznali,
iż w czasie odbywania nauki w szkole zawodowej nie zawierali umów o naukę zawodu i nie otrzymywali wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z treścią § 2 ust. 1, 2 i 3 uchwały nr 364 Rady Ministrów z dnia 28 września 1958r. w sprawie zatrudnienia młodocianych przez zakład pracy w celu nauki zawodu, przyuczania do określonej pracy i odbywania wstępnego stażu pracy zakład zatrudniający młodocianego – w celu nauki zawodu – zawierał z nim na piśmie umowę o naukę zawodu, przy czym w razie nieukończenia przez młodocianego 16 roku życia umowa o naukę zawodu powinna być podpisana też przez prawnego opiekuna młodocianego. Ubezpieczony pomylił praktyki zawodowe z nauką zawodu.

Sąd Okręgowy na marginesie podniósł, że wobec oddalenia odwołania w sprawie o przyznanie prawa do emerytury, należało uznać za bezskutecznie zgłoszone dopiero na etapie postępowania sądowego żądanie o doliczenie do stażu pracy okresów wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Niemniej, ubezpieczony w piśmie z dnia 30 września 2015r. podał, że pomoc w gospodarstwie rolnym niósł do 15 roku życia. Tymczasem przepis art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej wyraźnie stanowi, że przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy
w gospodarstwie rolnym, lecz po ukończeniu 16 roku życia, i tylko wtedy, gdy okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze
od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym
do uzupełnienia tego okresu.

Na etapie postępowania przed Sądem A. J. doprecyzował nierozpoznany przez organ rentowy wniosek o uwzględnienie przy ustalaniu kapitału początkowego okresów wykonywania pracy w ramach umów zlecenia zawieranych
po 1999r. z K. S., R. J. i L. Ż., lecz kwestia ta nie została objęta zaskarżoną decyzją. Sąd Okręgowy jedynie więc na marginesie wskazał, że zgodnie z art. 174 ust. 3 ustawy emerytalnej wysokość kapitału ustala się z okresu kolejnych 10 lat kalendarzowych z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Wniosek o doliczenie okresów zleceń wykonywanych
po 1999r. nie mógł zatem odnieść skutku. Natomiast wynagrodzenia z umów zlecenia zawieranych z Okręgową (...) w S. były brane pod uwagę przez organ rentowy przy ustalaniu kapitału na podstawie zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu przedkładanych przez Okręgową (...) w S. (k 11-12 akt (...)).

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony nie wykazał zatem, że posiada
co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach według stanu na dzień 1.01.1999r., a zatem nie spełnił tym samym wszystkich przesłanek niezbędnych
do uzyskania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Nie udowodnił również,
że w okresie nauki zawodu posiadał status pracownika.

Z rozstrzygnięciem Sądu Okręgowego nie zgodził się ubezpieczony. Zaskarżył wyrok w całości.

W złożonej apelacji podniósł, że Sąd Okręgowy w sprawie o prawo do emerytury nie uwzględnił pracy w ponadnormatywnym wymiarze czasu pracy, tj. po 250 godzin miesięcznie oraz okoliczności, że musiał wykonywać też czynności załadunkowe / rozładunkowe, gdyż w przeciwnym wypadku pracodawca musiałby zatrudnić jeszcze jednego pracownika do tych czynności. W sprawie o ponowne ustalenie kapitału początkowego, Sąd Okręgowy nie uwzględnił okresu jego nauki zawodu, poprzestając na stwierdzeniu, że świadkowie nie zapamiętali wysokości wynagrodzeń za praktyki, gdy pamięć jest ulotna i nie można zapamiętać zdarzeń nawet z nieodległego czasu. Nadto, skarżący podniósł, że należało uwzględnić pozostałe fakty, dotyczące jego pracy w zleceniu przed i po 2000 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Analiza zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego doprowadziła Sąd Apelacyjny do wniosku, że zaskarżony wyrok w zakresie obu zaskarżonych decyzji organu rentowego jest prawidłowy.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd pierwszej instancji oceniając dowody
– wbrew argumentacji apelacji - nie naruszył przepisu art. 233 § l k.p.c., gdyż dokładnie ustalił wszystkie niezbędne okoliczności, dokonał przy tym wyczerpującej oceny całości zgromadzonego materiału dowodowego, w granicach zasad logiki formalnej i doświadczenia życiowego. Sąd orzekający wymienił w pisemnych motywach wyroku jaki stan faktyczny stał się podstawą jego rozstrzygnięcia w obu sprawach, tj. o prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym oraz o prawo do ponownego ustalenia kapitału początkowego, podał na jakich dowodach oparł się przy ustalaniu tych faktów. Przede wszystkim jednak dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz wyjaśnił mające kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia obu spraw okoliczności, w tym w zakresie przesłanki wykonywania przez okres co najmniej
15 lat pracy w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
a zatem w kontekście pracy ubezpieczonego jako

- murarza – tynkarza oraz murarza (które to prace nie są kwalifikowane do prac
w szczególnych warunkach, wobec braku uwzględnienia w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.),

- kierowcy w Okręgowej Instytucji Rozpowszechniania Filmów, gdzie prowadził samochody marki (...), (...), a w niewyodrębnionych przedziałach czasu czasem
pojazd marki (...) (pkt 2 działu VIII wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.), przy załadunku i rozładunku towarów (pkt 1 działu VIII wykazu A
do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.) oraz dodatkowo w okresach grzewczych jako palacz pieca, lecz nieprzemysłowego, które to prace ubezpieczony wykonywał
w niepełnym wymiarze czasu pracy,

- kierowcy samochodu dostawczego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym poniżej
3,5 tony w Zespole Szkół (...) w S..

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny przyjął poczynione w pierwszej instancji ustalenia faktyczne za własne, czyniąc je zarazem integralną częścią niniejszego orzeczenia, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania.

Sąd Apelacyjny podzielił również stan prawny wskazany jako podstawa rozstrzygnięcia. Sąd Okręgowy zastosował przy tym trafną wykładnię przepisów art. 184 ust. 1 w zw. z art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej i § 2 ust. 1, § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Okręgowy słusznie również podniósł, że zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej nie ma prawnej możliwości doliczenia do ogólnego stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, gdy ubezpieczony jak przyznał „niósł pomoc” rodzicom do 15 roku życia (k.203), co przy wymogu, aby była to praca świadczona po ukończeniu 16 roku życia, wyklucza uwzględnienie tego okresu składkowego. Przede wszystkim jednak, okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców dolicza się uzupełniająco do ogólnego stażu ubezpieczeniowego jedynie w przypadku, gdy brakuje okresów składkowych i nieskładkowych przy ustalaniu prawa do emerytury. Tymczasem ubezpieczony wykazał, że według stanu na dzień 01.01.1999r. posiada wymagane co najmniej 25 lat ogólnego stażu ubezpieczeniowego. Należy dodatkowo podnieść, że okresu pracy w gospodarstwie rolnym nie kwalifikuje się do stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach dlatego, że praca domownika nie została zakwalifikowana jako wykonywana w szczególnych warunkach zgodnie z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy emerytalnej w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Nadto, zgodnie z art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej, nie ma podstawy prawnej, która uzasadniałaby żądanie uwzględnienia okresów pracy w gospodarstwie rolnym przy ustalaniu kapitału początkowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 11 października 2012 r., sygn. III AUa 417/12). Tak więc, żądania ubezpieczonego i w tym zakresie nie można było uwzględnić.

Trafnie również wskazał Sąd Okręgowy, że do ustalenia wysokości kapitału początkowego ustala się okres kolejnych 10 lat kalendarzowych z okresu przed dniem 01.01.1999r., a zatem nie można uwzględnić do kapitału początkowego okresów pracy w zleceniu po tej dacie, udokumentowanych przez ubezpieczonego dopiero w toku postępowania sądowego - przy piśmie z dnia 9.06.2014r., a dotyczących lat 2001, 2002 oraz okresu od 2003r. – 2010r.(k.22 i k. 23).

Skoro ubezpieczony domagał się zaliczenia okresu odbywania nauki zawodu od 1.09.1966r. do 30.07.1969r., to powinien był wykazać m.in., że był to okres zatrudnienia, a zatem iż doszło do zawarcia z nim umowy rodzącej status pracowniczy (art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej). Sama nauka, w tym nauka zawodu murarza, nie jest kwalifikowana ani do ogólnego stażu ubezpieczeniowego, ani do stażu pracy w szczególnych warunkach. Należy podnieść, że ze świadectw szkolnych, w tym świadectwa ukończenia (...) Szkoły Zawodowej z dnia 28.06.1969r., nie wynikają okoliczności mogące świadczyć o powstaniu stosunku pracy po myśli art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej. Ubezpieczony nie przedłożył za sporny okres umowy o pracę, umowy o odbywanie wstępnego stażu pracy, ani umowy o przyuczenie do określonej pracy, do czego był wzywany jeszcze na etapie postępowania przed ZUS.
Ze świadectwa szkolnego wynika tylko tyle, że miał praktyki w warsztacie, co nie oznacza, aby świadczył pracę jako pracownik, do tego w wymiarze czasu pracy przewidzianym dla młodocianych. Fakt, że w okresie nauki odbywał praktyki
w zakładzie pracy, jak określano to w świadectwach szkolnych od I klasy jako „warsztaty pomocnicze” (k.7, 8, 23), czy jak zeznali świadkowie także na budowie (k.83, 84), nie oznacza, że z chwilą podjęcia praktyk stał się pracownikiem danego zakładu pracy. Tylko indywidualna umowa o pracę zawarta między młodocianym uczniem, którego mogli reprezentować rodzice, a zakładem pracy dawała młodocianemu status pracownika. Zeznający w sprawie świadkowie zgodnie podawali, że praktyki odbywały się przez dwa lub trzy dni w tygodniu, w zależności od tego, w której byli klasie. Świadkowie dalej zeznali, że nie pamiętali, aby otrzymywali wynagrodzenie za pracę w ramach pracy w warsztacie, czy praktyk. Również z karty przebiegu zatrudnienia, sporządzonej przez ZUS w dniu 13.07.2012r. nie wynika, aby ubezpieczony w spornym okresie był zgłoszony
do ubezpieczeń społecznych. Pierwszy okres zatrudnienia trwał bowiem dopiero
od 08.08.1969r. do 02.04.1970r. (k. 16 t. VIII akt z wniosku o emeryturę pomostową), a zatem już po okresie nauki w zasadniczej szkole zawodowej, trwającej
do 28.06.1969r. Najistotniejsze okazały się jednak zeznania ubezpieczonego, który
na rozprawie z dnia 25.09.2015r. wyjaśnił, że nie podpisał żadnej umowy o pracę (k.242, nagranie od 00.13.06 min.), a umowę zawarła szkoła z Przedsiębiorstwem Budownictwa (...). Ubezpieczony tym samym przyznał, że nie łączyła go
z zakładem pracy indywidualna umowa o pracę. Skoro ubezpieczony nie wykazał,
aby podczas nauki zawodu był pracownikiem, to okres ten nie mógł być zaliczony do ogólnego stażu ubezpieczeniowego.

W tym stanie rzeczy, skoro nie został udowodniony okres składkowy,
to zasadnie można było pominąć następczą kwestię, a mianowicie, że ubezpieczony nie wykazał wysokości ewentualnych zarobków, które są konieczne przy ustalaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego, w tym do porównania, czy są korzystniejsze z zarobkami przyjętymi przez ZUS w wariancie najkorzystniejszym
dla ubezpieczonego, tj. za okres 1989-1998r. (k.29, 31, t. IX akt ZUS).

Odnośnie okresów pracy jako murarz, murarz – tynkarz, tj. już po zakończeniu nauki w (...) Szkole Zawodowej, Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął,
że nie odpowiadają one pracy kwalifikowanej jako wykonywana w szczególnych warunkach, a co zostało też wyjaśnione na wstępie niniejszych rozważań prawnych.

W zakresie pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) praca ubezpieczonego jako kierowcy, była świadczona za pomocą pojazdów dostawczych, takich jak (...), (...) (k.218, 219, 220 i nast.), a więc
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym poniżej 3,5 tony, co zgodnie z pkt 2 działu VIII wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. nie odpowiada pracy w szczególnych warunkach.

Należy dodać, że praca ubezpieczonego nie była świadczona stale w warunkach odpowiadających gałęzi gospodarki transportowej (dział VIII), skoro ubezpieczony pracował w przedsiębiorstwie innego działu, tj. zajmującym się dystrybucją filmów. Mimo również tego, że Sąd Okręgowy ustalił, iż ubezpieczony jeździł okresowo samochodem marki (...), który jest pojazdem ciężarowym o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, to jednak nie można było wyodrębnić okresów pracy na tym pojeździe, w szczególności, że do dyspozycji ubezpieczonego pozostawały
i inne samochody, z których korzystał w miarę potrzeb pracodawcy, a nadto, jak zeznał wykonywał również obowiązki palacza oraz pomagał przy rozładunku
i wyładunku ww. sprzętu filmowego. Za niewiarygodne należy uznać zeznania ubezpieczonego, jako pozostające w sprzeczności z dowodami z akt osobowych
i zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego, że równolegle pracował na dwóch etatach w pełnym wymiarze czasu pracy, jako kierowca i palacz pieców,
w szczególności, gdy ubezpieczony miał do ogrzania salę kinową oraz pomieszczenie
do przeglądania filmów, tj. łącznie o niewielkiej powierzchni ok. 150 metrów kwadratowych (k.242v., nagranie od 00.17.15). Ze względu na powierzchnię jaką miał ogrzewać , brak jest podstaw aby przyjąć, że mogły to być piece przemysłowe, co jest wymogiem pkt 1 działu XIV wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. Ubezpieczony okoliczności tej nie podważał w apelacji. Nadto, należy podnieść, że skoro A. J. palił w piecu tylko przez część wymiaru czasu pracy, jak wynika to z dokumentów z akt osobowych, to nie został również spełniony wymóg świadczenia pracy palacza w pełnym wymiarze czasu pracy, zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.

Niewiarygodne jest, aby ubezpieczony był kierowcą na pełnym etacie i jednocześnie zajmował się rozładunkiem i załadunkiem, także przez 8 godzin, w szczególności, że nie można przyjmować, aby były to tak znaczne ilości sprzętu filmowego, reklam czy rozwożonych filmów, aby uzasadniały stale pracę w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Apelacyjny podnosi, że pracownik, który wykonuje różne rodzajowo prace, w tym te nie zaliczone przez prawodawcę do kategorii uprzywilejowanej,
nie może nabyć prawa do wcześniejszej emerytury (wyrok Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z dnia 31 marca 2015 r., sygn. III AUa 1492/14, LEX nr 1682845).
Nie jest zatem dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy
w szczególnych warunkach, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 maja 2015 r., sygn. III AUa 1176/14, LEX nr 1747262, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008r., sygn. akt II UK 306/07, opubl. w OSNP 2009/21-22/290, LEX nr 528599). Należy również wyjaśnić, że z przywileju przejścia na emeryturę w wieku niższym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą skorzystać wyłącznie ci pracownicy, którzy byli rzeczywiście zatrudnieni stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szkodliwych warunkach pracy
w rozumieniu art. 32 ustawy emerytalnej w związku z § 2 ust. 1 rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. W wyroku z dnia 19 maja 2011 r. (sygn. III UK 174/10, LEX nr 901652) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (...)”.Nie wchodzi zatem w rachubę wykonywanie pracy wymienionej w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. sporadycznie, czy okresowo.

Bez znaczenia dla niniejszej sprawy jest przy tym twierdzenie skarżącego, że świadczył pracę w ponadnormatywnym, wymiarze czasu pracy, tj. po 250 godzin miesięcznie, skoro nie świadczył pracy w szczególnych warunkach, a podczas pracy jako kierowca (...), wykonywał także inne czynności, nie odpowiadające pracy w warunkach szczególnych, co uniemożliwia zaliczenie tego okresu, jako uprawniającego do nabycia wcześniejszej emerytury, podkreślając podniesioną okoliczność, że ubezpieczony nie wykazał w jakim konkretnie czasie miał kierować wyłącznie tym pojazdem ciężarowym.

Sąd Apelacyjny podnosi, że czynności rozładunkowych i wyładunkowych,
jakie wykonywał ubezpieczony na podstawie umów zlecenia, w tym umowy z dnia 01.07.1975r., k.39, które nie mieściły się w jego zakresie obowiązków pracowniczych, nie uwzględnia się w stażu pracy w szczególnych warunkach, gdyż oprócz tego,
że nie była to praca wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy, nie miała ona pracowniczego charakteru. Z przywileju przejścia na emeryturę w niższym wieku emerytalnym, przysługującego pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach, mogą bowiem korzystać wyłącznie osoby świadczące pracę na podstawie umowy o pracę. Ustalenie więc, że ubezpieczony wykonywał okresowo pracę również na podstawie umowy zlecenia (przy rozładunku / załadunku) oznacza, że nie może domagać się wliczenia tego czasu do okresu pracy w szczególnych warunkach.

Odnośnie następnego zatrudnienia, tj. w Zespole Szkół (...)
w S., to w okresie od 01.01.1990r. do 12.10.1991r., ubezpieczony jeździł - jak wskazują dokumenty w aktach osobowych, m.in. umowa o pracę z dnia 01.01.1990r., umowa o pracę z dnia 01.01.1991r., aneks do umowy z dnia 11.03.1991r., świadectwo pracy z dnia 11.10.1991r. (k.202 akt sądowych) najpierw samochodami ciężarowymi, a od 01.01.1991r. samochodami dostawczymi, przy czym zajmował się również rozładunkiem i wyładunkiem towarów wraz z czynnościami spedycyjnymi. Należy dodać, że były pracodawca ubezpieczonego w związku z podaniem ubezpieczonego o wystawienie świadectwa pracy, jak wskazują na to akta osobowe nadesłane z Zespołu Szkół (...) w S., ustalał z byłym pracownikiem kadr A. S., jakimi pojazdami faktycznie kierował ubezpieczony i z wyjaśnień tych wynikało, że A. J. kierował samochodami marki (...) i (...), którymi to zaopatrywał stołówkę szkolną w artykuły spożywcze. Pracodawca więc, mając na uwadze treść pierwszej umowy o pracę, podał w świadectwie pracy z dnia 15.07.2015r., że A. J. był kierowcą początkowo samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze poniżej 3,5 tony, a następnie kierowcą samochodu dostawczego o dopuszczalnym ciężarze poniżej 3,5 tony. Należy podnieść, że także ubezpieczony zeznał, iż jeździł (...) i (...). Są to wbrew przekonaniu ubezpieczonego pojazdy dostawcze i nie spełniają kryterium pojazdu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, zgodnie z treścią pkt 2 działu VIII wykazu A do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r.

Reasumując, Sąd Okręgowy dokonał ustaleń, w oparciu o posiadany materiał i wyprowadził z niego należycie uzasadnione wnioski, które stały się podstawą do wydania prawidłowego orzeczenia. Ubezpieczony nie spełnił wszystkich ustawowo wymaganych przesłanek, a zatem słusznie organ rentowy stwierdził brak podstaw do przyznania prawa do emerytury oraz prawa do ponownego ustalenia kapitału początkowego.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

SSO del. Gabriela Horodnicka- SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko

Stelmaszczuk