Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 30 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Hoffa

Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Krystyna Wojciechowska-Trawka

po rozpoznaniu w dniu 16 marca 2017 r. w Poznaniu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka z o.o. z siedzibą w P. /KRS: (...)

przeciwko W. S. (1) /PESEL: (...)/, A. S. /PESEL: (...)/

o zapłatę

I.  Uchyla w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany dnia 12 lutego 2016 r. w sprawie XII Nc 42/16 Sądu Okręgowego w Poznaniu.

II.  Zasądza od pozwanych, solidarnie, na rzecz powoda kwotę 134.826 zł /sto trzydzieści cztery tysiące osiemset dwadzieścia sześć złotych/ zastrzegając pozwanym prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości o powierzchni 9,1400 HA położonej w miejscowości G., zapisanej w księdze wieczystej KW (...).

III.  W pozostałej części powództwo oddala.

IV.  Kosztami sądowymi obciąża strony w takim zakresie w jakim dotąd je poniosły, natomiast kosztami pozasądowymi obciąża powoda w 38/100 części, a pozwanych w 62/100 części i z tego tytułu zasądza od pozwanych, solidarnie, na rzecz powoda kwotę 3460 zł /trzy tysiące czterysta sześćdziesiąt złotych/.

/-/ E. Hoffa

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 1 lutego 2016 r. powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. domagał się wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i zobowiązania pozwanych W. S. (1) i A. S., aby zapłacili powodowi solidarnie kwotę 215.640,35 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 grudnia 2015 r. i kosztami procesu w terminie 14 dni od otrzymania nakazu zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że jest posiadaczem weksla własnego in blanco wystawionego przez pozwanych na rzecz Banku Spółdzielczego P. M. - S. w S., na zabezpieczenie Umowy nr (...) o kredyt obrotowy, jaką pozwany W. S. (1) zawarł z Bankiem w dniu 22 lipca 2009 r. Zgodnie z deklaracją

wekslową pozwani upoważnili remitenta do wypełnienia weksla w każdym czasie, na sumę odpowiadającą kwocie kredytu, odsetek, prowizji i kosztów wynikających z Umowy. Pismem z dnia 14 lutego 2012 r. Bank wypowiedział Umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Pozwani odebrali pismo dnia 17 lutego 2012 r. W dniu 12 października 2015 r. powód nabył od Banku wierzytelność wynikającą z Umowy, która wynosiła wówczas 213.364,93 zł. Składały się na nią następujące należności: 1) należność główna (kapitał) – 134.826,00 zł, 2) odsetki naliczone przez Bank do dnia 12 października 2015 r. – 77.345,79 zł, 3) koszty i prowizje naliczone przez Bank – 1.193,14 zł. Wraz z wierzytelnością przeszły na rzecz powoda zabezpieczenia Umowy, w szczególności weksel wystawiony przez pozwanych. Weksel wypełniony został na kwotę 215.640,35 zł, na którą składają się kwoty: 1) 213.364,93 zł – wierzytelność nabyta przez powoda od Banku, 2) 2.275,42 zł – odsetki ustawowe liczone od kwoty 134.826,00 zł od dnia 13 października 2015 r. do dnia 28 grudnia 2015 r. Termin zapłaty weksla oznaczony został na dzień 28 grudnia 2015 r. Powód wezwał pozwanych do zapłaty pismem z dnia 15 grudnia 2015 r. – jednakże do dnia złożenia pozwu weksel nie został wykupiony przez pozwanych.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym dnia 12 lutego 2016 r., sygn. akt XII Nc 42/16 Sąd Okręgowy w Poznaniu orzekł, by pozwani zapłacili kwotę 215.640,35 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 17.113 zł tytułem kosztów postępowania, w tym kwotę 14.417 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wnieśli w tymże terminie zarzuty.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwani wnieśli m.in. o uchylenie nakazu zapłaty, oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zaskarżonemu nakazowi zapłaty skarżący zarzucili brak prawidłowego wskazania i wykazania wysokości oraz podstaw kalkulacji roszczenia wekslowego wynikającego ze stosunku podstawowego, brak wymagalności całości roszczenia w związku z nieprawidłowym doręczeniem wypowiedzenia umowy kredytowej, , wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją, polegające na jego wypełnieniu wbrew treści upoważnienia – nieprawidłowa wysokość odsetek w związku z konsekwencjami wynikającymi z pkt 2, przedawnienie roszczenia ze stosunku podstawowego (w przypadku uznania wypowiedzenia przez Sąd za prawnie skuteczne), wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją – wypełnienie go przez powoda przez powoda podczas gdy weksel mógł być wypełniony tylko przez bank oraz polegające na wpisaniu w miejsce remitenta powoda, podczas gdy zgodnie z treścią deklaracji wekslowej okoliczność ta nie została pozostawiona do swobodnego uznania wierzyciela.

Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy wstrzymał wykonanie nakazu zapłaty z dnia 12 lutego 2016 r.

Na skutek wniesionego przez powoda zażalenia, postanowieniem z dnia 26 września 2016 r. Sąd Apelacyjny w Poznaniu zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że oddalił wniosek pozwanych o wstrzymanie wykonania nakazu zapłaty.

Postanowieniem z dnia 12 stycznia 2017 r. Sąd Okręgowy zwolnił pozwanych od kosztów sądowych częściowo, tj. od opłaty sądowej od zarzutów od nakazu zapłaty, oddalając wniosek pozwanych o zwolnienie od kosztów w pozostałej części.

Pismem z dnia 2 lutego 2017 r. pełnomocnik powoda sprecyzował wniosek ewentualny zamieszczony w odpowiedzi na zarzuty pozwanych od nakazu zapłaty w ten sposób, że na wypadek uznania przez Sąd, że wierzytelność powoda uległa przedawnieniu wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 134.826 zł z zastrzeżeniem prawa do powoływania się przez pozwanych w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w M. prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oaz opłaty skarbowej od złożonego pełnomocnictwa.

W toku dalszego postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Pozwani w dniu 22 lipca 2009 r. wystawili weksel własny in blanco (dalej (...)) i wręczyli go Bankowi Spółdzielczemu P. M. – S. w S. (dalej Bank). Weksel wystawiony został na zabezpieczenie Umowy nr (...) o kredyt obrotowy, którą pozwany W. S. (1) zawarł z Bankiem w dniu 22 lipca 2009 r. (dalej (...)) na mocy której Bank udzielił pozwanemu kredytu obrotowego na finansowanie bieżących potrzeb obrotowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą w kwocie 150.000 zł na okres od dnia 22 lipca 2009 r. do dnia 30 czerwca 2019 r.

Bezsporne, dowód: kserokopia weksla z dnia 22.07.2009 r. (k. 37), umowa nr (...) o kretyd obrotowy z dnia 22.07.2009 r. wraz z aneksem (k. 203-211)

Na podstawie umowy poręczenia z dnia 22 lipca 2009 r. pozwana A. S. poręczyła za wykonanie wynikającego z Umowy zobowiązania pozwanego W. S. (1) do zwrotu kwoty kredytu.

Bezsporne, dowód: umowa poręczenia (k. 212-213)

Zgodnie z deklaracją wekslową pozwani upoważnili Bank do wypełnienia w każdym czasie, na sumę odpowiadającą kwocie wykorzystanego przez pozwanych kredytu wraz z odsetkami, prowizją i kosztami, w przypadku niedotrzymania umownego terminu spłaty kredytu oraz we wszystkich tych przypadkach, gdy służy Bankowi prawo ściągnięcia wierzytelności przed nadejściem terminu płatności. Bank miał prawo opatrzyć Weksel datą płatności według swego uznania, zawiadamiając pozwanych o tym listem poleconym.

Dowód: deklaracja wekslowa (k.15)

Pismem z dnia 14 lutego 2012 r. Bank wypowiedział Umowę z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. Pozwani odebrali pismo w dniu 17 lutego 2012 r.

Dowód: wypowiedzenie umowy kredytowej z dnia 14.02.2012 r. (k.16) wraz z dowodem doręczenia (k.17-18)

Wypowiedzenia umów bankowych o kredyt zawartych pomiędzy Bankiem a pozwanymi o numerach: (...), (...), (...), (...), (...) były kierowane każdorazowo na adres zamieszkania pozwanych przy os. generała W. S. (2) 17/1, (...)-(...) S. i odbierane przez pracownika pozwanych – kuzyna P. P..

Dowód: wypowiedzenia umów kredytowych wraz z dowodami doręczeń (k. 228-238)

W dniu 6 kwietnia 2012 r. Bank wystawił przeciwko pozwanym Bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) (dalej (...)) z tytułu zobowiązania pozwanych wynikającego z Umowy, opatrzony w dniu 23 kwietnia 2012 r. klauzulą wykonalności przez Sąd Rejonowy w Szamotułach w sprawie I Co 1271/12.

Bezsporne, dowód: bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 6.04.2012 r. (k.239-240), postanowienie Sądu Rejonowego w Szamotułach z dnia 23.04.2012 r. (k.242)

Na podstawie umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 12 października 2015 r. powód nabył od Banku wynikającą z Umowy wierzytelność Banku względem pozwanych.

Bezsporne, dowód: umowa przelewu wierzytelności z dnia 12.10.2015 r. (k. 19-28)

Pismem z dnia 15 grudnia 2015 r. powód wezwał pozwanych do wykupu Weksla w terminie do dnia 28 grudnia 2015 r. Wezwanie to zostało doręczone pozwanym dnia 17 grudnia 2015 r.

Bezsporne, dowód: wezwanie do wykupu weksli wraz z dowodem doręczenia (k.29-36)

Pozwani są współwłaścicielami na prawach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej nieruchomości w postaci działek położonych w miejscowości G. o powierzchni 9,1400 ha dla której Sąd Rejonowy w S. (...)V Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w M. prowadzi księgę wieczystą o nr (...). W dziale IV księgi wieczystej widnieje m.in. hipoteka umowna zwykła na sumę 150.000 zł ustanowiona na zabezpieczenie wierzytelności kapitałowej wynikającej z Umowy oraz hipoteka umowna kaucyjna w kwocie 75.000 zł na zabezpieczenie wierzytelności odsetkowej wynikającej z Umowy. Jako wierzyciel hipoteczny został wpisany powód.

Dowód: odpis z księgi wieczystej nr (...) (k.214-227)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy których wiarygodność ani moc dowodowa nie były kwestionowane przez strony. Sąd także nie znalazł podstaw aby to czynić z urzędu.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły także zeznania stron z ograniczeniem do strony pozwanej, które Sąd opatrzył przymiotem wiarygodności jedynie w zakresie w jakim były zgodne z pozostałym materiałem dowodowym przyjętym za podstawę ustaleń. Sąd uznał, że pozwani jako bezpośrednio zainteresowani wynikiem postępowania mogli zeznawać w sposób dla siebie korzystny, taka sytuacja zaś miała miejsce w szczególności w zakresie w jakim pozwani zaprzeczyli iż uzyskali wiadomość o wypowiedzeniu Umowy przez Bank. Twierdzenia te stoją w oczywistej sprzeczności z dokumentami świadczącymi o tym, że adres zamieszkania pozwanych wskazany na potwierdzeniach odbioru był właściwym adresem na który należało dokonywać doręczeń, podanym i zasadniczo stosowanym przez samych pozwanych, zaś osoba odbierająca korespondencję – P. P. była osobą do tego upoważnioną jako ich pracownik i krewny.

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie świadka P. P.. Okoliczności na które świadek został powołany, czyli kwestia skuteczności doręczenia pozwanym wypowiedzenia Umowy i zapoznania się z tym wypowiedzeniem została już w sposób dostateczny wykazana przedłożonymi w sprawie potwierdzeniami odbioru wraz z umieszczonymi tam adnotacjami. Ze względu na treść potwierdzeń odbioru, pokrewieństwo i powinowactwo (kuzyn) P. P. z pozwanymi i stałą współpracę z nimi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej doręczenie pozwanym wypowiedzenia Umowy było prawidłowe, co warunkowało następnie wymagalność roszczenia powoda dochodzonego pozwem.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo okazało się jedynie częściowo zasadne.

Sąd wydał nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanym z weksla, należycie wypełnionego, którego prawdziwość i treść nie nasuwały wątpliwości. Pozwani w ustawowym terminie wnieśli zarzuty od powyższego nakazu, wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

W rozpoznanej sprawie powód dochodził roszczenia z weksla, który zabezpieczał wierzytelność z tytułu umowy kredytu. Wypełniony przez powoda weksel spełniał wszystkie wymagania dotyczące formy i treści, przewidziane w ustawie z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282 dalej jako „Prawo wekslowe”). Niezupełny w chwili wystawienia, weksel mógł zostać wypełniony później, co wynika z art. 10 przywołanej ustawy.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwani zakwestionowali natomiast po pierwsze, uprawnienie do wypełnienia weksla przez powoda – jako indosatariusza – uznając, że ze względu na treść deklaracji wekslowej takie uprawnienie mu nie przysługiwało. Wbrew temu stanowisku wskazać należy, że jak zostało już przesądzone postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 26 września 2016 r. (sygn. akt I ACz 1839/16) wydanym w niniejszej sprawie, dopiero wyraźne zastrzeżenie obowiązku wypełnienia weksla przez pierwszego wekslobiorcę pozbawiało by prawidłowości takie wypełnienie (por. wyrok SN z dnia 25.11.2010 r., I CSK 387/10), a co za tym idzie mogło by przemawiać za wstrzymaniem wykonalności weksla. W deklaracji wekslowej wcale nie zawarto zastrzeżenia, że żaden inny podmiot (indosant), w przypadku przeniesienia weksla, nie będzie takim uprawnieniem dysponował. Okoliczność wpisania w treści weksla jako wystawcy spółki (...) sp. z o.o. zamiast Banku Spółdzielczego, w świetle zawartej umowy przelewu wierzytelności, postanowień deklaracji wekslowej (k.15) oraz treści art. 14 pkt 1 ustawy Prawo wekslowe, nie może być postrzegana jako powodująca nieprawidłowość wypełnienia weksla. Tak więc uznać należy, że powód był w pełni uprawniony do wypełnienia weksla na sumę zadłużenia wynikającego z Umowy wraz z odsetkami.

Odnosząc się do kwestii wymagalności wierzytelności zabezpieczonej wekslem, nie ulega wątpliwości, że stała się ona wymagalna już w dacie 19 marca 2012 r. Wypowiedzenie Umowy zostało dostarczone na adres zamieszkania pozwanych, będący jednocześnie adresem, pod którym prowadzą oni działalność gospodarczą w dniu 17 lutego 2012 r. (ul. (...), (...)-(...) S.). Korespondencja została odebrana przez ich pracownika P. P., który wedle adnotacji, jest również kuzynem pozwanych (k. 17). Ponadto, pozwani na wszystkich dokumentach złożonych w sprawie (w szczególności na Umowie, umowie poręczenia z dnia 22 lipca 2009 r. oraz na deklaracji wekslowej) wskazywali ww. adres jako właściwy do dokonywania doręczeń. Z uwagi na powyższe, również w ocenie Sądu należy uznać, że doręczenie wypowiedzenia Umowy P. P. stworzyło pozwanym możliwość zapoznania się z treścią tego dokumentu. W tym zakresie, Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2015 r. (sygn. akt I ACa 513/15), w którym wytłumaczono, że prawidłowe skierowanie oświadczenia polega na wysłaniu go na adres zamieszkania osoby fizycznej lub adres siedziby rejestrowej osoby prawnej. Niemożność doręczenia pod którymkolwiek z adresów, pod którym według wszelkiego prawdopodobieństwa powinien być możliwy kontakt z adresatem, obciąża tego ostatniego. Stosownie do treści art. 61 § 1 k.c. w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, nie sposób zatem zakładać, że oświadczenie Banku o wypowiedzeniu Umowy nie doszło do wiadomości pozwanych. To zaś wyklucza uznanie, że roszczenie z tytułu Umowy nie stało się wymagalne po upływie okresu wypowiedzenia, co nastąpiło dnia 19 marca 2012 r.

Wraz z wymagalnością roszczenia rozpoczęciu uległ bieg terminu przedawnienia roszczenia (art. 120 § 1 k.c.). Do przedawnienia roszczeń z umowy kredytu bankowego ma zastosowanie artykuł 118 k.c., co oznacza, że roszczenie Banku – poprzednika prawnego strony powodowej - jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej polegało 3-letniemu terminowi przedawnienia (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 10.10.2003 r., II CK 113/02, wyrok Sądu Najwyższego z 30.01.2007 r., IV CSK 356/06, wyrok Sądu Najwyższego z 2.10.2008 r., II CSK 212/08). Uznając zatem wypowiedzenie umowy kredytowej za skuteczne z dniem 19 marca 2012 r. termin dochodzenia roszczeń z tytułu tej umowy upłynął dnia 19 marca 2015 r. (art. 112 k.c.).

Wpływu na moment przedawnienia nie posiada fakt wystawienia przez Bank bankowego tytułu wykonawczego w dniu 6 kwietnia 2012 r., wszczęcia postępowania klauzulowego w sprawie I Co 1271/12 przed Sądem Rejonowym w Szamotułach, zakończonego postanowieniem z dnia 23 kwietnia 2012 r. o nadaniu klauzuli wykonalności ani wszczęcia na tej podstawie postępowania egzekucyjnego.

Po pierwsze, zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem w orzecznictwie wystawienie bankowego tytułu wykonawczego nie odpowiada żadnemu z wymagań określonych w art. 123 § 1 pkt 1 k.c., od których ustawodawca uzależnił wystąpienie skutku w postaci przerwania biegu przedawnienia. Wystawienie takiego tytułu nie może być tym samym uznane za surogat wytoczenia powództwa, powodujący przerwę biegu przedawnienia (por. wyrok SN z dnia 30.07.2003 r. II CKN 363/01).

Zgodnie natomiast ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 29 czerwca 2016 r. (sygn. akt III CZP 29/16) wydanej na kanwie analogicznego stanu faktycznego, nabywca wierzytelności nie będący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).

Nie ulega wątpliwości, że co do zasady zarówno złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, jak i wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie takiego tytułu wykonawczego przerywa na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. bieg przedawnienia jako czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu egzekwowania roszczeń (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16.01.2004 r., III CZP 101/03, wyroki 23.11.2011 r., IV CSK 156/11, z dnia 12.01.2012 r., II CSK 203/11, z dnia 17.12.2004 r., II CK 276/04, z dnia 22.01.2008 r., V CSK 386/07, z dnia 21.05.2010 r., II CSK 614/09, z dnia 4.10.2012 r., I CSK 90/12). Rozpoczęcie na nowo biegu przedawnienia następuje bądź z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania klauzulowego, bądź z chwilą zakończenia postępowania egzekucyjnego, w tym jego umorzenia (art. 826 k.p.c.) a wyjątek stanowi umorzenie na podstawie art. 823 lub 825 pkt 1 k.p.c. albo zwrot wniosku, które niweczą materialnoprawne skutki przerwy przedawnienia (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19.02.2015 r., III CZP 103/14, wyroki z dnia 10.10.2003 r., II CK 113/02, z dnia 23.01.2007 r., V CSK 386/07, z dnia 14.04.2011 r., IV CSK 439/11, z dnia 19.11.2014 r., II CSK 196/14).

W razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta (art. 509 § 2 k.c.). Co do zasady, nabywca wstępuje w sytuację prawną cedenta, w tym również w zakresie przedawnienia, zbycie wierzytelności jest bowiem irrelewantne dla jego biegu.

W przypadku wierzytelności objętej bankowym tytułem wykonawczym sytuacja prawna cesjonariusza kształtuje się jednak odmiennie od sytuacji prawnej nabywcy wierzytelności objętej innym tytułem wykonawczym.

Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności; nadanie klauzuli na rzecz cesjonariusza nie będącego bankiem nie było dopuszczalne (uchwały SN z dnia 2.04.2004 r., III CZP 9/04, z dnia 22.02.2006 r., III CZP 129/05, z dnia 19.02.2015 r., III CZP 103/14). Cesjonariusz nie mógł kontynuować egzekucji wszczętej przez bank, bo w postępowaniu egzekucyjnym nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., a więc cesjonariusz, który nie mógł się powołać na bankowy tytuł egzekucyjny, przejście uprawnień i uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., musiał ustalić istnienie roszczenia w drodze procesu sądowego, uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.p.c. następuje, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione, a więc skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela.

Wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje zatem skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na rzecz którego została wydana klauzula wykonalności; nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. Nie może umknąć uwadze, że przerwa biegu przedawnienia została spowodowana czynnością banku zmierzającą do egzekwowania roszczenia, podczas gdy nabywcy nie będącemu bankiem miałaby służyć do jego dochodzenia. Nabywca wierzytelności nie będący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem wykonawczym, natomiast nabywca wierzytelności nie będący bankiem, nawet jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób, niż w nim wskazane za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem.

Biorąc to pod uwagę za niezasadny i bezskuteczny należało uznać zarzut strony powodowej co do przerwania biegu przedawnienia swojego roszczenia wskutek najpierw, wszczęcia postępowania klauzulowego na podstawie Bankowego tytułu wykonawczego, a następnie wszczęcia egzekucji przez Bank.

Z treści umowy przelewu wierzytelności z dnia 12 października 2015 r. zawartej pomiędzy powodem a Bankiem wynika, że w momencie jej zawarcia, Weksel był wekslem in blanco nie wypełnionym. Jego wypełnienie nastąpiło – jak wynika z dołączonego do pozwu wezwania do wykupu weksli z dnia 15 grudnia 2015 r. pomiędzy datą przelewu wierzytelności w październiku 2015 r. a doręczeniem wezwania pozwanym w grudniu 2015 r.

W związku z tym, wynika w sposób jednoznaczny, że w chwili wypełnienia Weksla roszczenie ze stosunku podstawowego było przedawnione, a co za tym idzie wypełnienie weksla przez powoda nie mogło skutkować powstaniem obowiązku wekslowego po stronie pozwanych. W tym kontekście Sąd Okręgowy podziela bowiem w całej rozciągłości stanowisko przedstawione przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 sierpnia 2010 r. (sygn. akt I CSK 616/09) zgodnie z którym: „treścią upoważnienia do uzupełnienia weksla in blanco wręczonego w celu zabezpieczenia roszczenia jest objęte jedynie uzupełnienie weksla przed upływem terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu”.

W konsekwencji, pozwani którzy złożyli podpis na wekslu in blanco - w razie uzupełnienia tego weksla niezgodnie z upoważnieniem - czyli po upływie terminu przedawnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu – mogą skutecznie powoływać się, że nie są zobowiązani wekslowo względem powoda (art. 10 PrWeksl).

Mając na uwadze powyższe, z uwagi na upadek podstawy do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym poprzez brak możliwości powoływania się na Weksel zgodnie z art. 485 § 2 k.p.c., nakaz zapłaty podlegał uchyleniu na podstawie art. 496 k.p.c. w całości (punkt I).

Powództwo okazało się jednak częściowo zasadne z innych przyczyn.

Odpowiedzialność solidarna pozwanych wynika z umowy kredytu, a zabezpieczeniami kredytu były zarówno weksel jak i hipoteka zwykła i kaucyjna /k.204- kserokopia umowy, k. 19, k.20 i k.23- kserokopia umowy cesji z jej fragmentami dotyczącymi przekazania praw wynikających z umowy kredytowej nr (...), k.225- wpisy dotyczące hipotek ze wskazaniem powoda jako wierzyciela hipotecznego/. Pozwani pozostają małżeństwem i funkcjonuje między nimi ustawowa wspólność majątkowa małżeńska /k.257 i 257- zeznania pozwanych/

Powód, na skutek umowy cesji, prawnie skutecznie przejął od poprzednika prawnego wierzytelność z roszczeniami wynikającymi z zabezpieczeń. Zgłoszenie w toku niniejszego postępowania roszczenia ewentualnego wynikającego z tej samej wierzytelności, ale innego rodzaju zabezpieczenia nie powinno skutkować oddaleniem powództwa po uchyleniu nakazu zapłaty.

W tym konkretnym przypadku ewentualne roszczenie powoda nie było roszczeniem „nowym” w rozumieniu art. 495§2 k.p.c., bowiem dotyczyło wierzytelności wynikającej z tego samego źródła, czyli z konkretnej umowy kredytowej.

Zgodnie z art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 707 ze zm. dalej jako u.k.w.h.) przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 października 2016 r. (sygn. akt I CSK 616/15) artykuł 77 u.k.w.h. ma zastosowanie bez względu na to, czy właścicielem przedmiotu hipoteki jest dłużnik osobisty, czy też osoba trzecia. W tym pierwszym przypadku - jeżeli dłużnik podniesie zarzut przedawnienia - powództwo w zakresie odpowiedzialności osobistej nie będzie zasadne, natomiast w zakresie odpowiedzialności rzeczowej powinno zostać uznane za zasadne. Tym samym sąd powinien zasądzić świadczenie z ograniczeniem odpowiedzialności dłużnika do przedmiotu hipoteki (art. 319 k.p.c.), przy czym nie może zasądzić kwoty wyższej niż suma hipoteki. Inaczej mówiąc, jeżeli właściciel nieruchomości jest zarazem dłużnikiem osobistym, to wprawdzie przedawnienie nie pozbawia wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości, jednakże tylko do wysokości sumy hipoteki. Analogiczne stanowisko zajęte zostało przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu i Sąd Apelacyjny w Łodzi zgodnie z którym przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką pociąga za sobą tylko skutki w sferze obligacyjnej. Nie pozbawia natomiast wierzyciela hipotecznego uprawnienia do zaspokojenia się z nieruchomości co oznacza, że właścicielowi nieruchomości obciążonej nie przysługuje zarzut przedawnienia i to niezależnie od tego, czy jest też dłużnikiem osobistym, czy tylko rzeczowym. Odpowiedzialność rzeczowa jest wyłączna, dłużnik osobisty może bowiem obronić się zarzutem przedawnienia jeżeli nie jest jednocześnie dłużnikiem rzeczowym (art. 117 k.c.). Jeżeli nim jest, a dojdzie do przedawnienia i dłużnik zgłosi taki zarzut, to będzie odpowiadał tylko rzeczowo, a sąd, uwzględniając powództwo, ograniczy zgodnie z art. 319 k.p.c. jego odpowiedzialność do obciążonej nieruchomości. Przepis ten wzmacnia pozycję prawną wierzyciela hipotecznego w stosunku do właściciela obciążonej nieruchomości (zob. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 26.01.2012 r., I ACa 1374/11, wyrok SA w Łodzi z dnia 10.04.2015 r., I ACa 1492/14, zob. też I. Hierapolitańska, A. Drewicz – Tułodziecka, K. Hryćków – Mycka, P. Kuglarz, Ustawa o księgach wieczystych i hipotece oraz przepisy związane. Komentarz. Wyd. 3, Warszawa 2017.).

Skoro na nieruchomości dłużników widnieje także zabezpieczenie hipoteczne, co do którego zarzut przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego nie odnosi skutku, na podstawie art. 65 § 1 u.k.w.h. zasądzeniu podlegało roszczenie w zakresie zabezpieczonym hipoteką umowną maksymalnie do kwoty 150.000 zł, w zakresie ograniczonym żądaniem strony powodowej sprecyzowanym w piśmie z dnia 2 lutego 2017 r. tj. do kwoty 134.826 zł, uwzględniając dyspozycję art. 319 k.p.c. – tj. z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Międzychodzie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Mając to na uwadze, Sąd Okręgowy uwzględnił roszczenie powoda w wyżej opisanym zakresie (punkt II) oddalając powództwo w pozostałej części (punkt III).

Koszty sądowe obejmują łączną opłatę w kwocie 10.782 zł i opłaty od zażaleń. Powód uiścił opłatę w wysokości zbliżonej do obciążających go kosztów sądowych /k. 174/, a pozwani zostali zwolnieni od kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od opłaty od zarzutów /k.261- postanowienie z 12 stycznia 2017 r./. Oczywiste jest, że ich sytuacja majątkowa nie zmieniła się do daty wyrokowania.

Koszty zastępstw procesowych stron wynoszą łącznie 28.834 zł /2x14.417 zł/ z czego 38%, to kwota 10.957 zł, a 62%, to kwota 17.877 zł.

O kosztach pozasądowych Sąd orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c. stosunkowo je rozdzielając odpowiednio do zakresu uwzględnienia żądań stron. Należna powodowi od pozwanych kwota wynosi więc 3460 zł /14.417- 10.957 zł/.

/-/ E. Hoffa