Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2016r

Sąd Rejonowy w Brzesku I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSR Marek Jałowiecki – Paruch

Protokolant: Magdalena Markowska

po rozpoznaniu w dniu 16 listopada 2015r. w Brzesku

na rozprawie

sprawy z powództwa S. M.

przeciwko małoletniemu W. M. reprezentowanemu przez przedstawiciela ustawowego matkę K. D.

o zwolnienie od egzekucji

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda S. M. na rzecz pozwanego W. M. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sędzia

SR Marek Jałowiecki – Paruch

Sygn. akt I C 458/16

UZASADNIENIE WYROKU

Z DNIA 16 LISTOPADA 2016R.

Powód S. M. w pozwie skierowanym przeciwko W. M. reprezentowanemu przez przedstawiciela ustawowego K. D. domagał się zwolnienia od egzekucji nieruchomości składających się z działek ewidencyjnych nr(...) o pow. 0,0965 ha, (...) o pow. 0,0048 ha i (...) o pow. 0,0011ha, położonych w J. objętych KW (...) oraz działek ewidencyjnych nr (...) o pow. 0,0505 ha i (...) o pow. 0,0490 ha położonych w J. objętych KW (...). Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wyjaśnił, iż na wniosek matki małoletniego W. K. D., Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Brzesku A. T. wszczął egzekucję świadczeń alimentacyjnych przeciwko powodowi S. M. poprzez zajęcie nieruchomości położonych w J. w postaci działek ewidencyjnych nr (...) W dniu 8.07.2016r. powód w całości zaspokoił roszczenie względem małoletniego, wobec czego Komornik postanowieniem z dnia 15.07.2016r. zakończył postępowanie egzekucyjne, po czym zwrócił się do matki małoletniego o wyrażenie zgodny na uchylenie zajęcia nieruchomości. K. D. nie wyraziła jednak na powyższe zgody. Według powoda na chwilę obecną nie ma on żadnych zobowiązań wobec pozwanego oprócz alimentów, które płacone są na bieżąco, w takim stanie rzeczy istnienie zabezpieczenia w postaci zajęcia nieruchomości jest całkowicie niezasadne. Jednakże z daleko idącej ostrożności procesowej powód wyraził zgodę na ewentualne pozostawienie zajęcia na działkach ewidencyjnych nr (...)oraz(...), których wartość wynosi około 100 000zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany reprezentowany przez przedstawiciela ustawowego K. D. wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazał, że powód zalegał z płatnościami alimentów za okres 11 miesięcy. Uregulowanie istniejącego zadłużenia nastąpiło wyłącznie na skutek prowadzonego przez Komornika postępowania egzekucyjnego. Wówczas powód był w stanie jednorazowo uregulować wszystkie zaległe świadczenia alimentacyjne. W ocenie matki pozwanego taka jednorazowa wpłata wynikała tylko i wyłącznie z potrzeby zwolnienia zajętych nieruchomości spod egzekucji i w przyszłości powód będzie uchylał się od zapłaty zasądzonych alimentów. Tym bardziej, że S. M. wielokrotnie wskazywał, że wyjedzie za granicę i nie będzie płacił na rzecz syna żadnych pieniędzy. Ponadto powód został skazany za nękanie matki małoletniego oraz jej rodziców, dlatego też K. D. nie może porozumieć się z powodem i nie ufa mu. Dodatkowo wartość działek ewidencyjnych, wobec których powód wyraża zgodę na ewentualne ich zajęcia mają wartość o wiele niższą niż podaje powód.

W pismach procesowych z dnia 19.09.2016r., 11.10.2016r. (daty wpływu) oraz na rozprawie z dnia 16.11.2016r. powód oparł swoje roszczenie na art. 5 kc i przepisach Konstytucji dotyczących własności, wskazując, iż działanie matki małoletniego stanowi nadużycie prawa podmiotowego sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, wobec spłaty przez powoda wszystkich zaległych świadczeń alimentacyjnych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny z uwzględnieniem okoliczności bezspornych:

Wyrokiem z dnia 4.11.2015r. sygn. (...) Sąd Rejonowy w Brzesku zasądził od S. M. na rzecz jego małoletniego syna W. M. alimenty w kwocie po 700zł miesięcznie, płatne do rąk matki małoletniego K. D. począwszy od 5.08.2015r. Pomimo orzeczenia Sądu powód nie płacił alimentów na rzecz syna, w związku z czym w maju 2016r. matka małoletniego - K. D. złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego alimentów bieżących oraz alimentów zaległych w łącznej wysokości 5 600zł. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Brzesku A. T. w dniu 10.05.2016r. wszczął postępowanie egzekucyjne (sygn. akt: (...)), o czym powód został zawiadomiony i wezwany do zapłaty. Komornik dokonał zajęcia wierzytelności dłużnika w Urzędzie Skarbowym w B. oraz zajęcia wierzytelności z rachunków bankowych dłużnika. Następnie w dniu 21.06.2016r. Komornik wszczął postępowanie egzekucyjne z nieruchomości powoda objętych KW (...) (dz. ew. nr(...)), (...) ( dz. ew. (...)) oraz (...) (dz. ew. (...)) , a w dniu 6.07.2016r. z nieruchomości objętej KW (...) (dz. ew. nr (...)). Komornik dokonał zajęcia powyższych nieruchomości. W dniu 8.07.2016r. S. M. dokonał w kancelarii komorniczej dobrowolnej wpłaty kwoty zaległych alimentów wraz z odsetkami. W związku z powyższym Komornik pismem z dnia 8.07.2016r. zwrócił się do wierzyciela z zapytaniem czy wyraża on zgodę na uchylenie zajęcia nieruchomości. Postanowieniem z dnia 11.07.2016r. Komornik A. T. ustalił aktualny stan zadłużenia S. M. na kwotę 700zł tytułem alimentów bieżących poczynając od dnia 1.08.2016r. płatnych do 10-go dnia każdego miesiąca. W odpowiedzi na pismo Komornika z dnia 8.07.2016r. wierzyciel wyraził zgodę na uchylenie zajęcia nieruchomości objętej KW (...) i jednocześnie podtrzymał wniosek o zajęcie pozostałych nieruchomości wskazując, iż pozostawienie zajęcia nieruchomości jest konieczne z uwagi na zabezpieczenie przyszłych alimentów. Mając na uwadze bowiem dotychczasową zwłokę dłużnika w płatności zasądzonych alimentów, przedstawiciel ustawowy małoletniego wskazał, że istnieje realne zagrożenie, że dłużnik w przyszłości również będzie uchylał się od zapłaty zasądzonych świadczeń. W następstwie powyższego Komornik postanowieniem z dnia 15.07.2016r. umorzył postępowanie egzekucyjne w stosunku do nieruchomości stanowiącej własność S. M. objętej KW (...). Następnie pismem z dnia 22.07.2016r. matka małoletniego cofnęła zgodę na uchylenie zajęcia nieruchomości objętej KW (...) Komornik postanowieniem z dnia 22.07.2016r. uchylił swoje postanowienie z dnia 15.07.2016r. Kolejnymi postanowieniami z dnia 16.08.2016r. Komornik ograniczył zajęcia rachunków bankowych S. M..

Ponadto Sąd ustalił, że wyrokiem z dnia 30.05.2016r. S. M. został skazany między innymi za uporczywe nękanie K. D. poprzez nachodzenie jej w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy, przesyłanie wiadomości tekstowych oraz wielokrotne wykonywanie połączeń na jej telefon komórkowy o różnych porach dnia i nocy tj. czyn z art. 190a § 1 kk oraz za grożenie K. D. naruszeniem nietykalności cielesnej oraz naruszeniem nietykalności cielesnej członków jej rodziny tj. czyn z art. 190 § 1 kk w zw. z art. 12 kk, za co Sąd wymierzył mu karę grzywny oraz środek karny w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonej K. D. na odległość mniejszą niż 20 m przez okres 3 lat oraz zakaz osobistego i telefonicznego kontaktowania się z pokrzywdzoną K. D. przez okres trzech lat.

Dowód: wyrok Sądu Rejonowego wB. z dnia 30.05.2016r. sygn. (...)k. 17-18

Powyższy stan faktyczny był bezsporny. Powód nie kwestionował faktu, iż zalegał z płatnościami alimentów i w związku z tym zostało wszczęte przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne. Sam przebieg postępowania egzekucyjnego również nie budził wątpliwości, a ponadto znalazł pełne potwierdzenie w dokumentach znajdujących się w aktach komorniczych sygn. (...). Ponadto Sąd w ustaleniach faktycznych oparł się na wyroku Sądu Rejonowego w B. z dnia 30.05.2016r. sygn. (...) który jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 kpc i stanowi dowód tego, co zostało w nim stwierdzone.

Sąd zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie – jak wskazano wyżej- stan faktyczny nie był sporny. Sporna pozostawała zaś kwestia możliwości zwolnienia spod egzekucji nieruchomości powoda w związku ze spłaceniem przez niego zaległych kwot alimentów.

Jako podstawę prawną żądania powoda wskazać należy art 841 § 1 kpc. Zgodnie z tym przepisem osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa. Przywołany artykuł przewiduje możliwość wytoczenia tzw. powództwa ekscydencyjnego (interwencyjnego), przysługującego osobie trzeciej, której prawa zostały naruszone wskutek skierowania do nich egzekucji. Powództwo to jest środkiem prawnym chroniącym prawa podmiotowe osoby trzeciej, które naruszone zostały wszczętą egzekucją. W powództwie ekscydencyjnym osoba trzecia nie zwalcza tytułu wykonawczego, lecz jedynie sprzeciwia się prowadzeniu egzekucji z zajętego przedmiotu. Powództwo to może być: a) powództwem osoby trzeciej o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (art. 841), b) powództwem osoby trzeciej o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji administracyjnej (art. 842). Jako trzeci rodzaj powództwa ekscydencyjnego wymienia się również powództwo przewidziane w art. 791. (red. Tadeusz Ereciński , Henryk Pietrzykowski, Komentarz do art.841 Kodeksu postępowania cywilnego, stan prawny: 15.03.2016r.).

Legitymację do wytoczenia powództwa ma osoba trzecia, a zatem osoba niebędąca stroną właściwego postępowania egzekucyjnego. Nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 841 § 1 osoba, przeciwko której – jako dłużnikowi – została skierowana egzekucja (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 października 1995 r., III CZP 143/95, OSNC 1996, nr 2, poz. 24). W przywołanej uchwale Sąd Najwyższy wskazał, że z istoty powództwa opartego na art. 841 kpc wynika, że osoba przeciwko której prowadzone jest postępowanie egzekucyjne, a więc dłużnik egzekwowany, nie może być uznany za osobę trzecią w rozumieniu powyższego przepisu. Powództwo to nazwane ekscydencyjnym stanowi bowiem jeden z dwóch rodzajów powództw przeciwegzekucyjnych, będących środkami obrony przeciwko niezgodnej z prawem egzekucji. W przeciwieństwie do powództwa opozycyjnego, opartego na art. 840 k.p.c., powództwo przewidziane w art. 841 k.p.c. chroni nie dłużnika, ale osobę trzecią, której prawa prowadzona egzekucja narusza. Naruszenie to może dotyczyć przysługującego osobie trzeciej w stosunku do zajętego przedmiotu prawa własności, ograniczonego prawa rzeczowego lub innych praw. Zgodnie z utrwalonym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, osobą legitymowaną do wytoczenia powództwa ekscydencyjnego jest wyłącznie osoba trzecia, nie będąca według tytułu wykonawczego dłużnikiem, a warunkiem wytoczenia takiego powództwa jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Podsumowując z brzmienia cytowanego wyżej przepisu wyraźnie wynika, że legitymacja czynna do wytoczenia powództwa tego rodzaju służy wyłącznie osobie trzeciej, której prawa zostały naruszone w konkretnym postępowaniu egzekucyjnym. Osobami trzecimi w stosunku do postępowania egzekucyjnego są zaś wszystkie osoby, które nie są jego stronami, tj. nie występują w nim w charakterze wierzyciela egzekwującego lub dłużnika egzekwowanego. Należy mieć bowiem na uwadze, że powództwo ekscydencyjne ma charakter procesowy, nie dotyczy dochodzenia roszczeń materialnoprawnych, a więc dla określenia podmiotów legitymowanych do występowania w tymże procesie nie powinno się stosować kryteriów materialnoprawnych. Skoro zaś podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy, a egzekucja toczy się w granicach wyznaczonych tytułem wykonawczym, to w konsekwencji o tym, kto jest stroną w postępowaniu egzekucyjnym decyduje treść tytułu wykonawczego. Wobec powyższego należy uznać, że osobą trzecią w rozumieniu przepisu art. 841 § 1 k.p.c. jest osoba, która nie jest wymieniona w tytule wykonawczym i przeciwko której nie została skierowana egzekucja. Dłużnik przeciwko, któremu prowadzona jest egzekucja nie może być traktowany jak osoba trzecia w rozumieniu art. 841 § 1 k.p.c. i nie może korzystać ze środka służącego osobom nie występującym w charakterze strony w postępowaniu egzekucyjnym jakim jest powództwo ekscydencyjne.

Mając na uwadze powyższe rozważania po stronie powoda występuje brak legitymacji czynnej. Powód - co jest oczywiste w świetle tytułu wykonawczego - jest stroną postępowania egzekucyjnego- dłużnikiem i z racji takiego usytuowania nie może przypisywać sobie statusu osoby trzeciej w rozumieniu art. 841 § 1 k.p.c.

Wobec oczywistego braku spełnienia przesłanek z art. 841 § 1 k.p.c., powód próbował odwołać się do brzmienia art. 5 k.c., który zawiera klauzulę generalną nadużycia prawa podmiotowego. Zabieg ten nie mógł być skuteczny choćby dla tego, że art. 5 k.c. nie stanowi podstawy uchylenia bądź zmiany obowiązujących przepisów prawa i nie może być samodzielną podstawą roszczenia ani powództwa (w tym zakresie od lat utrwalone jest orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 sierpnia 2013 roku, I ACa 310/13, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r., II CSK 78/13, LEX nr 1415503). W wyroku z dnia 27.01.1999r (II CKN 151/98, OSNC 1999/7-8/134 ) Sąd Najwyższy wskazał, że art.5 k.c. nie może stanowić skutecznej podstawy trwałego pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Sama istota bowiem przepisu art. 5 k.c. sprawia, iż utrwaloną zasadą jest, że nie może on stanowić podstawy dochodzenia żądań, w tym także powództwa z art. 840 k.p.c. Chociaż orzeczenie to dotyczy zastosowania art. 5 k.c. do powództwa opozycyjnego, a w rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z powództwem ekscydencyjnym, to wskazać należy, że oba te powództwa należą do powództw przeciwegzekucyjnych uregulowanych w tym samym dziale kodeksu postępowania cywilnego, będących środkami obrony przeciwko niezgodnej z prawem egzekucji. W związku z powyższym z całą pewnością można przyjąć, że skoro art. 5 kc nie może stanowić samodzielnej podstawy pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, to przepis ten nie może również stanowić samodzielnej podstawy żądania zwolnienia zajętego przedmiotu spod egzekucji.

Poza tym w okolicznościach przedmiotowej sprawy trudno dopatrzeć się nadużycia prawa podmiotowego przez wierzyciela, który w ramach prawidłowo prowadzonej egzekucji zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa dokonał zajęcia nieruchomości dłużnika.

Ponadto zauważyć należy, że do zastosowania klauzuli generalnej zawartej w art. 5 kc. wymagane jest rozważenie całokształtu okoliczności sprawy, w tym zachowań obydwu stron, z punktu widzenia powszechnie funkcjonujących w polskim społeczeństwie norm moralnych i obyczajów. Biorąc zaś pod uwagę sposób zachowania obu stron postępowania, nie można tracić z pola widzenia nagannego zachowania samego powoda, który przez okres 10 miesięcy uchylał się od obowiązku płacenia alimentów na rzecz syna, narażając go tym samym na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Ponadto wyrokiem tut. Sądu powód został skazany za stalking K. D. oraz grożenie jej. W związku z powyższym należy zastanowić się czy takie zachowania powoda można ocenić jako przyzwoite, nienaganne i zgodne z dobrym obyczajem, a tym samym zasługujące na ochronę?

Tymczasem Komornik prowadzi postępowanie egzekucyjne zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Alimenty są bowiem świadczeniem okresowym, wypłacanym sukcesywnie w określonych odstępach czasu. Nawet jeśli powód zapłacił kwotę zaległych alimentów i obecnie deklaruje, iż będzie płacił je regularnie i na bieżąco, to nie stanowi to podstawy zakończenia postępowania egzekucyjnego świadczeń alimentacyjnych. Dysponentem postępowania egzekucyjnego jest bowiem wierzyciel i w dużej mierze przebieg postępowania egzekucyjnego zależy od niego. Powód nadal jest osobą zobowiązaną do płacenia alimentów na rzecz małoletniego. Skoro wcześniej nie płacił alimentów na rzecz syna przez okres ponad 10 miesięcy i dopiero postępowanie egzekucyjne zmusiło go do uregulowania powstałego zadłużenia istnieje duże prawdopodobieństwo, że sytuacja taka może się powtórzyć.

Mając zatem na uwadze powyższe rozważania nie można podzielić poglądu powoda i uznać, że w przedmiotowej sprawie powinien znaleźć zastosowanie art. 5 kc. Poza wszelką wątpliwością jest również to, że „prawo własności (gwarantowane w art. 64 Konstytucji- na którą powoływał się powód), choć stanowi najpełniejsze z praw majątkowych, nie może być jednak traktowane jako ius infinitum i może podlegać ograniczeniom. Tym samym także ochrona własności nie może mieć charakteru absolutnego” (wyrok TK z 12 stycznia 2000 r., sygn. P 11/98, OTK ZU nr 1/2000, poz. 3). Ocena wszelkich regulacji dotyczących prawa własności „nie sprowadza się więc do zagadnienia prawnej dopuszczalności wprowadzania ograniczeń jako takich, ale do kwestii dochowania konstytucyjnych ram, w jakich podlegające ochronie konstytucyjnej prawo może być ograniczane” (wyrok TK z 12 stycznia 1999 r., sygn. P 2/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 2). W rozpoznawanej sprawie - jak już była o tym mowa wyżej - Komornik prowadzi egzekucję zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, nie można zatem mówić o bezprawnym naruszeniu własności dłużnika.

Jeśli zaś chodzi o twierdzenia powoda, iż w przedmiotowej sprawie wystarczające byłby utrzymanie zajęcia nieruchomości składającej się jedynie z działek ewidencyjnych nr (...), których wartość wynosi około 100 000zł, to wskazać należy, że pozwany zaprzeczył tym twierdzeniom, ponieważ według matki małoletniego działki te mają o wiele niższą wartość. Powód natomiast sam wskazał, że nie dysponuje wyceną przedmiotowych gruntów. Nie można zatem ustalić jaka jest wartość wskazanych wyżej działek, a co za tym idzie czy stanowią one realne i wystarczające zabezpieczenie dla świadczeń alimentacyjnych.

Reasumując trzeba podkreślić, że powód wystąpił z oczywiście bezzasadnym powództwem, u podstaw którego leżało wyłącznie jego subiektywne, zupełnie abstrahujące od stanu prawnego, przekonanie o bezprawnym zajęciu jego nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd orzekł jak w sentencji na mocy powołanych przepisów.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Powództwo okazało się nieuzasadnione, dlatego też Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2417zł. Na kwotę tą składają się koszty wynagrodzenia pełnomocnika pozwanego zgodnie rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804)- 2 400zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17zł.

SSR Marek Jałowiecki- Paruch