Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 października 2015 roku (...) Spółdzielnia Pracy w likwidacji w Z. wniosła o zasądzenie od Gminy M. Z. kwoty 2.000.000 zł . W uzasadnieniu żądania powódka wskazała, że w dniu 30 listopada 1995 roku wystąpiła do Urzędu Miasta z wnioskiem o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Z. przy ul, (...) i przeniesienie własności budynków posadowionych na tejże nieruchomości. Do chwili obecnej nie zapadła żadna decyzja w tej sprawie. Miasto Z. wystąpiło natomiast przeciwko spółdzielni z pozwem o wydanie nieruchomości i zapłatę wynagrodzenia za bezumowne z niej korzystanie. Do 2012 roku powódka dokonała remontów nieruchomości na kwotę około 400.000 zł. Na żądaną kwotę odszkodowania składają się zatem nakłady finansowe na remonty oraz straty poniesione przez przewlekłe prowadzenie postępowania uwłaszczeniowego, które to przyczyniło się do likwidacji spółdzielni.

(pozew k- 2-3)

W odpowiedzi na pozew z dnia 9 grudnia 2015 roku pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania. Pozwana podniosła, że powódka w żaden sposób nie udowodniła swego roszczenia. Nie przedstawiała żadnych dowodów na potwierdzenie swych twierdzeń.

(odpowiedź na pozew k- 26-27)

Zarządzeniem z dnia 10 grudnia 2015 roku powódka została pouczona w trybie art. 5 i 210§2 ¹ kpc oraz zobowiązana do zgłoszenia wszelkich wniosków dowodowych pod rygorem ich późniejszego pominięcia.

(zarządzenie k- 30, potwierdzenie odbioru k-32)

W odpowiedzi na powyższe powódka ponowiła wniosek o załączenie akt sprawy IIC 8/13 toczącej się pomiędzy stronami.

(pismo k- 33)

Za namową Przewodniczącego strony podjęły negocjacje, które to nie przyniosły rezultatu.

(protokół skrócony rozprawy k- 151 151v)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Decyzją Prezydium Rady Narodowej z dnia 5 września 1966 roku ówcześnie nosząca nazwę Spółdzielnia Pracy Usług (...) im. (...)w Z. otrzymała w użytkowanie na okres 30 lat zabudowany teren położony w Z. przy ul. (...) roku Nr (...) ( aktualnie jest to ulica (...)) o powierzchni użytkowej 14.460 m2.

Z uwagi na modernizacje układu komunikacyjnego w 1995 roku na mocy decyzji Prezydenta Miasta Z. odebrano spółdzielni użytkowanie działki o łącznej powierzchni 1.126 m2 . W użytkowaniu powódki pozostało zatem 5.587m2 zabudowanej nieruchomości położonej przy ul. (...).

Nieruchomość ta stanowi własność Gminy M. Z. na mocy decyzji komunalizacyjnej Wojewody (...) z dnia 6 sierpnia 1996 roku .

(niesporne)

W dniu 30 listopada 1995 r. (...) Spółdzielnia Pracy w Z. zwróciła się do Zarządu Miasta Z. z wnioskiem o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości i przeniesienie na nią prawa własności budynków i urządzeń znajdujących się na tej nieruchomości. Do wniosku zostało załączone oświadczenie p/o prezesa zarządu spółdzielni oraz głównej księgowej, iż budynki i urządzenia wymienione w oświadczeniu zostały wybudowane ze środków własnych pozwanej oraz, że pozwana nie posiada właściwych dokumentów o źródłach finansowania tych obiektów.

( pismo (...) Spółdzielni Pracy z dnia 30 listopada 1995 r. k. 47, oświadczenie k 48)

W związku ze złożeniem wniosku Gmina M. Z. zleciła wykonanie wyceny celem ustalenia wysokości pierwszej opłaty za ustanowienie użytkowania wieczystego, a pozwana (...) Spółdzielnia Pracy została poinformowana o konieczności uzupełnienia wniosku o dokumentację niezbędną do przeprowadzenia procedury zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 lutego 1998 r. w sprawie przepisów wykonawczych dotyczących uwłaszczania osób prawnych nieruchomościami będącymi dotychczas w ich zarządzie lub użytkowaniu (Dz. U. z 1998 r. Nr 23, poz. 120).

( operat biegłego ds. Szacowania nieruchomości - K. K. k. 51-70)

(...) Spółdzielnia Pracy w Z. pismem z dnia grudnia 2003 r. poinformowała stronę pozwaną o dokonanych przez nią na nieruchomości remontach oraz, że szacowanie wartości obiektu ma się zakończyć do dnia 31 stycznia 2004 r. Dostarczony przez stronę powodową do Wydziału Gospodarki Nieruchomościami Urzędu Miasta Z. operat szacunkowy został uznany za niezupełny i powódka pismem z dnia 2 kwietnia 2004 r została poinformowana o konieczności uzupełnienia tego dokumentu poprzez wskazanie wartości poniesionych przez Spółdzielnię nakładów . W piśmie z dnia 08 czerwca 2004 r. (...) Spółdzielnia Pracy wystąpiła z nową propozycją zagospodarowania przedmiotowej nieruchomości ale żądanych danych nie wskazała.

( pismo pozwanej z dnia 22 grudnia 2003 r. k. 72-73, korespondencja pomiędzy stronami k-74, 71,78,79)

Ponieważ Spółdzielnia nie uzupełniła we wskazanym przez siebie terminie niezbędnej dokumentacji, Wydział Gospodarki Nieruchomościami poinformował, że zadłużenie pozwanej z tytułu podatku od nieruchomości wraz z odsetkami wynosi 655.374,63 zł, że w związku z powyższym rozważana jest możliwość rozwiązani zaistniałej sytuacji oraz zwrócił się o przygotowanie dokumentacji technicznej związanej z bieżącą eksploatacją budynku zlokalizowanego na nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...) i przekazanie jej do Wydziału w terminie 14 dni jednakże Spółdzielnia odmówiła ich przekazania podnosząc, iż dokumentacja istnieje w jednym egzemplarzu, a jej kopiowanie, z uwagi na obszerność nie jest uzasadnione .

( pismo Naczelnika Wydziału (...) z dnia czerwca 2006 r. k. 55; pismo (...) Spółdzielni Pracy w Z. z dnia 05 lipca 2006 rk. 56 w aktach IIC 8/13)

Spółdzielnia ponownie przedstawiła oświadczenie, iż naniesienia znajdujące się na nieruchomości położonej w Z. przy ul. (...), stanowią jej własność gdyż zostały przejęte i wybudowane ze środków spółdzielczych. Jednocześnie, w związku z narastającym zadłużeniem z tytułu podatku od nieruchomości przedstawiła propozycje dokonania podziału nieruchomości na dwie części , z których jedna zostałaby przekazana Gminie, a druga nadal pozostawałaby we władaniu Spółdzielni. Miałoby to pozwolić na zmniejszenie zadłużenia spółdzielni i uregulowanie stanu prawnego.

(oświadczenie (...) Spółdzielni Pracy w Z. z dnia lipca 2006 r k.77)

Do roku 2009 pozwana Spółdzielnia nie uzupełniła wymaganej dokumentacji, a jej zadłużenie z tytułu podatku od nieruchomości oraz rocznych opłat za jej użytkowanie rosło w związku z czym Gmina M. Z., podjęła kroki w celu odzyskania przedmiotowej nieruchomości. W dniu 2 czerwca 2009 r. odbyło się spotkanie z członkami Zarządu (...) Spółdzielni Pracy w Z., na którym omawiana była sprawa uzupełnienia dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia procedury ustanowienia użytkowania wieczystego. Członkowie Zarządu strony pozwanej poinformowali wówczas, iż nie są w stanie uzupełnić dokumentacji zgodnie z wezwaniem. W tej sytuacji Gmina wystosowała wezwanie do wydania przedmiotowej nieruchomości w terminie do dnia 30 września 2009 r. (pismo Prezydenta Miasta Z. z dnia 02 czerwca 2009 r. k. 60, notatka służbowa z dnia 02 czerwca 2009 r. k. 61 akt IIC 8/13)

Po otrzymaniu wezwania do wydania nieruchomości strona pozwana przesłała Gminie różne dokumenty finansowe, twierdząc, że potwierdzają one, iż rozbudowa, budowa oraz kapitalny remont budynków znajdujących się na nieruchomości będącej przedmiotem pozwu w sprawie sfinansowane zostały ze środków spółdzielni. Do dokumentacji powyżej nie został jednak załączony raport biegłego rewidenta, który mógłby stanowić podstawę do uznania, że w/w środki finansowe były jej własne. W związku z dalszą bezczynnością Spółdzielni w zakresie uzupełnienia dokumentacji członkowie Spółdzielni zostali zaproszeni na spotkanie w dniu 25 września 2009 r w celu przekazania dokumentów dotyczących eksploatacji przedmiotowej nieruchomości. Spółdzielnia nie dostarczyła ani dokumentów niezbędnych do ustanowienia użytkowania wieczystego ani dokumentów wskazanych w piśmie z dnia 18 czerwca 2009 r. dotyczących eksploatacji przedmiotowej nieruchomości. Prezes Zarządu pozwanej spółdzielni M. S.poinformował, iż sytuacja finansowa Spółdzielni uniemożliwia zgromadzenie przedstawienie wymaganej dokumentacji.

(pismo Spółdzielni sygn. L.dz. 99/2009 r. z dnia 17 czerwca 2009 r. k. 62, pismo Zastępcy Prezydenta Miasta Z. z dnia 25 czerwca 2009 r.k. 63, notatka służbowa z dnia 22 września 2009 r. k. 64 akt IIC 8/13)

Spółdzielnia na Walnym Zgromadzeniu w dniu 8 października 2009 r podjęła uchwałę Nr (...) w której odmówiła wydania Gminie M. Z. nieruchomości będącej przedmiotem sprawy. W związku z powyższą decyzją Prezydent Miasta Z. wystosował do strony pozwanej przedsądowe wezwanie do wydania nieruchomości, w którym wyznaczył ostateczny termin wydania na dzień 31 grudnia 2009 r.

(niesporne)

Pozwem z dnia 3 stycznia 2013 roku Gmina M. Z. zażądała od (...) Spółdzielni Pracy w Z. wydania spornej nieruchomości. Ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanej kwoty 4.894.801,26 zł z tytułu wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości.

Wyrokiem z dnia 9 czerwca 2016 roku Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie IIC 8/13 nakazał Spółdzielni wydanie nieruchomości i zasądził na rzecz powódki kwotę 3.341.772 zł z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

(wyrok wraz z uzasadnieniem k- 183-192)

W dniu 17 lutego 2014 roku został sporządzony operat szacunkowy przez rzeczoznawcę majątkowego J. S., na zlecenie Urzędu Miasta Z. w ustalający wartość rynkową spornej nieruchomości w celu jej zbycia w drodze przetargu. Wartość nieruchomości została ustalona na kwotę 3.777.200 zł.

(operat k-88-146)

Powodowa spółdzielnia prowadziła na spornej nieruchomości działalność do 2014 roku, nie ponosząc żadnych opłat. Początkowo płaciła podatek od nieruchomości. Zaprzestała jego opłat w latach 90 – tych. W 2006 roku zadłużenie z tego tytułu wyniosło około 650.000 zł. Spółdzielnia dokonywała także rozbudowy i remontów posadowionych na niej budynków. Na przełomie lat zakres działalności spółdzielni był zmienny. Była to działalność budowlana, stolarska, wyrób rzeczy z mosiądzu, kuśnierstwo, poligrafia. Z uwagi na coraz niższe dochody z działalności, odejście pracowników – w 1994 roku Spółdzielnia została postawiona w stan likwidacji. Spółdzielni nie było stać na pierwszą opłatę od wieczystego użytkowania, dlatego nie doszło do jego ustanowienia. Aktualnie jedyny jej majątek w postaci nieruchomości położonej przy ul. (...) jest zajęty na poczet egzekucji komorniczej.

(zeznania likwidatorów K. S. 00:04:37-00:26:55 i M. S. 00:26:55 -00:49:12)

Nieruchomość została wydana Gminie przez Spółdzielnię w lipcu 2016 roku.

(niesporne)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał w oparciu o załączone do niniejszych akt oraz akt sprawy IIC 8/13 dokumenty i zeznania likwidatorów powodowej spółdzielni.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego ds. szacunku nieruchomości na podstawie art. 1304 § 5 kpc . Powódka była dwukrotnie wzywana do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego (zarządzenie k- 155 i k-160), mimo pouczeń o konsekwencjach procesowych , nie uczyniła tego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu jako nie udowodnione.

Ewentualną podstawą do dochodzenia roszczeń przez Spółdzielnię w zakresie długotrwałości postępowania o ustanowienie użytkowania wieczystego jest przepis art. 415 k.c., zgodnie z którym ten kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Wszystkie trzy przesłanki tejże odpowiedzialności w postaci zawinionego działania sprawcy, szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy nimi, powinien udowodnić powód.

Jeśli zaś chodzi o ewentualny zwrot nakładów na nieruchomość cudzą podstawę do ich dochodzenia dają przepisy art. 226 i następne kc . Zgodnie z art. 226 samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie maja one pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy . Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle , o ile zwiększają one wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Natomiast samoistny posiadacz w złej wierze może żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych, i to tylko o tyle, o ile właściciel wzbogaciłby się bezpodstawnie jego kosztem. Również i w tym zakresie na powodzie spoczywa obowiązek wykazania, że rzecz posiadał, dokonał na niej nakładów , jaki charakter te nakłady miały oraz jaką przedstawiają wartość.

Powódka była w toku niniejszego procesu reprezentowana przez likwidatorów. Ponieważ nie są oni profesjonalistami, Sąd przy doręczeniu odpowiedzi na pozew udzielił powódce stosownych pouczeń procesowych. Następnie mimo, iż powódka nie zgłaszała wniosków dowodowych , Sąd nakłonił strony do negocjacji, a gdy te nie przyniosły rezultatu, dwukrotnie wzywał powódkę do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego. Mimo to powódka , poprzez swych likwidatorów, do końca procesu pozostawała w przekonaniu, że wystarczy, że złoży dokument prywatny w postaci oświadczenia pochodzącego od władz spółdzielni, że dokonała ona nakładów, a Sąd przyjmie to oświadczenie jako dowód w sprawie i przesądzi o słuszności roszczeń powódki. Nie mogły również stanowić takiego dowodu dwa operaty szacunkowe sporządzone na zupełnie inne potrzeby. Z operatów tych nie wynika bowiem zakres nakładów rzeczowych Spółdzielni, termin ich dokonania, a wreszcie te z ich wartość. Skoro okoliczność ta była przedmiotem sporu pomiędzy stronami , Sad nie mógł przyjąć danych z prywatnych operatów szacunkowych.

Obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności procesu zakłada, że to strony dostarczają sądowi potrzebnych dowodów, zaś dowód z urzędu może zostać dopuszczony w wyjątkowych okolicznościach (art.232 k.p.c. ). Stosownie do treści przepisu art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Powódka, reprezentowana przez doświadczonych życiowo , bo prowadzących sprawy spółdzielni od kilkudziesięciu lat likwidatorów, nie przedstawiła żadnych dowodów na to, że dokonała konkretnych nakładów na nieruchomość ( co do dat i zakresu) , a przede wszystkim ile one są warte. Nie wykazała także, że postepowanie uwłaszczeniowe było prowadzone przewlekle oraz czy i w jakiej wysokości poniosła szkodę z tytułu prowadzonego postępowania uwłaszczeniowego. Ze zgromadzonych w sprawie dowodów wynika, że zasadniczą przyczyną długotrwałego postępowania w przedmiocie ustanowienia użytkowania wieczystego było właśnie postępowanie władz spółdzielni. Rzeczywista zaś przyczyna nie ustanowienia użytkowania zdaje się wynikać z zeznań likwidatora, że spółdzielnia po prostu nie miała pieniędzy żeby ponosić opłaty za użytkowanie wieczyste. Powódka korzystała z cudzej nieruchomości przez niemal 50 lat, nie ponosząc z tego tytułu żadnych opłat. Zatem powoływanie się na to, że to pozwana doprowadziła swym przewlekłym postępowaniem do likwidacji spółdzielni jest nie uprawnione.

Wskazanie zatem ogólnikowo na kwotę 2.000.000 zł. jest w procesie nie wystarczające.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo.

Biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną spółdzielni , pozostającej w likwidacji, Sąd w oparciu o art. 102 kpc nie obciążył jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.