Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XXVI GC 1123/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2016r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XXVI Gospodarczy

w następującym składzie:

Przewodniczący : SSO Karolina Toczyńska

Protokolant : Bartłomiej Jufimiuk

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2016r. w Warszawie

na posiedzeniu jawnym

sprawy ze skargi (...) sp. z o.o. z siedzibą w K.

przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

o uchylenie wyroku sądu polubownego

I.  oddala skargę;

II.  zasądza od skarżącego (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. na rzecz przeciwnika skargi (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 2.434,00 (dwa tysiące czterysta trzydzieści cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 2.400,00 (dwa tysiące czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXVI GC 1123/15

UZASADNIENIE

Pismem procesowym z dnia 22 grudnia 2015r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. wystąpiła do tutejszego Sądu ze skargą o uchylenie wyroku Sądu Arbitrażowego (...) w W. z dnia 21 sierpnia 2015 r., sygn. akt (...) (...) w punkcie 3 i 4, tj. w zakresie:

a)  oddalenia powództwa co do żądania zasądzenia od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o. kwoty 1.133.170,74 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 06 marca 2013r. do dnia zapłaty,

b)  oddalenia powództwa co do żądania zasądzenia odsetek ustawowych od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o. od kwoty 146.763,60 zł od dnia 06 marca 2013r. do dnia doręczenia zaskarżonego wyroku,

c)  oddalenia powództwa co do żądania zasądzenia od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o. odsetek ustawowych od kwoty 1.133.170,74 zł od dnia 06 marca 2013r. do dnia doręczenia zaskarżonego wyroku,

d)  oddalenia powództwa w zakresie zasądzenia kosztów postępowania od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o. kosztów postępowania obejmującego opłatę administracyjną – 1.230,00 zł, opłatę arbitrażową – 39.930,87 zł, kosztów sporządzenia stenogramów z posiedzeń Sądu Arbitrażowego – 5.830,20 zł, kosztów dojazdów powoda pociągiem z miejsca zamieszkania w K. do Sądu Arbitrażowego – 1.200,00 zł (koszt biletu w obie strony 300 zł), kosztów dojazdu świadka pociągiem z miejsca zamieszkania w K. do Sądu Arbitrażowego M. D. – 300 zł (koszt biletu w obie strony), kosztów dojazdu pełnomocników pociągiem z siedziby Kancelarii w K. do Sądu Arbitrażowego 2.064,00 zł (koszt biletu w obie strony 258 zł), kosztów zastępstwa prawnego – 50.000,00 zł.

Jednocześnie wniosła o zasądzenie kosztów postępowania wszczętego na skutek złożonej skargi, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Przedmiotowym wyrokiem z dnia 21 sierpnia 2015r. Sąd Arbitrażowy (...) sygn. akt (...) (...) w pkt. 1 odrzucił pozew w części obejmującej kwotę 14.114,25 zł z faktury A./ (...) wystawionej przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. dnia 28 marca 2013 r., ze względu na brak właściwości tutejszego Sądu do rozstrzygnięcia sporu w tej części. W pkt. 2 wyroku zasądzono od (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 1.279.934,34 zł tytułem niezasadnie pobranych opłat, o których mowa w pkt. 4 lit. a i 4 lit. b Warunków Handlowych 2010, 2011, 2012, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty,

W pkt. 3 wyroku oddalono powództwo w pozostałej części, natomiast w pkt. 4 zasądzono od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz (...) sp. z o.o. w K. kwotę netto 32.076,88 zł tytułem części wniesionej opłaty arbitrażowej.

W pkt. 5 wyroku pozostałe koszty postępowania arbitrażowego, w tym koszty zastępstwa procesowego wzajemnie zniesiono między stronami, natomiast w pkt. 6 wyroku zarządzono wypłacenie z kasy Sądu Arbitrażowego na rzecz powoda kwoty 193,62 zł tytułem zwrotu części opłaty arbitrażowej dotyczącej stwierdzenia niewłaściwości Sądu.

Wyrokowi skarżąca zarzuciła naruszenie zasady, że ten, kto przyjmuje korzyści majątkowe, powinien przyjąć obowiązki, które się z tymi korzyściami wiążą, zasadę pacta sunt servanda oraz zasadę kontradyktoryjności postępowania i rozłożenia ciężaru dowodu poprzez przyjęcie przez Sąd Arbitrażowy, że zachowanie się pozwanego w postaci wydawania i dystrybuowania „gazetek promocyjnych Pozwanego" (Katalog M. - Hipermarkety, Katalog M. Supermarkety, Katalog R., Katalog Hipermarkety) oraz akcji tzw. Supermarkety (...) oraz „Promocje przypółkowe" stanowi świadczenie do którego zobowiązał się w pkt 3 lit. umowy Warunki handlowe — 2010 r., 2011 r., 2012 r. tj. zamieszczaniu informacji o Produkcie w katalogu promocyjnym Odbiorcy, i/lub reklamowaniu Produktu na bilbordach lub eksponowaniu i wyróżnianiu Produktu w sklepach (...) w sposób zwiększający jego atrakcyjność dla klientów w celu rozpowszechniania informacji o Produkcie, a tym samym zwiększaniu się popytu na Produkt".

Zdaniem skarżącej zaskarżony wyrok narusza również zasadę ekwiwalentności oraz naturę (właściwość) stosunku prawnego umowy zlecenia usług marketingowych, a tym samym zasadę swobody kształtowania umów opisaną w art. 353 1 kodeksu cywilnego oraz zasadę, że ten, kto przyjmuje korzyści majątkowe, powinien przyjąć obowiązki, które się z tymi korzyściami wiążą przez uznanie, że zachowanie się pozwanego w postaci wydawania i dystrybuowania „gazetek promocyjnych Pozwanego" (Katalog M. - Hipermarkety, Katalog M. Supermarkety, Katalog R., Katalog Hipermarkety) oraz akcji tzw. Supermarkety (...) oraz „Promocje przypółkowe" stanowi „prawny ekwiwalent" za pobraną przez niego od powoda kwotę 2.266.341,48 zł. pomimo przyjęcia, że pomiędzy w/w świadczeniami istniała rażąca dysproporcja świadczeń.

Skarżąca zarzuciła, iż zaskarżony wyrok narusza art. 405 kodeksu cywilnego i n. w zw. z art. 18 pkt. 5 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz art. 353 1 kodeksu cywilnego oraz w zw. z art. 359, 455, 476 i 481 § 1 kodeksu cywilnego a tym zasadę ekwiwalentności, zasadę swobody kształtowania umów, zasadę ochrony praw ekonomicznych wskazaną w art. 64 Konstytucji RP , zasadę konieczności zwrotu wszystkich bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zasadę zapewnienia ochrony przedsiębiorcy dotkniętego bezprawnym zachowaniem kontrahenta w postaci czynu nieuczciwej konkurencji oraz zasadę zwrotu przez dłużnika będącego w opóźnieniu zaległej kwoty wraz z odsetkami poprzez oddalenia powództwa co do żądania zasądzenia od (...) Sp. z o.o. na rzecz (...) Sp. z o.o. kwoty 1.133.170,74 zł. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 6 marca 2013 r. do dnia zapłaty.

Ponadto w ocenie skarżącej zaskarżony wyrok narusza art. 18 ust. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w zw. z art. 405 i n. kodeksu cywilnego w zw. z art. 359, 455, 476 i 481 § 1 kodeksu cywilnego a tym samym zasadę ochrony praw ekonomicznych wskazaną w art. 64 Konstytucji RP , zasadę konieczności zwrotu wszystkich bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zasadę zapewnienia ochrony przedsiębiorcy dotkniętego bezprawnym zachowaniem kontrahenta w postaci czynu nieuczciwej konkurencji oraz zasadę zwrotu przez dłużnika będącego w opóźnieniu zaległej kwoty poprzez niezasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 146.763,60 zł od 6 marca 2013 r. po wezwaniu do zapłaty wysłanego przez powoda do pozwanego do dnia doręczenia zaskarżonego wyroku i to pomimo uznania przez Sąd Arbitrażowy, że pobranie tej kwoty stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji .

Skarżąca podkreśliła także, że zaskarżony wyrok narusza 18 ust. 5 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w zw. z art. 405 i n. kodeksu cywilnego w zw. z art. 359, 455, 476 i 481 § 1 kodeksu cywilnego a tym samym zasadę ochrony praw ekonomicznych wskazaną w art. 64 Konstytucji RP , zasadę konieczności zwrotu wszystkich bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zasadę zapewnienia ochrony przedsiębiorcy dotkniętego bezprawnym zachowaniem kontrahenta w postaci czynu nieuczciwej konkurencji oraz zasadę zwrotu przez dłużnika będącego w opóźnieniu zaległej kwoty poprzez nie zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 1.133.170,44 zł od 6 marca 2013 r. po wezwaniu do zapłaty wysłanego przez powoda do pozwanego do dnia doręczenia zaskarżonego wyroku i to pomimo uznania przez Sąd Arbitrażowy, że pobranie tej kwoty stanowi czyn nieuczciwej konkurencji o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt. 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (skarga o częściowe uchylenie wyroku sądu polubownego k. 2-23).

W odpowiedzi na skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego przeciwnik skargi wniósł o oddalenie skargi w całości oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Zdaniem przeciwnika skargi wyrok Sądu Arbitrażowego nie narusza przepisu art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c. Zarzuty stawiane przez skarżącą polegają na powołaniu się na wiele różnych zasad i reguł prawa, z których tylko nieliczne mają charakter podstawowych zasad porządku prawnego RP lub których naruszenie prowadzić mogłoby do rażącego uchybienia praworządności.

Przeciwnik skargi zakwestionował to, iżby wszystkie powołane przez skarżącą zasady były w istocie podstawowymi zasadami porządku prawnego RP. Przeciwnik skargi wskazał, iż niespornie należy do nich zaliczyć zasadę pacta sunt servanda oraz zasady kontradyktoryjności i ewentualnie rozłożenia ciężaru dowodu, to zasada równoczesnego przyjęcia korzyści i obowiązków taką zasadą nie jest — choćby dlatego, że istnieją od takiej zasady w systemie prawa wyjątki, jak np. możliwość partycypacji wyłącznie w zysku spółki cywilnej przez wspólnika (art. 827 § 1 KC). Przechodząc z kolei do omówienia dwóch pierwszych zasad, to przeciwnik wskazał, iż twierdzenia o ich naruszeniu przez zaskarżony Wyrok są bezzasadne. Sąd Arbitrażowy mógłby naruszyć zasadę pacta sunt servanda tylko wtedy, gdyby nie dostrzegł uchybień tej zasadzie, wynikających z umowy stron, która faworyzowałaby jedną stronę stosunku umownego pozwalając jej np. na niewywołujące odpowiedzialności niewykonywanie świadczeń, pozostawanie w zwłoce itp. Tymczasem stosunki umowne Powódki i Pozwanej takich postanowień nie zawierały, a Powódka nie podnosiła uchybień tej zasadzie w pozwie skierowanym do Sądu Arbitrażowego. Zarzut naruszenia zasady kontradyktoryjności oraz rozłożenia ciężaru dowodu zmierza zaś do polemiki z ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez Sąd Arbitrażowy i ich zakwestionowania, poprzez zarzut „wybiórczego" traktowania materiału dowodowego. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego jest zaś nadzwyczajnym środkiem prawnym, krańcowo odmiennym od apelacji, co wyklucza merytoryczne rozpoznawanie sporu przez sąd powszechny, zaś kwestionowanie ustaleń faktycznych Sądu Arbitrażowego nie stanowi podstawy skargi zgodnie z art. 1206 KPC.

Przeciwniczka skargi podkreśliła, iż zarzuty stawiane w skardze odnoszą się w istocie do oceny działalności Sądu Arbitrażowego w aspektach prawidłowości ustaleń stanu faktycznego i odpowiedniego stosowania przepisów prawa.

Zdaniem przeciwniczki skarżącej pierwszy aspekt pozostaje zupełnie poza kognicją Sądu Okręgowego rozpatrującego skargę o uchylenie wyroku sądu polubownego, natomiast drugiego aspektu skarżąca nie wykazała w sposób przekonywujący. W ocenie przeciwniczki skargi, skarżąca nie wykazała aby Sąd Arbitrażowy w swoim wyroku uchybił przepisom prawa materialnego i procesowego w takim stopniu, który uzasadniałby zarzut naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (odpowiedź na skargę o częściowe uchylenie wyroku sądu polubownego k. 50-59).

Pismem przygotowawczym z dnia 11 maja 2016 r. (k. 85) oraz na posiedzeniu sądowym z dnia 14 grudnia 2016 r. (k. 95) pełnomocnik skarżącej poparł skargę. Natomiast pełnomocnik przeciwniczki skarżącej na posiedzeniu dniu 14 grudnia 2016 r. (k. 95) podtrzymał stanowisko zawarte w odpowiedzi na skargę wnosząc o oddalenie skargi.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Bezspornym w sprawie było, iż w okresie 2010-2012 (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. współpracowała z (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. w zakresie dostaw przez (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o. oliw i olejów. W roku 2013 strony zmieniły zasady współpracy przechodząc na tzw. system „net-net”. Bezspornym było, iż współpraca stron ustała z początkiem roku 2013r.

(dowód: warunki handlowe 2010 wraz z aneksami i załącznikami, warunki handlowe 2011 wraz z aneksami i załącznikami, warunki handlowe 2012 wraz z załącznikami i aneksami, warunki handlowe 2013, k. 240-224v akt sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...))

Pozwem z dnia 24 stycznia 2014 r. wniesionym do Sądu Arbitrażowego (...) w W. powódka (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwoty 2.430.146,73 zł wraz z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot wskazanych w pozwie do dnia zapłaty, a także zasądzenie zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...), k - 263)

Pismem procesowym z dnia 19 marca 2014r. pozwana (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodowej spółki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana jednocześnie podniosła zarzut braku właściwości sądu Polubownego – Sądu Arbitrażowego (...) (...) w W. co do części roszczenia obejmującego kwotę 14.114,25 zł wynikająca z faktury VAT o nr (...) w związku z brakiem objęcia przedmiotowego roszczenia zapisem na sąd polubowny.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...), k. 387)

Pismem procesowym z dnia 27 października 2014r. pozwana złożyła listę świadków o dopuszczenie dowodu z przesłuchania których wnosiła w sprawie.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 427).

Na posiedzeniu w dniu 20 października 2014r. zobowiązano stronę pozwaną do sprecyzowania listy świadków w terminie siedmiu dni, a także zobowiązano strony do ustalenia wspólnej tezy dla biegłego oraz do zakreślenia zakresu przedmiotowego materiałów dla biegłego i wybrania wspólnego biegłego w terminie 14 dni. Jednocześnie udzielono stronom 30 dni na wypowiedzenie się co do właściwości Sądu. Kolejny termin posiedzenia wyznaczono na dzień 08 grudnia 2014r., w celu przesłuchania świadków i przeprowadzenia dowodu z przesłuchania strony i uznania strony za powiadomienie o tym terminie, i że strony są zobowiązane do zapewnienia obecności świadków raz przedstawicieli ustawowych stron na rozprawie.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 433)

Postanowieniem z dnia 17 listopada 2014r. Sąd Arbitrażowy (...) dopuścił dowód z zeznań świadków wnioskowanych przez pozwaną w piśmie procesowym z dnia 27 października 2014r. na wskazane tam okoliczności.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 437)

Pismem procesowym z dnia 17 listopada 2014r. pozwana wniosła o wyłączenie arbitra wyznaczonego przez (...) sp. z o.o. z uwagi na istnienie okoliczności, które budzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności oraz niezależności. Pismem procesowym z dnia 25 listopada powódka złożyła odpowiedź na wniosek o wyłączenie sędziego.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 449 i k. 466)

Pismem procesowym z dnia 19 listopada 2014r. strona powodowa ustosunkowała się do zarzutu niewłaściwości Sądu Arbitrażowego (...) w W., twierdząc iż zarzut jest całkowicie bezzasadny z uwagi na przedłużenie stosowania umowy z 2012r do dnia 31 marca 2013r. i tym samym, objęcie na podstawie pkt. 21 zapisem na sąd polubowny sporów wynikających ze stosunków między stronami w tym okresie.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 473)

Dnia 17 grudnia 2014r. Komitet Nominacyjny Sądu Arbitrażowego (...) (...) w W. podjął uchwałę o wyłączeniu arbitra w sprawie o sygn. akt (...) (...) z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W..

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 490)

Dnia 23 grudnia 2014r. Komitet Nominacyjny Sądu Arbitrażowego (...) (...) w W. podjął uchwałę o nominacji arbitra w sprawie o sygn. akt (...) (...) z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W..

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 494)

Dnia 16 lutego 2015r. Komitet Nominacyjny Sądu Arbitrażowego (...) (...) w W. podjął uchwałę o niewyłączaniu arbitra przewodniczącego w sprawie o sygn. akt (...) (...) z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., oddalając wniosek powódki z dnia 25 stycznia 2015r. o wyłączenie arbitra przewodniczącego w sprawie.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 536)

Na posiedzeniu z dnia 16 kwietnia 2015r. przesłuchani zostali świadkowie M. D., M. I., J. D.. Kolejne terminy rozpraw wyznaczono na dzień 19 maja 2015r. i 22 maja 2015r., celem przesłuchania świadków wnioskowanych przez pozwaną oraz przeprowadzenia dowodów z przesłuchania stron. Zobowiązano również stronę pozwaną do przedstawienia w terminie do 19 maja 2015r. oryginału dokumentu umowy – warunki handlowe 2013 pomiędzy powódką a pozwaną.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 564)

Na posiedzeniu z dnia 19 maja 2015r. przesłuchani zostali świadkowie D. R., A. B.. Posiedzenie odroczone zostało do dnia 12 czerwca 2015r. Jako termin rezerwowy wyznaczono dzień 23 czerwca 2015r.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 657)

Na posiedzeniu w dniu 12 czerwca 2015r. przesłuchany został przedstawiciel powódki i przedstawiciel pozwanej. Strony zobowiązane zostały do przedstawienia pisemnej reasumpcji stanowisk stron do 17 lipca 2015r., a kolejny termin rozprawy wyznaczony został na dzień 23 czerwca 2015r.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 728)

Na posiedzeniu w dniu 23 czerwca 2015r. przesłuchano świadka M. O.. Strona pozwana cofnęła wniosek dowodowy o przesłuchanie świadka M. L. oraz zgłosiła wniosek o możliwość przedłożenia opinii biegłego, która miałaby wykazać ekwiwalentność. Wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego został oddalony. Pełnomocnikowi strony pozwanej wyznaczono termin 7 dni na doręczenie kompletnych gazetek. Podtrzymano również termin 17 lipca 2015r. na złożenie reasumpcji stanowisk stron drogą elektroniczną i w formie papierowej. Jednocześnie poinformowano strony postępowania, że rozprawa zostanie zamknięta na posiedzeniu niejawnym, wyrok zostanie wydany w ciągu miesiąca. Posiedzenie zostało zamknięte.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 848)

Pismem procesowym z dnia 29 czerwca 2015r. pozwana złożyła gazetki promocyjne (katalogi promocyjne) opublikowane i rozdystrybuowane w Polsce wraz ze wskazaniem numeru strony, na której znajduje się reklama produktu dostarczonego przez powódkę oraz liczby egzemplarzy objętych nakładem każdej z nich.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 1035)

Pismem z dnia 17 lipca 2015r. pozwana złożyła pismo podsumowujące do czego została zobowiązana na posiedzeniu w dniu 12 czerwca 2015r.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 1061)

Pismem z dnia 16 lipca 2015r. powódka złożyła pismo podsumowujące do czego została zobowiązana na posiedzeniu w dniu 12 czerwca 2015r.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 1081)

Postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2015r. Sąd Arbitrażowy (...) w W. wydanym w sprawie o sygn. akt (...) (...) zamknął rozprawę.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 1082)

Dnia 21 sierpnia 2015r. Sąd Arbitrażowy (...) w W. wydał wyrok w pkt. 1 odrzucający pozew w części obejmującej kwotę 14.114,25 zł z faktury A./ (...) wystawionej przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. dnia 28 marca 2013 r., ze względu na brak właściwości tutejszego Sądu do rozstrzygnięcia sporu w tej części. W pkt 2 wyroku zasądzono od (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 1.279.934,34 zł tytułem niezasadnie pobranych opłat, o których mowa w pkt. 4 lit. a i 4 lit. b Warunków Handlowych 2010, 2011, 2012, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

W pkt. 3 wyroku oddalono powództwo w pozostałej części, natomiast w pkt. 4 zasądzono od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz (...) sp. z o.o. w K. kwotę netto 32.076,88 zł tytułem części wniesionej opłaty arbitrażowej.

W pkt. 5 wyroku pozostałe koszty postępowania arbitrażowego, w tym koszty zastępstwa procesowego wzajemnie zniesiono między stronami, zaś w pkt. 6 wyroku zarządzono wypłacenie z kasy Sądu Arbitrażowego na rzecz powoda kwoty 193,62 zł tytułem zwrotu części opłaty arbitrażowej dotyczącej stwierdzenia niewłaściwości Sądu.

W uzasadnieniu Sąd Arbitrażowy ustalił stan faktyczny dokonując oceny przeprowadzonych dowodów i podał szczegółowe motywy rozstrzygnięcia.

(dowód: akta sprawy Sądu Arbitrażowego (...) w W. o sygn. akt (...) (...) k. 1118)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody. Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów prywatnych znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz znajdujących się w aktach postępowania toczącego się przed Sądem Arbitrażowym (...) w W. pod sygn. akt (...) (...), ponieważ są jasne i czytelne oraz nie budzą wątpliwości co do prawdziwości i zgodności z rzeczywistym stanem prawnym, a przy tym nie były kwestionowane przez żadnego z uczestników postępowania. Stanowią one dowód tego, że osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenie zawarte w dokumencie (art. 245 k.p.c.) i były podstawą ustalenia stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. uchylenie wyroku sądu polubownego następuje wtedy, gdy sąd stwierdził, że wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).

Wyrok sądu arbitrażowego ma szczególny charakter – łączy w sobie cechy nadzwyczajnego środka odwoławczego (skargi o wznowienie postępowania) z powództwem zmierzającym do ukształtowania zmiany stanu prawnego wywołanego wyrokiem arbitrażowym. Skarga o uchylenie bowiem ma zmienić sytuację uregulowaną orzeczeniem sądu polubownego i zmierza do uchylenia ostatecznego (prawomocnego) wyroku tego sądu. Skarga jest jednocześnie nadzwyczajnym środkiem nadzoru judykacyjnego sądu państwowego nad działalnością sądu polubownego.

Podkreślić należy, że rozpoznając skargę o uchylenie wyroku arbitrażowego, sąd państwowy w zasadzie nie bada rozstrzygnięcia sądu arbitrażowego co do meritum, a w szczególności nie kontroluje, czy wyrok ten znajduje podstawę w faktach przytoczonych w uzasadnieniu oraz czy fakty te zostały prawidłowo ustalone.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, skarga ma charakter kasatoryjny, skoro sąd państwowy może wyrok sądu polubownego jedynie uchylić w całości lub części, albo oddalić skargę, nie może natomiast wydać orzeczenia rozstrzygającego sprawę co do meritum. Nie może być też w żaden sposób traktowany jako dodatkowa instancja odwoławcza rozpoznająca sprawę (jednocześnie nadmienić należy, iż nie ma przeszkód, by strony uzgodniły, iż postępowanie przed sądem polubownym będzie dwu instancyjne, czego w niniejszej sprawie nie uczyniły).

Podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego zostały enumeratywnie wymienione w art. 1206 k.p.c. i strona w skardze obowiązana jest je powołać. Przyczyny uchybienia są natury formalnej, albowiem – jak już wyżej wskazano – niedopuszczalne jest badanie, czy sąd polubowny należycie rozstrzygnął sprawę pod względem faktycznym i prawnym. Naruszenie prawa materialnego może być podstawą do uchylenia wyroku sądu polubownego jedynie wtedy, gdy wyrok ten swą treścią uchybia podstawowym zasadom porządku prawnego (art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c.). Należy przy tym pamiętać, że sąd polubowny nie jest związany nie tylko przepisami postępowania cywilnego (art. 1184 § 2 k.p.c.), ale także przepisami prawa cywilnego materialnego. Sądu polubownego nie wiążą normy prawa prywatnego i tym samym zawarte w nich ograniczenia umownego wyboru prawa, może on zatem stosować dowolne prawo oraz zasady słuszności ( Kodeks postępowania cywilnego, Komentarz, Część piąta, Sąd polubowny, t. 5, Jan Ciszewski, Tadeusz Ereciński, wyd. 2, Warszawa 2007, s. 443-448).

W niniejszej sprawie skarżąca dochodziła uchylenia wyroku Sądu Arbitrażowego (...) w W. z dnia 21 sierpnia 2015 r. sygn. akt (...) (...) w punkcie 3 i 4, kwestionując zgodność orzeczenia z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej. Jednak powyższa podstawa uchylenia wyroku nie znajduje uzasadnienia w niniejszej sprawie.

Kluczowe w przedmiotowej sprawie jest rozstrzygnięcie co kryje się za pojęciem „podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczpospolitej Polskiej”, czyli inaczej – klauzulą porządku publicznego. Warto zauważyć, iż podstawa ta – brana przez sąd pod uwagę z urzędu – zastąpiła w 2005 r. pojęcie praworządności i zasad współżycia społecznego, budzące w praktyce liczne wątpliwości, jako przesłanek merytorycznej kontroli rozstrzygnięcia sądu arbitrażowego, dlatego można, aczkolwiek z dużą dozą ostrożności, posiłkować się dorobkiem judykatury i doktryny w zakresie precyzowania tych pojęć. Zawsze natomiast ocena, czy orzeczenie nie uchybia podstawowym zasadom porządku prawnego, powinna być przy tym ad casum formułowana w sposób zwężający i do konkluzji pozytywnej można dojść tylko wtedy, gdy skutki orzeczenia sądu polubownego prowadziłyby do istotnego naruszenia zasad.

Przykłady sytuacji, kiedy klauzula porządku publicznego znajdzie zastosowanie to np. sprzeczność orzeczenia sądu arbitrażowego z przepisami Konstytucji RP czy naruszenie podstawowych praw człowieka ( Kazimierz Piasecki, Kodeks Postępowania Cywilnego, t. III, Komentarz, 4. wyd., Warszawa 2007, s. 324).

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, sąd państwowy nie jest władny wdawać się w rozpoznanie zarzutów co do pogwałcenia przepisów prawa materialnego lub przepisów ogólnych prawa formalnego, obowiązujących w postępowaniu sądowym, jak również nie ma prawa wchodzić w rozstrzygnięcie słuszności wyroku lub trafności ustaleń faktycznych i pobudek, na których wyrok został oparty (C I 56/37, C III 59/39).

Stosownie do poglądu wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z 13.12.1967 r. (I CR 445/67, OSNCP 1968, Nr 8-9, poz. 149), który to pogląd sąd niniejszym podziela, sąd powszechny właściwy do rozpoznania skargi, nie może rozpoznawać merytorycznej strony sporu.

W orzeczeniu z 21.2.1973 r. Sąd Najwyższy podkreślił, iż (I CR 663/73, OSPiKA 1975, Nr 1, poz. 4), mylnej wykładni prawa materialnego przez sąd polubowny nie można ocenić jako uchybienie praworządności.

Z kolei w orzeczeniu z 6.5.1936 r. (C I 1914/35, Zb.O. 1937, poz. 56) oraz orzeczeniu z 19.3.1938 r. (C II 2989/37, Zb.O. 1939, poz. 59) Sąd Najwyższy wywodzi, że sąd polubowny orzeka według ogólnych zasad uczciwości i praktyki uczciwego obrotu i nie może być skrępowany przepisami prawa materialnego ani procesowego; dlatego ustawodawca przewiduje tylko w wyjątkowych wypadkach możność uchylenia wyroku sądu polubownego i przepisy te nie ulegają wykładni rozszerzającej. Wobec tego sąd państwowy nie jest władny wdawać się w rozpoznanie zarzutów co do pogwałcenia przepisów prawa materialnego lub przepisów ogólnych prawa formalnego obowiązujących w postępowaniu sądowym, jak również nie ma prawa wchodzić w rozstrzygnięcia słuszności wyroku lub trafności ustaleń faktycznych i pobudek, na podstawie których zapadł wyrok.

Stosownie natomiast do orzeczenia Sądu Najwyższego z 14.11.1960 r. (II CR 1044/59, OSPiKA 1961, Nr 10, poz. 285), naruszenie prawa materialnego może stanowić uzasadnioną podstawę do uchylenia wyroku sądu polubownego, jeżeli doprowadziło w swym wyniku do rozstrzygnięcia jawnie gwałcącego naczelne zasady obowiązującego w Państwie porządku prawnego lub godzącego w zasady współczucia społecznego.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, które sąd rozpoznający niniejszą sprawę także podziela: ”nie można przyjmować, że wyrok sądu polubownego uchybia klauzuli porządku publicznego na tej tylko podstawie, że rozstrzygnięcie nie jest zgodne z niektórymi przepisami prawa materialnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.11.2000 r., IV CKN 171/00)”.

Z kolei w wyroku z 7.1.2009 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że merytoryczne badanie orzeczenia sądu polubownego przez sąd powszechny ogranicza się do oceny, czy zapadły wyrok nie narusza zasad praworządności. Chodzi o takie naruszenia przepisów prawa materialnego, które prowadzą do pogwałcenia zasad państwa prawa (praworządności), a zapadły wyrok arbitrażowy narusza naczelne zasady prawne obowiązujące w Rzeczypospolitej Polskiej, godzi w obowiązujący porządek prawny, czyli narusza pryncypia ustrojowo-polityczne i społeczno-gospodarcze. Uchyla się spod kontroli dokonywanej przez sąd powszechny to, czy ocena dokonana przez sąd polubowny jest prawidłowa, niewątpliwie jednak uchybia zasadom praworządności wyrokowanie oparte na wybiórczej, nierzetelnej ocenie dowodów (II CSK 397/08).

Istnieje bardzo duża autonomia postępowania polubownego, całkowicie zgodna z zamierzeniami ustawodawcy, wydatnie ograniczająca możliwości kontrolne sądu powszechnego. Podstawowym celem tej regulacji prawnej jest szybkość postępowania w załatwianiu sporów cywilnoprawnych, a nie tworzenie dodatkowej fazy postępowania przedsądowego. Strony decydujące się na poddanie sporu sądowi polubownemu muszą się, więc liczyć z tymi uwarunkowaniami, polegającymi także na nikłej kontroli zewnętrznej jego wyroków (por. V CZ 42/08).

Reasumując wywody w tej części należy stwierdzić, iż naruszenie prawa materialnego tylko wtedy będzie można uznać za podstawę uchylenia wyroku sądu polubownego, kiedy naruszyło to konstytucyjną zasadę państwa prawnego - art. 2 Konstytucji RP (Kodeks postępowania cywilnego, t. II, Komentarz do art. 506-1217 pod red. prof. A. Zielińskiego, Warszawa 2006, s. 1451).

Mając na uwadze powyższe uwagi i ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie, w tym dotyczące postępowania przed sądem polubownym, należy stwierdzić, iż w zakresie zarzutu sprzeczności wyroku Sądu Arbitrażowego (...) w W. z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej przedmiotowa podstawa uchylenia wyroku nie znajduje uzasadnienia w niniejszej sprawie. W tym względzie należy zgodzić się z przeciwnikiem skargi, iż Sąd Arbitrażowy (...) w W. w ramach postępowania skrupulatnie oceniał twierdzenia obu stron i dokonał pełnych ustaleń faktycznych.

Ocena natomiast czy wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego odnosić się winna do jego treści, a nie prawidłowości postępowania przed sądem polubownym. To ostatnie postępowanie jest bowiem w swym założeniu postępowaniem szybszym i odformalizowanym, a sąd polubowny nie jest związany przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Do uchylenia wyroku sądu polubownego może zatem dojść w przypadku stwierdzenia, że objęte jego treścią skutki nie są zgodne z określoną normą zaliczaną do podstawowych zasad porządku prawnego obowiązującego w Polsce, w tym zarówno normą konstytucyjną, jak i naczelną normą danej dziedziny prawa.

W niniejszej sprawie zdaniem Sądu brak było takich przesłanek dla uchylenia wyroku sądu arbitrażowego. Jak wyżej wskazano sprawa rozpoznana została przez organ niezależny i bezstronny, działający na podstawie umowy stron, a orzeczenie zapadło po dokonaniu rzetelnego merytorycznego rozpoznania roszczenia powoda i było zgodne z ustalonym przez Sąd Arbitrażowy stanem faktycznym.

Podkreślić należy, iż skarżący w żaden sposób nie wykazał, w jaki sposób wyrok Sądu Polubownego narusza jego zdaniem konstytucyjną zasadę ochrony praw ekonomicznych. Umowa – tzw. Warunki Handlowe za lata 2010, 2011, 2012 - została podpisana przez strony postępowania dobrowolnie w ramach prowadzonych przez nich działalności gospodarczych, a skarżący zarzuca Sądowi Polubownemu jedynie nieprawidłową interpretację zapisów tej umowy, a dokładnie pkt 4 lit a i b umowy. A zatem zarzut dotyczy nie naruszenia wolności i praw przedsiębiorcy zawartych w art. 64 Konstytucji, lecz sferę ustaleń faktycznych, czyli w istocie jest to zarzut o charakterze apelacyjnym, co zasadnie podniósł w odpowiedzi na skargę przeciwnik.

Skarżący zarzuca Sądowi Polubownemu dokonanie nieprawidłowej oceny wykonania umowy w zakresie świadczenia usług marketingowych przez przeciwnika jako odbiorcy towarów, a zatem również zarzuca błąd w ustaleniach faktycznych, a nie naruszenie autonomii woli stron stosownie do art. 353 1 k.c. Natomiast kwestia nieprawidłowości w dokonaniu ustaleń faktycznych nie może być w żadnym razie uznana za naruszenie podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Odnosząc się do zarzutu, iż o sprzeczności wyroku Sądu Polubownego z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej świadczy wyjście poza granice swobodnej oceny dowodów oraz brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, również należy stwierdzić, iż zarzut ten jest nietrafny. W ocenie Sądu postępowanie polubowne zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy i należyty. Zostało przeprowadzone obszerne postępowanie dowodowe, a Sąd Polubowny rzetelnie wskazał jak doszedł do ustaleń, które stały u podstaw wydanego orzeczenia.

W toku postępowania przed sądem arbitrażowym skarżąca nie zgłaszała żadnych uchybień, które w jej ocenie skutkowały niewłaściwym przeprowadzeniem postępowania, a jedynie wyraziła swoje przekonanie, że rozstrzygnięcie Sądu Arbitrażowego (...) w W. narusza podstawowe zasady porządku prawnego. To nie ocena materiału dowodowego jest przedmiotem skargi i jakość materiału dowodowego, którego żadna ze stron postępowania nie kwestionowała, a Sąd Arbitrażowy (...) w W. szczegółowo w rozstrzygnięciu zgromadzony materiał dowodowy opisał i ocenił, tylko przedmiotowe rozstrzygnięcie Sądu Arbitrażowego.

Należy się zgodzić z przeciwniczką, że podczas rozpoznawania skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego badamy tylko naruszenie zasad podstawowych. Wyrok wydany przez Sąd Arbitrażowy (...) w W. dnia 21 sierpnia 2015r. sygn. akt (...) (...) nie narusza żadnej ze wskazanych przez skarżącą zasad porządku prawnego RP.

Skarżąca zarzuciła naruszenie zasady, że ten kto przyjmuje korzyści majątkowe, powinien przyjąć obowiązki, które się z tymi korzyściami wiążą zasady pacta sunt servanda oraz zasady kontradyktoryjności postępowania i rozłożenia ciężaru dowodu w postępowaniu przed sądem polubownym poprzez przyjęcie przez Sąd Arbitrażowy, że zachowanie się przeciwniczki skargi w postaci wydawania i dystrybuowania „gazetek promocyjnych Pozwanego" (Katalog M.-Hipermarkety, Katalog M. Supermarkety, Katalog R., Katalog Hipermarkety) oraz akcji tzw. Supermarkety (...) oraz „Promocje przypółkowe" stanowi świadczenie, do którego zobowiązał się w pkt. 3 lit. umowy Warunki Handlowe - 2010 r., 2011 r., 2012 r." i „prawny ekwiwalent" za pobraną przez niego od Powoda kwotę 2.266.341,48 zł, pomimo przyjęcia, że pomiędzy w/w świadczeniami istniała rażąca dysproporcja świadczeń. Wskazać należy, iż dysproporcję tą Sąd Arbitrażowy zniwelował, zasądzając połowę roszczenia, nie oddalił w całości żądania, a właśnie powołując się na zasadę ekwiwalentności częściowo roszczenie uwzględnił. Prawidłowość dokonanej oceny uchyla się już spod kognicji sądu powszechnego rozpoznającego skargę, podkreślić jednak należy, iż sąd arbitrażowy zastosował zasadę ekwiwalentności wydając zaskarżone orzeczenie.

Podkreślić należy, iż skarżąca w żaden sposób nie wykazała, w jaki sposób wyrok Sądu Arbitrażowego (...) w W. jej zdaniem mógłby naruszyć zasadę pacta sunt servanda. Zdaniem Sądu Okręgowego wyrok Sądu Arbitrażowego (...) w W. mógłby naruszyć zasadę pacta sunt servanda tylko wtedy, gdyby nie dostrzegł uchybień tej zasadzie, wynikających z umowy stron, która faworyzowałaby jedną stronę stosunku umownego pozwalając jej np. na niewywołujące odpowiedzialności niewykonywanie świadczeń, pozostawanie w zwłoce itp. Natomiast stosunki umowne powódki i pozwanej takich postanowień nie zawierały, a powódka nie podnosiła uchybień tej zasadzie w pozwie skierowanym do Sądu Arbitrażowego (...) w W..

Zdaniem Sądu Okręgowego zarzut naruszenia zasady kontradyktoryjności oraz rozłożenia ciężaru dowodu zmierza zaś do polemiki z ustaleniami faktycznymi dokonanymi przez Sąd Arbitrażowy (...) w W. i ich zakwestionowania, poprzez zarzut „wybiórczego" traktowania materiału dowodowego.

Skarżąca zarzuca naruszenie zasady ekwiwalentności oraz natury (właściwości) stosunku prawnego umowy zlecenia usług marketingowych, a tym samym zasady swobody umów z art. 353 1 k.c., a także zasady, że ten, kto przyjmuje korzyści majątkowe, powinien przyjąć obowiązki, które się z tymi korzyściami wiążą poprzez uznanie, że zachowanie się Pozwanego w postaci wydawania i dystrybuowania „gazetek promocyjnych Pozwanego" (Katalog M.-Hipermarkety, Katalog M. Supermarkety, Katalog R., Katalog Hipermarkety) oraz akcji tzw. Supermarkety (...) oraz „Promocje przypółkowe" stanowi „prawny ekwiwalent" za pobraną przez niego od powoda kwotę 2.266.341,48 zł, pomimo przyjęcia, że pomiędzy w/w świadczeniami istniała rażąca dysproporcja świadczeń.

Z zasad, których naruszenie podnosi skarżąca, za „podstawowe" w rozumieniu art. 1206 § 2 pkt 2 k.p.c. uznać można zasadę ekwiwalentności (sprawiedliwości kontraktowej) oraz zasadę swobody umów. Zasada równoczesności korzyści i obowiązków taką zasadą - jak wyżej wskazano - nie jest.

Sąd Arbitrażowy (...) w W. w wyroku dokonuje rozróżnienia ekonomicznej i prawnej ekwiwalentności. Świadczenia wynikające z pkt. 4 lit. a Warunków Handlowych (2010, 2011, 2012) Sąd Arbitrażowy (...) w W. uznał za prawnie ekwiwalentne, skarżąca nie kwestionuje tego ustalenia, gdyż powołuje się wyłącznie na ekonomiczną dysproporcję świadczeń.

Mając na uwadze, że zasada ekwiwalentności jest zasadą prawną, to tylko wykazanie, że świadczenie przeciwniczki nie stanowiło prawnego ekwiwalentu mogłoby uzasadniać zarzut naruszenia tej zasady. Wykazanie wyłącznie ekonomicznej nieekwiwalentności świadczeń takiego zarzutu nie uzasadnia w sposób wystarczający.

Podzielić należy pogląd przeciwnika skargi, iż zarzuty naruszenia zasady swobody umów i zarzut naruszenia właściwości stosunku prawnego są logicznie rozłączne: przekroczenie granicy działania swobody umów jest po prostu przekroczeniem tej granicy, a zarzut naruszenia swobody umów jest uzasadniony wtedy, gdy strona zostaje skrępowana w kształtowaniu stosunku umownego bardziej niż przewidują to wymienione w art. 353 1 k.c. granice tej swobody.

Skarżąca stawia także zarzut naruszenia art. 405 k.c. i następnych w zw. z art. 18 pkt 5 w zw. z art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz art. 353 1 k.c. oraz w zw. z art. 359, 455, 476, 481 § 1 k.c. w tym zasady ekwiwalentności, zasady swobody kształtowania umów, zasady ochrony praw ekonomicznych wskazanej w art. 64 Konstytucji RP.

Skarżąca wymienia w ten sposób przepisy, wskutek naruszenia których miała zostać złamana zasada ekwiwalentności, zasada swobody umów, zasada ochrony praw ekonomicznych z art. 64 Konstytucji RP, zasada konieczności zwrotu wszystkich bezpodstawnie uzyskanych korzyści, zasada ochrony przedsiębiorcy dotkniętego bezprawnym zachowaniem kontrahenta w postaci czynu nieuczciwej konkurencji oraz zasada zwrotu przez dłużnika będącego w opóźnieniu zaległej kwoty wraz z odsetkami, a to poprzez oddalenie powództwa w punkcie 3 sentencji zaskarżonego wyroku.

Zgodzić się należy z przeciwniczką skargi, że zasady konieczności zwrotu wszystkich bezpodstawnie uzyskanych korzyści, ochrony przedsiębiorcy dotkniętego bezprawnym zachowaniem kontrahenta w postaci czynu nieuczciwej konkurencji oraz zwrotu przez dłużnika będącego w opóźnieniu zaległej kwoty wraz z odsetkami są w gruncie rzeczy regułami postępowania, które można wyprowadzać z zasady ochrony praw ekonomicznych, dlatego nie jest konieczne odrębne odnoszenie się do nich jako do podstawowych zasad porządku prawnego RP.

Sąd Arbitrażowy (...) w W. w swoim wyroku wyraźnie wskazał, na jakiej zasadzie nie zasądził całej żądanej kwoty, a jedynie połowę. Zespół (...) uznał, że opłata, traktowana globalnie, uiszczana przez skarżącą na rzecz przeciwniczki, jedynie w połowie stanowiła bezpodstawne wzbogacenie, jako że jedynie w sensie ekonomicznym opłaty oparte o pkt 4 lit. a Warunków Handlowych były rażąco nieproporcjonalne, a zatem pozbawione podstawy prawnej, jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Sąd Arbitrażowy (...) w W. w sposób przekonywujący uzasadnił natomiast ekwiwalentność prawną tych świadczeń.

Zdaniem Sądu Okręgowego zarzuty podniesione przez skarżącą są to zarzuty o charakterze apelacyjnym, które zmierzają do ponownego rozpoznania meritum sprawy zakończonej zaskarżonym wyrokiem arbitrażowym. Tego rodzaju zarzuty nie mają jednak racji bytu w postępowaniu ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego. Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2007r. w sprawie o sygn. akt I CSK 82/2007, zgodnie z którym uchylenie wyroku sądu polubownego może nastąpić wyłącznie z przyczyn wymienionych w art. 1206 k.p.c. Sąd nie może w ramach postępowania o uchylenie wyroku sądu polubownego rozpoznawać merytorycznie sporu pomiędzy stronami postępowania arbitrażowego.

Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego jest zaś nadzwyczajnym środkiem prawnym, krańcowo odmiennym od apelacji, co wyklucza merytoryczne rozpoznawanie sporu przez sąd powszechny, zaś kwestionowanie ustaleń faktycznych Sądu Arbitrażowego (...) w W. nie stanowi podstawy skargi zgodnie z art. 1206 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego, jak wskazano już wcześniej, postępowanie arbitrażowe zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy i należyty. Zostało przeprowadzone obszerne postępowanie dowodowe, a Sąd Arbitrażowy (...) w W. rzetelnie wskazał jak doszedł do ustaleń, które stały u podstaw wydanego orzeczenia.

Sąd Arbitrażowy (...) wielokrotnie umożliwiał zarówno skarżącej jak i przeciwnikowi skargi przedstawianie swoich twierdzeń wraz z dowodami na ich poparcie. Świadczy o tym przeprowadzenie zawnioskowanych przez strony postępowania dowody, w tym zeznań świadków, przesłuchania stron postępowania, a następnie na podstawie całokształtu materiału dowodowego wydał wyrok w pkt. 1 odrzucający pozew w części obejmującej kwotę 14.114,25 zł z faktury A./ (...) wystawionej przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. dnia 28 marca 2013 r., ze względu na brak właściwości tutejszego Sądu do rozstrzygnięcia sporu w tej części. W pkt 2 wyroku zasądzono od (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. na rzecz (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. kwotę 1.279.934,34 zł tytułem niezasadnie pobranych opłat, o których mowa w pkt. 4 lit. a i 4 lit. b Warunków Handlowych 2010, 2011, 2012, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia doręczenia niniejszego wyroku do dnia zapłaty. Sąd Polubowny uznał, że w zakresie opłat pobranych z tytułu punktu 4 lit. b (reklama przy otwieraniu nowych sklepów) zachowanie Pozwanego stanowiło czyn nieuczciwej konkurencji i zasądził tę kwotę w całości (146.763,60 zł), natomiast w zakresie opłat pobranych z tytułu punktu 4 lit. a (reklama „bieżąca") zasądził tę kwotę w połowie (tj. zasądził 1.133.170,74 zł), a to dlatego, że opłaty te stanowią czyn nieuczciwej konkurencji tylko w aspekcie dysproporcji ekonomicznej, natomiast są zgodne z prawem w aspekcie ekwiwalentności prawnej - dlatego Sąd „przepołowił" roszczenie (pkt 87 wyroku).

Sąd Arbitrażowy nie zasądził na rzecz skarżącej odsetek za okres poprzedzający doręczenie zaskarżonego Wyroku. Jak wyjaśnił w uzasadnieniu Sąd Arbitrażowy, „wobec tak określonego zakresu korzyści prawnych i bezprawnych przy świadczeniu usług marketingowych nie jest możliwe szczegółowe określenie momentu, od którego mają być liczone ustawowe odsetki z tytułu zwłoki. Stąd skład orzekający przyjął jako podstawę naliczenia odsetek moment doręczenia wyroku" vide pkt 90 Wyroku). Spostrzeżenie Sądu Arbitrażowego należy uznać za trafne, w realiach sprawy bardzo trudno jest wskazać moment wymagalności zwrotu świadczenia nienależnego, a co za tym idzie — terminu, od którego należy naliczać odsetki. Przeciwnik skargi wskazuje, iż moment ten zależny jest bowiem od tego, z jaką kondykcją (condictio indebiti, condictio causa finita, condictio causa data causa non secuta) mamy do czynienia w odniesieniu do świadczenia nienależnego, a tego w sprawie nie ustalono. Wezwanie Pozwanego do zapłaty nie ma tu znaczenia, gdyby bowiem w chwili wezwania świadczenie jeszcze było należne, to wezwanie byłoby bezskuteczne. Data wezwania nie może zatem decydować o początku okresu naliczania odsetek za opóźnienie ze spełnieniem świadczenia.

W związku z tym decyzja Sądu Arbitrażowego o ograniczeniu zakresu odsetek jest słuszna, a zarzuty skarżącej w tym zakresie, bezzasadne.

W pkt. 3 wyroku oddalono zatem powództwo w pozostałej części, natomiast w pkt. 4 zasądzono od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz (...) sp. z o.o. w K. kwotę netto 32.076,88 zł tytułem części wniesionej opłaty arbitrażowej - część ta odpowiada proporcjonalnie uwzględnionej części powództwa.

W pkt. 5 wyroku pozostałe koszty postępowania arbitrażowego, w tym koszty zastępstwa procesowego wzajemnie zniesiono między stronami, co należy uznać także za prawidłowe z uwagi na wynik postępowania, zaś w pkt. 6 wyroku zarządzono wypłacenie z kasy Sądu Arbitrażowego na rzecz powoda kwoty 193,62 zł tytułem zwrotu części opłaty arbitrażowej dotyczącej stwierdzenia niewłaściwości Sądu.

Konkludując należy zatem stwierdzić, iż treść wyroku z dnia 21 sierpnia 2015r. nie narusza podstawowych zasad porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

Powtórzyć należy, że nie jest rzeczą sądu powszechnego merytoryczne rozstrzygnięcie sporu będącego przedmiotem wyroku sądu polubownego. „Ocena sądu powszechnego ogranicza się tylko do tego, czy zastosowane prawo materialne lub zasady słuszności nie uchybiają podstawowym zasadom porządku prawnego. Oceny tej jednak można dokonać dopiero po zbadaniu treści żądania i zarzutów pozwanego, materiału zebranego w postępowaniu przed sądem polubownym, treści rozstrzygnięcia tego sądu i jego argumentacji (por. wyrok sądu Najwyższego z 7 stycznia 2009r., II CSK 397/08)”. Sąd arbitrażowy uwzględnił cały materiał dowodowy i dokonał jego oceny. Uchyla się oczywiście spod kontroli dokonywanej przez sąd powszechny to, czy ocena dokonana przez sąd polubowny była prawidłowa, niewątpliwie jednak wyrokowanie nie było oparte na wybiórczej, nierzetelnej ocenie dowodów.

Mając zatem na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 1206 § 2 pkt. 2 k.p.c. oddalił skargę powódki o uchylenie wyroku Sądu Arbitrażowego (...) w W. z dnia 21 sierpnia 2015r. o sygn. akt (...) (...) w punkcie 3 i 4.

Orzeczenie o kosztach postępowania uzasadnione jest treścią przepisu art. 98 k.p.c., wskazującego iż „sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji”. Zgodnie z dyspozycją art. 98 § 1 k.p.c. „strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony”. Na kwotę zasądzona tytułem kosztów postępowania składa się wynikająca z § 8 ust. 1 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie opłata w wysokości 2.400,00 zł z tytułu zastępstwa strony wygrywającej sprawę reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika w stawce podstawowej oraz opłatę skarbową uiszczoną od każdego z pełnomocnictw wysokości 17,00 zł.

SSO Karolina Toczyńska

ZARZĄDZENIE

1.  Opis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć zgodnie z wnioskiem;

2.  Kalendarz 21 dni.

SSO Karolina Toczyńska