Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II AKa 356/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dariusz Kala

Sędziowie: SSA Wiktor Gromiec (spr.)

SSA Dorota Rostankowska

Protokolant: st. sekr. sądowy Monika Żylińska

przy udziale Prokuratora wykonującego zadania w Prokuraturze Regionalnej w Gdańsku Andrzeja Błażejaka

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2016 r.

sprawy

M. W. (1)

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

B. K.

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

D. K.

oskarżonego z art. 258 § 1 k.k.; art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora Prokuratury Okręgowej we Włocławku i obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego we Włocławku

z dnia 5 czerwca 2015 r., sygn. akt II K 82/13

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu we Włocławku do ponownego rozpoznania.

UZASADNIENIE

M. W. (1), B. K. i D. K. oskarżeni zostali o to, że:

I. w okresie od 2 września 2010 roku do 7 marca 2011 roku w Polsce i L. w W. B., działając wspólnie i w porozumieniu z M. R., M. G., M. T., co do których toczyło się odrębne postępowanie, z nieustaloną osobą kierującą wykonaniem czynów zabronionych i z innymi nieustalonymi osobami, brali udział w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu popełnianie przestępstw oszustw i paserstw, przy czym ich rola polegała na odbiorze na terenie A. pieniędzy pochodzących z przestępstw – wyłudzeń popełnionych na ternie Polski tzw. metodą „ na wnuczka” , w okresie od września 2010 r. do 7 marca 2011 r., na terenie R. woj. (...) (...), Ł. woj. (...), W. woj. (...), Ł. woj. (...), W. woj. (...)- (...), K. woj. (...), B. woj. (...), R. woj. (...), O. woj. (...), B. woj. (...) oraz innych ustalonych miejscowościach, wyszukiwaniu osób, które takiego odbioru w placówkach W. U. dokonały, udzielania pomocy w wypełnianiu formalności i obieraniu od nich i przekazywaniu pochodzących z przestępstwa pieniędzy innym osobom,

- tj. o czyn z art. 258 § 1 k.k.

II. w dniu 02 września 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z M. H. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 617,79 GBP, stanowiące równowartość 3000 zł, przesłane przez M. T. z Polski przekazem na dane osobowe M. H. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

II. w dniu 03 września 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z R. L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane przekazem z Polski przez M. T. na dane osobowe R. L. i przez niego wypłacone w kwocie 1432,79 GBP, stanowiące równowartość 6950 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

IV. w dniu 06 września 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z M. H. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1749,80 GBP, stanowiące równowartość 8400 zł, przesłane z Polski przez M. T. przekazem na dane osobowe M. H. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. zw. z art. 65 § 1 k.k.

V. w dniu 09 września 2010 r. w L., na terenieW. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z M. H. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 759 GBP, stanowiące równowartość 3700 zł, przesłane z Polski przekazem przez M. T. na dane osobowe M. H. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. zw. z art. 65 § 1 k.k.

VI. w dniu 10 września 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z M. H. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1501,58 GBP, stanowiące równowartość 7300 zł, przesłane z Polski przekazem przez M. T. na dane osobowe M. H. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą” na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. zw. z art. 65 § 1 k.k.

VII. w dniu 24 września 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z A. G. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1678,41 GBP, stanowiące równowartość 8000 zł, przesłane przez M. G. z Polski przekazem na dane osobowe A. G. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

VIII. w dniu 30 września 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z A. G. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1695,51 GBP, stanowiące równowartość 8000 zł, przesłane przez M. G. z Polski przekazem na dane osobowe A. G. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą” na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

IX. w dniu 05 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z A. G. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1707,24 GBP, stanowiące równowartość 8000 zł, przesłane przez M. G. z Polski przekazem na dane osobowe A. G. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

X. w dniu 08 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu M. K., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane przekazem z Polski przez M. G. na dane osobowe M. K. i przez niego wypłacone w kwocie 1949,32 GBP, stanowiące równowartość 9000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą ”na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XI. w dniu 11 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z A. G. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1207,96 GBP, stanowiące równowartość 5600 zł, przesłane przez M. G. z Polski przekazem na dane osobowe A. G. (1) i przez nią wypłacone , a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XII. w dniu 14 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z R. L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane przekazem z Polski przez M. R. na dane osobowe R. L. i przez niego wypłacone w kwocie 1543,93 GBP, stanowiące równowartość 7000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XIII. w dniu 14 października 2010 roku w L. na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z M. K., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe M. K. i przez niego wypłacone w kwocie 1543,93 GBP, stanowiące równowartość 7000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XIV. w dniu 18 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z R. L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe R. L. i przez niego wypłacone w kwocie 652,92 GBP, stanowiące równowartość 3000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XV. w dniu 21 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z R. L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe R. L. i przez niego wypłacone w kwocie 1545,20 GBP, stanowiące równowartość 7000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XVI. w dniu 22 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z R. L., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe R. L. i przez niego wypłacone w kwocie 1528,75 GBP, stanowiące równowartość 7000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XVII. w dniu 04 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I ,wspólnie i w porozumieniu z A. G. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1521,32 GBP, stanowiące równowartość 6900 zł, przesłane przez M. G. z Polski przekazem na dane osobowe A. G. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XVIII. w dniu 12 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z A. G. (1), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjęli po wcześniejszej wypłacie w punkcie W. U. pieniądze w kwocie 1514,94 GBP, stanowiące równowartość 7150 zł, przesłane przez M. G. z Polski przekazem na dane osobowe A. G. (1) i przez nią wypłacone, a pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

a ponadto D. K. o to, że:

XXIX. w dniu 26 października 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1466,49 GBP, stanowiące równowartość 6690 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą” na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXX. w dniu 27 października 2010 r. w L., na terenie W. B. działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1191,29 GBP, stanowiące równowartość 5500 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXI. w dniu 05 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1) i przez niego wypłacone, w kwocie 876,40 GBP, stanowiące równowartość 4000 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXII. w dniu 09 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1) , w kwocie 1200 GBP, stanowiące równowartość 5588,31 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXIII. w dniu 12 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 2841,30 GBP, stanowiące równowartość 13410 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXIV. w dniu 23 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 913,87 GBP, stanowiące równowartość 4300 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXV. w dniu 30 listopada 2010 r. w L., na terenie W. B. działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 811,05 GBP, stanowiące równowartość 4000 zł , pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXVI. w dniu 01 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 692,93 GBP, stanowiące równowartość 3400 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXVII. w dniu 02 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1611,29 GBP, stanowiące równowartość 7750 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXVIII. w dniu 06 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B. działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 904,83 GBP, stanowiące równowartość 4300 zł , pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XXXIX. w dniu 08 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 2358,57 GBP, stanowiące równowartość 11500 zł , pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XL. w dniu 10 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1556,40 GBP, stanowiące równowartość 7650 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLI. w dniu 13 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze w kwocie 1525,52 GBP, stanowiące równowartość 7450 zł, przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLII. w dniu 15 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1710,69 GBP, stanowiące równowartość 8210 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLIII.w dniu 16 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1354,72 GBP, stanowiące równowartość 6490 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLIV.w dniu 29 grudnia 2010 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 3049,05 GBP, stanowiące równowartość 14550 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLV. w dniu 04 stycznia 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. G. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 809,89 GBP, stanowiące równowartość 3810 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLVI.w dniu 14 stycznia 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U. , pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1428,18 GBP, stanowiące równowartość 6690 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLVII. w dniu 18 stycznia 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 2911,57 GBP, stanowiące równowartość 13810 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLVIII. w dniu 19 stycznia 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1656,51 GBP, stanowiące równowartość 7800 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

XLIX.w dniu 02 lutego 2011 r. w L., na terenie W. B. działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez A. S. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 712,67 GBP, stanowiące równowartość 3320 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

L. w dniu 01 marca 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U., pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1100,93 GBP, stanowiące równowartość 5230 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

LI. w dniu 02 marca 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U. pieniądze przesłane przekazem z Polski przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 1615,66 GBP, stanowiące równowartość 7750 zł, pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

LII. w dniu 07 marca 2011 r. w L., na terenie W. B., działając w warunkach grupy przestępczej opisanej w p-cie I, wspólnie i w porozumieniu z P. B. (1) i nieustalonym mężczyzną o imieniu M., w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przyjął po wcześniejszej wypłacie przez P. B. (1) w punkcie W. U. pieniądze przesłane z Polski przekazem przez M. R. na dane osobowe P. B. (1), w kwocie 2435,56 GBP, stanowiące równowartość 11490 zł , pochodzące z przestępstwa oszustwa tzw. metodą „na wnuczka”.

- tj. o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Wyrokiem Sądu Okręgowego we Włocławku z dnia 5 czerwca 2015r. w sprawie II K 85/13 oskarżeni zostali uznani za winnych:

1.  M. W. (1), B. K. i D. K. popełnienia czynu zarzucanego im w punkcie I aktu oskarżenia, to jest popełnienia przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. i za to na podstawie tego przepisu skazani zostali na karę po roku pozbawienia wolności;

2.  M. W. (1) i B. K. popełnienia czynów zarzucanych im w punktach od II do XXVIII aktu oskarżenia z tym ustaleniem, iż działali w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, to jest przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. skazani zostali na karę po 2 lata pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości po 250 stawek dziennych po 50 zł każda;

3.  D. K. popełnienia czynów zarzucanych mu w punktach od II do LII aktu oskarżenia, z tym ustaleniem, że działał w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru a łączna wartość przyjętego mienia wyniosła 352 788,31 co stanowi mienie znacznej wartości, to jest przestępstwa z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k. skazany został na karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wysokości 250 stawek dziennych po 50 zł każda.

Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. Sąd Okręgowy połączył wyżej orzeczone kary pozbawienia wolności i wymierzył M. W. (1) i B. K. karę łączną po 2 lata pozbawienia wolności a D. K. roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Ponadto rozstrzygnął o kosztach procesu.

Od wymienionego wyroku apelację wnieśli obrońcy oskarżonych i prokurator.

Obrońca M. W. (1) wskazując jako jej przyczyny art. 438 pkt. 2 i 3 zarzucił zaskarżonemu rozstrzygnięciu:

„1. naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia tj. art. 391 § 1 i § 2 k.p.k. w zw. z art. 366 k.p.k. w zw. z art. 410 kpk i w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez naruszenie podstawowej zasady procesowej - zasady bezpośredniości i prawa do obrony, oparcie zaskarżonego orzeczenia w stosunku do oskarżonego M. W. (1) wyłącznie na zeznaniach świadka M. K. i R. L. złożonych w toku postępowania przygotowawczego, które to zeznania Sąd jedynie odczytał bez przesłuchania wskazanych świadków i po pouczeniu ich o obowiązku mówienia prawdy, pomimo, iż w sprawie nie zachodziły przesłanki do odczytania zeznań określone w art. 391 § 1 k.p.k., obrona domagała się bezpośredniego przesłuchania wskazanych świadków, a Sąd nie podjął przewidzianych prawem czynności (zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie świadka czy przesłuchanie świadka przebywającego za granicą w ramach międzynarodowej pomocy prawnej) zmierzających do odebrania od świadka zeznań w postępowaniu sądowym, mimo, iż byli to kluczowi świadkowie i jedyne dowody obciążające M. W. (1). Zauważyć trzeba również, że Sąd nie przesłuchał pozostałych istotnych świadków oskarżenia - M. H. (1), A. G. (1), J. A. (1), P. B. (1) poprzestając na ujawnieniu ich zeznań ze śledztwa,

2. naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia tj. art. 391 § 1 k.p.k. w zw. z art. 333 § 2 k.p.k. w zw. z art. 9 § l k.p.k. i w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez ujawnienie bez odczytywania zeznań świadka Ł. S. mimo, iż dowód z przesłuchania tego świadka został przez prokuraturę powołany na okoliczności, którym oskarżony M. W. (1) zaprzeczył, a były przy tym na tyle doniosłe, że konieczne było przesłuchanie tego świadka bezpośrednio przed Sądem. Zdaniem Prokuratury zeznania świadka S. udowadniać mają przestępcze pochodzenie środków odebranych przez R. L. (zarzut XXVIII aktu oskarżenia), przy czym brak jest jakiegokolwiek innego dowodu w tym zakresie (Sąd w uzasadnieniu powołuje się na potwierdzenie wpłaty znajdujące się na k. 55-56 przy czym nie jest to dowód tego, że pieniądze pochodziły z przestępstwa, a dowodem tego, że zostały przesłane). Nieprzeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadka S. z urzędu przez Sąd stanowi naruszenie nie tylko treści art. 333 § 2 kpk ale również naruszenie prawa do obrony oskarżonego nie pozwalając na zweryfikowanie ustaleń faktycznych poczynionych w tym zakresie przez Sąd,

3. naruszenie prawa procesowego, która miała wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia tj. art. 424 k.p.k. poprzez nie wyjaśnienie w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku dlaczego Sąd nie przeprowadził przewidzianych prawem czynności procesowych celem doprowadzenia do przeprowadzenia przed Sądem dowodu z zeznań kluczowych w sprawie świadków M. K. i R. L., których pomówienia były podstawą przypisania winy oskarżonemu M. W. (1), mimo, iż obrona w piśmie z dnia 18 marca 2015 r. domagała się bezpośredniego przeprowadzenia wskazanych dowodów przed sądem, mimo, że postanowieniem z dnia 19 listopada 2014 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku odmawiając zawieszenia postępowania ze względu na niestawianie się świadków K. i L. przed Sądem wskazał Sądowi Okręgowemu na możliwość przesłuchania świadków przebywających za granicą w ramach międzynarodowej pomocy prawnej,

4. naruszenie prawa procesowego, która miała wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia tj. art. 424 § 1 pkt 1 i 2 k.p.k. poprzez niewyjaśnienie w treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku na jakich dowodach Sąd oparł się uznając, że oskarżony M. W. (1) działał w zorganizowanej grupie przestępczej i niewyjaśnienie w tym zakresie podstawy prawnej wyroku. Sąd nie wskazał w szczególności dlaczego uznał, że działanie polegające na polecaniu odbioru środków z W. U. jest działaniem w ramach grupy przestępczej skoro żadna z osób, która wysyłała pieniądze nie wskazała by miała kontakt z M. W. (1), nie ma żadnych dowodów by M. W. (1) brał udział lub wiedział o popełnieniu na terenie Polski przestępstw oszustwa metodą na wnuczka,

5. naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia tj. art. 22 § 1 kpk poprzez niezawieszenie postępowania, mimo, iż w sprawie zaistniała długotrwała przeszkoda uniemożliwiająca prowadzenie postępowania - to jest niemożność przesłuchania świadków M. K., R. L., M. H. (1), A. G. (1), P. B. (1), J. A. (1), a przeprowadzenia dowodu z zeznań tych świadków domagała się obrona przy czym świadkowie L. i K. są jedynymi świadkami oskarżenia wskazującymi na sprawstwo M. W. (1),

6. naruszenia prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego orzeczenia tj. art. 7 kpk poprzez uznanie za wiarygodnych zeznań świadka M. K. (pomijając tryb wprowadzenia ich jako materiału dowodowego w niniejszej sprawie) w sytuacji, gdy istnieje co najmniej kilka przesłanek podważających ich wiarygodność - świadek jest skłócony z oskarżonym M. W. (1) (mówi o tym sam świadek jak i oskarżony W. w swoich wyjaśnieniach), świadek jest niekonsekwentny w swoich zeznaniach (w swoim własnym procesie przed Sądem Rejonowym w Nowym Sączu nie wspominał nic o roli oskarżonego W., mimo, że były to pierwsze zeznania/wyjaśnienia złożone na ten temat), zeznania te są sprzeczne z wyjaśnieniami wszystkich oskarżonych, którzy nie przyznali się do winy, sprzeczne z zeznaniami świadków M. H. (1) i A. G. (1) oraz P. B. (1),

7. naruszenia prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego orzeczenia tj. art. 7 kpk poprzez uznanie za wiarygodnych zeznań świadka R. L. (pomijając tryb wprowadzenia ich jako materiału dowodowego w niniejszej sprawie) w sytuacji, gdy zeznania te sprzeczne są z wyjaśnieniami wszystkich oskarżonych, którzy nie przyznają się do winy oraz z zeznaniami świadków M. H. (1), A. G. (1) (wbrew twierdzeniom świadka L. osoby te nie potwierdziły, że odbierały pieniądze na polecenia M. W. (1), bądź któregoś z oskarżonych K.) oraz świadka P. B. (1) (świadek wskazał, że na miejsce po odbiór pieniędzy wbrew temu co twierdzi świadek L. nie jeździł nigdy z M. W. (1)),

8. naruszenia prawa procesowego, które miało wpływ na treść wydanego orzeczenia tj. art. 7 kpk poprzez uznanie za niewiarygodnych zeznań świadków M. H. (1), A. G. (1) i J. A. (1) w zakresie w jakim zaprzeczyły one by pieniądze z przekazów odbierały one dla lub na polecenia M. W. (2) mimo, że brak jest w materiale dowodowym jakichkolwiek dowodów przeciwnych takiemu twierdzeniu, a zeznania te potwierdza pośrednio świadek P. B. (1), który wskazuje, że z M. W. (1) nie współpracował w sprawie wypłat pieniędzy z W. U.,

9. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający bezpośredni wpływ na jego treść, polegający na przyjęciu, iż oskarżony M. W. (1) brał udział w zorganizowanej grupie przestępczej ze wskazanymi w zarzucie I osobami oraz, że namawiał P. B. (1), R. L., J. A. (1), M. H. (1) i A. G. (1) oraz inne osoby do odbierania pochodzących z przestępstwa pieniędzy z przekazów W. U. w sytuacji, gdy brak jest wiarygodnych dowodów do przyjęcia takiego ustalenia faktycznego, a Sąd dokonał takiego ustalenia jedynie na podstawie zeznań świadków R. L. i M. K., których Sąd nie przesłuchał nawet podczas rozprawy głównej i jednocześnie nie uwzględnieniu istotnych okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego - zeznań świadków A. G. (1), M. H. (1), P. B. (1), którzy jednoznacznie wskazali, że pieniędzy nigdy nie odbierali na polecenie czy dla M. W. (1)”.

W konsekwencji tak sformułowanych zarzutów obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego rozstrzygnięcia i uniewinnienie M. W. (1) od popełnienia zarzucanych mu czynów, ewentualnie o uchylenie kwestionowanego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Włocławku do ponownego rozpoznania.

Obrońca B. K. i D. K. stawiając zarzuty z art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonych od popełnienia zarzucanych im czynów, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Prokurator zaskarżył wskazany wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o karze i podając jako przyczyny apelacji art. 438 pkt 1 i 4 k.p.k. zarzucił mu:

- obrazę przepisu prawa materialnego tj. art. 45 par. 1 kk polegającą na nieorzeczeniu od oskarżonych M. W. (1), B. K. i D. K. środka karnego w postaci przepadku korzyści majątkowej odniesionej z przestępstwa pomimo, iż przepadek ten w świetle obowiązujących przepisów prawa był obligatoryjny i zachodziły przesłanki jego orzeczenia

- rażącą niewspółmierność wymierzonych oskarżonym: M. W. (1) i B. K. kar w postaci jednego roku pozbawienia wolności za pierwsze z zarzuconych im przestępstw, kary dwóch lat pozbawienia wolności za przestępstwa zarzucone im w punktach od II do XXVIII aktu oskarżenia oraz kary łącznej dwóch lat pozbawienia wolności oraz grzywny w wysokości po 250 stawek dziennych licząc po 50 zł każda stawka zamiast kar w wymiarze wnioskowanym przez oskarżyciela oraz rażącą niewspółmierność wymierzonej oskarżonemu D. K. kary w postaci jednego roku pozbawienia wolności za pierwsze z zarzuconych mu przestępstw, kary jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności za przestępstwa zarzucone mu w punktach od II do LII aktu oskarżenia oraz kary łącznej jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 250 stawek dziennych licząc po 50 złotych każda stawka zamiast kar w wymiarze wnioskowanym przez oskarżyciela , przez co tak wymierzona kara nie uwzględnia w sposób właściwy okoliczności popełnienia zarzuconych i przypisanych oskarżonym przestępstw, znacznego stopnia społecznej szkodliwości, motywacji sprawców , ich warunków i właściwości osobistych , w tym w odniesieniu do B. K. i M. W. (1) ich uprzedniej karalności za umyślne przestępstwa podobne , względów prewencji ogólnej i szczególnej , przez co w odczuciu społecznym wymierzone przez Sąd I instancji kary stają się karami rażąco niesprawiedliwymi oraz nie czyniącymi zadość celom wychowawczym , względom prewencji tak ogólnej , jak i szczególnej.

W konsekwencji tak postawionych zarzutów wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez wymierzenie:

M. W. (1) i B. K. za pierwsze z zarzuconych im przestępstw kary po roku i sześciu miesiącach pozbawienia wolności; za przestępstwa zarzucone im w punktach od II do XXVIII aktu oskarżenia kary po cztery lata pozbawienia wolności oraz kary łącznej czterech lat pozbawienia wolności, grzywny w wysokości po 250 stawek dziennych licząc po 100 zł każda stawka, jak również orzeczenie przepadku korzyści majątkowej uzyskanej z popełnionych przestępstw; D. K. za pierwsze z zarzuconych mu przestępstw kary jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, za przestępstwa zarzucone mu w punktach od II do LII aktu oskarżenia kary pięciu lat pozbawienia wolności, kary łącznej pięciu lat pozbawienia wolności, grzywny w wysokości 300 stawek dziennych licząc po 100 zł każda stawka, jak również orzeczenie przepadku korzyści majątkowej uzyskanej z popełnionych przestępstw.

Na rozprawie odwoławczej prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Włocławku do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

I

W rozpoznawanej sprawie Sąd odwoławczy dostrzegł tego rodzaju uchybienia natury procesowej, które prowadzą do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Są to uchybienia, których stwierdzenie, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, z jednej strony przesądza o treści orzeczenia, z drugiej zaś sprawia, iż rozpoznawanie pozostałych zarzutów podniesionych w apelacjach obrońców oskarżonych i prokuratora byłoby przedwczesne.

W konsekwencji - w myśl art. 436 k.p.k. - Sąd Apelacyjny ograniczył rozpatrzenie środków odwoławczych w ich zasadniczym zakresie, do obrazy przepisów art. art. 410, 391 § 1 i § 2, 6, 167, 366 §1, 585 pkt 2 i 586 § 1 k.p.k. i naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Implikacją zaś tych uchybień było naruszenie podstawowych zasad postępowania karnego - prawa do obrony i kontradyktoryjności.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że każdy proces karny powinien realizować dwa cele: pierwszy - to uzyskanie stanu tzw. sprawiedliwości materialnoprawnej, co ma miejsce wówczas, gdy dojdzie do słusznego zastosowania normy prawa karnego materialnego; drugi - nie mniej istotny - to osiągnięcie stanu tzw. sprawiedliwości proceduralnej (szerzej S. Waltoś, Proces karny. Zarys systemu. Warszawa 2008, s. 21).

W procesie karnym, niezależnie od tego jakim ostatecznie zakończy się rozstrzygnięciem, muszą być respektowane uprawnienia jego uczestników oraz wszelkie ustawowe standardy procesowania.

Sąd odwoławczy podziela pogląd zaprezentowany w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 stycznia 2008 r. w sprawie II AKa 324/07, że „Sąd winien czynić wszystko, by prawu stało się zadość, musi postępować sumiennie, uczciwie realizując w ten sposób konstytucyjny, konwencyjny i ustawowy standard rzetelnego procesu (art. 45 ust. 1 Konstytucji, art. 6 ust. 1 EKPCz i PW, art. 2 k.p.k.). Dochodzenie prawdy materialnej z powodów zupełnie oczywistych, nie może odbywać się z jednej strony per fas et nefas, z drugiej zaś, sądowi nie wolno zaniechać dokonania żadnej czynności, która jest niezbędna z punktu widzenia zasady prawdy materialnej i prawidłowego rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu” (szerzej S. Artymiak. Wzorzec należytego postępowania dowodowego a gwarancje przestrzegania praw człowieka – uwagi na tle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (w:) Europejskie standardy ochrony praw człowieka a ustawodawstwo polskie, Rzeszów 2005r. s. 215 in).

W procesie prowadzonym przed Sądem Okręgowym, z powodów poniżej opisanych, nie został zachowany konstytucyjny, konwencyjny i ustawowy standard rzetelności, któremu odpowiadać musi każde postępowanie karne.

W konsekwencji należy stwierdzić, że nie zrealizowano jednego z dwóch zasadniczych celów procesu karnego.

Tak rażące naruszenie wymienionych przepisów uniemożliwiło oskarżonym realizację ich prawa do obrony, zagwarantowanego w art. 42 ust. 3 Konstytucji i art. 6 k.p.k. a w konsekwencji prawa do rzetelnego procesu, o którym stanowi art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

II

Należy przypomnieć, iż w dniu 21 grudnia 2013r. Prokuratura Okręgowa we Włocławku skierowała do Sądu Okręgowego akt oskarżenia przeciwko M. W. (1), B. K. i D. K. o przestępstwa z art. 258 § 1 k.k. i z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k.

Oskarżyciel publiczny wśród osób podlegających wezwaniu na rozprawie wskazał dziewięciu świadków.

Z dokumentów dołączonych do aktu oskarżenia i z jego uzasadnienia wynikało, że świadkowie P. B. (1), M. K., R. L., J. A. (1), M. H. (1) i A. G. (1) mieszkają w L..

Oskarżeni nie przyznali się do popełnienia zarzucanych im czynów. B. i D. K. odmówili składania wyjaśnień, zaś M. W. (1) stwierdził, że nie odbierał pieniędzy od osób, które zostały wymienione w stawianych mu zarzutach.

Tymi osobami miały być M. H. (1), R. L., A. G. (1) i M. K..

P. B. (1) miał zaś odbierać pieniądze pochodzące z oszustwa metodą „na wnuczka”, dokonywanych przez M. R., M. G. i M. T., na polecenie D. K. i nieustalonego mężczyzny o imieniu M..

Lektura uzasadnienia aktu oskarżenia musiała prowadzić Sąd meriti do wniosku, że najistotniejszymi dowodami na których został oparty, były relacje (wyjaśnienia i zeznania) wymienionych świadków, umownie określane jako pomówienie.

Słusznie Sąd I instancji uznając, że relacje te mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (odpowiedzialności karnej oskarżonych, ich winy i jej zakresu), dążył do spowodowania ich stawiennictwa na rozprawę.

Akta sprawy wraz z aktem oskarżenia wpłynęły do Sądu Okręgowego w dniu 1 lipca 2013r. (k. 7401).

W dniu 31 lipca 2013r. Sąd Okręgowy we Włocławku uznał się niewłaściwym i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Sieradzu (k. 7418).

Postanowieniem z dnia 15 października 2013r. Sąd Apelacyjny w Łodzi rozstrzygnął spór o właściwość miejscową pomiędzy Sądami Okręgowymi w S.i W. wskazując, że do rozpoznania sprawy właściwy miejscowo jest Sąd Okręgowy we Włocławku (k. 7493).

Sprawa została ponownie wpisana do repetytorium K w dniu 29 października 2013r. (k. 7504).

Na rozprawie w dniu 3 lutego 2014r., na podstawie art. 377 § 4 k.p.k. zostały odczytane wyjaśnienia oskarżonych, bowiem prowadzona była, zgodnie z ich wnioskami, pod ich nieobecność (k. 7592).

Nowy termin rozprawy wyznaczony został na 10 marca 2014r.

Lektura akt pozwala na stwierdzenie, że świadkowie wzywani byli na adresy w Polsce.

Na rozprawę w dniu 10 marca 2014r. świadkowie się nie stawili (k.7611). Jedynie A. G. (1) usprawiedliwiła swoją nieobecność, wskazując adres zamieszkania w L. (k. 7599,7600).

Nowy termin wyznaczony został na 22 kwietnia 2014r.

Wezwania dla świadków skierowane zostały na adresy w Polsce.

M. H. (1), R. L., M. K. i J. A. (1) przesłali do Sądu Okręgowego pisma, w których usprawiedliwiali nieobecność na rozprawie w dniu 22 kwietnia 2014r. Wskazywali przyczyny ich niestawiennictwa (k. 7615-7619).

Na rozprawie w dniu 22 kwietnia 2014r. (k. 7629) nowy jej termin wyznaczony został na 2 czerwca 2014r.

W tym terminie nikt z wezwanych świadków się nie stawił (k. 2646-2647), przy czym po raz pierwszy „wysłano wezwanie na rozprawę na adres w A. (podane w akcie oskarżenia) świadkom M. K. i P. B. (1) …”

Przewodnicząca zarządziła przerwę w rozprawie do dnia 2 lipca 2014r.

W okresie przerwy nadesłana została dokumentacja lekarska dotycząca stanu zdrowia M. H. (1) i R. L. (k. 7654-7657, 7668-7672). Podane były w niej również adresy ich miejsca zamieszkania.

Wpłynęły równie do Sądu informacje z Policji potwierdzające okoliczności, że P. B. (1), J. A. (1) i A. G. (1) przebywają w A. (k. 7661, 7666, 7673).

Na rozprawie w dniu 2 lipca 2014r. (k. 7677) Przewodnicząca zarządziła przerwę w rozprawie do dnia 30 lipca 2014r. i poinformowała strony, iż kolejny termin rozprawy wyznaczony został na 2 września 2014r.

Poleciła wezwać świadków M. H., J. A., R. L., M. K., A. G. i P. B. (1) „na adresy w A. podane w załączniku aktu oskarżenia”.

Na rozprawie w dniu 2 września 2014r. (k. 7716-7719) świadkowie nie stawili się, przy czym A. G. (1), M. H. (1) i R. L. przesłali do Sądu pisma, w których podali powody swojego niestawiennictwa (k. 7711-7713). Odczytano także notatkę urzędową z rozmowy telefonicznej z M. K. (k. 7710).

Przewodnicząca zarządziła przerwę w rozprawie do dnia 7 października 2014r. Poleciła wezwać wskazanych świadków z wyjątkiem J. A. (1).

W dniu 9 września 2014r. obrońca oskarżonego M. W. (1) złożył wniosek o zawieszenie postępowania (k. 7744-7745).

Na rozprawie w dniu 7 października 2014r. (k. 7751-7752) Sąd a quo wniosku obrońcy nie uwzględnił a przewodnicząca zarządziła przerwę w rozprawie do dnia 6 listopada 2014r.

Poleciła wezwać świadków z W. B..

W dniu 9 października 2014r. obrońca M. W. (1) złożył zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 7 października o nieuwzględnienie wniosku o zawieszeniu postępowania (k. 7754-7757).

Po jego rozpoznaniu, Sąd Apelacyjny postanowieniem z dnia 19 listopada 2014r., sygn. akt II AKz 734/14 utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie (k. 7765-7766).

W jego zaś pisemnych motywach między innymi stwierdził, że „Nie rozstrzygając kwestii zasadności żądania ponownego przesłuchania świadków, Sąd Apelacyjny podkreśla, że przesłuchanie świadków przebywających za granicą jest możliwe w ramach międzynarodowej pomocy prawnej”.

Na rozprawie w dniu 6 listopada 2014r. przesłuchani zostali w charakterze świadków M. T. i M. G..

Jej protokół nie zawiera adnotacji o świadkach z A. (k. 7772-7774).

Przewodnicząca zarządziła przerwę w rozprawie do dnia 10 grudnia 2014r. polecając o terminie powiadomić jedynie Prokuraturę Okręgową we Włocławku.

W tym dniu prokurator wniósł „o podjęcie jeszcze raz próby wezwania na rozprawę świadków przebywających w A.”.

Z uwagi na konieczność ich wezwania rozprawa została odroczona do dnia 9 lutego 2015r. (k. 7780).

Przewodnicząca poleciła wezwać świadków P. B. (1), M. K., J. A. (1), A. G. (1), M. H. (1) i R. L. oraz poinformować ich, że „w przypadku niestawiennictwa na rozprawę, Sąd może zastosować wobec świadków 30 dni aresztu, co może skutkować tym, że w przypadku przyjazdu świadków do Polski, zostaną zatrzymani i aresztowani”.

W dniu 6 lutego 2015r. zniesiony został wskazany termin rozprawy i wyznaczony nowy na 19 marca 2015r.

Zarządzenie nie zawiera polecenia wezwania świadków (k. 7800).

W dniu 18 marca 2015r. obrońca M. W. (1) przesłał faxem do Sądu Okręgowego pismo, w którym wniósł o bezpośrednie przesłuchanie wymienionych powyżej świadków, ewentualnie o przesłuchanie ich w ramach międzynarodowej pomocy prawnej (k. 7818-7819).

Na rozprawie w dniu 19 marca 2015r., na podstawie art. 391 § 1 k.p.k. odczytano zeznania M. H. (1), J. A. (1), A. G. (1) i P. B. (1).

Rozprawa została odroczona do dnia 29 maja 2015r.

Zostali wezwani nań świadkowie M. K. i R. L. (k. 7825-7826).

Na wyznaczonej rozprawie świadkowie nie stawili się. W pismach przesłanych do Sądu wskazali powody ich niestawiennictwa (k. 7840-7841).

Na podstawie art. 391 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 392 § 2 k.p.k. odczytano wyjaśnienia i zeznania świadków R. L. i M. K. (k. 7875-7877).

W dniu 5 czerwca 2015r. wydany został zaskarżony wyrok.

Zdaniem Sądu odwoławczego z obrazą przepisów postępowania wskazanych w punkcie I niniejszego uzasadnienia, która mogła mieć wpływ na jego treść.

III

Należy zważyć, iż lektura pisemnych motywów kwestionowanego rozstrzygnięcia pozwala na stwierdzenie, że podstawą dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych, na podstawie których Sąd a quo wprowadził wniosek o winie oskarżonych były wyjaśnienia i zeznania M. K., R. L. i P. B. (1) (str. 7-12).

Jak już wcześniej wskazano umownie określane jako pomówienie.

Istnieją dwa rodzaje pomówień.

Do pierwszego z nich należą te, w których współoskarżony zapierając się własnej winy, pomawia inną osobę, przeważnie współoskarżonego, o popełnienie danego czynu i w ten sposób dąży do ekskulpowania własnej osoby.

Do drugiego z nich – i z nim mamy do czynienia w niniejszej sprawie – należy pomówienie, które określić można jako złożone. Zachodzi ono wtedy, gdy oskarżony przyznaje się do winy i jednocześnie twierdzi, że inna osoba (z reguły współoskarżony) brała udział w przestępstwie, które jest przedmiotem osądu w danej sprawie.

W jednej i drugiej sytuacji wspominany dowód, jest dowodem, który ze względu na zainteresowanie osoby pomawiającej inną osobę, powinien być poddany szczególnie wnikliwej ocenie, z jednoczesnym rozważeniem, czy istnieją dowody potwierdzające bezpośrednio czy choćby pośrednio wyjaśnienia pomawiającego, a nadto czy wyjaśnienia pomawiającego są logiczne i konsekwentne, albo czy nie są wręcz nieprawdopodobne. Czy nie zawierają informacji sprzecznych, wzajemnie się wykluczających. W jakim czasie zostały złożone.

Sąd odwoławczy prezentuje od dawna pogląd, że w obu wskazanych rodzajach pomówienia, dyrektywą naczelną oceny tego dowodu jest zasada swobodnej oceny dowodów, uzupełniona względami celowościowymi, nakazującymi szczególną skrupulatność w jego ocenie i należytą staranność w dokonywaniu na ich podstawie ustaleń faktycznych.

Realizacji tej dyrektywy służyć ma niezbędna aktywność Sądu orzekającego mająca właśnie na celu osiągnięcie tzw. sprawiedliwości proceduralnej.

Zdaniem Sądu odwoławczego, Sąd rozpoznający sprawę zaniechał przeprowadzenia niezbędnych – z punktu widzenia zasady prawdy materialnej i prawidłowego rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu – czynności postępowania karnego, o których mowa w art. 585 pkt 2 k.p.k. i art. 586 § 1 i 2 k.p.k.

O niezbędności przesłuchania, zarówno powyżej wymienionych świadków, jak i świadków M. H. (1), A. G. (1) i J. A. (1) świadczą długotrwałe, lecz bezskuteczne starania Sądu pierwszej instancji – przedstawione w punkcie II przedmiotowego uzasadnienia – o ich bezpośrednie przesłuchanie na rozprawie.

Należy jedynie przypomnieć, że świadkowie H., G. i A. zaprzeczyły by po wypłacie pieniędzy przesłanych z Polski przekazywały je oskarżonym.

Tym samym i zeznania tych świadków mają istotne znaczenie dla merytorycznego rozpoznania sprawy.

Słusznie zatem Sąd meriti dążył do spowodowania stawiennictwa wszystkich wymienionych świadków na rozprawę.

Nie sposób bowiem pomniejszać znaczenie zasady prawdy materialnej, dla której to właśnie realizacji powinny zostać podjęte działania zmieniające do przesłuchania świadka.

Nie podzielamy poglądów, zgodnie z którymi jedynym warunkiem odczytania protokołu zeznań świadka przebywającego za granicą jest jego prawidłowe wezwanie na rozprawę oraz, że sam fakt długotrwałego przebywania świadka za granicą, jeżeli został on prawidłowo wezwany na rozprawę, upoważnia do odczytania jego zeznań na podstawie art. 391 §1 k.p.k. bez względu na ich wagę dla prowadzonego postępowania.

Stoimy na stanowisku, że w każdym przypadku decyzja Sądu o odczytaniu złożonych wcześniej przez świadka – aktualnie przebywającego za granicą – relacji (zeznań czy wyjaśnień), musi uwzględniać znaczenie tego dowodu dla dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych a zwłaszcza dla rozstrzygnięcia o winie oskarżonego i jej zakresie.

Jeżeli tak, jak w rozpoznawanej sprawie, zeznania świadków przebywających za granica mogą mieć, a wręcz mają, istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, Sąd orzekający powinien podjąć czynności zmierzające do doręczenia świadkom wezwania na rozprawę w takim terminie, aby mogli się nań stawić, a gdyby było to niemożliwe przesłuchać ich w drodze zagranicznej pomocy prawnej (por. wyroki SN: z 6 czerwca 1997r., III KKN 114/96, LEX nr 162239, Prok. I Pr. – wkł. 1998. Nr 3, poz. 11; z 2 października 1997r., V KKN 355/97, Prok. I Pr. – wkł. 1998, Nr 5, s. 9; postanowienie SN z 11 marca 2003r., V KK 150/02, LEX nr 77022; także R.A. Stefański (w:) Stefański, Zabłocki, Kodeks, t. II, 2004, s. 720; Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. II, 2011, s. 549-550).

Na możliwość przesłuchania – w rozpoznawanej sprawie – świadków przebywających za granicą w ramach międzynarodowej pomocy prawnej wskazał Sąd Apelacyjny w postanowieniu z dnia 19 listopada 2014r., sygn. akt II AKz 734/14.

Sąd I instancji ze wskazanej instytucji nie skorzystał.

W konsekwencji należy stwierdzić rażące naruszenie wymienionych w części I przedmiotowego uzasadnienia przepisów, które to naruszenie mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

Implikacją tego stwierdzenia jest uchylenie kwestionowanego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu we Włocławku do ponownego rozpoznania.

IV

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd orzekający winien mieć na uwadze powyżej wskazane zastrzeżenia i uwagi a także wszechstronnie i szczegółowo ustosunkować się do zarzutów podniesionych w rozpoznawanych środkach odwoławczych.

Sąd meriti ma zagwarantować oskarżonym rzetelny proces.

W pierwszej kolejności podejmie czynności zmierzające do doręczenia M. K., R. L., P. B. (1), M. H. (1). A. G. (1) i J. A. (1) wezwań na rozprawę, w takim terminie aby mogli się nań stawić.

O doręczenie tych wezwań Sąd a quo zwróci się do polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzędu konsularnego.

Dla prawidłowego doręczenia wezwań niezbędne jest wskazanie właściwego adresu wymienionych osób.

W aktach sprawy znajduje się korespondencja prowadzona przez świadków z Sądem orzekającym oraz przesłana przez nich dokumentacja lekarska z adresami ich zamieszkania lub pobytu, umożliwiająca weryfikację adresów wskazanych przez oskarżonych publicznego. Temu mogą służyć także informacje zawarte w aktach wykonawczych spraw II K 278/12 i II K 477/12 VII Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w Rypinie Sądu Rejonowego w Lipnie.

W przypadku niestawiennictwa świadków na rozprawę Sąd skorzysta z pomocy prawnej w sposób przewidziany w art. 586 § 1 k.p.k. a w razie niemożności dokonania czynności przesłuchania w sposób określony w wskazanym przepisie rozważy przesłuchanie tych osób w trybie art. 586 § 2 k.p.k.

Nie ma przeszkód aby przesłuchanie wymienionych osób w charakterze świadków, czy to w trybie art. 586 § 1 k.p.k. czy w trybie art. 586 § 2 k.p.k. odbyło się w użyciem urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzanie tej czynności na odległość (art. 177 § 1 a).

Pozwalają bowiem na to zarówno przepisy Europejskiej konwencji o pomocy w sprawach karnych sporządzonej w Strasburgu z dnia 20 kwietnia 1959r. i Drugiego Protokołu dodatkowego do tej konwencji jak i Konwencji o pomocy w sprawach karnych pomiędzy państwami członkami Unii Europejskiej z 29 maja 2000r.

Sąd odwoławczy uważa, że dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy należy przesłuchać oskarżonych i wykonać powyżej opisane, niezbędne czynności procesowe.

Tym samym pozostałe dowody mogą zostać ujawnione w trybie art. 442 § 3 k.p.k.