Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII U 609/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 grudnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że A. W. (1) podlega w okresie od dnia 1.01.1999 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) spółka z o.o. w Ł. oraz określił, że miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia od dnia 1 czerwca 2014 r. stanowi kwota 5711,63 zł. W ocenie ZUS zmiana od 1.06.2014 r. rodzaju wykonywanej pracy na stanowisko dyrektora generalnego i radcy prawnego, wymiaru czasu pracy na ½ etatu oraz ustalenie wynagrodzenia w kwocie 4500,00 zł brutto miesięcznie a następnie zmiana od dnia 1.07.2014 r. wymiaru czasu pracy z ½ etatu na pełen etat i wzrost wynagrodzenia brutto z 4500,00 zł do kwoty 9000,00 zł było dokonane jedynie w celu znacznego podwyższenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego. (decyzja k. 1 – 8 akt ZUS)

Od powyższej decyzji ubezpieczona A. W. (1) złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego w Łodzi w dniu 5 lutego 2015 r. wnosząc o jej zmianę i ustalenie, że dla wnioskodawczyni z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę przez pracodawcę (...) Spółkę z o.o. w Ł. podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od dnia 1 czerwca 2014 r. wynoszą kwotę 9000,00 zł brutto miesięcznie. Skarżąca podniosła, że kolejne aneksy do umowy o pracę, a także powierzenie jej stanowiska radcy prawnego wiązały się nie tylko ze zmianą wysokości wynagrodzenia, ale także ze znacznym wzrostem zakresu obowiązków służbowych. Ubezpieczona podkreśliła, iż jest długoletnim pracownikiem Spółki a jej wynagrodzenie za pracę zawsze było adekwatne do zakresu obowiązków służbowych i na poziomie dużo wyższym od płacy minimalnej. Od wielu lat otrzymywała ona wynagrodzenie na poziomie 5711,63 zł brutto i od takiego też wynagrodzenia były odprowadzane stosowne składki na ubezpieczenia społeczne. Wzrost wynagrodzenia odwołującej był związany ściśle ze zwiększeniem jej obowiązków służbowych i nie nastąpił z pułapu wynagrodzenia minimalnego, lecz z pułapu dużo wyższego. Taki stan rzeczy w ocenie odwołującej nie koresponduje z przyjętym przez organ rentowy stanowiskiem, iż wzrost wynagrodzenia miał rzekomo służyć jedynie uzyskaniu wyższych świadczeń z ubezpieczeń społecznych z tytułu niezdolności do pracy i macierzyństwa. Wysokość wynagrodzenia za pracę odwołującej nie odbiega również od średniorynkowej wartości płacy radcy prawnego w spółkach prawa handlowego w podobnych branżach na terenie Ł.. Ubezpieczona wskazała, że zarząd spółki (...) podjął decyzję o zmianie zakresu obowiązków odwołującej ze względu na długoletnią współpracę i wzajemne zaufanie. Wnioskodawczyni wskazała, że prowadziła rozmowy z zarządem spółki odnośnie konieczności zwiększenia etatu radcy prawnego w spółce. W trakcie prowadzonych rozmów dano jej do zrozumienia, że spółka nie jest zainteresowana świadczeniem pracy w charakterze radcy prawnego na 1/2 etatu m.in. ze względu na sytuacje ekonomiczną na rynku nieruchomości, zwiększającą się liczbę dłużników spółki i konieczności dochodzenia coraz to większej ilości roszczeń przed sądami powszechnymi, a nie w drodze wzajemnych negocjacji. Zapotrzebowanie spółki odnośnie zatrudnienia radcy prawnego na pełny etat jest ściśle związane z realnym zapotrzebowaniem spółki na powierzenie radcy prawnemu konkretnych obowiązków służbowych. Zakres obowiązków radcy w spółce jest bardzo szeroki, lecz jednocześnie wynika z konkretnych potrzeb spółki. Na rynku nieruchomości, który od dwóch lat przezywa kryzys pojawia się coraz więcej nieuczciwych kontrahentów, którzy stają się również dłużnikami. Spółka, która jest właścicielem kilku nieruchomości z budynkami wielorodzinnymi na terenie Polski cały czas odczuwa skutki kryzysu w tej branży. Skutki te przejawiają się zwiększoną ilością dłużników ( najemców nieruchomości) i zwiększoną ilością sporów sądowych. W tej sytuacji odwołująca zdecydowała się na wyrażenie zgody na sprawowanie stanowiska radcy prawnego na pełen etat, w szczególności z uwagi na długotrwałą współpracę ze spółką, a także lojalnościowe i emocjonalne związanie z dotychczasowym pracodawcą. Jednocześnie odwołująca wyjaśniła, że (...) sp. z o.o. zatrudniając doraźnie, na potrzeby konkretnej sprawy kancelarie zewnętrzne do obsługi spółki niejednokrotnie korzystała z pomocy radcy prawnego L. P. (1). Spółka miała zaufanie do osoby radcy - prawnego L. P. (1), stąd też w zaistniałej sytuacji zdecydowała się zawrzeć z nią umowę na obsługę prawną. Co więcej w chwili, gdy ze względu na chorobę wnioskodawczyni stała się osobą niezdolną do pracy jej dotychczasowe obowiązki przejęła nie tylko Kancelaria Radcy Prawnego L. P. (1) (w zakresie obsługi prawnej), ale także obowiązki służbowe które pozostawały w zakresie odwołującej są obecnie częściowo pełnione są przez biuro księgowe obsługujące (...) sp. z o.o. Nadto, spółka zawierała umowy zlecenia z osobami trzecimi, które wykonywały prace należące uprzednio do zakresu obowiązków odwołującej. W ocenie wnioskodawczyni umówiona kwota wynagrodzenia odpowiadała zarówno charakterowi jej pracy, efektywności, jakości, jak i też odpowiadała jej kwalifikacjom zawodowym, w szczególności kwalifikacjom wynikającym z uzyskania tytułu radcy prawnego. (odwołanie k. 2 – 4)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wywodząc jak w zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 14 - 15)

(...) sp. z o.o. w Ł. poparła odwołanie. (protokół rozprawy z dnia 8.03.2016 r. k. 47 verte)

Na terminie rozprawy poprzedzającej bezpośrednio wydanie wyroku w dniu 4.04.207 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie i wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pełnomocnik ZUS wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (protokół rozprawy z dnia 4.04.2017 r. oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni k. 341 verte, oświadczenie pełnomocnika ZUS k. 341)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Wnioskodawczyni A. W. (1) urodziła się w dniu (...) (okoliczność bezsporna)

Ubezpieczona legitymuje się wyższym wykształceniem, ukończyła Wydział Prawa i Administracji (...) – kierunek prawo i administracja. ( dyplom w aktach osobowych k. 57)

Na podstawie Uchwały nr 1208/ (...) Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Ł. z dnia 27.05.2013 r. w dniu 31 lipca 2013 r. wnioskodawczyni została wpisana na listę radców prawnych. (zaświadczenie k. 87 akt ZUS)

Od dnia 15 czerwca 1999 r. wnioskodawczyni prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (...) prawna nieruchomości” z siedzibą ul. (...) w Ł.. Jest ona właścicielem nieruchomości i prowadzi też usługi prawne związane z obrotem nieruchomościami. W swojej firmie ubezpieczona zatrudnia pracowników i za nich odprowadza składki do ZUS. Wnioskodawczyni nie ma indywidualnie kancelarii radcy prawnego, lecz poprzez tę firmę świadczy ona usługi prawne w ramach tej działalności gospodarczej, którą prowadziła i prowadzi. Prowadząc tę działalność gospodarczą po zdaniu egzaminu na radcę prawnego również świadczyła ona od 1.08.2013r. usługi prawne, jako radca prawny na rzecz Spółki (...). Od 2012 r. świadczyła także inne usługi prawne na rzecz Spółki (...). (k. 3 akt ZUS wypis z (...), zeznania wnioskodawczyni k. 349 – 351 verte, faktury – k. 294 -333, k. 293wykaz kosztów obsługi prawnej wnioskodawczyni)

(...) Spółka z o.o. (...) w Ł. została zawiązana w dniu 17 listopada 1997 r. Spółka (...) zajmuje się głównie zakupem i sprzedażą nieruchomości oraz zarządzaniem nieruchomościami. Przedmiotem działalności Spółki jest też wynajem własnych nieruchomości. Prezesem Zarządu jest W. A. P.. W Polsce spółka zatrudnia trzy osoby na umowę o pracę oraz korzysta ze współpracy osób zewnętrznych. Księgowość spółki prowadzi firma zewnętrzna. Celem spółki jest uzyskiwanie dochodu z czynszów oraz zakup nieruchomości za niską cenę, rewitalizacja ich i dysponowanie dość dużą ilością nieruchomości mających dużą wartość. (odpis z KRS k. 11 – 25 akt ZUS, k. 32 – 35 verte, umowa spółki k. 91 – 9 2 verte, zeznania zainteresowanego z dnia 12.01.2017 r. 00:08:45 – 00:56:05 zeznania wnioskodawczyni - k. 349 - 351)

A. W. (1) zawarła ze Spółką z o.o. (...) w Ł. reprezentowaną przez Prezesa Zarządu A. P. umowę o pracę z dnia 19 stycznia 1998 r. na czas nieokreślony od dnia 1.02.1998 r. na stanowisku dyrektora generalnego w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem miesięcznym w kwocie 450,00 zł miesięcznie brutto. (umowa o pracę w załączonych aktach osobowych k. 57)

Na mocy aneksów do ww. umowy o pracę: z dnia 02.01.1999r., z dnia 01.11.1999r., z dnia 01,03.2000r., z dnia 01.04.2000r., z dnia 01.08.2004r., z dnia 01.01.2006r., z dnia 29.04.2008 r. uległo zmianie wynagrodzenie wnioskodawczyni w tym: od dnia 01.01.1999r. na kwotę 650.00 zł. brutto, od 01.11.1999r. - 670.00 zł. brutto, od 01.03.2000r. – 700,00 zł., od 0l.04.2000r. - 1000,00 zł brutto, od 01.08.2004r. - 1500.00 zł. brutto, od 01.01.2006r. - 1900.00 zł brutto, od 1.05.2008 r. - 10.000,00 zł. brutto, pozostałe warunki zatrudnienia pozostały bez zmian. (aneksy do umowy o pracę w załączonych aktach osobowych k. 57)

Następnie na mocy aneksu do umowy o pracę z dnia 01.01.2009 r. strony ustaliły, że wynagrodzenie podstawowe miesięczne na stanowisku dyrektora generalnego w pełnym wymiarze czasu pracy będzie wynosić brutto (...).63 zł. (aneks do umowy o pracę w załączonych aktach osobowych k. 57)

Na pisemny wniosek wnioskodawczyni z dnia 02.05.2014 r. w dniu 05.05.2014r. został podpisany kolejny aneks do umowy o pracę zgodnie, z którym od dnia 01.06.2014r. uległ zmianie wymiar czasu pracy z pełnego na etatu na ½ etatu. Wnioskodawczyni powierzono stanowisko dyrektora generalnego i radcy prawnego. Zmniejszeniu uległo wynagrodzenie z kwoty (...).63 zł do 4500,00 zł. (wniosek, aneks do umowy o pracę w załączonych aktach osobowych k. 57)

Kolejnym aneksem do umowy o pracę z dnia 24.06.2014 r. ustalono, że od 01.07.2014r. zmianie uległ wymiar czasu pracy wnioskodawczyni z 1/2 etatu na pełen etat oraz wynagrodzenie miesięczne z kwoty 4500.00 zł do 9000.00 zł. na stanowisku dyrektora generalnego i radcy prawnego (aneks do umowy o pracę w załączonych aktach osobowych - k. 57)

Wnioskodawczyni od 1998 r. jest nieprzerwanie zatrudniona w Spółce. Do 2016 r pracowała ona również jako prokurent. W Spółce z o.o. K.. Dyrektorem Generalnym w Spółce (...) została ona w 2009 r. Do zakresu jej obowiązków należały czynności administracyjno-biurowe. Ma ona udziały w spółce w wysokości 10 %. Do jej obowiązków należało na bieżąco prowadzenie spraw Spółki. Pozostali wspólnicy spółki są obcokrajowcami w związku z tym wnioskodawczyni zajmowała się bieżącą pracą w Spółce. Kontrolowała dokumenty, pracowników, przygotowywała dokumenty do księgowości. Początkowo działalność Spółki polegała na imporcie produktów z W.. Od 2002 roku Spółka zmieniła profil swojej działalności i chodziło o zakup nieruchomości na własny rachunek i wynajem, lokali. Wnioskodawczyni nadzorowała prace budowlane w tych nieruchomościach, wybierała firmy, które prace te wykonywały, także dbała o okresowe przeglądy stanu tych nieruchomości. Nawet przed uzyskaniem uprawnień radcy prawnego świadczyła usługi prawne dla Spółki związane z obrotem nieruchomościami i wynajmem lokali, pomagała wybierać rodzaje umów dla najemców, doradzała wspólnikom. Ze Spółką w tamtym okresie współpracowały kancelarie radców prawnych z zewnątrz L. P. (1) i A. O. spraw sądowych, w których uczestniczyła spółka wnioskodawczyni miała współpracowników zewnętrznych adwokatów, radców. Od 2012 r. wnioskodawczyni w ramach prowadzonej przez siebie działalności prawnej wykonywała także czynności polegające na obsłudze prawnej spółki wystawiając faktury przedmiotowej Spółce w tym zakresie. W latach 2014-2015 liczba spraw sądowych prowadzonych przez Spółkę nie była, aż tak duża. Istotną rzeczą było to, żeby w tym okresie nie przedawniły się postępowania prowadzone przeciwko Urzędowi Miasta dotyczące zaległości czynszów ze strony lokatorów. Obecnie wnioskodawczyni zajmuje się sprawami organizacyjnymi spółki: robi zestawienie kosztów na poszczególnych lokatorów. Natomiast w ramach swojej działalności gospodarczej wnioskodawczyni zajmuje się wszystkimi postępowaniami sądowymi, w które jest zaangażowana spółka. Wszystkie pisma procesowe kierowane w sprawach do Sądu oraz wezwania do klientów są oznaczone pieczątką firmy wnioskodawczyni a nie Spółki (...). Także wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego z tytułu klauzuli wykonalności jest wysłany na adres jej firmy. Wnioskodawczyni zawsze podawała w pismach kierowanych do Sądu adres jej firmy, tj. ul. (...). ( zeznania zainteresowanego z dnia 12.01.2017 r. 00:08:45- 00:56:05, zeznania wnioskodawczyni k. 339 – 341 verte, pisma w załączonych sprawach o sygn. akt I C 122/14, I C 1053/15, I C 1034/15, I C 1033/15, I C 972/13, I C 615/13, I C 1052/15, II C 438/16, II C 430/16, II C 435/16, II C 427/16, II NC 69/16, II C 441/16, II C 432/16, II NC 67/16, II NC 66/16, II NC 69/16, (...), II NC 73/16, II NC 77/16, k. 119, 121, 123 – 125 załączonych akt ZUS – wnioski o nadanie klauzuli wykonalności w sprawie I C 215/10 i I C 1067/11 wniosek o wszczęcie egzekucji do Komornika Sądowego z 3.07.14r)

A. W. (1) wystawiła faktury dotyczące obsługi prawnej płatnika w latach 2012 – 2016 tylko w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej na jej firmę Usługa (...) A. W. (2) w Ł.. Spółka z o.o. (...) w Ł. w latach 2012 – 2015 nabyła od firmy (...) usługi dotyczące obsługi prawnej w kwocie 50.300,12 zł, wartość VAT 11.569,03 zł, łącznie 61.869,15 zł. (faktury VAT k. 294 – 323, zeznania wnioskodawczyni k. 349 – 351 verte, pismo Biura (...) k. 292 – 293, k. 168 – 171 wykaz podmiotów świadczących usługi prawne oraz kosztów z tytułu usług prawnych)

Ubezpieczona w dacie zawarcia aneksu do umowy o pracę z dnia 24.06.2014 r. była w trzecim miesiącu ciąży. W dniu 25.03.2014 r. miała ona ostatnią miesiączkę.

Wnioskodawczyni miała 39 lat w momencie zajścia w pierwszą ciąże, co już stwarzało ryzyko dla przebiegu ciąży. W 12 tygodniu ciąży były przeprowadzane badania prenatalne, które nie wypadły prawidłowo. Mogły wskazywać na wady genetyczne płodu lub nieprawidłowy przebieg ciąży. Wady genetyczne w następnym badaniu zostały wykluczone, natomiast realne zagrożenie wysokim ciśnieniem i hipotrofią płodu istniało do momentu porodu. W czasie badań okresowych były stwierdzone skurcze macicy i okresowe złe poczucie ciężarnej. Powyższe uzasadniało zwolnienie lekarskie. Chodzenie do pracy mogło spowodować zagrożenie ciąży. Już same emocje sugerowane wynikiem badania prenatalnego mogły być zagrożeniem u wnioskodawczyni. Badanie ginekologiczne przeprowadzone w dniu 23.06.2014 r. nie wykazało patologii. W drugim badaniu w dniu 30.06.2014 r. nie było jeszcze wyniku drugiego badania potwierdzającego badania genetyczne. W badaniu genetycznym wyszły nieprawidłowości. Macica byłą reaktywna, czyli pod wpływem dotyku reagująca skurczem i z tego powodu wystawiono ubezpieczonej zwolnienie lekarskie. Przebieg ciąży u wnioskodawczyni nie wymagał hospitalizacji. W dniu 23.06.2014 r. ani w badaniu ginekologicznym ani w wywiadzie nie było żadnych zmian. Wnioskodawczyni bardzo emocjonalnie podchodziła do badań prenatalnych i ze względu na stan psychiczny wnioskodawczyni mogła mieć problemy z ciążą i dlatego wystawiono jej wówczas zwolnienie lekarskie. Zwolnienie z dnia 23.06.2014 r. wystawiono tylko z uwagi na stan psychiczny i żeby wnioskodawczyni miała na spokojnie czas na wykonanie kolejnych badań. Od 7.05.2014r do (...).2014r wnioskodawczyni przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z torsjami i bólem w podbrzuszu. Dnia 22.05.2014 r. był przeprowadzony test ciążowy dodatni i lekarz ginekolog stwierdził wczesną ciążę. Po czterech dniach od tej wizyty pacjentka zgłaszała niewielkie pobolenia w podbrzuszu i otrzymała ona wtedy pięć dni zwolnienia lekarskiego. Dnia 2.06.2014 r. ubezpieczona zgłosiła się po raz kolejny z pobolewaniem w podbrzuszu i otrzymała zwolnienie lekarskie od 2 do 23.06.2014 r. Przy wystawianiu zwolnień lekarskich lekarz ginekolog brał pod uwagę wiek wnioskodawczyni. Jest to dodatkowy element, który może być przesłanką zagrożenia poronieniem. Wnioskodawczyni w okresie od dnia 23 czerwca2014 r. do 14 lipca 2014 r. nie skorzystała ze zwolnienia lekarskiego. Od dnia 14.07.2014 r. ubezpieczona stała się ponowie niezdolna do pracy z powodu ciąży zagrażającej poronieniem do dnia porodu. W dniu 12.12.2014 r. ubezpieczona urodziła dziecko i od tej daty przebywała na urlopie macierzyńskim a następnie korzystała z urlopu wypoczynkowego oraz urlopu wychowawczego. Od dnia 20.02.2016 r. wnioskodawczyni podjęła ponowie pracę u płatnika. (zeznania świadka A. Z. k. 49 – 49 verte, karta ciąży k. 173- 177, historia choroby z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (...) Spółka z o.o. w Ł. k. 196, historia leczenia w (...) w Ł. k. 199, historia choroby z (...) k. 205, historia choroby z (...) k. 207, wyniki badań k. 225 – 242, zeznania świadka G. D. k. 348 – 349 verte, k. 349 – 351 zeznania wnioskodawczyni)

W okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy wnioskodawczyni płatnik nie zatrudnił nowego pracownika w ramach umowy o pracę na stanowisko radcy prawnego i dyrektora generalnego. Zarząd nikogo nie szukał na stanowisko ubezpieczonej w czasie jej nieobecności w pracy, jako pracownika. Były wszczynane wówczas tylko sprawy niecierpiące zwłoki. ( zeznania świadka L. P. (2) k. 48 verte – k. 49, k 349 – 351 zeznania wnioskodawczyni)

W sierpniu 2014 r. zawarto z L. P. (2) umowę w przedmiocie stałej współpracy. L. P. (2) otrzymała pełnomocnictwo do prowadzenia spraw sądowych. Wyżej wymieniona przejęła większość spraw, w tym także te, które były w toku. L. P. (2) wykonywała na rzecz spółki doraźne prace, tj. przygotowywała pozwy i opiniowała dokumenty. Jeżeli chodzi sprawy administracyjne i biurowe wnioskodawczynię zastępowała siostra E. W. zatrudniona na stanowisku administratora. (zeznania świadka L. P. (2) k. 48 verte – k. 49, zeznania zainteresowanego z dnia 12.01.2017 r. 00:08:45- 00:56:05, k. 349 – 351 zeznania wnioskodawczyni )

Spółka z o.o. (...) w Ł. w latach 2013 – 2016 uzyskiwała następujące dochody:

- 2013 r. – strata 597,62 zł

- 2014 r. – 68.969,63 zł

- 2015 r. – 48738,04 zł;

- do sierpnia 2016 r. – 63914,23 zł. (rozliczenie dochodu Spółki k. 164 - 167 )

W latach 2013 - 2015 zdarzały się miesiące, gdy spółka z o.o. (...) w Ł. ponosiła straty. W 2013 roku przychody były średnio miesięcznie w wysokości około 45.000 zł a dochody zrównały przychody. W roku 2014 roku bilans wyszedł na zysk. W 2014 roku średnie miesięczne przychody były o około 3 tysiące większe czyli 48 tysięcy zaś dochody wynosiły około 23 tysięcy. Również w 2015 r. był zysk. W przypadku rynku nieruchomościami są prowadzone inwestycje w nieruchomościach i bardzo istotne jest odliczenie amortyzacji co generuje mniejszy dochód. Tak było w przypadku spółki z o.o. (...) w latach 2013-2014. W 2012 r. wystąpiła tendencja związana z niepłaceniem przez najemców spółce z o.o. (...) czynszu. W 2013 roku ta sytuacja się nasiliła. W 2014 r. konieczne były wystąpienia na drogę sądową związane ze ściągnięciem należności za czynsz. Spółka zawsze wywiązuje się ze wszystkich płatności i nie ma żadnych zaległości. Spółka nie bierze kredytów. Wszelkie procesy sądowe jakie spółka prowadzi wynikają z zaległości za czynsz jak również w stosunku do miasta o odszkodowanie i brak lokali zastępczych. (zeznania świadka A. K. z dnia 6.09.2016 r. 00:19:41 – 00:55:58, 157 załączonych akt ZUS – rachunek zysków i strat Spółki za 2013r )

Na skutek przeprowadzonej w siedzibie firmy płatnika kontroli, decyzją z dnia 30 grudnia 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że A. W. (1) podlega w okresie od dnia 1.01.1999 r. ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik zatrudniony u płatnika składek – (...) spółka z o.o. w Ł. oraz określił, że miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia od dnia 1 czerwca 2014 r. stanowi kwota 5711,63 zł. W ocenie ZUS zmiana od 1.06.2014 r. rodzaju wykonywanej pracy na stanowisko dyrektora generalnego i radcy prawnego, wymiaru czasu pracy na ½ etatu oraz ustalenie wynagrodzenia w kwocie 4500,00 zł brutto miesięcznie a następnie zmiana od dnia 1.07.2014 r. wymiaru czasu pracy z ½ etatu na pełen etat i wzrost wynagrodzenia brutto z 4500,00 zł do kwoty 9000,00 zł było dokonane jedynie w celu znacznego podwyższenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i stanowi naruszenie zasad współżycia społecznego. (decyzja k. 1 – 8 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności o dokumenty zawarte w aktach sprawy, w tym faktury VAT za obsługę prawną płatnika wystawione na firmę wnioskodawczyni, pisma procesowe oznaczone pieczątką firmy ubezpieczonej zawarte w załączonych aktach sądowych o sygn.: I C 122/14, I C 1053/15, I C 1034/15, I C 1033/15, I C 972/13, I C 615/13, I C 1052/15, II C 438/16, II C 430/16, II C 435/16, II C 427/16, II NC 69/16, II NC 67/16, II NC 66/16, II NC 78/16, II, NC 77/16, II C 441/16, II C 432/16 oraz w dokumentach załączonych do akt sprawy aktach ZUS z przebiegu kontroli doraźnej u płatnika składek spółki z o.o. (...) w Ł. (k. 119, k. 121 oraz k. 123- 125 akt ZUS oraz o zeznania wnioskodawczyni A. W. (1) i zainteresowanego Prezesa Spółki A. P. w zakresie w jakim Sąd przyznał im przymiot wiarygodności.

Sąd odmówił wiary zeznaniom wyżej wymienionych osób na okoliczność faktycznego wykonywania obowiązków radcy prawnego na rzecz płatnika na podstawie spornej umowy o pracę od 1.06.2014 r. Z dowodów zgromadzonych w sprawie, a w szczególności załączonych do akt faktur VAT wystawionych przez wnioskodawczynię jako osobę prowadzącą działalność gospodarczą dotyczącą obsługi prawnej dla przedmiotowej Spółki oraz pism procesowych sporządzanych przez ubezpieczoną w przedłożonych i załączonych w wyżej wymienionych sprawach sądowych, wynika bezsprzecznie, że A. W. (1) faktycznie prowadziła obsługę prawną płatnika, ale nie na podstawie umowy o pracę tylko w ramach własnej działalności gospodarczej (jako podmiot zewnętrzny), co miało też miejsce we wcześniejszym okresie, tj. przed zawarciem aneksu do umowy o pracę – na stanowisko dyrektora generalnego i radcy prawnego. Na wszystkich tych wymienionych dokumentach (w tym na fakturach jako sprzedawca) jest bowiem wskazana z nazwy i siedziby firma ubezpieczonej. Z powyższego wynika zatem, że dokumenty te są wystawione bądź sporządzone przez ubezpieczoną nie jako pracownika Spółki, ale osobę prowadzącą działalność gospodarczą. Faktury wystawione przez wnioskodawczynię jako osobę wykonującą usługi prawne w ramach działalności gospodarczej dotyczą także czerwca 2014 roku, lipca 2014 roku oraz wcześniejszych i dalszych miesięcy 2014 roku. Należy podkreślić, że wnioskodawczyni świadczyła w ramach działalności gospodarczej usługi prawne na rzecz Spółki z o.o. (...) już od 2012 roku, a jako radca prawny od sierpnia 2013 roku, co potwierdzają załączone faktury. Nic nie stało więc na przeszkodzie aby wnioskodawczyni mogła zawrzeć umowę o pracę na stanowisku radcy prawnego z tą Spółką już znaczenie wcześniej tj. w 2013 roku z uwagi na ponoszone koszty przez Spółkę.

W związku z powyższym Sąd odmówił także w części wiary zeznaniom świadka A. K. – księgowej płatnika, w zakresie jej twierdzeń, że bardziej korzystne było zatrudnienie wnioskodawczyni jako radcy prawnego na umowę o pracę.

Sąd dał też wiarę zeznaniom świadków: A. Z. , L. P. oraz lekarza ginekologa – G. D., gdyż są one logiczne, spójne i nie zostały zakwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej A. W. (1) nie jest zasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i art.12 ust.1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., Nr 121) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z treścią art. 46 ust. 1 ustawy systemowej płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Składka na ubezpieczenie chorobowe stanowi w obydwu przypadkach 2,45% podstawy wymiaru, z tym że pracownicy płacą składkę na ubezpieczenia chorobowe od kwoty przychodu określonego w umowie, natomiast przedsiębiorcy – od dowolnie zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 60% prognozowanego wynagrodzenia, w przypadku preferencyjnego opłacania składek nie niższej, niż 30 % minimalnego wynagrodzenia za pracę i nie wyższej niż 250% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale. (art. 22 oraz art. 20 w zw. z 18 ust. 1 i ust. 8 ustawy systemowej)

Stosownie zaś do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz. U. Nr 77, poz. 512 ze zmianami), osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Zgodnie z treścią art. 40 cytowanej wyżej Ustawy podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się przy zmianie wymiaru czasu pracy od wynagrodzenia ustalonego dla nowego wymiaru bez uwzględniania wysokości niższego wynagrodzenia z poprzednich miesięcy zatrudniania.

Natomiast, jak stanowi art. 4 w ust 1 i 2 ustawy zasiłkowej, ubezpieczony podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego.

W myśl art. 11 ust. 2. pkt. 1 ustawy zasiłkowej miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli niezdolność do pracy lub niemożność wykonywania pracy, o której mowa przypada w okresie ciąży.

Według art. 31 tej ustawy miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.

W niniejszej sprawie odwołująca się – A. W. (1) zawarła w dniu 19 stycznia 1998 r. umowę o pracę, która stanowiła stosowną podstawę do zastosowania w/w regulacji i przyjęcia, iż uzyskała ona prawo do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej. Na podkreślenie zasługuje okoliczność, że ważność tej umowy nie została przez organ rentowy zakwestionowana. ZUS zakwestionował jedynie wysokość wynagrodzenia uzyskiwanego przez ubezpieczoną na podstawie aneksu do tej umowy z dnia 24 czerwca 2014 r., to jest podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne powołując się na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 kc)

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie podziela stanowisko organu rentowego.

Jak wynika bowiem z przedmiotowego postępowania wynagrodzenie wnioskodawczyni na stanowisku dyrektora generalnego i radcy prawnego ustalone w przedmiotowym aneksie do umowy o pracę z dnia 24 czerwca 2014 r. było rażąco wygórowane.

Jak ustalono w przedmiotowym postępowaniu w dacie zawarcia tego aneksu ubezpieczona była w trzecim miesiącu ciąży i o tej ciąży wiedziała. W dniu 22 maja 2014 r. ciążę potwierdził lekarz ginekolog. W ocenie Sądu już w dacie wcześniejszej, tj. podpisania aneksu do umowy o pracę z dnia 5 maja 2014 r. ubezpieczona mogła z całą pewnością przypuszczać, że jest w ciąży. Wnioskodawczyni ostatnią miesiączkę miała 25.03.2014r, a już od 7.05.2014 roku przebywała na zwolnieniu lekarskim z bólem podbrzusza i torsjami. W ocenie Sądu podkreślić należy, że z zasad doświadczenia życiowego wynika, że istnieje prosta metoda, która może sugerować, czy kobieta jest w ciąży. Tą metodą są powszechnie dostępne testy ciążowe. Za ich pomocą już po okresie 2 tygodni można stwierdzić, czy dana kobieta jest w ciąży. W tej sytuacji wnioskodawczyni mogła w dacie zawarcia aneksu do umowy o pracę z dnia 5 maja 2014 r., co najmniej przypuszczać, że jest w ciąży. Była to jej pierwsza ciąża w późnym wieku – 39 lat. Jak podkreśliła świadek lekarz ginekolog G. D. - przy wystawianiu zwolnień lekarskich brała ona pod uwagę wiek wnioskodawczyni, gdyż jest to dodatkowy element, który może być przesłanką zagrożenia poronieniem. Mimo udzielonego zwolnienia lekarskiego przez lekarza ginekologa wnioskodawczyni zawarła sporny aneks do umowy o pracę i nie oddała tego zwolnienia lekarskiego do ZUS za okres od 24.06.2014 roku do 14.07.2015 roku .

Zatem już sam stan zdrowia wnioskodawczyni nie uzasadniał zawarcia kolejnego aneksu do umowy o pracę z rozszerzeniem jej obowiązków do świadczenia pracy w charakterze radcy prawnego w pełnym wymiarze czasu pracy, szczególnie, że we wcześniejszym okresie wnioskodawczyni wykonywała z powodzeniem obsługę prawną płatnika w ramach własnej działalności gospodarczej. Zwiększenie obciążenia dla wnioskodawczyni mogło się wiązać się z dużym ryzykiem poronienia ciąży.

Jak już wskazano ubezpieczona ponad wszelką wątpliwość świadczyła pracę w spornym okresie, jednak w przedmiotowym postępowaniu nie uwodniono, że ubezpieczona wykonywała obowiązki pracownicze radcy prawnego w ramach reżimu stosunku pracy. Przedstawione w sprawie dowody świadczą o tym, że ubezpieczona jak we wcześniejszym okresie prowadziła obsługę prawną spółki z o.o. (...) w Ł., ale w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej.

Od dnia 15 czerwca 1999 r. wnioskodawczyni prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (...) prawna nieruchomości” z siedzibą ul. (...) w Ł.. Oprócz obsługi nieruchomości prowadzi też usługi prawne jako radca prawny. Wnioskodawczyni nie ma indywidualnie kancelarii radcy prawnego, lecz poprzez tą firmę świadczy ona usługi prawne w ramach tej działalności gospodarczej. Prowadząc tę działalność po zdaniu egzaminu na radcę prawnego również świadczyła ona usługi prawne, jako radca prawny na rzecz Spółki (...). Od 2012 r. świadczyła takie usługi prawne związane z obrotem nieruchomościami na rzecz Spółki (...).

Nawet przed uzyskaniem uprawnień radcy prawnego ubezpieczona świadczyła usługi prawne dla Spółki, pomagała wybierać rodzaje umów dla najemców, doradzała wspólnikom. W latach 2014-2015 liczba spraw sądowych prowadzonych przez spółkę nie była, aż tak duża. Istotną rzeczą było to, żeby w tym okresie nie przedawniły się postępowania prowadzone przeciwko Urzędowi Miasta dotyczące zaległości czynszów ze strony lokatorów. W ramach swojej działalności gospodarczej wnioskodawczyni zajmuje się wszystkimi postępowaniami sądowymi, w które jest zaangażowana spółka. Wszystkie pisma procesowe kierowane do Sądu oraz wezwania do klientów są oznaczone pieczątką firmy wnioskodawczyni a nie Spółki (...). Także wniosek o zwrot kosztów zastępstwa procesowego z tytułu klauzuli wykonalności jest wysłany na adres jej firmy. Wnioskodawczyni zawsze podawała adres jej firmy, tj. ul. (...). A. W. (1) wystawiła faktury dotyczące obsługi prawnej na rzecz płatnika w latach 2012 – 2016 tylko w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej na jej firmę Usługa (...) A. W. (2) w Ł.. Spółka z o.o. (...) w Ł. w latach 2012 – 2015 nabyła od firmy (...) usługi dotyczące obsługi prawnej w kwocie 50.300,12 zł, wartość VAT 11.569,03 zł, łącznie 61.869,15 zł. Powyższe potwierdzają dokumenty w postaci faktur i pism procesowych w załączonych do akt sprawach sądowych. Faktury te dotyczyły również usług prawnych za okres czerwiec i lipiec 2014 roku oraz za pozostałe miesiące tego roku.

Według Sądu odwołująca się zatem nie wykazała, że na podstawie spornego aneksu do umowy o pracę wykonywała nowe obowiązki pracownicze radcy prawnego uzasadniające znaczny wzrost wynagrodzenia za pracę.

Wnioskodawczyni na podstawie umowy o pracę wykonywała te same obowiązki co w latach wcześniejszych – tj. dyrektora generalnego natomiast obsługę prawną wykonywała dla płatnika jako firma zewnętrzna.

W okresie usprawiedliwionej nieobecności ubezpieczonej w pracy płatnik nie zatrudnił nowego pracownika w ramach umowy o pracę. Zarząd nikogo nie szukał na stanowisko ubezpieczonej w czasie jej nieobecności w pracy, jako pracownika. Były wszczynane wówczas tylko sprawy sądowe niecierpiące zwłoki.

W sierpniu 2014 r. zawarto z L. P. (2) radcą prawnym umowę w przedmiocie stałej współpracy. L. P. (2) otrzymała pełnomocnictwo do prowadzenia spraw sądowych. Wyżej wymieniona przejęła większość spraw, w tym także te, które były w toku. L. P. (2) wykonywała na rzecz spółki doraźne prace, tj. przygotowywała pozwy i opiniowała dokumenty. Jeżeli chodzi sprawy administracyjne i biurowe wnioskodawczynię zastępowała siostra E. W. zatrudniona na stanowisku administratora.

W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu istniała nierentowność zatrudniania A. W. (1) na stanowisku radcy prawnego z wynagrodzeniem w kwocie 9000,00 zł, gdyż potrzeby pracodawcy tego absolutnie nie uzasadniały.

Zdaniem Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy najbardziej adekwatną kwotą jest przyjęta przez ZUS kwota 5711,63 zł brutto wynagrodzenia miesięcznego, tj. kwota wynagrodzenia ustalona przez strony za pracę na stanowisku dyrektora generalnego w pełnym wymiarze czasu pracy.

W tej sytuacji zatem zatrudnienie wnioskodawczyni na umowę o pracę na stanowisku radcy prawnego z wynagrodzeniem w kwocie 9000,00 zł brutto miesięcznie stanowiłoby działania nieracjonalne. Celem racjonalnego pracodawcy jest bowiem osiągnięcie jak największego zysku z działalności gospodarczej, aby firma jak najlepiej prosperowała i rozwijała się, nie zaś generowanie wysokich nieuzasadnionych niczym kosztów.

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenie wysokości wynagrodzenia wnioskodawczyni w kwocie 9000,00 zł brutto jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c). Zgodnie z cytowanym przepisem nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

W systemie ubezpieczeń społecznych obowiązuje bowiem zasada solidaryzmu. Solidaryzm oznacza urzeczywistnienie idei samopomocy społecznej poprzez udzielanie świadczeń osobom znajdującym się w potrzebie, z funduszu wypracowanego wspólnym wysiłkiem ubezpieczonych. Oznacza to, że płacą wszyscy, a korzystają tylko ci którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym. (por. W. Muszalski Ubezpieczenie społeczne, Warszawa 2004)

Tymczasem działania A. W. (1) zmierzały do tego, aby osiągnąć niewspółmiernie wysokie świadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych osób ubezpieczonych, przy czym tak duże składki na ubezpieczenie miał płacić pracodawca tj. Spółka, a nie wnioskodawczyni jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Takie działania są w ocenie Sądu Okręgowego sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Cel zawarcia umowy o pracę w postaci osiągnięcia świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie jest sprzeczny z ustawą, ale nie może to oznaczać akceptacji dla nagannych i nieobojętnych społecznie zachowań oraz korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych, przy zawarciu umowy o pracę na krótki okres przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienie do świadczenia (np. urodzeniem dziecka) i ustaleniu wysokiego wynagrodzenia w celu uzyskania świadczeń obliczonych od tej podstawy. Oznacza to korzystanie ze swoich praw w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. (vide wyrok SN z dnia 18 października 2005 roku, II UK 43/05, opubl. OSNP 2006/15 – 16/251)

Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika może być w zakresie prawa do ubezpieczeń społecznych ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń. ( tak wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2005 roku, II UK 16/05)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może kwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek, jeżeli okoliczności sporawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa (…) (vide wyrok SN z dnia 19 maja 2009 roku, III UK 7/09)

Podkreślić należy, że odnośnie wnioskodawczyni przeciętny stosunek wysokości świadczenia do wniesionej składki byłby w oderwaniu od ustawowych regulatorów sprawiedliwego rozłożenia kosztów świadczeń przez odniesienie do okresu opłacania składek. Według Sąd już nieuzasadnionym było zawarcie aneksu do umowy o pracę z dnia 5.05.2014 r., gdzie przy powierzeniu dodatkowego stanowiska – radcy prawnego wymiar czasu pracy został obniżony do ½ etatu, przy czym samo wynagrodzenie uległo niewielkiemu zmniejszeniu. Powyższe miało na celu późniejsze zwiększenie wymiaru czasu pracy do pełnego etatu, a tym samym znaczy wzrost wynagrodzenia za pracę zwłaszcza gdy uwzględni się treść cytowanego art. 40 Ustawy z 25.06.1999r świadczenia pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy w Łodzi, na podstawie art. 477 14 § 1 kpc, oddalił odwołanie jako bezzasadne.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył odwołującą się obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie § 2 ust. 1 i 2 w zw. z § 6 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 490).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawczyni.

K.B