Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W dniu 22 marca 2016 r. S. K. złożył wniosek o ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na rzecz (...) S.A. na nieruchomości S. K. składającej się z działki nr (...) położonej w P., gminie P., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), związanej z posadowieniem na tej nieruchomości napowietrznej linii energetycznej 110 KV relacji P. – Ł.. Wnioskodawca domagał się wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na wyżej wskazanej działce w kwocie 55.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka (...) S.A. z siedziba w L. przyznała, iż urządzenia przesyłowe zlokalizowane na nieruchomości wnioskodawcy stanowią jego własność i wniosła o oddalenie wniosku w całości, podnosząc zarzut zasiedzenia służebności odpowiadającej swoją treścią służebności przesyłu.

Postanowieniem z 13 października 2016 r. Sąd Rejonowy w Pabianicach w sprawie z wniosku S. K. z udziałem (...) S.A. z siedzibą w L. Oddział Ł.-Miasto oddalił wniosek ustanowienie służebności przesyłu i stwierdził, że wnioskodawca i uczestnik ponoszą we koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego było stwierdzenie, że poprzednikom prawnym uczestniczki, a tym samym i uczestniczce przysługuje tytuł prawny do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie objętym treścią służebności przesyłu na mocy decyzji wywłaszczeniowej z dnia 4 lipca 1984 roku wydanej przez Urząd Gminy w P. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (tj. Dz. U. Nr 10, poz. 64) i uznanie tym samym za niezasadne zarówno wniosku, jak i zgłoszonego zarzutu zasiedzenia służebności przez uczestniczkę.

Powyższe rozstrzygnięcie zaskarżył wnioskodawca, zarzucając mu naruszenie:

I.  przepisów prawa procesowego, a mianowicie:

1.  art. 233 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i niedokonanie oceny zebranego materiału dowodowego w sposób wszechstronny, w szczególności poprzez dowolną ocenę dokumentu w postaci decyzji z 4 lipca 1984 r. wydanej na podstawie art. 35, 36 i 42 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. i nadanie jej części dyspozytywnej innego znaczenia niż wynikające z treści i podstawy prawnej decyzji;

2.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i oddalenie wniosków dowodowych zawartych w pkt 7 wniosku o ustanowienie służebności przesyłu;

3.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i nierozpoznania wniosku dowodowego zawartego w pkt 7 pisma pełnomocnika wnioskodawcy z 22 sierpnia 2016 roku;

4.  art. 130 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez zaniechania wezwania pełnomocnika uczestnika do uzupełnienie odpowiedzi na wniosek z dnia 18 lipca 2016 roku poprzez jej podpisanie przez osobę uprawniona do reprezentacji uczestnika w sytuacji gdy zgodnie z treścią pełnomocnictwa substytucyjnego pełnomocnik substytucyjny nie był upoważniony do występowania w sprawie;

II.  przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 305 ² § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i art. 140 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i oddalenie wniosku pomimo, że uczestnik ani jego poprzednicy prawni nie dysponowali tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu.

Pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Pabianicach oraz o zasądzenie od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych przed sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna i skutkuje uchyleniem zaskarżonego postanowienia.

Kwestią o podstawowym znaczeniu dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy było ustalenie, czy decyzja nr (...) z 4 lipca 1984 r. jest decyzją wywłaszczeniową, o której mowa w art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (tj. Dz. U. Nr 10, poz. 64, dalej: ustawa), stanowiąc tym samym trwałą podstawę prawną do korzystania przez skarżącego z nieruchomości wnioskodawców, jak przyjął Sąd Rejonowy, czy też decyzją wydaną w trybie art. 42 rzeczonej ustawy i w związku z tym przyznającą jedynie czasowe uprawnienie do korzystania z tej nieruchomości.

Sąd Rejonowy dokonał w tym zakresie prawidłowych ustaleń faktycznych stwierdzając, że „decyzją z dnia 4 lipca 1984 r. wydaną na podstawie art. 35, 36 i 42 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz. U. Nr 10, poz. 54 z 1974 r.) Urząd Gminy P. zezwolił Zakładowi (...) w Ł. na czasowe zajęcie nieruchomości położonych we wsiach: R., S., P., P., K. gm. P. i oznaczonych numerami działek wskazanymi w projekcie technicznym Nr (...)/ z 1983 r. celem dokonania przebudowy linii 110 KV P. – Ł.. Decyzja w oparciu o art. 35 powołanej ustawy przyznała osobom upoważnionym przez Zakład (...) prawo dostępu do wybudowania urządzeń w celu wykonania czynności związanych z przeprowadzeniem przebudowy linii 110 KV P. – Ł. przez w/w nieruchomości. Właścicielom nieruchomości dawała prawo do odszkodowania w przypadku spowodowania strat w uprawach polowych. Decyzja uprawomocniła się 10 sierpnia 1984 r. (k. 68-69, nie 64 jak wskazał SR).

Na podstawie tego prawidłowego ustalenia Sąd Rejonowy nie dokonał jednak właściwej oceny materialnoprawnych skutków wskazanej decyzji.

Zgodzić się należy, że decyzja administracyjna wydana na podstawie art. 35 wskazanej ustawy stanowi ograniczenie prawa własności w rozumieniu art. 140 k.c. i jednocześnie jest tytułem prawnym do korzystania z cudzej nieruchomości w zakresie wynikającym z jej treści. Na właścicielu nieruchomości ciąży obowiązek znoszenia ograniczeń wynikających z uprawnienia przyznanego podmiotowi wskazanemu w decyzji. Prawdą jest również, że decyzja wydana na podstawie art. 35 ustawy ma charakter trwały i stanowi podstawę stosunków prawnych między każdoczesnym właścicielem urządzeń a właścicielem nieruchomości, na której te urządzenia są posadowione, zaś uprawnienia przedsiębiorcy wynikające z takiego aktu nie są ograniczone upływem czasu.

Nie można natomiast zgodzić się, że o wywłaszczeniowym charakterze tej konkretnej decyzji świadczy fakt wydania jej w oparciu o art. 35 ustawy, brak w treści decyzji czasowego ograniczenia jej obowiązywania oraz to, że dotyczy ona wybudowania na nieruchomości urządzeń infrastruktury technicznej, jak chciałaby uczestniczka.

Uwadze Sądu I instancji umknęło wszak, że w podstawie prawnej przedmiotowej decyzji wskazany został zarówno art. 35 jak i art. 42 ustawy, czyli dwa przepisy rodzące przeciwstawne skutki. O charakterze tej decyzji nie powinna więc świadczyć podstawa prawna decyzji, ale jej część dyspozycyjna, rozstrzygająca o prawach i obowiązkach jej adresatów, z której wynika, że Zakład (...) w Ł. uzyskał zezwolenie na „czasowe zajęcie nieruchomości położonych we wsiach (…) celem dokonania przebudowy linii 110 KV (…) P.-Ł..”. Decyzja ta umożliwiła zatem jedynie zajęcie nieruchomości w celu przeprowadzenia prac budowlanych, a uczestniczka nie może z niej wywodzić uprawnienia do trwałego korzystania z nieruchomości wnioskodawcy. Aby mieć tytuł prawny do trwałego korzystania z nieruchomości, winna ona dysponować decyzją zawierającą upoważnienie do założenia i przeprowadzenia przez nieruchomość wnioskodawcy przewodów służących do przesyłania elektryczności zgodnie z lokalizacją szczegółową (tak też Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie III Ca 819/15 – Portal Orzeczeń). Takiej decyzji wobec przedmiotowej nieruchomości nie wydano, a zatem uczestniczka nie ma prawa do korzystania z nieruchomości wnioskodawcy.

Wobec powyższego zaktualizowała się kwestia ewentualnej zasadności zgłoszonego zarzutu zasiedzenia służebności przesyłu przez uczestniczkę bądź jej poprzedników prawnych.

Zdaniem Sądu Okręgowego Zakłady (...) - Zakład (...) w Ł. (poprzednik prawny uczestniczki) objął w posiadanie urządzenia przesyłowe oraz nieruchomość wnioskodawcy w zakresie, w jakim urządzenia te przebiegały przez jego własność, w złej wierze, ponieważ nigdy nie dysponowały uprawnieniem do wybudowania na tej nieruchomości elementów sieci przesyłowej. Decyzja z dnia 4 lipca 1984 r. upoważniała bowiem pracowników Zakładu wchodzącego w skład przedsiębiorstwa jedynie do wejścia na nieruchomości innych osób w celu dokonania przebudowy istniejącej już wcześniej linii elektroenergetycznej i obowiązywała jedynie przez okres trwania tej przebudowy.

Wbrew twierdzeniom uczestniczki o dobrej wierze jej poprzednika prawnego w zasiadywaniu służebności przesyłowej nie świadczy decyzja z 8 maja 1984 r. nr 141/84 wydana na podstawie art. 21 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo Budowlane zatwierdzająca plan realizacyjny inwestycji (k. 66-67). Decyzja ta, jak i późniejsza decyzja o pozwoleniu na budowę z dnia 11 października 1984 r., wydane na rzecz wskazanego Zakładu nie mogły (z uwagi na ich treść) spowodować u tegoż podmiotu, profesjonalisty w zakresie prowadzonej działalności, usprawiedliwionego przeświadczenia, że dysponuje on tytułem prawnym do korzystania z nieruchomości wnioskodawców. Decyzje te bowiem nie regulują tytułu prawnego do władania i korzystania z nieruchomości objętych planem, w tym z nieruchomości wnioskodawcy.

Wobec prawidłowego ustalenia Sądu Rejonowego, że przebudowaną linię poprowadzoną przez Osiedle (...), między innymi przez działkę wnioskodawcy, odebrano i przekazano do eksploatacji dopiero w 1986 r. nie można przyjąć, że doszło do zasiedzenia przez uczestniczkę służebności przesyłu. Została ona zawezwana do próby ugodowej w zakresie usunięcia linii elektroenergetycznej z nieruchomości wnioskodawcy lub ustanowienia służebności przesyłu dla dalszej jej eksploatacji we wniosku z dnia 1 grudnia 2015 roku, a zatem przed upływem wymaganych 30 lat posiadania w złej wierze. Bieg terminu zasiedzenia został zatem przerwany i oczywistym jest, że po przerwie nie upłynął do dnia wniesienia wniosku w niniejszej sprawie.

Sąd Rejonowy błędnie uznając wniosek za nieuzasadniony co do zasady oddalił wnioski dowodowe zmierzające do ustalenia konieczności ustanowienia służebności dla korzystania z przedmiotowej linii elektroenergetycznej, jej zakresu i wysokości należnego wynagrodzenia. Tym samym dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy konieczne jest przeprowadzenie postępowania dowodowego praktycznie w całości, a istota sprawy nie została rozstrzygnięta.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Pabianicach pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy przeprowadzi postępowanie dowodowe dotyczące do konieczności ustanowienia służebności dla korzystania z przedmiotowej linii elektroenergetycznej, wytyczenia pasa służebności koniecznego dla właściwego korzystania z urządzeń przesyłowych przebiegających przez działkę wnioskodawcy oraz wysokości należnego mu wynagrodzenia za jej ustanowienie.

Na marginesie jedynie zauważyć należy, że zgodnie z zarzutem apelacji należało wezwać pełnomocnika uczestniczki do podpisania odpowiedzi na wniosek bowiem osoba pod nią podpisana nie wykazała swego umocowania składając pełnomocnictwo substytucyjne dotyczące innej sprawy. Wobec nieprocesowego trybu postępowania wykluczającego wydania orzeczenia zaocznego oraz wobec prawidłowego ustanowienia pełnomocnika, któremu dokonywano doręczeń i którego zawiadamiano o terminach rozpraw, podobnie jak samą uczestniczkę, nie doszło tu jednak do nieważności postępowania. Prawidłowość umocowania substytucyjnego może natomiast mieć znaczenie przy rozliczeniu kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów postępowania apelacyjnego.