Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Gałas

Protokolant: sekr. sądowy Wioleta Żochowska

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2017 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...)

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 22 września 2016 roku, sygn. akt: XVII GC 3032/15

uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie przed Sądem pierwszej instancji w całości i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie, XXVI Wydział Gospodarczy do rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach instancji odwoławczej.

SSO Anna Gałas

S ygn. akt XXIII Ga 201/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 5 lutego 2015 r. (...) we F. (Niemcy) wniosła o zasądzenie od (...) sp. z o.o. w W. kwoty 5 000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 września 2014 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew z dnia 25 maja 2015 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie wyrokiem z dnia 22 września 2016r. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5 000,00 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia 2 września 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt I) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 700 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt II).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 26 maja 2014 r., w związku z oferowaniem przez pozwaną lamp, które w ocenie powódki poprzez swoje łudzące podobieństwo do lamp oferowanych przez nią lub inne spółki z grupy A., naruszały prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A., powódka skierowała do pozwanej wezwanie do zaniechania naruszeń praw autorskich i czynów nieuczciwej konkurencji oraz usunięcia ich skutków. Powódka wskazała pozwanej oferowane wówczas przez nią lampy, które naruszają prawa powódki oraz wezwała pozwaną do zaprzestania ich dystrybucji i wycofania z obrotu. W odpowiedzi pozwana poinformowała powódkę o usunięciu spornych lamp ze swojej oferty.

Sąd Rejonowy wskazując na porozumienie zawarte między stronami w dniu 12 czerwca 2014 r. ustalił, że pozwana zobowiązała się do zaprzestania naruszania praw powódki, a także nienaruszania ich w przyszłości. W razie naruszenia zobowiązań wynikających z porozumienia zawartego między stronami, pozwana zobowiązała się do zapłaty kar umownych. W szczególności według ustalenia Sądu Rejonowego pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz powódki kary umownej w wysokości 1 000 zł za każdy przypadek naruszenia w razie wprowadzenia do obrotu jakichkolwiek towarów, które naruszają prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A., do której należy powodowa spółka.

Pomimo zawarcia porozumienia z powódką według ustaleń Sądu Rejonowego, pozwana po jego zawarciu po raz kolejny dokonała wprowadzenia do obrotu lamp naruszających prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A.. Powódka wezwała pozwaną do zaprzestania dystrybucji i wycofania z obrotu kolejnych lamp, które naruszały prawa powódki, a także do zaprzestania rozpowszechniania wszelkich materiałów związanych z tymi lampami. Powódka wezwała jednocześnie pozwaną do zapłaty kary umownej w wysokości 11 000,00 zł z racji wprowadzenia przez pozwaną do obrotu jedenastu rodzajów lamp naruszających prawa powoda.

W piśmie z dnia 22 sierpnia 2014 r. pozwana poinformowała o ponownym usunięciu ze swojej oferty w sklepie internetowym lamp zgodnie z drugim wezwaniem powódki. Jednocześnie pozwana zadeklarowała nienaruszanie praw strony powodowej w przyszłości.

W związku z nieuiszczeniem przez pozwaną kary umownej, powódka w dniu 29 września 2014 r. skierował do pozwanej ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty kary umownej. Powódka zaproponowała jednocześnie pozwanej ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej pod warunkiem jej zapłaty w terminie 7 dni. W odpowiedzi na wezwanie pozwana odmówiła zapłaty i zakwestionowała podstawy swojej odpowiedzialności.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd ocenił jako błędne twierdzenia pozwanej dotyczące tego, że niniejsza sprawa dotyczy w zasadzie kwestii naruszenia praw autorskich powódki. Według Sądu Rejonowego roszczeniami, których domaga się powódka, są roszczenia wynikające z porozumienia zawartego między stronami w dniu 12 czerwca 2014 r. Tak więc zdaniem Sądu Rejonowego ocena zasadności tych roszczeń musiała opierać się na treści samego porozumienia, a nie na przesłankach naruszenia praw autorskich lub deliktów nieuczciwej konkurencji. Porozumienie stron stanowiło o rozpowszechnianiu informacji na temat podróbek towarów powódki, a kara umowna została zastrzeżona w sposób jednoznaczny i w żaden sposób nienawiązujący do uprawnień autorskich.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na twierdzenia pozwanej zawarte w odpowiedzi na pozew, dotyczące wprowadzenia pozwanej w błąd przez powódkę przy podpisywaniu porozumienia. W ocenie Sądu Rejonowego powódka w żaden sposób nie uzasadniła, ani nie wyjaśniła, na czym miałoby polegać owo wprowadzenie pozwanej w błąd i jakie miałoby skutki dla przedmiotowego porozumienia. Ponadto zarzut nieznajomości prawa przez prezesa zarządu pozwanej był chybiony w ocenie sądu pierwszej instancji, ponieważ pozwana spółka, jako podmiot prowadzący profesjonalną działalność gospodarczą mogła zadbać o należytą obsługę prawną swojej działalności, w szczególności jeśli prezes zarządu spółki miał jakiekolwiek wątpliwości co do zakresu zobowiązania objętego porozumieniem. W postępowaniu występowali po obu stronach przedsiębiorcy biorący udział w profesjonalnym obrocie, dlatego też obie strony posiadają równorzędną pozycję. Dlatego w ocenie Sądu rejonowego nie można więc było mówić o wykorzystaniu przez powódkę przewagi, czy też o dominującej pozycji jednej ze stron nad drugą.

Sąd Rejonowy stwierdził, że zakresem porozumienia objęte były wszelkie towary, pozwanej spółki, które naruszają prawa własności intelektualnej spółek z grupy A., zarówno te, które były wskazane w pierwszym wezwaniu do zaniechania naruszeń, jak i inne, nawet niewymienione w treści porozumienia. Zdaniem Sądu Rejonowego taka ocena była uzasadniona choćby przez fakt, iż bardzo łatwo można by było obejść zakaz zawarty w porozumieniu np. poprzez wprowadzenie do obrotu towarów i rozpowszechnianie informacji ich dotyczących pod innymi nazwami lub po prostu innych towarów naruszających prawa własności intelektualnej spółek z grupy A., niż te zawarte w porozumieniu.

Według Sądu Rejonowego jedyne odniesienie pozwanej w odpowiedzi na pozew do zapisów porozumienia dotyczących kar umownych sprowadzało się do stwierdzenia, że postanowienia te były zdecydowanie niekorzystne dla pozwanej . Oceniając całość okoliczności niniejszej sprawy i treść postanowień porozumienia, Sąd Rejonowy stwierdził, że postanowienia dotyczące kary umownej nie były obciążające dla pozwanej w sposób nadmierny. W szczególności taka ocena Sądu Rejonowego wynikała z wysokości zastrzeżonej kary umownej oraz faktu, że w piśmie powódki skierowanym do pozwanej - ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty z 29 września 2014 r., powódka zaproponowała pozwanej ograniczenie wysokości dochodzonej kary umownej pod warunkiem jej zapłaty w terminie 7 dni, na co pozwana spółka nie wyraziła zgody.

Oceniając fakt naruszenia przez pozwaną postanowień porozumienia, Sąd Rejonowy stwierdził, że samo porozumienie dotyczy towarów pozwanej naruszających prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A.. Przykładowy katalog naruszeń, które skutkowałyby nałożeniem kar umownych, zawiera § 4 porozumienia. Wymienione tam zachowania dotyczące takich towarów skutkują nałożeniem kar umownych w wyniku naruszenia postanowień porozumienia, a nie praw własności intelektualnej w ogólności. Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwana po podpisaniu porozumienia dalej rozpowszechniała informacje o swoich towarach, naruszających prawa własności intelektualnej spółek z grupy A., czym nie wykonała zobowiązania, którego wykonanie zabezpieczone zostało karą umowną.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na fakt, iż pozwana spółka w odpowiedzi na pozew nie odniosła się do kwestii naruszenia porozumienia, lecz akcentowała jedynie delikty nieuczciwej konkurencji. Tymczasem odpowiedzialność na gruncie ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest niezależna od odpowiedzialności na gruncie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Inne są przesłanki naruszeń praw na podstawie tych dwóch ustaw, czego pozwana zdawała się nie zauważać, przyjmując, że rzekome niespełnienie przesłanek popełnienia jednego z czynów nieuczciwej konkurencji skutkuje automatycznie także brakiem naruszenia praw autorskich, a w konsekwencji zapisów porozumienia.

Roszczenie o zapłatę kary umownej, według Sądu Rejonowego znajdowało swoje uzasadnienie wyłącznie w naruszeniu zobowiązania do nierozpowszechniania informacji, o których mowa w § 1 ust. 2 porozumienia, tj. m. in. wszelkich stron internetowych, w tym także stron archiwalnych, zawierających jakiekolwiek informacje dotyczące podróbek towarów spółek z grupy A.. Sąd Rejonowy podkreślił, że w istocie jedynymi przesłankami, które warunkowały odpowiedzialność pozwanej i których wykazanie obciążało w tym postępowaniu powódkę były: - fakt, że informacje zamieszczone na stronach internetowych pozwanej spółki są informacjami o towarach naruszających prawa własności intelektualnej spółek z grupy A.; - fakt, że po pozwana spółka rozpowszechnia informacje o ww. towarach.

Sąd Rejonowy stwierdził, że obydwie wymienione wyżej przesłanki odpowiedzialności pozwanej zostały w sposób wystarczający udowodnione przez powódkę, dlatego też twierdzenia pozwanej zmierzające do wykazania, że pozwana nie dopuściła się czynów nieuczciwej konkurencji, czy też nie naruszyła praw autorskich, pozostają całkowicie bezprzedmiotowe i w żaden sposób nie wpływają na odpowiedzialność z tytułu naruszenia zobowiązań wynikających z porozumienia. Dlatego też w ocenie Sądu Rejonowego, na podstawie analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego, powództwo co do zasady jak i co do wysokości zasługiwało w całości na uwzględnienie.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł, na podstawie art.481 k.c.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 oraz art. 99 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana i zaskarżyła wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych sądu przyjętych za podstawę orzeczenia z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego (błąd w ustaleniach faktycznych), mająca zasadniczy wpływ na treść wyroku, polegająca na bezpodstawnym uznaniu, że:

pozwana nie wykonała zobowiązania określonego porozumieniem z dnia 12 czerwca 2014 r., podczas gdy pozwana przestrzegała zapisów porozumienia, albowiem po jego podpisaniu — a nawet przed jego podpisaniem - nie posiadała w swojej ofercie, w tym ofercie internetowej, takich rodzajów lamp, które naruszałyby jakkolwiek własność intelektualną powódki, będąc „łudząco podobnymi" do lamp wytwarzanych przez powódkę, czy też stanowiąc ich tzw. podróbki, względnie wierne kopie czy też odwzorowane odpowiedniki;

2. mające wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewszechstronne rozważenie zebranego materiału dowodowego, dokonanie oceny dowodów w sposób naruszający zasady logiki i doświadczenia życiowego, dowolne i fragmentaryczne rozważenie materiału dowodowego, w szczególności poprzez:

• bezpodstawne odmówienie wiarygodności twierdzeniom strony powodowej, sformułowanym w pismach poprzedzających złożenie pozwu przez powódkę, w odpowiedzi na pozew, oraz podczas przesłuchania świadka M. W., oraz świadka A. M.;

• nie dostrzeżenie okoliczności, że pozwana konsekwentnie zaprzeczała, aby oferowała produkty, które mogłyby naruszać jakkolwiek prawa autorskie powódki, nawet w okresie poprzedzającym podpisanie porozumienia, oraz zignorowanie okoliczności, że porozumienie nie stanowi stwierdzenia jakichkolwiek faktów, zostało podpisane wyłącznie w dobrej wierze, bez wnikliwego zagłębiania się w jego niuanse prawne i treść, celem polubownego zapobieżenia ewentualnego sporu, co wynika chociażby z pism przedprocesowych pozwanej;

• bezpodstawne uznanie, że wezwanie z dnia 26 maja 2014 r. było zasadne z uwagi na fakt „naruszania praw powódki" gdy tymczasem była to tylko subiektywne stanowisko powódki, a okoliczność usunięcia przez pozwaną spornych lamp, polegała wyłącznie z woli nie eskalowania ewentualnego konfliktu i nie wdawania się w spór;

• bezzasadne uznanie, że pozwana „pomimo zawarcia porozumienia z powódką (…) po

raz kolejny dokonała wprowadzenia do obrotu lamp naruszających prawa własności intelektualnej (...)" podczas gdy takie stwierdzenie jest dowolną interpretacją stanu faktycznego i jest w żaden sposób nieuzasadnione;

• nieuwzględnienie, że powtórne usunięcie produktów, analogicznie do pierwszego, nie było podyktowane okolicznością faktycznego poczucia naruszenia porozumienia, ale wynikała z podobnych pobudek co pierwsze usunięcie, o którym mowa wyżej;

• oparcie rozstrzygnięcia na bezzasadnych wrażeniach estetycznych powódki co do rzekomego łudzącego podobieństwa towarów oferowanych przez pozwaną do produktów wytarzanych przez spółki z grupy A., pomimo okoliczności, że stwierdzenie owego podobieństwa wynikało wyłącznie z subiektywnych odczuć powódki; pomimo tego, że pozwana spółka w żaden sposób nie znakowała lamp w ten sposób, aby mogły one być mylone z (...) spółek (...); pomimo tego, że z uwagi na ogólną funkcję i zastosowanie lamp, pewne podobieństwa między nimi są rzeczą absolutnie oczywistą; oraz pomimo wielokrotnych zapewnień pozwanej spółki, że nie posiadała w swojej ofercie lamp które mogłyby uchodzić za „podróbki" produktów powódki;

• brak racjonalnego uzasadnienia stanowiska sądu, że produkty oferowane przez pozwaną stanowiły „podróbki" produktów pozwanej, oraz posłużenie się przez sad pierwszej instancji wyłącznie własnym, subiektywnym poczuciem estetyki, z pominięciem obiektywnych kryteriów takich jak budowa, konstrukcja i forma zapewniająca użyteczność, nadto nie rozróżnieniem cech funkcjonalnych produktu od wprowadzania w błąd, co do tożsamości producenta lub produktu;

• nienależyte wyjaśnienie, z jakich względów i na podstawie jakich kryteriów sąd pierwszej instancji uznał, że produkty które wskazała powódka naruszają jakkolwiek własność intelektualną powódki, będąc „łudząco podobnymi" do lamp wytwarzanych przez powódkę, czy też stanowiąc ich. „podróbki", względnie wierne kopie czy też odwzorowane odpowiedniki

• uznanie, że nie jest zasadne posłużenie się wiadomościami specjalnymi uzyskanymi od biegłego stosownej specjalizacji, którego opinia dotyczyłaby obiektywnej zasadności uwag powódki względem produktów pozwanej, stwierdzonej zgodnie z wiedzą fachową;

• błędne uznanie, że pozwana nie wyjaśniła na czym miało polegać wprowadzenie w błąd i jakie miałoby mieć to skutki dla porozumienia, podczas gdy zarówno w zeznaniach M. W. jak i w pismach przedprocesowych pozwanej, okoliczność ta została dostatecznie i racjonalnie wyjaśniona;

• nieuzasadnione i mało klarowne twierdzenia dotyczące zakresu porozumienia;

• błędną i rozszerzającą interpretację zapisów porozumienia;

• błędne uznanie, że „jedynym" odniesieniem pozwanej do zapisów porozumienia była uwaga o niekorzystnej dla pozwanej treści;

- art. 278 k.p.c., w zw. z art. 232 k.p.c. poprzez nie powołanie biegłego odpowiedniej specjalności, celem ustalenia, czy uwagi zgłaszane przez powódkę względem towarów oferowanych przez pozwaną były zasadne, tj. na okoliczność tego, czy produkty pozwanej można było uznać za „podróbki" lamp spółek z grupy A..

- art. 328 § 2 k.p.c. polegające na: sporządzeniu niepełnego uzasadnienia wyroku przez niedostateczne i nazbyt powierzchowne wskazanie okoliczności, które sąd uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, w szczególności na:

• nie przeprowadzeniu analitycznej i kompleksowej oceny wszystkich dostępnych w sprawie dowodów (w szczególności pism przedprocesowych i zeznań M. W.) pod kątem obowiązujących reguł dowodzenia i racjonalności — ich wzajemnych relacji i zależności,

• sprowadzeniu istotnego przesłuchania M. W. do kilku mało czytelnych konstatacji, z pominięciem zasadniczej części jego zeznań;

• niedostatecznym wytłumaczeniu, dlaczego de facto odmówił wiarygodności zeznaniom M. W., oraz dlaczego nie uwzględnił stanowiska pozwanej zawartego w wymienianych przez stronę pismach przedprocesowych, w szczególności w wezwaniach i odpowiedziach na te wezwania;

• nie wyjaśnieniu, dlaczego arbitralnie uznał w całości stanowisko powódki - zawierające wysoce subiektywne oceny co do faktu rzekomego posiadania przez pozwaną produktów, będących „podróbkami" produktów powódki, pomimo licznych, w pełni racjonalnych i szczegółowo uzasadnionych zastrzeżeń pozwanej'

• kompletnym nie wyjaśnieniu z jakich powodów i kierując się jakimi kryteriami Sąd uznał, że produkty konkretnie wskazane przez powódkę naruszają prawa własności intelektualnej spółek z grupy A.;

ewentualnie

3. Naruszenie prawa materialnego, tj. art. 484 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, podczas gdy nie doszło do zaistnienia przesłanek uiszczenia kary umownej.

Powołując się na te zarzuty pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych. Względnie o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji wraz z nałożeniem obowiązku rozstrzygnięcia o kosztach postępowania za wszystkie instancje.

Ponadto pozwana wniosła na podstawie art. 381 i 382 k.p.c., o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z: uzupełniającego przesłuchania M. W. na okoliczność wprowadzenia go w błąd przez powódkę oraz dowodu z opinii biegłego specjalisty na okoliczność tego, czy można uznać, że produkty znajdujące się w ofercie pozwanej, można zakwalifikować jako „podróbki" lamp produkowanych przez spółki z grupy A., ponadto na okoliczność, czy oznaczenie względnie wygląd lamp oferowanych przez pozwaną mogło wprowadzać konsumentów w błąd.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanej oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej skutkowała koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku, zniesienia postępowania w całości przed Sądem Rejonowym i przekazania sprawy do rozpoznania Sądowi Okręgowego w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy, ponieważ w sprawie doszło do nieważności postępowania, o której mowa w art. 379 pkt 6 k.p.c. W ocenie sądu drugiej instancji bez wątpienia Sąd Rejonowy orzekł w sprawie, w której sąd okręgowy jest właściwy bez względu na wartość przedmiotu sporu.

Przytaczając żądanie pozwu i istotne okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie w pierwszym rzędzie należy wyjaśnić, że powódka powołała się na postanowienia porozumienia stron z dnia 12 czerwca 2014 r., w którym pozwana zobowiązała się do zaprzestania naruszania praw własności intelektualnej powódki, w tym praw autorskich, a także ich nienaruszania na przyszłość. Wskazano, że w § 4 porozumienia pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz powódki kary umownej w wysokości 1 000 zł za każdy przypadek naruszenia w razie wprowadzenia do obrotu jakichkolwiek towarów, które naruszają prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A., do której należy powódka.

Według powódki, pozwana spółka nie zaniechała rozpowszechniania informacji co najmniej o pięciu (5) lampach wskazanych w pozwie, zamieściła wszystkie te lampy na publicznie udostępnionej stronie internetowej swojego sklepu, zaś lampy te oferowane do sprzedaży stanowią podróbki lamp spółek z grupy A.. W ocenie powódki żądanie zapłaty kary umownej w wysokości 5 000 zł jest zasadne, ponieważ pozwana naruszyła prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A., poprzez rozpowszechnianie informacji o towarach i oferowanie do sprzedaży towarów naruszających prawa własności intelektualnej spółek z grupy A.. Natomiast pozwana w odpowiedzi na pozew zakwestionowała stanowisko strony powodowej. Podniesiono, że pozwana nie dopuściła się naruszenia praw autorskich powódki oraz czynów nieuczciwej konkurencji.

Wywiedzione roszczenie o zapłatę kary umownej jest co do zasady oparte na naruszeniu zobowiązania. Zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że choć odpowiedzialność dłużnika z tytułu kary umownej za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie jest uwarunkowana poniesieniem przez wierzyciela szkody, to jest uwarunkowana pozostałymi przesłankami odpowiedzialności kontraktowej przewidzianej w art. 471 k.c. Kara umowna stanowi odszkodowanie umowne i przysługuje wierzycielowi jedynie wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Innymi słowy zakres odpowiedzialności z tytułu kary umownej pokrywa się z zakresem ogólnej odpowiedzialności kontraktowej dłużnika, który zwolniony jest od obowiązku zapłaty kary, gdy wykaże, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. Oznacza to, że przesłanką dochodzenia zapłaty kary umownej jest wina dłużnika w postaci co najmniej niedbalstwa (por. m. in. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 27 września 2013 r., I CSK 748/12, z dnia 26 stycznia 2011 r. II CSK 318/10, z dnia 6 października 2010 r. II CSK 180/10, z dnia 11 stycznia 2008 r. V CSK 362/07, z dnia 21 września 2007 r. V CSK 139/07, z dnia 11 marca 2004 r. V CSK 369/03, z dnia 11 czerwca 2003 r. III CKN 50/01, z dnia 27 czerwca 2003 r. IV CKN 300/01).

Dla oceny zasadności tego roszczenia konieczne jest ustalenie, że miało miejsce niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania i w czym się to przejawiało oraz czy pozwana spółka ponosi odpowiedzialność na gruncie ww. przepisów. Z uwagi na przedmiot zobowiązania ocena roszczenia musi odnosić się do konkretnych działań lub zaniechań zobowiązanego na tle prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskiego. Przedmiotem porozumienia z dnia 12 czerwca 2014 r. było m. in. zobowiązanie pozwanej do zaniechania rozpowszechniania informacji a także niewprowadzenie do obrotu towarów, które naruszają prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie spółek z grupy A.. Wobec tego okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pozwanej spółki mają bezpośredni związek z ochroną praw autorskich powódki. Co prawda strony nie odnoszą się do konkretnych roszczeń w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych albo ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej, ale wprost wskazują na okoliczności związane z naruszeniem praw własności intelektualnej, w tym praw autorskich spółek grupy A.. Powódka twierdzi, że informacje zamieszczone na stronach internetowych sklepu pozwanej są informacjami naruszającymi prawa własności intelektualnej spółek z grupy A. i pozwana rozpowszechnia informacje o tych towarach. Z kolei pozwana zaprzecza, aby dopuściła się w jakikolwiek sposób naruszenia praw autorskich powódki oraz czynów nieuczciwej konkurencji.

Dla sądu drugiej instancji ważne jest, w kontekście okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie pozwu, czy żądanie zapłaty kary umownej za niewykonanie zobowiązań z porozumienia z dnia 12 czerwca 2014 r. mieści się w kategorii spraw o ochronę praw autorskich. Ma to bowiem zasadnicze znaczenie dla oceny, czy Sąd Rejonowy był właściwy do rozpoznania tej sprawy czy też sprawa niniejsza winna być rozpoznana przez Sąd Okręgowy w oparciu o art. 17 pkt 2 k.p.c.

W ocenie Sądu Okręgowego niniejsza sprawa o zapłatę kary umownej przysługującej powódce za niezaniechanie rozpowszechnienia informacji m. in. dotyczących towarów naruszających prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie określonego podmiotu oraz za wprowadzanie do obrotu towarów, które naruszają prawa własności intelektualnej, w tym prawa autorskie określonego podmiotu mieści się w kategorii spraw o ochronę praw autorskich z art. 17 pkt 2 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela pogląd Sądu Najwyższego zaprezentowany w postanowieniu z dnia 26 lutego 2015 r. (III CZP 6/15), gdzie wskazano, że: „Wykładnia art. 17 pkt 2 k.p.c. powinna uwzględniać to, że występujące w tym przepisie pojęcie spraw o ochronę praw autorskich użyte jest dla potrzeb ściśle procesowych, tj. wyznaczenia granic właściwości rzeczowej sądu okręgowego, a także to, że celem tego przepisu jest przekazanie do tego sądu określonej kategorii spraw ze względu na szczególny charakter leżących u ich podłoża regulacji prawnych. Zasadne jest więc interpretowanie określenia „sprawy o ochronę praw autorskich" przez pryzmat wskazanej funkcji, co sprawia, że „ochrona praw autorskich" nie powinna być w tym przypadku łączona tylko z ochroną autorskich praw osobistych i autorskich praw majątkowych w rozumieniu rozdziałów 8 i 9 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r.”

W ocenie Sądu Okręgowego sprawa niniejsza, jakkolwiek nie dotyczy roszczeń z ww. ustawy, to z pewnością przedmiotem sporu jest roszczenie mające ścisły związek z prawami autorskimi i pokrewnymi, które zdaniem powódki zostały przez pozwaną naruszone. Co więcej powódka twierdzi, że uprawnienie do umownego odszkodowania jest uzasadnione działaniami pozwanej, które faktycznie naruszają m. in. prawa autorskie. Wszystkie powoływane okoliczności są niemal tożsame z regulacją w zakresie dochodzenia roszczeń ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (art. 78, 79). Trzeba podzielić wniosek z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego, że cel przekazania spraw o ochronę praw autorskich i pokrewnych do właściwości rzeczowej sądu okręgowego przemawia za tym, aby pojęciem tym obejmować ogół spraw o roszczenia na tle regulacji prawa autorskiego. Wobec tego uznać należy, że niniejsza sprawa z uwagi na jej przedmiot winna zostać rozpoznana w pierwszej instancji przez sąd okręgowy.

Mając powyższe na uwadze sąd drugiej instancji, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżony wyrok, zniósł postępowanie przed sądem pierwszej instancji w całości tj. do dnia po wniesieniu pozwu i przekazał sprawę Sądowi Okręgowego w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy (właściwy ze względu na siedzibę pozwanej) do rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej (art. 108 § 2 k.p.c.).

SSO Anna Gałas