Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2017 roku

Sąd Rejonowy w Szczytnie w II Wydziale Karnym

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SR Andrzej Janowski

Protokolant: sekr. sąd. Katarzyna Strzelec

przy udziale As. Prok. Prokuratury Rejonowej w Szczytnie Krzysztofa Batyckiego i funkcjonariusza Warmińsko – Mazurskiego Urzędu Celno – Skarbowego w Olsztynie Tomasza Farelnika

po rozpoznaniu na rozprawie w dniach 30.03.2017r. oraz 16.05.2017r. sprawy:

1.  M. W. , syna P. i M. zd. K., urodzonego (...) w W.

oskarżonego o to, że:

realizując umowę dzierżawy powierzchni, zawartą w (...) Sp. z o.o., jako prezes zarządu i osobą odpowiedzialną za sprawy gospodarcze i finansowe firmy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., w dniu 10 listopada 2015r. w pawilonie obok lokalu „K. (...)” znajdującego się przy ul. (...) w S. urządzał gry na automatach K. K., A. G. (...) poprzez dzierżawę części powierzchni lokalu pod instalację i eksploatację ww automatów w miejscu do tego nieprzeznaczonym i bez wymaganego zezwolenia naruszając dyspozycję określoną w art. 14 ust. 1, art. 23a ust. 1, ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015r. poz. 612), gdzie czyn ten popełnił w okolicznościach wskazanych w recydywie skarbowej, tj. po uiszczeniu w dniu 15 maja 2015r. kary grzywny w wysokości dziennych 120 stawek po 100 zł orzeczonej prawomocnym Wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 17 kwietnia 2014r. sygn. akt VIII K 504/12 za popełnienie umyślnego przestępstwa skarbowego tego samego rodzaju

tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt 4 k.k.s.

2.  K. Z. (1) , syna Z. i M. zd. S., urodzonego (...) w M.

oskarżonego o to, że:

w dniu 10 listopada 2015r. poprzez faktyczne prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach w pawilonie bez oznaczeń obok lokalu „K. (...)” znajdującego się przy ul. (...) w S., realizując umowę dzierżawy powierzchni zawartą z firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., wydzierżawiając część powierzchni lokalu pod instalację automatów do gier umożliwiając ich eksploatację i udostępniając je dla osób grających, oraz poprzez serwisowanie i rozliczanie automatów uradzał gry na automatach K. K., A. G. (...) w miejscu do tego nieprzeznaczonym i bez wymaganego zezwolenia naruszając dyspozycję określoną w art. 14 ust. 1, art. 23a ust. 1, ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015r. poz. 612),

tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 k.k.s. w zw. z art. 9 § 3 k.k.s.

I. oskarżonych M. W. i K. Z. (1) uniewinnia od zarzucanych im aktem oskarżenia czynów;

II. na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

M. W. został oskarżony o to, że realizując umowę dzierżawy powierzchni, zawartą z (...) Sp. z o.o., jako prezes zarządu i osoba odpowiedzialna za sprawy gospodarcze i finansowe firmy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., w dniu 10 listopada 2015 r. w pawilonie obok lokalu „K. (...)” znajdującego się przy ul. (...) w S. urządzał gry na automatach K. K., A. G. (...) poprzez dzierżawę części powierzchni lokalu pod instalację i eksploatację ww. automatów w miejscu do tego nieprzeznaczonym i bez wymaganego zezwolenia naruszając dyspozycję określoną w art. 14 ust. 1, art. 23a ust. 1, ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015r. poz. 612), gdzie czyn ten popełnił w okolicznościach wskazanych w recydywie skarbowej, tj. po uiszczeniu w dniu 15 maja 2015 r. kary grzywny w wysokości dziennych 120 stawek po 100 zł orzeczonej prawomocnym Wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 17 kwietnia 2014 r. sygn. akt VIII K 504/12 za popełnienie umyślnego przestępstwa skarbowego tego samego rodzaju, tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks w zw. z art. 37 § 1 pkt 4 kks.

K. Z. (2) został oskarżony o to, że w dniu 10 listopada 2015 r. poprzez faktyczne prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach w pawilonie bez oznaczeń obok lokalu „K. (...)” znajdującego się przy ul. (...) w S., realizując umowę dzierżawy powierzchni zawartą z firmą (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O., wydzierżawiając część powierzchni lokalu pod instalację automatów do gier umożliwiając ich eksploatację i udostępniając je dla osób grających, oraz poprzez serwisowanie i rozliczanie automatów uradzał gry na automatach K. K., A. G. (...) w miejscu do tego nieprzeznaczonym i bez wymaganego zezwolenia naruszając dyspozycję określoną w art. 14 ust. 1, art. 23a ust. 1, ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2015 r. poz. 612), tj. o przestępstwo skarbowe określone w art. 107 § 1 kks w zw. z art. 9 § 3 kks

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 lipca 2015 r. M. W. jako prezes zarządu spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. zawarł z K. Z. (2) - prezesem zarządu spółki P. P. (2) z siedzibą w O. - ramową umowę dzierżawy powierzchni pawilonu znajdującego się obok lokalu „K. (...)”, położonego w S. przy ulicy (...). W związku z wyżej powołaną umową we wskazanym pomieszczeniu zainstalowano urządzenia do gier K. nr (...) i A. G. (...), stanowiące własność (...) sp. z o.o. z siedzibą w O.. Ponadto strony umowy ustaliły, że nadzór serwisowy nad automatami do gier będzie sprawowała spółka (...) z siedzibą w O.. Wyżej wymienione spółki nie posiadały koncesji na prowadzenie kasyna gry.

(dowody: ramowa umowa przechowywania wraz z aneksami zawarta pomiędzy spółką (...) a spółką (...) k. 34-39, umowa generalna w zakresie obsługi urządzeń do gier rozrywkowych zawarta pomiędzy spółką (...) Sp. z o.o. a firmą (...) Sp. z o.o. k. 46-51, dokument „wydanie z magazynu” k. 52-53, kserokopia ramowej umowy dzierżawy powierzchni z dnia 20 lipca 2015 r. k. 60 – 63, umowa spółki (...) k. 64-65, umowa na dostarczenie urządzeń dla H. F. (...)- (...) k. 66-68, protokół z obrad spółki (...) sp. z o.o. k. 74-75, wypisy z Krajowego Rejestru Sądowego k. 76 – 82, 569-571v, pismo z Ministerstwa Finansów dot. koncesji na prowadzenie kasyna k. 182 )

W dniu 10 listopada 2015 roku funkcjonariusze celni podczas wykonywania czynności służbowych ujawnili w pawilonie bez oznaczeń obok lokalu „K. (...)”, położonym w S. przy ulicy (...), automaty do gier K. nr (...) i A. G. (...). Po przeprowadzeniu eksperymentu procesowego polegającego na odtworzeniu przebiegu gry na tych automatach, a także po rozmowie z obecnymi w pomieszczeniu S. Ż. i F. K., funkcjonariusze ustalili, że dostępne na tych urządzeniach gry zawierają element losowości oraz posiadają możliwość wypłaty wygranych pieniężnych. Automaty powyższe zostały wówczas zatrzymane.

(dowody: zeznania świadków: S. Ż. k. 6 – 7, F. K. k. 13 – 14 i G. Ł. k. 176 – 177, protokół eksperymentu procesowego k. 8 – 10, protokół przeszukania lokalu k. 15 – 17, protokół oględzin automatów do gier wraz z dokumentacją fotograficzną i szkicem sytuacyjnym k. 18 – 21)

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 26 stycznia 2016 roku uchylone zostało postanowienie Urzędu Celnego w O. z dnia 18 listopada 2015 roku w przedmiocie uznania za dowód rzeczowy zatrzymanych automatów do gier i orzeczono ich niezwłoczny zwrot (...) sp. z o.o. z siedzibą w O..

(dowody: postanowienie Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 26 stycznia 2016 r. k. 105 – 106v, wykaz dowodów rzeczowych k. 194)

Postępowania prowadzone przeciwko M. W. i innym osobom o czyny z art. 107 §1 kks, były umarzane, zarówno przez organy postępowania przygotowawczego, jak i sądy powszechne. Stanowisko o legalności prowadzenia tego rodzaju działalności wyrażane było w szeregu opinii prawnych, którymi dysponował M. W. i o których informował podmioty, z którymi nawiązywał współpracę.

(dowody: kserokopie orzeczeń i opinii prawnych k. 241-541, 572v-644, 746-764, załącznik numer 1 do akt sprawy, kserokopia wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20 marca 2017 r. w sprawie VII Ka 176/17).

Oskarżony M. W. nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Oskarżony wskazał, że art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy o grach hazardowych, przewidywał okres przejściowy do dnia 1 lipca 2016r. w celu dostosowania działalności do nowych regulacji. W oparciu o treść powyższego przepisu był on przekonany, że działalność przez niego prowadzona w tymże okresie przejściowym tj. od dnia 3 września 2015 roku do dnia 1 lipca 2016 roku jest legalna, w przekonaniu tym zaś utwierdzały go tak opinie prawne, z którymi się zapoznawał, jak i orzeczenia sądów powszechnych, prokuratur i urzędów celnych na terenie całego kraju, wydawane w analogicznych sprawach oraz konsultacje z prawnikami współpracującymi ze spółką. Ponadto oskarżony wskazał, że zapadały wobec niego orzeczenia uniewinniające i umarzające postępowania, co dawało mu podstawy do przekonania, że działała w ramach obowiązującego w tamtym czasie prawa. Jak podkreślił, z dniem 30 czerwca 2016 r. zakończył działalność związaną z urządzaniem gier na automatach (wyjaśnienia oskarżonego M. W. k. 765v).

Oskarżony K. Z. (2) nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Wyjaśnił, że był przekonany o tym, iż działa zgodnie z prawem, o czym był zapewniany przez prezesa spółki H. F., nadto widział orzeczenia i opinie prawne wskazujące na legalność prowadzonej przez siebie działalności. Z orzeczeń tych wynikało, że w podobnych sprawach postępowania karne były umarzane. K. Z. (2) wskazał również, że z dniem 30 czerwca 2016 r. zakończył współpracę z firmą (...) (wyjaśnienia oskarżonego K. Z. (2) k. 766).

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, analiza całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie dała podstaw do uznania oskarżonych za winnych popełnienia zarzucanych im czynów.

Na przedpolu dalszych rozważań zauważyć należy, że przekonanie oskarżonych o braku bezprawności ich działania, jakkolwiek błędne w światle najnowszego orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, było usprawiedliwione w oparciu o orzecznictwo i opinie prawne egzystujące w dacie czynów zarzucanych oskarżonym.

Ponadto, jak trafnie wskazano w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 20 marca 2017 r. w sprawie VII Ka 176/17, wydanego w sprawie o analogicznym stanie faktycznym, ocena charakteru art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych winna być dokonywana w kontekście strony podmiotowej czynów opisanych w akcie oskarżenia, nie zaś w kontekście aksjologii regulacji tego przepisu.

Wyjaśnienia oskarżonych M. W. i K. Z. (2), oceniane w kontekście pozostałego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zdaniem Sądu zasługują na wiarę w zakresie wyrażającym ich przekonanie o legalności działalności związanej z urządzaniem gier na automatach, powstałe w oparciu o szereg orzeczeń sądów powszechnych, organów celnych i prokuratur, a także opinii prawnych w przedmiocie legalności prowadzenia tego rodzaju działalności w okresie od dnia 3 września 2015 r. do dnia 30 czerwca 2016 r. poza kasynami gry. Zaznaczyć należy, że oskarżony K. Z. (2) nie był dotychczas karany za przestępstwa skarbowe (dane o karalności k. 769). Jak wynika natomiast z informacji z Krajowego Rejestru Karnego dot. M. W. (k. 770-772), był on wprawdzie kilkukrotnie karany prawomocnymi wyrokami za czyny z art. 107 § 1 kks, jednakże każdy ze wskazanych w karcie karnej wyroków uprawomocnił się po dacie popełnienia czynu zarzucanego oskarżonemu w niniejszej sprawie. Ponadto M. W. był skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 17 kwietnia 2014r. w sprawie VIII K 504/12 za czyn z art. 107 § 1 kks na karę grzywny, niemniej jednak kara ta została wykonana w całości w dniu 15 maja 2015 r. (k. 131), a zatem z dniem 15 maja 2016 r., jeszcze przed skierowaniem aktu oskarżenia w niniejszej sprawie, skazanie to uległo zatarciu z mocy prawa i jest traktowane jako niebyłe.

Zarzuty sformułowane w akcie oskarżenia w niniejszej sprawie dotyczą popełnienia przez oskarżonych przestępstw określonych w art. 107 § 1 kks w dniu 10 listopada 2015 roku, a zatem w wyznaczonym w art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych okresie przejściowym na dostosowanie prowadzonej działalności do wprowadzonych ustawą wymogów. Zgodnie bowiem z brzmieniem cytowanego przepisu, podmioty prowadzące działalność w zakresie, o którym mowa w art. 6 ust 1 – 3 lub w art. 7 ust. 2, w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy, miały obowiązek dostosowania się do wymogów określonych w ustawie zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym jej niniejszą ustawą, do dnia 1 lipca 2016 r. Wprawdzie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z dnia 28 kwietnia 2016 r. w sprawie I KZP 1/16 (k. 190-193v) odmawiającym podjęcia uchwały wskazał, że zupełnie oczywistym jest i nie budzi żadnych wątpliwości interpretacyjnych, że ww. art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. w przypadku urządzania gier na automatach dotyczy tylko i wyłącznie podmiotów prowadzących działalność we wskazanym zakresie zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o grach hazardowych, czyli posiadających wymaganą koncesję na prowadzenie kasyna, jednakże orzeczenie to zostało wydane dopiero po upływie ponad pięciu miesięcy od daty czynów zarzucanych oskarżonym w niniejszej sprawie. Co więcej, w ocenie Sądu, sam fakt zadania pytania prawnego, będącego przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w tejże sprawie, przez Sąd Rejonowy w Przemyślu, w istotny sposób poddaje w wątpliwość uznanie treści art. 4 cytowanej ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. za jednoznacznie ograniczający krąg podmiotów objętych okresem przejściowym jedynie do prowadzących działalność zgodnie z dotychczasowymi przepisami ustawy o grach hazardowych. Mając bowiem na uwadze fakt, iż w ustawie powyższej sam wymóg urządzania gier na automatach jedynie w kasynach gry na podstawie posiadanych koncesji, unormowany w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych, pozostał niezmieniony, trudno za jednoznaczny i nie budzący wątpliwości uznać pogląd, iż okres przejściowy wyznaczony treścią art. 4 wspomnianej ustawy miałby dotyczyć podmiotów prowadzących działalność związaną z urządzaniem gier na automatach zgodnie z dotychczas obowiązującymi wymogami, to jest w kasynach gier i na podstawie posiadanej koncesji, które to wymogi wszakże nie uległy zmianie.

Odnosząc się do przejściowego okresu dostosowawczego do 01 lipca 2016 r. należy stanowczo podkreślić, iż z samej treści przepisu art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy o grach hazardowych, nie wynika jednoznacznie, by dotyczył jedynie podmiotów, które w dniu wejścia w życie ustawy tj. 03 września 2015 r. prowadziły działalność legalnie, a więc zgodnie z przepisami ustawy. Wprawdzie, jak wskazano powyżej, SN w postanowieniu w sprawie sygn. akt I KZP 1/16 wyraził taki pogląd, to jednocześnie wskazał – co należy uwypuklić – na warunki, od których zależy zgodność wykładni językowej art. 4 ustawy nowelizującej z wykładnią systemową i celowościową. Zdaniem Sądu orzekającego, dokonując interpretacji przepisu art. 4 przepisów przejściowych cyt. ustawy, wobec wyłaniających się w doktrynie i orzecznictwie rozbieżności interpretacyjnych przy zastosowaniu wykładni językowej, należało tempore criminis dać prymat metodzie wykładni, której wynik zagwarantuje najszersze poszanowanie praw jednostek, największą ochronę jednostce jako adresatowi normy, a mianowicie wykładni celowościowej, realizującej cel ustawodawcy, jakim było umożliwienie dostosowania się wszystkich podmiotów do skutków, jakie pociąga za sobą nowa regulacja. W konsekwencji wszelkie sankcje w związku z prowadzeniem lub urządzaniem gier na automatach poza kasynami nie mogą więc być wobec oskarżonych stosowane.

Ostatecznie Sąd orzekający wskazuje, że kwestie powyższe, nie poddające się jednoznacznej ocenie w czasie zarzucanych oskarżonym czynów, będące przedmiotem wątpliwości prowadzących do sformułowania przez sąd powszechny pytania prawnego do Sądu Najwyższego wskazującego na odmienne możliwości interpretacji przepisu art. 4 cytowanej ustawy, w powiązaniu z treścią orzeczeń wydawanych przez sądy powszechne (uniewinniających, skazujących oraz umarzających postępowania w sprawach analogicznych), czy orzeczeń prokuratury (umarzających postępowania) na terenie całego kraju, a także treścią opinii prawnych potwierdzających legalność prowadzenia takiej działalności w ustanowionym do dnia 1 lipca 2016 roku okresie przejściowym, powoduje, że nie sposób przypisać oskarżonym, powołującym się na powyższe okoliczności i wynikające z nich przekonanie o legalności swego działania w okresie przejściowym, wprowadzonym art. 4 ustawy z dnia 12 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o grach hazardowych, znamienia umyślności działania, a konsekwencji winy. Uzasadnione w świetle szeregu wątpliwości interpretacyjnych na szczeblach sądów różnych instancji i przedstawionego wyżej stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu wydanym po dacie czynów zarzucanych oskarżonym, a także domniemania racjonalności ustawodawcy przekonanie oskarżonych wypełnia znamiona określonego w art. 10 §3 kks usprawiedliwionego błędnego przeświadczenia o braku bezprawności działania.

W ocenie Sądu zwrot „usprawiedliwione błędne przekonanie” odnosi się także do sytuacji dokonania mylnej interpretacji przepisów z obszaru prawa finansowego wypleniających blankietowe znamię czynu zabronionego, w związku z czym wyżej wskazany przepis znajduje zastosowanie w realiach niniejszej sprawy. Występująca w sferze orzecznictwa i doktryny zmienność ocen odnosząca się do odpowiedzialności za popełnienie czynu z art. 107 §1 kks powoduje, że nawet osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie urządzania gier na automatach mogły nie mieć należytego rozeznania w tym przedmiocie.

Jeszcze raz wskazać należy, że z uwagi na liczne, rozbieżne orzecznictwo sądów powszechnych dotyczące problematyki związanej z odpowiedzialnością karnoskarbową za przestępstwo z art. 107 §1 kks, a przede wszystkim to, że zasadnicze rozbieżności pojawiły się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, a do rozwiązania problemu możliwości stosowania wskazanego przepisu zaangażowany był także Trybunał Konstytucyjny, nie wspominając sporów doktryny, uznać należy, że ukazują one skalę trudności interpretacyjnych w tej materii. Trudno zatem w tej sytuacji wymagać, by obywatel nie mógł przyjąć za trafną interpretacji dla niego korzystnej. Taki błąd co do prawa uznać należy za usprawiedliwiony.

Konkludując Sąd wskazuje, że wobec skali problemu z możliwością stosowania przepisów ustawy o grach hazardowych, a w konsekwencji odpowiedzialności z art. 107 §1 kks, oskarżeni mieli prawo przyjąć, że ich działanie pozostaje niekarane. Innymi słowy, jeżeli nawet zachowanie oskarżonych było ostatecznie niezgodne z przepisami ustawy o grach hazardowych, to działali oni w usprawiedliwionym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność, a zatem w myśl art. 10 §3 kks nie popełnili przestępstwa skarbowego z art. 107 §1 kks.

Z tych przyczyn Sąd uwolnił M. W. i K. Z. (2) od zarzucanych im czynów.

Na podstawie art. 632 pkt 2 kpk, koszty postępowania ponosi Skarb Państwa.