Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 maja 2017r.

Sąd Okręgowy w S. IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym :

Przewodniczący: SSO Mariusz Struski

Sędziowie SO: Dorota Curzydło (spr.), Wanda Dumanowska

Protokolant: sekr. sądowy Kamila Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2017 r., w S.

na rozprawie

sprawy z wniosku J. G.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą
w K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 9 marca 2016 r. i zażalenia uczestnika postępowania od postanowienia Sądu Rejonowego w S. z dnia 13 stycznia 2016 r. sygn. akt IX Ns 1138/14

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 1 (pierwszym) w ten sposób, że po słowach „zgodnie z jej gospodarczym przeznaczeniem” dodać „w granicach określonych przez biegłego R. B. na mapie znajdującej się na k. 362 akt, stanowiącej integralną część postanowienia”;

II.  oddalić apelację w pozostałym zakresie;

III.  oddalić zażalenie;

IV.  zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

V.  nakazuje ściągnąć od uczestnika postępowania (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w S.kwotę (...),13 (jeden tysiąc trzysta dziewięć 13/100) złotych tytułem kosztów sądowych poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn.. akt IV Ca 459/16

UZASADNIENIE

Wnioskodawca J. G. wniósł o ustanowienie służebności przesyłu obciążającej stanowiącą jego własność nieruchomość położoną w S., składającą się z działki gruntu oznaczonej numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą numer (...), polegającą na prawie korzystania z nieruchomości obciążonej poprzez utrzymanie, konserwację, naprawę i eksploatację znajdujących się na niej urządzeń elektroenergetycznych stanowiących własność uczestnika postępowania (...) S.A. w K. oraz wejście i wjazd na nieruchomość obciążoną w każdej chwili w okresie trwania służebności, w celu wykonania niezbędnych robót związanych z utrzymaniem, konserwacją, naprawą i eksploatacją znajdujących się na niej urządzeń elektroenergetycznych stanowiących własność przedsiębiorcy. W uzasadnieniu wniosku wnioskodawca podniósł, iż na przedmiotowej nieruchomości znajdują się elementy infrastruktury elektroenergetycznej stanowiące własność uczestnika postępowania w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia 400 kV.

Uczestnik postępowania (...) S.A. w K. wniósł o oddalenie wniosku i zasądzenie od wnioskodawcy na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Nie kwestionując faktu posadowienia na nieruchomości wnioskodawcy urządzeń elektroenergetycznych w postaci linii wysokiego napięcia 400 kV, uczestnik postępowania podniósł zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu przez swojego poprzednika prawnego.

Postanowieniem z dnia 9 marca 2016 r. Sąd Rejonowy w S. postanowił:

1.  ustanowić na rzecz (...) S.A. w K. służebność przesyłu na nieruchomości położonej w miejscowości S., gmina S., oznaczonej jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w S. prowadzi księgę wieczystą nr (...), polegającą na nieograniczonym w czasie prawie do korzystania z wymienionej nieruchomości w zakresie dostępu do znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych w postaci linii energetycznej napowietrznej wysokiego napięcia 400 kV oraz słupa energetycznego kratowego, w tym na prawie do przechodu i przejazdu przez nieruchomość celem eksploatacji, dokonywania przeglądów, kontroli, modernizacji i czynności konserwacyjnych linii elektroenergetycznej, usuwania awarii, przełączania linii, podłączania odbiorców, zgodnie z jej gospodarczym przeznaczeniem;

2.  zasądzić na rzecz J. G. od (...) S.A. w K. kwotę 24.650 zł złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu;

3.  zasądzić na rzecz J. G. od (...) S.A. w K. kwotę 1. 297 zł złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu pierwszej instancji znalazły się następujące ustalenia faktyczne:

J. G. jest właścicielem nieruchomości położonej w S. Gmina S., oznaczonej jako działka gruntu niezabudowana numer (...) o powierzchni 2,6413 ha, stanowiąca grunty orne, dla której Sąd Rejonowy w S.prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). Przez działkę nr (...) przebiega napowietrzna linia elektroenergetyczna wysokiego napięcia 400 kV, której całkowita długość wynosi 80 m, a linia ta stanowi własność uczestnika postępowania (...) w K..

W ewidencji gruntów przedmiotowa działka składa się z gruntów ornych klasy IV a o powierzchni 1,5007 ha, gruntów ornych klasy VI o powierzchni 1,084 ha oraz rowów o powierzchni 0.0322 ha. Teren, na którym działka jest położona, posiada miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla terenu w części obrębów B.-S., zatwierdzony uchwałą nr (...) Rady Gminy S. z dnia 25 marca 2014 roku. Przeznaczenie terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego działki nr (...) jest następujące: 01R – tereny rolnicze o powierzchni ok. 2,2374 ha, przez które przebiega linia elektroenergetyczna 400kV, 03MU – tereny zabudowy mieszkaniowo-usługowej o powierzchni 0,4039 ha.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny zważył Sad pierwszej instancji, że wniosek o ustanowienie służebności zasługuje na uwzględnienie a zarzut zasiedzenia służebności uznał za niezasadny.

Wskazał, że art. 292 kc stanowi, iż służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. W ocenie Sądu pierwszej instancji zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, iż przez przedmiotową nieruchomość przebiega element instalacji przesyłowej w postaci napowietrznej linii energetycznej wysokiego napięcia 400 kV.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sad pierwszej instancji doszedł do przekonania , że brak w nim podstaw do oceny, że do wybudowania przedmiotowej linii elektroenergetycznej doszło w 1977 roku. Sąd za niewiarygodne w tym zakresie uznał niekompletne dokumenty przedstawione przez uczestnika postępowania, przy czym zdecydowana większość z nich została przedstawiona w kserokopiach, nie mających żadnego waloru dowodowego. Zaznaczył, że wnioskodawca co do zasady zakwestionował wiarygodność wszystkich złożonych przez uczestnika postępowania dokumentów, zmierzających do wykazania zasadności zgłoszonego zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej, wobec czego to na uczestniku postępowania zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z treści art. 6 kc ciążył ciężar udowodnienia faktów, z których chciał wywieść korzystne dla siebie skutki prawne. Wskazać trzeba, iż wszystkie dokumenty mające potwierdzać następstwo prawne uczestnika postępowania w zakresie uprawnienia do dysponowania linią wysokiego napięcia usytuowaną na nieruchomości wnioskodawcy zostały złożone w nieuwierzytelnionych odpisach, co zdaniem Sądu sprzeciwia się zaliczeniu ich w poczet materiału dowodowego. Sąd podkreślił, że w myśl art. 129 § 2 kpc zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Skoro uczestnik postępowania, mimo podniesionego przez wnioskodawcę zarzutu dotyczącego braku uwierzytelnienia powołanych dokumentów, nie dokonał ich uwierzytelnienia, ani też nie przedłożył oryginałów dokumentów, Sąd nie miał podstaw, by oprzeć na nich jakiekolwiek swe ustalenia.

Badając kwestię daty budowy przedmiotowej linii energetycznej oraz daty jej faktycznego podłączenia do eksploatacji Sad Rejonowy wskazał, że w jego ocenie dowodu na powyższe okoliczności nie stanowią w szczególności uwierzytelnione dokumenty w postaci trzech decyzji administracyjnych z roku 1975 Naczelnika Gminy w K., Naczelnika Gminy w Ł. i Naczelnika Gminy G. w przedmiocie wydania zezwoleń na budowę linii energetycznej 400 kV (...) na terenie powołanych (...), które to decyzje zostały wydane na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Żadna z tych decyzji nie dotyczy bowiem działki numer (...) położonej w S., stanowiącej własność wnioskodawcy J. G.. Powyższe dokumenty nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, skoro nie dotyczą nieruchomości stanowiącej własność J. G. lub jego poprzednika prawnego.

Dalej zważył Sąd pierwszej instancji, że do nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej służebności przesyłu prowadzi nieprzerwane jej posiadanie przez okres 20 lat, chyba że uzyskanie posiadania nastąpiło w złej wierze. W takiej sytuacji okres posiadania wynosi lat 30 (por. art. 172 kc). Jednocześnie wskazał, że w myśl art. 176 § 1 kc jeżeli podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, obecny posiadacz może doliczyć do czasu, przez który sam posiada, czas posiadania swego poprzednika. jeżeli jednak poprzedni posiadacz uzyskał posiadanie nieruchomości w złej wierze, czas jego posiadania może być doliczony tylko wtedy, gdy łącznie z czasem posiadania obecnego posiadacza wynosi co najmniej lat trzydzieści.

Zdaniem Sadu Rejonowego w realiach niniejszej sprawy nie wiadomo jednakże, na jaką datę należałoby oceniać istnienie dobrej bądź złej wiary posiadacza, albowiem uczestnik postępowania na tę okoliczność żadnego wiarygodnego materiału dowodowego nie przedstawił, w tym w szczególności odnośnie daty, od której można przyjąć istnienie i eksploatację urządzeń przesyłowych na przedmiotowym gruncie. Nadto uczestnik postępowania reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika nie zaoferował żadnych dowodów w zakresie wcześniejszego statusu prawnego tejże działki oraz poprzedników prawnych jej aktualnych właścicieli.

Sąd zaznaczył, że uczestnik postępowania nie przedstawił żadnego dowodu, który potwierdzałby, że jego poprzednik zawarł z ówczesnym właścicielem przedmiotowej nieruchomości umowę o ustanowienie służebności bądź że uzyskał decyzję administracyjną lub pozwolenie budowlane uprawniające go do przeprowadzenia inwestycji na przedmiotowej nieruchomości. W świetle powyższego uznać należy, iż objęcie przedmiotowego gruntu w posiadanie w związku z korzystaniem z urządzeń przesyłowych nastąpiło bez uzyskania tytułu prawnego, co świadczy o złej wierze posiadacza. Konsekwencją ustalenia istnienia złej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy w chwili wejścia w posiadanie służebności odpowiadającej służebności przesyłu byłoby przyjęcie dłuższego okresu prowadzącego do zasiedzenia, to jest okresu 30-letniego.

Sąd Rejonowy zaakcentował, że w świetle materiału dowodowego zaoferowanego przez uczestnika postępowania nie istnieje możliwość ustalenia daty, od której termin ten rozpocząłby swój bieg.

W tej sytuacji należało uznać, że uczestnik postępowania nie zgłosił skutecznie zarzutu zasiedzenia służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Rozstrzygając o wniosku o ustanowienie służebności zważył Sąd pierwszej instancji, że stosownie do treści art. 305 ¹ kc służebność przesyłu jest prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 [służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej], może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń. Jeżeli przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu (art. 305 indeks 2 kc).

Na tle zebranego materiału dowodowego nie budziło wątpliwości Sądu a quo, że zachodzą przesłanki do uwzględnienia wniosku w tym zakresie, albowiem uczestnik postępowania do chwili obecnej odmawia zawarcia przedmiotowej umowy.

Ustalając wysokość wynagrodzenia Sąd oparł się na opinii biegłego , Ocenił, że pisemna opinia, uzupełniona ustną wyczerpującą opinią biegłego sądowego rzeczoznawcy majątkowego A. D., została sporządzona rzetelnie i fachowo, a także w sposób szczegółowy i zupełny. W tej sytuacji Sąd przyjął za biegłą, że wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na przedmiotowej nieruchomości położonej w S. winna wynieść 24.650 złotych. Podkreślił przy tym, że w kodeksie cywilnym brak jest kryteriów ustalania wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. W tej sytuacji za fachowe i rzetelne uznano zastosowanie przez biegłą procedury wyceny wskazane w opinii . W ocenie Sądu biegła w przekonujący sposób uzasadniła dokonanie wyboru nieruchomości przyjętych do porównań, wskazując, że powierzchnia tych działek nie jest jedynym czynnikiem określającym ich podobieństwo. Działki te muszą posiadać szereg innych czynników spełniających tę zasadę jak: lokalizacja, atrakcyjność położenia, sąsiedztwo i otoczenie, kształt i wielkość działki, uzbrojenie i dostęp do drogi, charakter nieruchomości, społeczno-gospodarcze wykorzystanie. Na całkowitą aprobatę zasługują wyjaśnienia biegłej złożone na rozprawie w dniu 8 stycznia 2016 roku w zakresie kryteriów ustalenia wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności przesyłu. Zastosowane w opinii współczynniki zostały wyznaczone zgodnie z literaturą przedmiotu oraz z dotychczas opracowaną metodologią wyceny i dodatkowo wyczerpująco uzasadnione w opinii ustnej. Co zaś się tyczy obszaru strefy ochronnej, biegła ustalając jego wielkość przyjęła szerokość strefy 80 m szerokości przy przyjęciu, że od osi linii elektroenergetycznej odległość bezpieczna wynosi po 40 m i jest ona zgodna z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Skoro całkowita długość linii energetycznej 400 kV na nieruchomości wnioskodawcy wynosi 80 metrów, to obszar ograniczony do użytkowania przez jej właściciela wynosi 6.400 metrów kwadratowych.

Przy wycenie biegły sądowy rzeczoznawca majątkowy A. D. uwzględniła współczynnik „k” na poziomie 0,65 dla powierzchni zajętej pod linią energetyczną wysokiego napięcia i dla słupa energetycznego. Współczynnik ten uwzględnia współkorzystanie z pasa gruntu przez właściciela nieruchomości i przez przedsiębiorstwo przesyłowe i może przybierać wartości od 0 do 1, przy uwzględnieniu rodzaju nieruchomości, rodzaju urządzenia infrastruktury technicznej, sposobu lokalizacji urządzenia na nieruchomości, szerokości pasa gruntu o ograniczonym sposobie użytkowania (stref ochronnych).

Nadto biegły sądowy uwzględnił współczynnik K na poziomie 0,60. Jest to z kolei współczynnik uwzględniający inne elementy wpływające na wartość szacowanego prawa.

Usytuowanie urządzeń elektroenergetycznych na działce wnioskodawcy powoduje, że ma on ograniczone możliwości wykorzystania tej działki na obszarze o łącznej powierzchni 6.400 m2 i praktycznie uniemożliwia jemu jakiekolwiek racjonalne zagospodarowanie powierzchni działki na tym obszarze.

Zdaniem Sądu ustne wyczerpujące i szczegółowe odniesienie się do wszystkich zgłoszonych zarzutów nie pozwala zarzucić biegłej niedbałości, czy też braku fachowości w sporządzeniu opinii.

W ocenie Sądu ustalona przez biegłą kwota wynagrodzenia jest adekwatna do stopnia ingerencji w treść prawa własności przysługującego wnioskodawcy. Zauważyć należy, że wybudowanie na przedmiotowej nieruchomości urządzeń elektroenergetycznych na trwale ograniczyło korzystanie przez każdoczesnego właściciela tej nieruchomości z wyżej wskazanego obszaru gruntu. W związku z tym kwota jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu winna mieć dla wnioskodawcy rzeczywisty (a nie symboliczny) wymiar finansowy, który pozwoliłby zrekompensować wszelkie niedogodności związane z ustanowieniem tego prawa.

Sad wskazał też, że pamiętać należy, że korzyści finansowe, jakie przynosi uczestnikowi postępowania korzystanie z przedmiotowych urządzeń elektroenergetycznych rekompensują jemu koszty związane z ustanowieniem służebności przesyłu. Dodatkowo uczestnik postępowania winien był liczyć się z koniecznością poniesienia wydatków z tytułu ustanowienia służebności przesyłu na zajmowanych terenach.

Kierując się powyższymi względami Sąd uwzględnił wniosek w zakresie dotyczącym ustanowienia służebności przesyłu o treści uprawniającej uczestnika postępowania do eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych przebiegających przez przedmiotową nieruchomość, a także każdorazowego wejścia i wjazdu na nieruchomość w celu wykonania robót związanych z eksploatacją, konserwacją, wszelkimi naprawami i remontami oraz usuwaniem awarii przedmiotowej sieci, o czym postanowiono jak w punkcie 1 postanowienia.

Jednocześnie Sąd zasądził na rzecz wnioskodawcy kwotę 24.650 złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości położonej w S., o czym orzeczono w punkcie 2 postanowienia.

O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 520 §2 kpc.

Apelację od postanowienia wywiodła uczestniczka postępowania, która zaskarżyła postanowienie w całości, zarzucając naruszenie :

-

art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. w związku z art. 305 ¹ k.c. poprzez ich niezastosowanie i niepełne określenie służebności przesyłu w sposób pozwalający na jej należyte wykonywanie w zgodnie z potrzebami przedsiębiorstwa przesyłowego co skutkować może uznaniem, iż nie doszło do rozpoznania istoty sprawy;

-

§ 76 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 listopada 2013r. w sprawie zakładanie i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym poprzez zbyt ogólne określenie zakresu służebności przesyłu oraz sposobu jej wykonywania;

-

art. 308 § 1 k.p.c. poprzez odebranie przez sąd pierwszej instancji mocy dowodowej dokumentom przedstawionym w toku procesu przez Spółkę z uwagi na fakt, iż były one kserokopiami ani oryginałami dokumentów;

-

art. 6 k.c. przez błędne przyjęcie przez sąd pierwszej instancji, że w przypadku zakwestionowania przez wnioskodawcę prawdziwości przedstawionych dokumentów przez spółkę na spółce a nie na wnioskodawcy spoczywał obowiązek udowodnienia prawdziwości przedstawionych dokumentów;

-

art. 172 k.c. w związku z art. 292 k.c. przez stwierdzenie, że spółka nie podniosła skutecznie zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu z uwagi na brak przedstawienia przez spółkę dokumentów stwierdzających datę budowy linii elektroenergetycznej, a tym samym objęcia w posiadanie i rozpoczęcia biegu terminu do zasiedzenia służebności;

-

art. 172 § 1 k.c. w związku z art. 292 k.c. przez błędne przyjęcie, że nie upłynął okres potrzebny nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej o treści służebności przesyłu podczas gdy ocena materiału dowodowego powinna prowadzić do wniosku, że służebność ta została nabyta w dobrej wierze;

-

art. 520 § 1 i 2 k.p.c. przez obciążenie Spółki kosztami postępowania

-

art. 232 k.p.c. w związku z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę dowodów i uznanie, że opinia biegłego sądowego z zakresu rzeczoznawstwa majątkowego prawidłowo określa utratę wartości nieruchomości w sytuacji, gdy biegła nie uwzględniła, że przedmiotowa nieruchomość jest gruntem rolnym.

W oparciu powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia ewentualnie uchylenie sprawy do rozpoznanie i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Wnioskodawca w odpowiedzi na apelacje wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja jedynie w części w jakiej zarzuca niepełne i zbyt ogólne określenie zakresu służebności przesyłu oraz sposobu jej wykonywania okazała się zasadna. W pozostałym zakresie jej zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu pierwszej instancji i czyni je podstawą własnego rozstrzygnięcia. Podziela również w przeważającej części rozważania tego Sądu – o ile poniżej nie dokonał oceny odmiennej.

Wobec podniesienia przez uczestnika postępowania zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu w zakresie obejmującym obszar konieczny do korzystania a linii 400 kV przebiegającej przez nieruchomość wnioskodawców na uczestniku postępowania spoczywał ciężar wykazania od kiedy rozpoczął korzystanie z nieruchomość wnioskodawców. O ile bowiem wnioskodawca nie oponował twierdzeniom uczestnika, że przez nieruchomość przebiega linia energetyczna 400 kV, to już twierdzeniom uczestnika odnoszącym się do okresu w jakim powstała i zaczęła funkcjonować wyraźnie zaprzeczył i takie stanowisko konsekwentnie podtrzymywał zarówno w toku całego postępowania przez Sądem pierwszej instancji jak i w postępowaniu apelacyjnym. Uczestnik w toku postępowania na poparcie swoich twierdzeń związanych z objęciem w posiadanie przedstawił nie potwierdzone za zgodność z oryginałem kserokopie następujących dokumentów:

-

decyzji Urzędu Wojewódzkiego w G. z dnia 17 października 1974 r. , Nr GP. II- (...) o zatwierdzeniu przebiegu inwestycji liniowej - linia 400 kV Ż. - K. powiaty W. i L. (k. 40) . Z treści tej decyzji wynika, że traci ona ważność m.in, w razie nieprzystąpienia do budowy bądź zmiany sposobu wykorzystania terenu w ciągu 3 lat od daty wydania decyzji, jeśli inwestor nie przedłoży zaświadczenia, że przystąpi do budowy lub zmiany sposobu wykorzystania terenu w ciągu najbliższych 2 lat, lub jeśli inwestor nie uzyskał praw do terenu lub utraci prawo do terenu

-

decyzji Naczelnika Gminy S. wydanej w dniu 10 lutego 1975 r. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, zezwalającej Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV w sołectwach W. - W. , S. – N. , ze wskazaniem że osobom upoważnionym przez Zakład (...) w G. przysługuje prawo dostępu do przewodów - urządzeń w celu wykonania czynności związanych z ich budową (k. 43- 44)

-

decyzji Naczelnika Gminy G. wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, w sprawie zezwolenia Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na terenie Gminy G., (k. 47) ,

-

protokołu narady z grudnia 1973 roku (data dokładna nieczytelna) w sprawie ustalenia przebiegu trasy elektroenergetycznej linii napowietrznej 400 kV na terenie województwa (...) (k. 49 - 51),

-

pisma Zakładu (...) do Ministerstwa (...) i (...) Atomowej w W. z 24 kwietnia 1976 r. w sprawie wyjednania zgody na korzystanie z gruntów leśnych ze zmianą uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowania w związku z budową linii 400 kV K. - Ż. (k. 52 - 54),

-

decyzji Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 30 czerwca 1976 o zezwoleniu na zmianę przeznaczenia gruntów leśnych na cele nierolnicze i nieleśne oraz na zmianę uprawy leśnej na inny rodzaj użytkowa (k. 55 - 56)

a także potwierdzone przez radcę prawnego za zgodność z oryginałem kserokopie:

-

decyzji Naczelnika Gminy w K. wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, w sprawie zezwolenia Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na terenie Gminy K., ze wskazaniem że upoważnionym pracownikom Zakładu (...) w G. przysługuje prawo dostępu do urządzeń w celu dokonania czynności z ich utrzymaniem i konserwacją (k. 175 )

-

wykaz właścicieli gruntów nad którymi przebiega linia 400 Kv K. – Ż. w miejscowościach P., T., K., D., L. i S. (k. 176 – 177)

-

decyzji Urzędu Wojewódzkiego w G. z lutego 1975r , uzupełniająca decyzję z dnia 17 października 1974 r. , Nr GP. II- (...) (k. 179 - 180) poprzez zatwierdzenie szczegółowego planu przebiegu linii 400 kV. Decyzja również zawiera zastrzeżenie, że traci ona ważność w razie nieprzystąpienia do budowy bądź zmiany sposobu wykorzystania terenu w ciągu 3 lat od daty wydania decyzji.

-

decyzji Naczelnika Gminy w Ł. wydanej w dniu 25 lutego 1975 r. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, zezwalającej Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na terenie wsi R. stanowiącej własność A. M. (k. 182)

-

decyzji Naczelnika Gminy w G. wydanej w lutym 1975 r. na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, zezwalającej Zakładowi (...) w G. na budowę linii energetycznej 400 kV na nieruchomości nieczytelna kserokopia k. 183)

Nawet pomijając to, że część dokumentów przedstawiona została w niepotwierdzonych kserokopiach i tym samym nie jest dowodem w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego , to zgodzić się należy z oceną Sądu pierwszej instancji, że z treści tych dokumentów nie wynika , że inwestycja w postaci budowy linii napowietrznej 400 kV K. – Ż. została wybudowana w roku 1977 a jedynie, że od roku 1974 była planowana jej budowa i w tym celu były podjęte czynności zmierzające do uzyskania na drodze administracyjnej stosowanych pozwoleń. Podkreślenia wymaga, że przedstawione przez uczestnika postępowania decyzje o zatwierdzeniu planu realizacyjnego na budowę linii, zgodnie z art. 21 ust. 4 ustawy z dnia 24 października 1974 r. Prawo budowlane (Dz. U. nr 38, poz. 229), w brzmieniu obowiązującym do 1 stycznia 1985 r. , traciły ważność, jeżeli inwestor nie uzyskał prawa do terenu lub je utracił albo w ciągu jednego roku od zatwierdzenia tego planu nie wystąpił o pozwolenie na budowę. Zatem wywodzenie w drodze domniemania z samego faktu wydania opisanych decyzji, że inwestycja została rozpoczęta i zakończona do końca 1977 r. jest wnioskowaniem zbyt daleko idącym. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 231 k.p.c. , który poprzez art. 13 § 2 k.p.c. znajduje zastosowanie w rozpoznawanej sprawie , Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jedynie wówczas, gdy wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Treścią domniemania faktycznego jest uznanie za istniejący określonego faktu wynikającego z wzajemnego, logicznego związku pomiędzy innymi, ustalonymi faktami i sądami o tych faktach. Nie można dokonać prawidłowego domniemania faktycznego bez ustalenia faktów stanowiących jego logiczne przesłanki. Orzeczenie sądu może być oparte na domniemaniu faktycznym, o którym mowa w przepisie art. 231 k.p.c., tylko wówczas, gdy stanowi ono wniosek wynikający z logicznie ustalonych faktów stanowiących przesłanki domniemania, najbardziej zbliżony do zasad doświadczenia życiowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1998 r., II UKN 465/97, L.). Podkreślenia wymaga, że uczestnik postępowania nie przedstawił innych dowodów np. w postaci zeznań świadków od kiedy na nieruchomości wnioskodawców są posadowione urządzenia. W ocenie Sądu Okręgowego zebrane w sprawie dowody pozwalają jedynie na ustalenia, że linia 400 kV istniała i była wykorzystywana od 9 lipca 1993 r.. W tym dniu Minister Przemysłu i Handlu wydał zarządzenie (k. 73 – 74 ) w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S. , zgodnie z którym nastąpił podział przedsiębiorstwa i wniesienie części jego majątku (w tym linii 400 kV Ż. – D.) do (...), które były poprzednikiem prawnym uczestnika . Skoro zarządzenie obejmowało tą linie to musiała ona istnieć i być wykorzystywana.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego dodatkowo dokonując ustalenia, że linia elektroenergetyczna 400 kV , przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawców istniała i funkcjonowała 9 lipca 1993 r. (dowód: zarządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w sprawie podziału przedsiębiorstwa państwowego Zakład (...) w S. k. 73 - 74).

W oparciu o tak uzupełniony stan faktyczny zważył Sąd Okręgowy, że podniesiony w toku postępowania zarzut zasiedzenia jest niezasadny.

Sąd Okręgowy podziela, bez potrzeby ponownego przytaczania , rozważania prawne Sądu pierwszej instancji odnoszące się do dopuszczalności zasiedzenia służebności oraz możliwości zasiedzenia w przypadku , gdy z gruntu w zakresie odpowiadającym służebności , korzystało przedsiębiorstwo państwowe, w tym możliwości doliczenia okresu posiadania przez Skarb Państwa. Sąd Okręgowy przyjął, że poprzednik prawny uczestnika posiadał urządzenia przesyłowe od 9 lipca 1993 r.

Do stwierdzenia zasiedzenia konieczny jest też, oprócz posiadania samoistnego, upływ odpowiednio długiego okresu czasu, tj. 20 lat w przypadku dobrej wiary i 30 lat w sytuacji złej wiary posiadacza służebności

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że wnioskodawcę cechowała zła wiara i ten pogląd Sad Okręgowy podziela . Dobra wiara zasiadującego posiadacza istnieje wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza cudzego prawa. W art. 7 kc ustawodawca ustanowił domniemanie dobrej wiary. Jego istota wyraża się w nakazie przyjęcia określonego w normie prawnej faktu (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2000 r., III CKN 811/98). Nie wyklucza to możliwości wykazania faktu przeciwnego, zmianie ulega jedynie w tym wypadku ogólna zasada rozkładu ciężaru dowodu, z przerzuceniem obowiązku dowodzenia na drugą stronę (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2013 r., V CSK 282/12). Do obalenia domniemania może dojść nie tylko w wyniku inicjatywy dowodowej uczestników postępowania. Utrwalony jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, który Sąd Okręgowy aprobuje, że fakty domniemane powinny podlegać ocenie w kontekście wszystkich dowodów zebranych w sprawie, niezależnie od tego, która ze stron domagała się przeprowadzenia dowodu. Nie jest również wyłączone stosowanie domniemań faktycznych, jeśli byłyby do tego podstawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 20 kwietnia 1994 r., I CRN 44/94, OSNC 1994, nr 12, poz. 245; z dnia 7 października 2010 r., IV CSK 152/10, czy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1997 r., II CKN 378.97, OSP 1998, nr 6, poz. 111). Zaistniała więc potrzeba zweryfikowania domniemania dobrej wiary, opierając się na dowodach zgromadzonych w toku dotychczasowego postępowania. Domniemanie to może wzruszyć dowód, że posiadacz w chwili rozpoczęcia posiadania w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o tym, że narusza swym zachowaniem prawo innej osoby. Jak wielokrotnie wskazywał Sąd Najwyższy takim dowodem może być stwierdzenie braku własnego tytułu posiadacza uprawniającego do wejścia na cudzy grunt czy korzystania z niego w określonym zakresie (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 listopada 2008 r., II CSK 346/08, z dnia 3 kwietnia 2009 r., II CSK 400/08, z dnia 24 lipca 2009 r., II CSK 121/09, czy postanowienia: z dnia 17 marca 2010 r., akt II CSK 439/09, z dnia 6 września 2013 r. V CSK 440/12). W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca od początku nie uznawał zarzutu zasiedzenia wnosząc o jego oddalenie. Stanowisko to podtrzymał w toku postępowania apelacyjnego. O dobrej wierze uczestnika nie mogą przesądzać też (z przyczyn wskazanych wyżej, przy ocenie początku posiadania) dokumenty dotyczące wstępnego etapu procesu inwestycyjnego, które powstały na 20 lat przed ustalonym przez Sąd drugiej instancji udowodnionym momentem posiadania. W ocenie Sądu odwoławczego domniemanie dobrej wiary zostało w niniejszej sprawie skutecznie wzruszone a co za tym idzie istniała konieczność przyjęcia, że poprzednik prawny wnioskodawcy w chwili obejmowania w posiadanie służebności pozostawał w złej wierze.

W świetle powyższego stwierdzić należało, że nie upłynął rozpoczynający w dniu 9 lipca 1993 r. roku bieg trzydziestoletniego terminu i zarzut zasiedzenia służebności uznać należało za bezzasadny.

Wobec niezasadności zarzutu przedawnienia koniecznym było rozstrzygnięcie o wniosku o ustanowienie służebności. Słusznie ocenił Sąd pierwszej instancji, że w rozpoznawanej sprawie zachodzą warunki do ustanowienia służebności przesyłu, gdyż przez nieruchomość wnioskodawców przebiega linia elektroenergetyczna i nie doszło do umownego uregulowania sytuacji prawnej. (art. art. 305 ¹ k.c.)

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r. III CZP 88/15 (Legalis 1364699 ) w świetle art. 305 ¹ k.c. służebność przesyłu postrzega się jako czynną, bo jej ustanowienie upoważnia przedsiębiorcę do określonych działań na nieruchomości obciążonej, a ich cel ma być podporządkowany utrzymaniu we właściwym stanie technicznym urządzeń niezbędnych mu do wykonywania działalności gospodarczej polegającej na dostarczaniu odbiorcom energii, płynów, czy świadczeniu usług polegających na odbiorze ścieków i zapewnieniu łączności. W praktyce oznacza to upoważnienie do wejścia przez przedsiębiorcę (jego pracowników, podwykonawców) na obciążony grunt, zajęcia go na czas budowy urządzeń, ich trwałego osadzenia na nim, a następnie upoważnienie do wchodzenia na grunt w celu podejmowania czynności niezbędnych do utrzymania, konserwacji, remontu, modernizacji, dozoru czy usunięcia awarii urządzeń przesyłowych. Uprawnieniu przedsiębiorcy do podejmowania określonych wyżej działań odpowiada obowiązek właściciela nieruchomości obciążonej ich znoszenia Wiąże się to także z ograniczeniami właściciela nieruchomości obciążonej co do sposobu korzystania z niej i takiego jej zagospodarowania, by przedsiębiorca miał zagwarantowaną stałą możliwość dostępu do swoich urządzeń w celu usunięcia awarii, konserwacji, demontażu, wymiany itp. Powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna odpowiadać warunkom eksploatacji sieci przyjętym w przedsiębiorstwie będącym właścicielem urządzeń przesyłowych. Wyznaczona w ten sposób strefa ma zabezpieczać potrzeby eksploatowania urządzeń, zapewniając przedsiębiorcy możliwość prawidłowego korzystania z nich, ale także ich konserwacji, naprawy, modernizacji, usuwania awarii, wymiany elementów, zgodnie z art. 305 ¹ i 305 ² k.c.. Te okoliczności bierze zatem pod uwagę sąd ustanawiając służebność przesyłu.

W świetle powyższego w ocenie Sądu Okręgowego dla ustalenia przebiegu służebności koniecznym było zasięgnięcie opinii biegłego geodety. Rację ma bowiem apelującym że określenie słuszności bez wytyczenia jej granic było niepełne i zbyt ogólne . Z powyższych względów Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego geodety. Zważywszy na charakter posadowionych na nieruchomości wnioskodawców urządzeń (linia wysokiego napięcia) Sąd , opierając się na niekwestionowanej przez uczestników postępowania opinii biegłego R. B. ustalił, iż zakres służebności to pas o szerokości 80m - po 40 m od osi linii. W ocenie Sądu Okręgowego opinia biegłego geodety jest rzeczowa, wewnętrznie spójna i konsekwentna, logiczna, sporządzona w oparciu o fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłego .

Prawidłowo natomiast Sad pierwszej instancji ustalił wysokość należnego wnioskodawcy wynagrodzenia. Przy ustalaniu wysokości tego wynagrodzenia należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności danej sprawy, interes stron, społeczno – gospodarczy charakter służebności i rekompensaty należnej właścicielowi nieruchomości obciążonej Zgodnie z aktualnymi poglądami orzecznictwa za odpowiednie wynagrodzeniem może być uznane takie, które będzie stanowiło ekwiwalent wszystkich korzyści, jakich właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem a zindywidualizowany w konkretnej sprawie sposób obliczenia wynagrodzenia powinien uwzględniać po stronie właściciela m.in. charakter nieruchomości – jej położenie , rodzaj, rozmiar, kształt , jej społeczno gospodarcze przeznaczenie ujęte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, utratę pożytków, zakres ograniczenia w prawie rozporządzania , swobodnego decydowania o przeznaczeniu nieruchomości , zakres i sposób ingerencji przedsiębiorcy, pozbawienie władztwa nad nią , sposób przebiegu urządzeń, trwałość i nieodwracalność obciążenia, uciążliwość ustanowionego prawa. Sąd drugiej instancji dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego uznał, że opinia biegłej A. D. jest rzeczowa, wewnętrznie spójna i konsekwentna, logiczna, sporządzona w oparciu o fachową wiedzę i doświadczenie zawodowe biegłej. Nadto odnosi się do wszystkich wskazanych wyżej elementów, od których zależy wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności . Przedstawiona przez biegłą opinia w sposób bardzo szeroki przedstawia kolejne, dokonywane po sobie procesy rzutujące na konkluzje wysnute w podsumowaniu, opisana została w sposób klarowny czynność z przebiegu oględzin nieruchomości, stąd nie ulegało wątpliwości, iż wyżej wskazane kryteria zostały spełnione. Przedstawione bowiem wnioski poprzedzone wskazanym przez biegła szerokim, rzeczowym i przejrzystym tokiem rozumowania oraz okolicznościami na jakich się oparła wysuwając wnioski, zostały opracowane jasno i w sposób zrozumiały. Z opinii jednoznacznie wynikało na jakiej podstawie, na podstawie jakich okoliczności konkretne ustalenia zostały dokonane. Wnioski zostały logicznie uzasadnione, a wywody zrozumiałe. Biegła nadto, precyzyjnie, wnikliwie i obszernie odniosła się do podniesionych zarzutów uczestników, rozwiewając tym samym wszelkie jawiące się wątpliwości i niejasności co do zgłaszanych zastrzeżeń, uzasadniając obrany tok rozumowania. Wbrew zarzutom apelującego biegła w swojej opinii uwzględniła fakt, że nieruchomość wnioskodawcy jest nieruchomością rolną. Na stronie 7 opinii wyraźnie bowiem wskazała, że zgodnie z wypisem z rejestru gruntów nieruchomość tworzą grunty rolne klasy IV a i VI, położone w bezpośrednim sąsiedztwie działek wykorzystywanych jako rolne.

Niezasadny jest także zarzut naruszenia przepisów art. 510 § 1 i 2 k.p.c. Niewątpliwie bowiem w sprawie o ustanowienie służebności interesy wnioskodawców i uczestników są sprzeczne. Słusznie zatem Sąd pierwszej instancji stosując zasadę zawartą w art. 510 § 2 k.p.c. włożył na (...) obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez wnioskodawców.

Jako, że apelujący wygrał sprawę na etapie postępowania przed sądem drugiej instancji w nieznacznym stopniu, Sąd na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. zasądził od uczestnika na rzecz wnioskodawcy koszty postępowania apelacyjnego, na które składa się opłata oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości określonej w § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) (240 zł) . Kierując się tymi samymi względami Sąd Okręgowy mocą art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 623) obciążył uczestnika postepowania wydatkami (kosztami opinii biegłego geodety) poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa .