Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku w XV Wydziale Cywilnym w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Tamowicz

Protokolant: stażystka Natalia Nocoń

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2017 r.

sprawy z powództwa R. M.

przeciwko T. D. i W. D.

o zapłatę

1. Zasądza solidarnie od pozwanych T. D. i W. D. na rzecz powoda R. M. kwotę 77.046,67 zł. (siedemdziesiąt siedem tysięcy czterdzieści sześć złotych 67/100) z odsetkami ustawowymi od kwot:

a) 12.357,08 zł. od dnia 29 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty;

b) 9.310,82 zł. od dnia 5 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty;

c) 4.625,64 zł. od dnia 3 marca 2015 r. do dnia zapłaty;

d).4.057,43 zł. od dnia 17 marca 2015 r. do dnia zapłaty;

e) 6.547,45 zł. od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty;

f) 5.994,66 zł. od dnia 14 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty;

g) 5.828,55 zł. od dnia 21 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty;

h) 5.596,45 zł. od dnia 2 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty;

i) 14.050,59 zł. od dnia 17 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty;

j) 8.678,00 zł. od dnia 23 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty.

2. Zasądza solidarnie od pozwanych T. D. i W. D. na rzecz powoda R. M. kwotę 3.853,00 zł. (trzy tysiące osiemset pięćdziesiąt trzy złote 00/100) tytułem zwrotu opłaty od pozwu oraz kwotę 7.2177,00 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym dnia 8 września 2016 roku (k. 2-3) w postępowaniu upominawczym powód R. M. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych T. D. i W. D. kwoty 77.046,67 zł z ustawowymi odsetkami za zwłokę liczonymi od:

-

kwoty 12.357,08 zł od dnia 29 grudnia 2014r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 9.310,82 zł od dnia 5 stycznia 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 4.625,64 zł od dnia 3 marca 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 4.057,43 zł od dnia 17 marca 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 6.547,45 zł od dnia 8 kwietnia 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 5.994,66 zł od dnia 14 kwietnia 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 5.828,55 zł od dnia 21 kwietnia 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 5.596,45 zł od dnia 2 czerwca 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 14.050,59 zł od dnia 17 czerwca 2015r. do dnia zapłaty,

-

kwoty 8.678,00 zł od dnia 23 czerwca 2015r. do dnia zapłaty.

Powód domagał się również zasądzenia zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w dniu 1 listopada 2014 roku, w ramach prowadzonej przez siebie firmy (...) R. M., zawarł z pozwanym T. D., w ramach prowadzonej przez niego firmy (...), umowę na sprzedaż paliw i produktów będących w ofercie Stacji Paliw w P.. Natomiast pozwana W. D. poręczyła wszelkie płatności z umowy tej wynikające. Następnie, w ramach tejże umowy w okresie od 27 listopada 2014 roku do 31 maja 2015 roku powód sprzedał pozwanemu olej napędowy i inne produkty ze Stacji Paliw w P. za kwotę 80.025,83 zł. Jednakże do chwili wniesienia pozwu pozwany zapłacił powodowi jedynie część należności za fakturę nr (...)w wysokości 2.979,16 zł, wobec czego do zapłaty z tej faktury pozostała kwota 3.454,92 zł, zaś pozostałych faktur pozwany nie zapłacił ani w całości ani nawet w części.

Podał powód, iż pismem z dnia 31 marca 2016 roku wezwał, aczkolwiek bezskutecznie, pozwanych do zapłaty dochodzonej pozwem kwoty.

W dniu 31 października 2016 roku w sprawie XVNc601/16 Sąd Okręgowy w Gdańsku zgodnie z żądaniem pozwu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (k.55-55v).

Od tego nakazu pozwani wnieśli sprzeciw (k.61-64), wnosząc o jego uchylenie, oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwani zarzucili brak istnienia roszczenia, wskazując, iż pozwany T. D. spłacił, co najmniej część zaległości względem powoda, m.in. fakturę VAT (...) opiewającą na kwotę 5. 828,55 zł. Podali, że w dniu 1 listopada 2014 roku strony w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej zawarły umowę na sprzedaż paliw i produktów będących w ofercie Stacji Paliw w P. ul. (...) oraz Stacji Paliw w D. ul. (...). Pozwana W. D. będąc żoną pozwanego, z którym posiada rozdzielność majątkową, poręczyła zobowiązania wynikające z tej umowy.

Jednocześnie, pozwani podnieśli, iż zgodnie z obowiązującą strony umową oraz przepisem art. 451 k.c. wpłaty dokonywane przez pozwanego powinny być księgowane na poczet zobowiązań najdawniej wymagalnych, podczas gdy powód żąda zapłaty zaległości także z 2014 roku w sytuacji, gdy pozwany dokonywał regularnych płatności w 2016 roku. Powód nie wskazał nawet w kierowanych do pozwanego wezwaniach do zapłaty konkretnych należności z poszczególnych faktur, które miałyby nie zostać opłacone. Tym samym roszczenie powoda, zdaniem pozwanych, wzbudza wątpliwości, co do jego zasadności.

W piśmie procesowym z dnia 17 lutego 2017 roku powód podtrzymał żądanie pozwu w całości. Jednocześnie potwierdził, że pozwany w dniu 30 czerwca 2016 roku wpłacił na jego rachunek kwotę 5.828,55 zł, wskazując, iż kwota ta stanowi płatność za fakturę (...), jednakże powód, kierując się zasadami wynikającymi z art. 451 k.c., zaksięgował tę wpłatę na zobowiązanie wcześniejsze, czyli na poczet zapłaty: faktury (...) w odniesieniu do kwoty 179,99 zł, faktury (...) w odniesieniu do kwoty 2.659,40 zł i faktury (...) w odniesieniu do kwoty 2.989,16 zł, czyli w części należności wynikającej z tej faktury.

Do pisma powód załączył informację o sposobie księgowania otrzymanych wpłat od pozwanych.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

W dniu 1 listopada 2014 roku powód prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) R. M. zawarł z pozwanym prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) umowę sprzedaży paliw i produktów będących w ofercie Stacji Paliw w P. przy ul. (...) oraz Stacji Paliw w D. przy ul. (...). Pozwana W. D., będąca żoną pozwanego, poręczyła solidarnie wszelkie płatności wynikające z tej umowy.

Zgodnie z postanowieniem par. 5 umowy należności za sprzedane produkty płatne były przelewem na wskazane konto bankowe powoda, przy czym za dzień zapłaty świadczenia pieniężnego dokonanej w formie przelewu bankowego przyjęto datę uznania rachunku powoda (pkt. 1). Powód udzielił pozwanemu kredytu kupieckiego w kwocie 11.000 zł (pkt. 2). Okres kredytowania każdorazowego zakupu ustalono na 21 dni (pkt. 3). W przypadku przekroczenia terminów płatności faktur, wpłaty dokonywane przez pozwanego na rzecz powoda miały być księgowane na poczet zobowiązań najdawniej wymagalnych (pkt. 5). Pozwany upoważnił powoda do wystawiania faktur VAT bez podpisu odbiorcy (pkt. 6).

Stosownie do treści postanowienia par. 9 pkt. 1 umowy, za opóźnienia w płatności przez pozwanego, powód mógł naliczać odsetki ustawowe.

Dowód: umowa z dnia 1 11 2014 roku k. 6-8 akt.

W okresie od 27 listopada 2014 roku do 25 maja 2015 roku powód sprzedał pozwanemu olej napędowy i inne produkty w związku. z czym wystawił pozwanemu faktury o numerach:

- (...)z dnia 30 listopada 2014 roku na kwotę 6.444,08 zł z terminem płatności do dnia 22 grudnia 2014 roku. Po dokonaniu w dniu 30 czerwca 2016 roku wpłaty na kwotę 5.828,55 zł zaliczono ją na poczet dwóch faktur z 2014 roku i częściowo na poczet faktury (...) -2.989,16 zł, a pozostało do zapłaty z tej faktury 3.454,92 zł.

―

(...)z dnia 7 grudnia 2014 roku na kwotę 8.902,16 zł z terminem płatności do dnia 28 grudnia 2014 roku,

―

(...)z dnia 14 grudnia 2014 roku na kwotę 9.310,82 zł z terminem płatności do dnia 4 stycznia 2015 roku,

―

(...)z dnia 8 lutego 2015 roku na kwotę 4.625,64 zł z terminem płatności do dnia 1 marca 2015 roku,

―

(...)z dnia 22 lutego 2015 roku na kwotę 4.057,43 zł z terminem płatności do dnia 15 marca 2015 roku,

―

(...) z dnia 15 marca 2015 roku na kwotę 6.547,45 zł z terminem płatności do dnia 5 kwietnia 2015 roku,

―

(...)z dnia 22 marca 2015 roku na kwotę 5.994,66 zł z terminem płatności do dnia 12 kwietnia 2015 roku,

―

(...)z dnia 29 marca 2015 roku na kwotę 5.828,55 zł z terminem płatności do dnia 19 kwietnia 2015 roku,

―

(...)z dnia 10 maja 2015 roku na kwotę 5.596,45 zł z terminem płatności do dnia 31 maja 2015 roku,

―

(...)z dnia 17 maja 2015 roku na kwotę 8.667,57 zł z terminem płatności do dnia 14 czerwca 2015 roku,

―

(...)z dnia 24 maja 22015 roku na kwotę 5.383,02 zł z terminem płatności do dnia 13 czerwca 2015 roku,

―

(...)z dnia 31 maja 2015 roku na kwotę 8.678,00 zł z terminem płatności do dnia 21 czerwca 2015 roku.

Dowód: faktury VAT k. 9-20, informacja o sposobie księgowania k. 93-93v, zapisy na koncie k. 94-95 akt.

Pozwany dokonując poszczególnych wpłat wskazywał numery faktur, do których dokonywał płatności.

Dokonując wpłaty w dniu 2 grudnia 2014 roku na kwotę 5.800,03 zł wskazał numery faktur z roku 2014 niższe niż numer (...) – faktura objęta żądaniem pozwu do kwoty 3.454,92 zł. Podobnie było, gdy chodzi o wpłatę kwoty 3.017,10 zł dokonaną dnia 18 grudnia 2014 roku.

Dowód: potwierdzenia wpłat k. 67, 73 akt.

W latach 2015 - 2016 pozwany uiścił na rzecz powoda następujące wpłaty:

- w dniu 18 lutego 2015 roku kwotę 6.988,52 zł, która została zaliczona, zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu, na poczet faktur: (...), (...) i (...);

- w dniu 2 czerwca 2015 roku kwotę 4.185,04 zł, która została zaliczona, zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu, na poczet faktur: (...), (...) i (...);

- w dniu 13 lipca 2015 roku kwotę 8.013,06 zł, która została zaliczona na poczet faktury (...), zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu;

- w dniu 13 lipca 2015 roku kwotę 2.764,92 zł, która została zaliczona na poczet faktury (...), zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu;

- w dniu 22 lipca 2015 roku kwotę 13.375,21 zł, która została zaliczona (zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu) na poczet faktur: (...) i (...);

- w dniu 30 lipca 2015 roku kwotę 7.849,35 zł, która została zaliczona, zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu, na poczet faktur: (...), (...) i (...);

- w dniu 3 sierpnia 2015 roku kwotę 602,92 zł, która została zaliczona na poczet faktury (...), zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu;

- w dniu 14 września 2015 roku kwotę 4.649,29 zł, która została zaliczona na poczet faktury (...), zgodnie ze wskazaniem w tytule przelewu.

Wpłaty dokonywane przez pozwanego w roku 2016 były zaliczane na poczet zobowiązań najdalej wymagalnych:

- w dniu 25 maja 2016 roku kwotę 100 zł zaliczono na poczet faktury (...);

- w dniu 30 czerwca 2016 roku kwotę 5.828,55 zł zaliczono na poczet faktur (...) oraz częściowo (...) -2.989,16 zł - część, pozostało 3.454,92 zł. W przelewie pozwany nie wskazał numeru faktury, do której dokonano wpłaty.

Dowód: potwierdzenia wpłat dokonanych w roku 2015 k. 68-72, potwierdzenie wpłaty z dnia 30 06 2016 roku k. 74, informacja o sposobie księgowania k. 93-93v, zapisy na koncie k. 94-95 akt.

Na dzień 31 grudnia 2016 roku pozwany nadal nie uiścił łącznie kwoty 77.046,67 zł tytułem zapłaty za sprzedane towary.

Dowód: zapisy na koncie k. 94-95, rozrachunki k. 96 akt.

Pismami z dnia 31 marca 2016 roku powód wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 82.975,22 zł za zakupione w 2014 i 2015 roku towary w terminie do 8 kwietnia 2016 roku.

Dowód: pisma z dnia 31 03 2016 roku k. 21-22, potwierdzenie nadania k. 23 akt.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dołączonych do akt dokumentów prywatnych w postaci kopii faktur VAT, potwierdzeń wpłat, umowy z dnia 1 listopada 2014 roku oraz rozrachunków i zestawień wpłat. Sąd uznał za wiarygodne zgromadzone w sprawie dokumenty prywatne. Nie budziły one wątpliwości Sądu, nie były też kwestionowane przez strony reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników. Dowód z tych dokumentów przeprowadzono na rozprawie w dniu 9 maja 2017 roku.

Na rozprawie w dniu 9 maja 2017 roku (adnotacja 00:05:24) Sąd oddalił wniosek pozwanych o zobowiązanie powoda do przedłożenia rejestru sprzedaży towarów na rzecz pozwanego za okres 2015-2016 oraz zestawienia otrzymanych od niego wpłat wraz z informacją o sposobie ich zaksięgowania oraz wniosek o dopuszczenie dowodu z tychże po ich wpływie do akt sprawy. Wniosek ten został oddalony, albowiem to na pozwanych ciążył obowiązek wykazania, iż zapłacili za faktury wskazane przez powoda w pozwie. Pozwany jako strona umowy sprzedaży dysponuje dokumentami w postaci wystawionych przez powoda faktur i dowodów wpłat, na podstawie których możliwym jest ustalenie w jaki sposób powinny zostać zaksięgowane dokonane przez pozwanego wpłaty. Poza tym to sam pozwany nie przestrzegał postanowień umowy wskazując faktury, do których dokonuje zapłaty, o czym będzie mowa niżej.

W ocenie Sądu, powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powód R. M. dochodził swojego roszczenia na podstawie umowy sprzedaży z dnia 1 listopada 2014 roku zawartej z pozwanym T. D., a poręczonej przez pozwaną W. D.. Powód wywodził, że pozwani nie uregulowali płatności wynikających ze wskazanych w pozwie faktur VAT.

Pozwani nie wskazali w sprzeciwie, aby wszystkie wystawione przez niego faktury zostały zapłacone. Sporną była natomiast kwestia sposobu zaliczania przez powoda wpłat dokonywanych przez pozwanego.

W umowie z dnia 1 listopada 2014 roku (par. 5 pkt. 5) strony umówiły się, że w przypadku przekroczenia terminów płatności faktur wpłaty dokonywane przez kupującego na rzecz sprzedającego będą księgowane na poczet zobowiązań najdawniej wymagalnych. Mimo takiego postanowienia umowy obie strony nie przestrzegały go. Pozwany dokonując wpłat wskazywał numery faktur, do których dokonuje zapłaty, a powód zaliczał dokonane wpłaty tak jak tego chciał pozwany. Potwierdzają to zarówno dowodowy wpłat złożone przez pozwanych przy sprzeciwie (k. 67-73) jak i informacja o sposobie księgowania otrzymanych wpłat złożona przez powoda (k. 93-93v). Zdaniem Sądu, taka praktyka jest dopuszczalna, mieści się w granicach swobody umów tak długo jak obie strony wyrażały na to zgodę. Dopiero przy dokonywaniu wpłat w roku 2016 w dniach 25 maja i 30 czerwca pozwany nie wskazał faktur, do których dokonywał zapłaty. Wówczas powód zgodnie z postanowieniem par. 5 pkt. 5 umowy zaliczył dokonane wpłaty na poczet zobowiązań najdawniej wymagalnych (k. 93v).

Zgodnie z przepisem art. 451 par. 1 k.c., dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Stosownie zaś do przepisu art. 451 par. 3 k.c., w braku oświadczenia dłużnika lub wierzyciela spełnione świadczenie zalicza się przede wszystkim na poczet długu wymagalnego, a jeżeli jest kilka długów wymagalnych - na poczet najdawniej wymagalnego.

Z regulacji umownej i przywołanych przepisów wynika, że sposób postępowania powoda, co do zaliczania dokonywanych przez pozwanego wpłat nie był nieprawidłowy, lecz był zgodny z wolą obu stron, a następnie, gdy pozwany nie określił tytułu płatności zgodny z umową. Jak już wyżej wskazano, a na podstawie przepisu art. 6 k.c. obowiązek ten ciążył na pozwanym, pozwany nie wykazał aby wskazane przez powoda w pozwie faktury zostały zapłacone.

Zgodnie z przepisem art. 535 par. 1 k.c., przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Zgodnie zaś z przepisem art. 471 k.c., dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Ze zsumowania kwot wskazanych w fakturach załączonych do pozwu i przy uwzględnieniu, że na poczet faktury (...) pozwanemu zaliczono kwotę 2.989,16 zł, a pozostała do zapłaty kwota 3.454,92 zł, należność główna na rzecz powoda to kwota 77.046,67 zł.

Pozwana W. D. poręczyła solidarnie wszelkie płatności wynikające z umowy zawartej między powodem i pozwanym. Zgodnie z przepisem art. 876 k.c., przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał (par. 1). Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie (par. 2). Zgodnie zaś z przepisem art. 879 par. 1 k.c., o zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny (art. 881 k.c.).

Ponieważ pozwany T. D. nie wywiązał się z zawartej z powodem umowy, a pozwana W. D. skutecznie poręczyła jego zobowiązania z tej umowy, w punkcie 1 wyroku zasądzono od pozwanych solidarnie kwotę 77.046,67 zł. O zasądzeniu tej kwoty orzeczono na podstawie przepisów art. 535 par. 1 k.c., art. 471 par. 1 k.c. oraz art. 876 par. 1 i 2 k.c. i art. 881 k.c.

W pozwie powód domagał się zasądzenia odsetek ustawowych za zwłokę od kwot wynikających z poszczególnych faktur. W postanowieniu par. 5 pkt. 3 umowy strony umówiły się, że okres kredytowania każdorazowego zakupu wynosił 21 dni. Z uwzględnieniem tego terminu powód wskazał terminy płatności na wystawionych fakturach. W przypadku faktury o numerze (...) z dnia 30 listopada 2014 roku na kwotę 6.444,08 zł z terminem płatności na dzień 22 grudnia 2014 roku, pozwany częściowo spełnił swoje zobowiązanie wynikające z tejże faktury w dniu 30 czerwca 2016 roku. Wobec tego termin wymagalności odsetek od pozostałej niezapłaconej, a objętej fakturą kwoty, Sąd ustalił zgodnie z żądaniem powoda.

Powód domagał się odsetek ustawowych za zwłokę. W postanowieniu par. 9 pkt. 1 umowy strony uzgodniły, że za opóźnienie w płatności sprzedający może naliczyć odsetki ustawowe. Kodeks Cywilny nie zna pojęcia odsetek ustawowych za zwłokę. Przepis art. 359 k.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2015 roku statuował istnienie odsetek umownych (wynikających z czynności prawnej) albo ustawowych. Obowiązujące od dnia 1 stycznia 2016 roku przepisy art. 359 k.c. i art. 481 k.c. statuują instytucję odsetek ustawowych, umownych oraz ustawowych za opóźnienie. O takim rozróżnieniu strony nie mogły wiedzieć zawierając umowę z dnia 1 listopada 2014 roku. Umowa stron, mimo że była wykonywana po dniu 1 stycznia 2016 roku nie została zmieniona. Strony nie wyraziły tym samym woli zmiany odsetek z ustawowych na wyższe odsetki ustawowe za opóźnienie. Zdaniem Sądu, świadczy to o woli stron pobierania nadal odsetek ustawowych, tak jak określono to w umowie.

Dlatego, Sąd w punkcie pierwszym wyroku zasądził odsetki ustawowe od kwot i w terminach wskazanych w pozwie. O zasądzeniu odsetek orzeczono na podstawie przepisów art. 359 par. 1 i 2 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie przepisów art. 108 par. 1 k.p.c. i art. 98 par. 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Skoro pozwani odpowiadali, co do zasady solidarnie Sąd obciążył ich solidarnie kosztami postępowania orzekając na podstawie przepisu art. 105 par. 2 k.p.c. O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2 wyroku.

Orzekając o kosztach postępowania zasądzono na rzecz powoda R. M. kwotę 3.853,00 zł. tytułem zwrotu opłaty od pozwu oraz kwotę 7.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustalonych w na podstawie przepisu par. 2 pkt. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015, poz. 1800).