Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. z urzędu przyznał M. A. emeryturę od dnia 6 grudnia 2016 roku tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona ukończyła 61 lat. Wskazano, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składki i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Wskazano, że emerytura wnioskodawczyni stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Wskazano, że kwota składki zaewidencjonowana na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 140.295,56 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 616.348,01 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 250,60 miesięcy. Podano, że wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej i wynosi 3.019,33 zł brutto. W związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem 6 grudnia 2016 roku. (decyzja – k. 425-428 plik II akt ZUS)

Wnioskodawczyni M. A. uznała powyższą decyzję za krzywdzącą i w dniu 10 stycznia 2017 roku złożyła odwołanie. Zakwestionowała wysokość emerytury, wskazując, że z decyzji nie wynika jej ogólny staż pracy, który wynosi 40 lat. Podniosła także, że organ rentowy błędnie przeliczył świadczenie, przyjmując błędnie wskaźnik „dalszego trwania życia”, bowiem w kapitale początkowym przyjęto 209 miesięcy, a w decyzji o ustaleniu emerytury 250,60 miesięcy. W jej ocenie wskazane byłoby także uwzględnienie w tym wskaźniku 241,70 miesięcy z uwagi na jej datę urodzenia w grudniu a nie w styczniu 1961 roku. Wskazała także, że zarówno kwota składek jak i kwota kapitału początkowego zostały zaniżone o około 20 %, a wysokość emerytury według jej obliczeń mieści się w przedziale od 3.529 zł do 3.623 zł brutto. W konkluzji wniosła o zweryfikowanie prawidłowości decyzji. (odwołanie – k. 2-3)

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 30 stycznia 2017 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że począwszy od dnia 6 grudnia 2016 roku wnioskodawczyni została mocą skarżonej decyzji ustalona emerytura. W odniesieniu do przedmiotowej sprawy średnie dalsze trwanie życia (badane na dzień ustalenia prawa do emerytury, a więc na dzień 6 grudnia 2016 roku) wynosi 250,60 miesięcy (jak dla osoby mającej osiągnięty wiek emerytalny 61 lat, zważywszy na datę urodzenia: 6 grudnia 1955 roku) – podstawa prawna: 26 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w związku z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 marca 2016 roku w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. z dnia 30 marca 2016 roku, poz. 291). Organ rentowy wyjaśnił jednocześnie, że tablice średniego dalszego trwania życia są ogłaszane corocznie, do dnia 31 marca w formie komunikatu Prezesa GUS. Stanowią one każdorazowo podstawę do obliczenia emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego. (odpowiedź na odwołanie – k. 4 – 4 odw.)

W piśmie procesowym z dnia 9 marca 2017 roku wnioskodawczyni poparła odwołanie, podnosząc, że w skarżonej decyzji ZUS zaniżył jej wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia, który wynosił 147,62 % oraz nieprawidłowo przyjęto średnie dalsze trwania życia, które wynosi 242,40 miesięcy ewentualnie 241,70 miesięcy bo wówczas ukończyła 61 lat. W jej ocenie wskazane w niekwestionowanych przez nią tablicach średniego dalszego trwania życia miesiące przyporządkowane poszczególnym latom (w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny) dotyczą miesiąca urodzenia ubezpieczonego.

(pismo – k. 11-12)

Na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 roku wnioskodawczyni ostatecznie wskazała, że kwestionuje to, że w zaskarżonej decyzji dalsze trwanie życia zostało przyjęte na poziomie 251,50 miesięcy podczas gdy winno być przyjęte na poziomie 242,40 miesięcy ewentualnie 241,70 miesięcy co spowodowało faktyczne obniżenie świadczenia. Wskazała, że pozostałych elementów decyzji nie kwestionuje. (stanowisko 00:02:40 - 00:05:05 - płyta CD k. 24)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni M. A. urodziła się w dniu (...). (okoliczność bezsporna)

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2002 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił M. A. wartość kapitału początkowego w oparciu o przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, to jest od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 137,36 %. Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 24 lata, 1 miesiąc (289 miesięcy) oraz okresy nieskładkowe w ilości: 2 lat, 10 miesięcy (34 miesiące). Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 zł x 91,65% (współczynnik proporcjonalny) = 268,54 zł

(289 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.677,01 zł (podstawa wymiaru) = 525,07 zł

(34 miesięcy nieskładkowych x 0,7%) : 12 x 1.677,01 zł (podstawa wymiaru) = 33,20 zł

RAZEM = 826,81 zł

826,81 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 172.803,29 zł (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r.).

(decyzja – k. 19-21 plik I akt ZUS)

Decyzją z dnia 19 kwietnia 2007 roku ZUS przyznał ubezpieczonej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy na stałe od dnia 28 marca 2007 roku, tj. od zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych tj. od stycznia 1991 roku do grudnia 2000 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 147,62 %. Wysokość świadczenia wyniosła 1.358,75 zł. (decyzja – k. 55 – 56 plik II akt ZUS)

Decyzjami z dnia 18 grudnia 2009 roku, 2 stycznia 2012 roku i 4 stycznia 2016 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonej rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy trwale od dnia 1 listopada 2009 roku, tj. od nabycia uprawnień do renty. (decyzje – k. 74 – 75, 148-149, 413-414 plik II akt ZUS)

Kolejnymi decyzjami ZUS przeliczał świadczenie wnioskodawczyni uwzględniając wnioskowane zmiany stażu pracy oraz dokonywał jego waloryzacji. (decyzje – plik II akta ZUS)

Ostatnio wysokość renty ubezpieczonej wynosiła 2.211,86 zł. (decyzja – k. 413-414 plik II akt ZUS)

Decyzją z dnia 9 grudnia 2016 roku ZUS ponownie ustalił M. A. wartość kapitału początkowego zgodnie z ustawą z dnia 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2013 r., poz. 960) oraz ustawą z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach Z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 552). Ustalony on został w oparciu o podstawę wymiaru kapitału początkowego (wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego) ustaloną w poprzedniej decyzji o ustaleniu kapitału początkowego. Do ustalenia wartości kapitału przyjęto okresy składkowe w ilości: 24 lata, 1 miesiąc i 22 dni (289 miesięcy) oraz okresy nieskładkowe w ilości: 2 lat, 10 miesięcy i 4 dni (34 miesiące). Wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku została wyliczona w następujący sposób:

293,01 zł x 91,65% (współczynnik proporcjonalny) = 268,54 zł

(289 miesięcy składkowych x 1,3%) : 12 x 1.677,01 zł (podstawa wymiaru) = 525,07 zł

(34 miesięcy nieskładkowych x 1,3%) : 12 x 1.677,01 zł (podstawa wymiaru) = 61,71 zł

RAZEM = 855,32 zł

855,32 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 178.761,88 zł (kapitał początkowy na dzień 1.01.1999 r.).

(decyzja – k. 28-29 plik I akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń faktycznych, odwołanie wnioskodawczyni jako niezasadne podlega oddaleniu.

W myśl art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r., poz. 887 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w ust. 1a i 1b, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.

Wiek emerytalny dla kobiet urodzonych w okresie od dnia 1 października 1955 r. do dnia 31 grudnia 1955 r. wynosi co najmniej 61 lat (art. 24 a ust. 1a pkt 13 ustawy).

Zgodnie z art.24a ust. 1 ustawy emeryturę, o której mowa w art. 24, przyznaje się z urzędu zamiast renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek uprawniający do tej emerytury oraz podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Emeryturę przyznaje się od dnia osiągnięcia przez rencistę wieku uprawniającego do emerytury, a w przypadku gdy wypłata renty z tytułu niezdolności do pracy była wstrzymana - od dnia, od którego podjęto jej wypłatę (ust. 2).

Emeryturę oblicza się zgodnie z art. 26, z uwzględnieniem ust. 4 i 5. (ust. 3).

Zgodnie z art. 25 ust. 1 w/w ustawy, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Zgodnie z treścią art. 26 ust.1 ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Ustęp 2 wskazanego przepisu stanowi, że wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.

Na mocy ust.3, średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

Ust.4 stanowi zaś, że Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2.

Stosownie do treści ust.5, tablice, o których mowa w ust. 4, są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

Ustęp 6 stanowi natomiast, że jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny, o którym mowa w art. 24 ust. 1a i 1b oraz w art. 27 ust. 2 i 3.

Zgodnie z art. 173 ust. 1 cytowanej ustawy, dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Ust.2 stanowi, że kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone, tj. zgodnie z art. 26 ust. 3.

Stosownie zaś do treści ust.3, wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.

Zgodnie z art.174 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12.

Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Z kolei art. 53 ust. 1 powołanej ustawy emerytalnej stanowi, że emerytura wynosi:

1)  24% kwoty bazowej, wynoszącej 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, w poprzednim roku kalendarzowym, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3)  po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Nadto przy obliczaniu emerytury okresy, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, ustala się z uwzględnieniem pełnych miesięcy (ust. 2).

Emeryturę, której podstawę wymiaru stanowi podstawa wymiaru świadczenia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 1 i ust. 2, oblicza się od tej samej kwoty bazowej, którą ostatnio przyjęto do ustalenia podstawy wymiaru, a następnie emeryturę podwyższa się w ramach waloryzacji przypadających do dnia nabycia uprawnień do emerytury (ust. 3).

Okoliczności stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy są bezsporne, a spór sprowadzał się do rozważań natury prawnej.

Niesporny stan faktyczny jest następujący: wnioskodawczyni (urodzona (...)) od dnia 28 marca 2007 roku pobierała rentę z tytułu częściowej a następnie całkowitej niezdolności do pracy na stałe. Następnie zaskarżoną decyzją z dnia 12 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu przyznał wnioskodawczyni emeryturę w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego od dnia 6 grudnia 2016 roku tj. od miesiąca, w którym ubezpieczona ukończyła 61 lat. Emeryturę tę organ rentowy przyznał na podstawie art.24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i obliczył jej wysokość zgodnie z art.26, wskazując, iż w związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje z dniem 6 grudnia 2016 roku. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła zatem kwota zwaloryzowanych składek i zwaloryzowanego kapitału początkowego, zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, która to kwota została podzielona przez średnie dalsze trwanie życia ustalone wspólnie dla kobiet i mężczyzn, liczone w miesiącach.

W odniesieniu do przedmiotowej sprawy średnie dalsze trwanie życia (badane na dzień ustalenia prawa do emerytury, a więc na 6 grudnia 2016 roku) wynosi 250,60 miesięcy i zostało opublikowane w tablicach zawartych w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 marca 2016 roku w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn (M.P. z dnia 30 marca 2016 roku, poz. 291).

W odwołaniu od decyzji ubezpieczona ostatecznie lata dalszego trwania życia przyjęte w decyzji o przyznaniu emerytury (250,60 miesięcy) jako sprzeczne z przyjętymi w decyzji o ustaleniu kapitału początkowego (209 miesięcy) oraz jako sprzeczne z odnoszącymi się w jej ocenie do jej miesiąca urodzenia wskazanymi w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 25 marca 2016 roku, wskazując, że wiek emerytalny 61 lat ukończyła w grudniu 2016 roku, w związku z czym winien mieć wobec niej zastosowanie wskaźnik dla 61 lat i 11 miesięcy - 242,40 miesięcy ewentualnie wskaźnik 62 lat i 0 miesięcy - 241,70 miesięcy.

W ocenie Sądu brak jest podstaw prawnych do kwestionowania przyjętego przez organ rentowy „średniego dalszego trwania życia”

Odwołująca myli bowiem dane tabelaryczne i pojęcie osób, dla których wiek emerytalny, zgodnie z art.24 cytowanej ustawy przypada na określony rok i miesiąc życia.

W przypadku wnioskodawczyni, zgodnie z art.24 ust.1a pkt 13 wiek ten wynosi co najmniej 61 lat. Zastosowanie ma zatem wskaźnik poziomy odpowiadający 61 latom i wskaźnik pionowy tabeli odpowiadający 0 miesiącom. Miesiące od 0 do 11 to nie miesiące kalendarzowe.

Z uwagi na powyższe rozważania nie zasługuje na uwzględnienie argumentacja ubezpieczonej polegająca na przyporządkowaniu wskaźnika średniego dalszego trwania życia do miesiąca jej urodzenia (grudnia).

Wymienione w Komunikacie Prezesa GUS miesiące dotyczą bowiem wieku przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego (wyrażonego w ukończonych latach i miesiącach) a nie miesiąca urodzenia w danym roku ubezpieczonego. Wiek emerytalny wnioskodawczyni jest niekwestionowany i wynosi 61 lat, a nie 61 lat i 11 miesięcy (średnie dalsze trwania życia w tym przypadku wynosi 242,40) czy 62 lata (średnie dalsze trwania życia w tym przypadku wynosi 241,70).

Średnie dalsze trwanie życia to wielkość statystyczna, która określa przeciętny okres, jaki zazwyczaj, statystycznie upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci ubezpieczonego. W gruncie rzeczy chodzi o ustalenie przewidywanego okresu pobierania przez daną osobę emerytury i – tym samym – równomiernego rozłożenia zgromadzonych składek i ewentualnie kapitału początkowego w ramach tego okresu. Rozumowanie wnioskodawczyni jest zatem błędne.

Wskazać zatem należy, iż organ rentowy prawidłowo przyjął „dalsze trwanie życia” ubezpieczonej w decyzji przyznającej jej emeryturę - 250,60 miesiąca.

W tym stanie rzeczy, uznając iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako niezasdadne.

K.P.