Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2017 r.

Sąd Rejonowy w Zgierzu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSR Katarzyna Balcerczyk

Protokolant:Marta Florczyk

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2017 roku w Zgierzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

z siedzibą w W.

przeciwko M. Z.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. Z. na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 2 927,90 zł (dwa tysiące dziewięćset dwadzieścia siedem złotych 90/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 września 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1317 zł (jeden tysiąc trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3. nadaje wyrokowi zaocznemu w pkt. 1 rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 146/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 września 2016 r. wniesionym do Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie (...) sp. z o.o. spółka komandytowo-akcyjna z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od M. Z. kwoty 2.992,90 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z tytułu umowy pożyczki z dnia 25 maja 2015 r. zawartej z (...) sp. z o.o. Powód wskazał, iż nabył wierzytelność dochodzoną niniejszym pozwem od pierwotnego wierzyciela.

(pozew – k. 2-10)

Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał rozpoznanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Zgierzu wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty.

(postanowienie – k. 12)

Pozwem wniesionym na urzędowym formularzu do tut. Sądu powód poparł żądanie.

(pisma- k. 14-19)

Na terminie rozprawy w dniu 29 maja 2017 r. strony oraz pełnomocnik powoda, pomimo prawidłowego powiadomienia, nie stawiły się.

(protokół rozprawy – k. 73)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany oraz (...) sp. z o.o. zawarli w dniu 25 maja 2015 roku umowę pożyczki w V..pl numer (...), na podstawie której pozwanemu została przyznana kwota 3.000 zł. Pozwany na podstawie tejże umowy zobowiązał się do zapłaty kwoty 420 złotych tytułem prowizji. Termin spłaty pożyczki wynosił 30 dni i upływał w dniu 24 czerwca 2015 roku.

(wydruki warunków umowy – k. 23)

W § 10 ust. 3 formularzu umowy pożyczki odnawialnej V..pl wskazano, iż w przypadku zaległości w spłacie, pożyczkobiorca może zostać zobowiązany do pokrycia następujących kosztów upominawczych i windykacyjnych: a. kosztów monitu telefonicznego-5 PLN za każdy monit telefoniczny, b. kosztów wysłania SMS- 2 PLN za każdy SMS, c. kosztów przygotowania i wysyłki wezwania do zapłaty w postaci listu poleconego- 15 PLN za każdy list, przy czym wezwanie do zapłaty w formie monitu listowanego, może nastąpić po upływie 15, 30, i 60 dni od upływiu terminu spłaty pożyczki.

(formularz umowy pożyczki – k. 26-28)

W dniu 25 maja 2016 r. (...) sp. z o.o. zawarła z (...) spółką z o.o. umowę spółki z. o o. spółki jawnej, w ramach której (...) sp. z o .o. zobowiązała się do wniesienia wkładu pieniężnego w kwocie 4000 złotych.

(poświadczona za zgodność kopia umowy – k . 35)

W dniu 30 maja 2016 r. uchwałą wspólników nr 1 spółki (...) sp. z o.o. sp. jawnej uchylono dotychczasowy § 5 umowy, nadając mu treść, zgodnie z którą (...) sp. z o.o. wniosła do spółki wkład niepieniężny w postaci pakietu wierzytelności o wartości nominalnej 26. 278. 150,59 złotych , w tym wierzytelność względem pozwanego z tytułu kapitału niespłaconej pożyczki, opłat za czynności windykacyjne oraz odsetek za opóźnienie od kwoty kapitału niespłaconej pożyczki i opłat za czynności windykacyjne.

(poświadczona za zgodność kopia umowy oraz załącznika – k . 30-34)

W dniu 30 maja 2016 roku (...) sp. z o.o. zawarła z (...) spółką z o.o. spółką jawną umowę sprzedaży wierzytelności, w tym wierzytelności względem pozwanego z tytułu prowizji oraz odsetek od prowizji od udzielonych pożyczek .

(poświadczona za zgodność kopia umowy oraz załącznika – k . 42-44)

W dniu 9 czerwca 2016 roku (...) spółka z o.o. spółka jawna zawarła z (...) sp. z o.o. spółką komandytowo- akcyjną z siedzibą w W. umowę zbycia ogółu praw i obowiązków wynikających z wcześniej nabytych wierzytelności, mocą której (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. nabyła m.in. wierzytelność wobec pozwanego.

(poświadczona za zgodność kopia umowy – k. 45-51)

Na mocy uchwały wspólników z dnia 20 września 2016 roku G. (...) sp. z. o o. spółka komandytowo akcyjna przekształciła się w (...) spółkę z o. o.

(odpis z KRS-k. 58-59)

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie przywołanych dowodów. Nie był on sporny.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Jak stanowi art. 339 § 1 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W tym wypadku przyjmuje się za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (§ 2). Zgodnie z art. 340 k.p.c. wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.

Zgodnie z tym przepisem sąd - jeżeli nie ma uzasadnionych wątpliwości - zobligowany jest do uznania podanej przez powoda podstawy faktycznej (tj. twierdzeń powoda o okolicznościach faktycznych) za zgodną z prawdą bez przeprowadzania postępowania dowodowego. W niniejszej sprawie spełnione zostały przesłanki dla wydania wyroku zaocznego, jednak analiza zgromadzonego materiału dowodowego nie pozwala ma uwzględnienie powództwa w całości. Zasługuje ono jednak na uwzględnienie w przeważającej części .

Stosownie do art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Taką umowę zawarły strony. Zgodnie z art. 720 § 2 k. c. (w brzmieniu sprzed 8 września 2016 roku) umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Taką umowę zawarły strony. Powód załączył do pozwu poświadczoną za zgodność kserokopię umowy pożyczki, z której wynika dochodzone roszczenie, czym udowodnił istnienie zobowiązania strony pozwanej. Pozwany nie kwestionował zarówno faktu zawarcia umowy pożyczki, jak również wysokości pozostałej spłaty.

Powód nie udowodnił jednak roszczenia w zakresie opłat za czynności windykacyjne. Nie wiadomo jakie konkretnie czynności złożyły się na dochodzoną pozwem kwotę 65 złotych, brak jakiegokolwiek dowodu, aby ich dokonano. Niezależnie od nieudowodnienia, wysokość opłat za czynności windykacyjne budzi wątpliwości sądu.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, przy czym jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. (§ 2). § 3 cytowanego przepisu stanowi zaś, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Klauzulą niedozwoloną jest zatem postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego), które spełnia (łącznie) wszystkie przesłanki określone w przepisie art. 385 ¹ k.c. tj:

1) nie jest postanowieniem uzgodnionym indywidualnie;

2) nie jest postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron;

3) kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

W niniejszej sprawie bezspornym było, że powód zawierając masowo pożyczki z konsumentami posługuje się wzorcem umownym, na którego wpływ nie mają oni rzeczywistego wpływu. Tym samym spełniona w sprawie jest podstawowa przesłanka, warunkująca sądową kontrolę zgodności postanowień umownych z dobrymi obyczajami, a także pod kątem rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Zapisy wiążącej strony umowy nie stanowią jednocześnie postanowień w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron. Do takich postanowień przy umowach nazwanych, a do takich należy umowa pożyczki, należą niewątpliwie ich essentialia negotii. Także w umowach nienazwanych, postanowienia określające elementy konstytutywne dla danego typu czynności, pozwalające na jej identyfikację, uznać trzeba za postanowienia określające główne świadczenia stron. Do postanowień takich nie należą zapisy dotyczące obowiązku zapłaty dodatkowych opłat i prowizji (por. wyrok z dnia 30 września 2002 r. (XVII Amc 47/01, Dz. Urz. UOKiK z 2003 r. Nr 1, poz. 244) Sądu Antymonopolowego, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 2004 r. ( I CK 472/03, Pr. Bank. 2004, nr 11, s. 21).

W piśmiennictwie oraz judykaturze dominuje pogląd, że klauzula dobrych obyczajów, nakazuje dokonać oceny w świetle norm pozaprawnych, przy czym chodzi o normy moralne i obyczajowe, powszechnie akceptowane albo znajdujące szczególne uznanie w określonej sferze działań, na przykład w obrocie profesjonalnym, w określonej branży, w stosunkach z konsumentem itp. Nie można abstrahować od ich treściowego i funkcjonalnego podobieństwa do zasad współżycia społecznego. Raczej jednak nie należy utożsamiać tych pojęć, gdyż zabieg taki stwarza więcej problemów interpretacyjnych, niż rozwiązuje. Stąd sprzeczność postanowień umowy z dobrymi obyczajami nie musi oznaczać nieważności umowy ( art. 58 § 2 k.c.).

W stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do takich wartości jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Im powinny odpowiadać zachowania stron stosunku, także w fazie przedumownej. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. Tak w szczególności kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy. (por. wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 r. ( I CK 297/05, Wokanda 2006, nr 7–8, s. 18). Dla uznania klauzuli za niedozwoloną, zgodnie z przepisem art. 385 ¹ § 1 k.c., poza kształtowaniem praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, musi ona rażąco naruszać jego interesy. Nie jest więc wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta). Należy uwzględnić nie tylko interesy o wymiarze ekonomicznym, ale inne, zasługujące na ochronę dobra konsumenta, jak jego zdrowie, czas, dezorganizacja zajęć, prywatność, poczucie godności osobistej czy satysfakcja z zawarcia umowy o określonej treści.

Przyjmuje się, że postanowienia umowy rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. ( I CK 832/04, Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) SN stwierdził, że „rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym.

Ocena stopnia naruszenia powinna być dokonywana z uwzględnieniem kryteriów przedmiotowych (np. dotyczących wielkości świadczeń), jak i podmiotowych (np. profesjonalista-lider w branży, konsument-senior). Zwraca się szczególną uwagę na niedopuszczalność poprzestania na ocenie formalnej (np. wielkości świadczeń), ponieważ dla ustalenia rzeczywistej dysproporcji praw i obowiązków należy dokonać jej materialnej oceny, a więc w odniesieniu do strony stosunku (por. M. Bednarek (w:) System prawa prywatnego, t. 5, s. 769; K. Kohutek, Kontrola treści ogólnych warunków umów bankowych na tle nowelizacji kodeksu cywilnego w dziedzinie ochrony konsumenta, Pr. Bank. 2000, nr 12, s. 32–33).

W ocenie sądu zapisy umowy, przewidujące zapłatę 15 złotych za wysłanie jednego monitu listownego czy 5 złotych za monit telefoniczny, rażąco odbiegają od rzeczywistych kosztów tychże czynności i nie mają żadnego innego celu poza chęcią nieuzasadnionego wzbogacenia się kosztem pożyczkobiorcy. Postanowienia umowy przewidujące te koszty w ocenie sądu zmierzają także do obejścia przepisów dotyczących odsetek maksymalnych, i z mocy art. 58 § 1 k.c, są nieważne.

W konsekwencji powyższego, sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.927,90 złote, na którą składa się kwota 2.698,20 złotych stanowiąca sumę niespłaconej pożyczki oraz 229,70 złote tytułem odsetek umownych, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

O obowiązku zapłaty odsetek Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i § 2 k.c. zasądzając odsetki zgodnie z żądaniem powoda.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c. Powód wygrał proces w 97%, a zatem ulegając jedynie nieznacznie, i dlatego też sąd obciążył pozwanego kosztami w całości. Na koszty te złożyło się: 1200 złotych wynagrodzenia występującego w sprawie pełnomocnika będącego radcą prawnym (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U z 2015 roku, poz. 1800 ze zm.), 100 złotych opłaty sądowej od pozwu oraz 17 złotych opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Zgodnie z art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny. Mając powyższe na względzie, Sąd nadał wyrokowi w pkt 1 rygor natychmiastowej wykonalności.