Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 483/13

POSTANOWIENIE

Dnia 20 sierpnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący

SSO Grzegorz Ślęzak (spr.)

Sędziowie

SSO Arkadiusz Lisiecki

SSO Stanisław Łęgosz

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2013 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku G. W.i A. W.

z udziałem I. K., J. K. (1), Z. Ś., E. P., Z. C., P. M., E. S., R. C., S. M. i I. M.

o wpis udziałów we współwłasności w dziale II księgi wieczystej nr (...)

na skutek apelacji wnioskodawców

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 20 maja 2013 r., sygn. akt DZ KW(...)

postanawia: oddalić apelację.

Zarządzenie:

Odpis Postanowienia doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawców oraz uczestnikom – z pouczeniem o środku zaskarżenia.

20.08.2013r.

Sygn. akt II Ca 483/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 20 maja 2013 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z wniosku G.i A.małż. W.z udziałem I. K., Z. Ś., S. M., E. S., P. M., Z. C., R. C., E. P., J. K. (1)oraz I. M.o wpis udziałów we współwłasności w dziale II księgi wieczystej nr (...)na skutek skargi G.i A.małż. W.na postanowienie referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 18 kwietnia 2013 roku, wydanego w sprawie VI Dz.Kw.(...)postanowił oddalić wniosek.

Podstawę powyższego postanowienia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 18 marca 2013 r. do Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim Wydziału VI Ksiąg Wieczystych wpłynął wniosek G.i A.małż. W.o wpis na ich rzecz w dziale II księgi wieczystej nr (...)udziału we współwłasności nieruchomości, wynoszącego 13/1920 części, w miejsce I. M.. Jako uzasadnienie wniosku wnioskodawcy wskazali, iż na podstawie aktów notarialnych - umów sprzedaży, znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...)((...)) nabyli wszystkie udziały we współwłasności przedmiotowej nieruchomości od wszystkich następców prawnych osób, które stały się współwłaścicielami tejże nieruchomości na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Powiatowego w P.Tryb. z dn. 24.03.1958 r. sygn. akt I Ns 718/57 (k. 160), a zgodnie z jego treścią I. M.została w całości spłacona przez pozostałych współwłaścicieli.

W dacie złożenia tego wniosku księga wieczysta nr (...)prowadzona była dla nieruchomości położonej w P.Tryb. o pow. 0,2188 ha, oznaczonej jako działka nr (...). W dziale I SP wpisów nie było. W dziale II jako współwłaściciele ujawnieni byli w udziałach: w 13/1920 I. M.(poz. 2), oraz w 4054/6144, 1061/36864, 2122/36864, 2122/36864, 1061/36864, 9874/6144G.i A.małż. (...)na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej (poz. 15-20). Dział III wpisów nie zawierał. W dziale IV ujawnione były 3 hipoteki przymusowe zwykłe na rzecz Skarbu Państwa.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2013 roku, wydanym w sprawie VI Dz.Kw. (...)referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. oddalił powyższy wniosek.

Sąd w osobie referendarza sądowego ustalił, co następuje:

Zgodnie z treścią postanowienia Sądu Powiatowego w P. (...). o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dnia 24.03.1958 r., wydanego w sprawie I Ns 718/57 (k. 160), nieruchomość objęta księga wieczystą nr (...), o pow. 2352 ha, wraz z budynkami została przyznana na współwłasność H. B., S. M., M. K. (1), Z. M.i S.- F. M.(a na rzecz I. M.Sąd zasądził kwotę 15.625 zł od w/w współwłaścicieli).

Wpis udziału w prawie współwłasności w wysokości (...)na rzecz I. M.nastąpił w dniu 24.05.2012 r. Jako podstawę wpisu wskazano: postanowienia Sądu Powiatowego w P. (...). o stwierdzeniu praw do spadku po W. M.z dn. 3.08.1955 r. Ns 213/55 (k. 84), umowę przeniesienia własności z dn. 15.09.2005 r. ((...)), warunkową umowę sprzedaży z dn. 25.03.2005 r. (k. 130-131), umowę przeniesienia własności z dn. 17.10.2005 r. ((...)k. 138-140), warunkową umowę sprzedaży z dn. 20.09.2005 r. (k. 141-143), postanowienie Sądu Powiatowego w P. (...). o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dn. 24.03.1958 r. sygn. I Ns 718/57 (k. 160), skargę E. K.-P.z dn. 2.05.2012 r. (k. 217) oraz pismo J. K.z dn. 10.05.2012 r. (k. 218-219), a także zawiadomienie o wpisie Dz. Kw. (...)z dn. 1.04.2009 r. k. 167-168. Wpis ten nie został zaskarżony (i uprawomocnił się w dniu 26.06.2012 r.).

Z kolei G.i A.małż. (...)na podstawie umów sprzedaży znajdujących się w aktach księgi wieczystej nr (...)(akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 31.10.2012 r. rep. (...)- karta akt nr 258-262, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 20.11.2012 r. rep. (...)- karta akt nr 266-270, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 21.11.2012 r. rep. (...)- karta akt nr 279-283, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 22.11.2012 r. rep. (...)- karta akt nr 289-292, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 18.01.2013 r. rep. (...)- karta akt 305-309) nabyli od współwłaścicieli nieruchomości (tj. osób, które stały się współwłaścicielami tejże nieruchomości na podstawie prawomocnego postanowienia Sądu Powiatowego w P. (...) z dn. 24.03.1958 r. o dziale spadku i zniesieniu współwłasności sygn. akt I Ns 718/57) lub ich następców prawnych następujące udziały:

-

od E. S.- udział 1061/36864,

-

od M. S.- udział 4054/6144,

-

od E. S.- udział 2122/36864,

-

od P. M.- udział 2122/36864,

-

od Z. C.- udział 1061/36864,

-

od E. P.udział 4937/61440,

-

od J. K. (1)udział 4937/61440.

Wpis udziałów w prawie współwłasności na rzecz G.i A.małż. W.na podstawie w/w umów sprzedaży nastąpił odpowiednio w dniach: 6.11.2012 r. (wpis w udziałach 1061/36864 i 4054/6144), 22.11.2012 r. (wpis w udziale 2122/36864)., 13.12.2012 r. (wpis w udziale 2122/36864), 14.12.2012 r. (wpis w udziale 1061/36864), 23.01.2013 r. (wpis w udziale 9874/6144). Wpisy te nie zostały zaskarżone.

Mając na uwadze powyższe ustalenia referendarz doszedł do przekonania, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Jako podstawę jego oddalenia wskazał art. 626 2 § 3, 626 8 § 2, 626 9 k.p.c. oraz art. 31 u.k.w.h.

Jego zdaniem, wnioskodawcy żądając wpisu na swoją rzecz udziału 13/1920, należącego do I. M., nie dołączyli dokumentu stwierdzającego nabycie przez nich wszystkich udziałów w przedmiotowej nieruchomości.

Podkreślił, że zgodnie z treścią powołanych przez nich we wniosku umów k sprzedaży oraz zgodnie z treścią księgi wieczystej, mocą 5 umów sprzedaży (akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 31.10.2012 r. rep.(...)- karta akt nr 258-262, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 20.11.2012 r. (...)- karta akt nr 266-270, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 21.11.2012 r. rep. (...)- karta akt nr 279-283, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 22.11.2012 r. rep. (...)- karta akt nr 289-292, akt notarialny „Umowa sprzedaży" z dn. 18.01.2013 r. rep. (...)- karta akt nr 305-309) nabyli jedynie udziały we współwłasności nieruchomości, objętej księgą wieczystą nr (...), w łącznej wysokości 183072/184320.

Stwierdził, że mimo, iż wnioskodawcy (zgodnie z ich twierdzeniem) nabyli od osób ujawnionych w księdze wieczystej (na podstawie, wyżej opisanego, postanowienia Sądu Powiatowego w P. (...). o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dn. 24.03.1958 r. sygn. I Ns 718/57) oraz od ich następców prawnych -wszystkie udziały tych osób, jakie były ujawnione w księdze wieczystej, G.i A.małż. W.nie stali się jednak właścicielami stu procent tychże udziałów. Udziały zbywców, ujawnione w księdze wieczystej i w takiej wysokości zbyte na j rzecz wnioskodawców - nie dają bowiem jedności. Zatem G.i A.małżW.nie są współwłaścicielami nieruchomości w pozostałym udziale 1248/184320 (co równa się udziałowi I. M., wynoszącemu 13/1920 części tej nieruchomości).

Podniósł też, że wprawdzie, zgodnie z treścią postanowienia Sądu Powiatowego w P. (...). o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dn. 24.03.1958 r. sygn. I Ns 718/57, I. M.przestała być właścicielką nieruchomości, objętej księga wieczysta nr (...), to jednak wpis udziału w prawie współwłasności na jej rzecz jest prawomocny -nie został zaskarżony, a w niniejszej sprawie nie złożono nowych dokumentów w postaci orzeczenia sądu lub innego dokumentu wykazującego niezgodność między treścią księgi wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym.

W konkluzji uznał, że skoro wnioskodawcy nabyli w wyniku umów sprzedaży wyłącznie (...) udziałów we współwłasności nieruchomości, objętej księgą wieczystą nr (...), to brak jest podstaw do dokonania wpisu na ich rzecz prawa własności tej nieruchomości w całości.

Skargę od powyższego postanowienia referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. wnieśli wnioskodawcy, za pośrednictwem swojego pełnomocnika. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucili naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia sprawy - art. 626 9 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o wpis udziałów w prawie własności w sytuacji, w której istniały podstawy dla dokonania takiego wpisu, a to z uwagi na znajdujące się w aktach księgi wieczystej postanowienie Sądu Powiatowego w P.o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dnia 24 marca 1958 roku (sygn. akt I Ns 718/57), na które to postanowienie wnioskodawcy powoływali się w treści swojego wniosku, w konsekwencji wnosili o wpisanie ich w udziale wynoszącym 13/1920 części na prawach ustawowej majątkowej małżeńskiej, jako współwłaścicieli nieruchomości oznaczonej numerem działki (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), w miejsce I. M..

W uzasadnieniu skargi podnieśli, iż w aktach w/w księgi wieczystej (k. 160) znajduje się prawomocne postanowienie Sądu Powiatowego w P. o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dnia 24 marca 1958 roku (sygn. akt I Ns 718/57), z którego to postanowienia jednoznacznie wynika, iż I. M. została w całości spłacona przez pozostałych współwłaścicieli i nie posiada już udziału we własności nieruchomości.

To właśnie postanowienie jest, zdaniem skarżących, podstawą do dokonania wpisu zgodnego z ich żądaniem.

Fakt, iż I. M. widnieje nadal jako współwłaściciel nieruchomości wynika jedynie z braku wykreślenia jej osoby jako współwłaściciela (i wpisania jej następców prawnych w jej udziale, od których wnioskodawcy nabyli własność przedmiotowej nieruchomości).

Stan księgi wieczystej, istniejący po 1958 roku, wynika li tylko z popełnionej omyłki (swoistym pominięciu postanowienia Sądu Powiatowego) stąd też, z uwagi na udokumentowanie przez wnioskodawców pełnego prawa własności nieruchomości, zasadne jest dokonanie wpisu, zgodnie z ich żądaniem, a niesłuszne, jak również sprzeczne z zasadami ekonomiki procesowej (z uwagi na czasochłonność, kosztowność takiego postępowania), jest odsyłanie wnioskodawców na drogę postępowania procesowego.

Na poparcie powyższego stanowiska przywołali treść postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2005 roku ( III CK 233/04), zgodnie z którym „ również zbadanie przez sąd prowadzący księgę wieczystą decyzji znajdującej się w aktach tej księgi dla dokonania oceny, czy powołany we wniosku dokument stanowi podstawę wpisu, nie narusza przepisu art. 626 8 § 2 k.p.c., skoro nie wymaga od sędziego rozpoznającego wniosek, podejmowania żadnych dodatkowych czynności".

Sąd Rejonowy zważył, iż skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 3 u.k.w.h, domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym a prawo wykreślone nie istnieje. W myśl zaś art. 34 zd. 2 u.k.w.h., do ujawnienia właściciela wystarcza, aby następstwo prawne po osobie wpisanej jako właściciel zostało wykazane odpowiednimi dokumentami.

Zgodzić należy się ze stanowiskiem referendarza sądowego, zawartym w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, iż wnioskodawcy nie wykazali swojego następstwa prawnego po wpisanej, obok nich, w dziale II księgi wieczystej, jako współwłaścicielce w 13/1920 części - I. M..

Bezsporne jest w sprawie niniejszej, iż prawo wnioskodawców do nieruchomości, objętej księgą wieczystą nr (...), jest pochodne od praw uczestników postępowania.

Niekwestyjne jest również, iż postanowieniem Sądu Powiatowego w P. (...). o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dnia 24.03.1958 roku, wydanego w sprawie I Ns 718/57; k.160 nieruchomość powyższa została przyznana na współwłasność w częściach równych (czyli po 1/5 części) H. A.z M. B., S. M., M. K. (1), Z. M.i S. M.oraz od tych osób solidarnie została zasądzona na rzecz I. M.spłata w kwocie 15.625,00 złotych. Problem jednak podlega na tym, że na podstawie powyższego postanowienia nie zostały ujawnione, w dziale II księgi wieczystej nr (...), osoby wymienione w tymże postanowieniu. A skoro tak, to zgodnie z powołanym wyżej domniemaniem jawności materialnej ksiąg wieczystych, za właścicieli tej nieruchomości uchodzili ci, którzy byli wpisani w tej księdze jako jej współwłaściciele i w takich udziałach, na jakie wskazywały wpisy w tej księdze. Mało tego, obrót przez współwłaścicieli tą nieruchomością odbywał się również udziałami, jakie wynikały z księgi wieczystej, a nie z postanowienia z 1958 roku, opisanego wyżej, z wyłączeniem zbycia przez spadkobierców M. K., którzy ujawnili w księdze wieczystej swoje prawa spadkowe po w/w osobie, z uwzględnieniem treści tego ostatniego postanowienia [por. np. warunkową umowę sprzedaży udziałów (łącznie (...)a nie 0,4) w przedmiotowej nieruchomości przez Z. Ś.i S. W. K.z dnia 20.09.2005 roku, sporządzoną w Kancelarii Notarialnej w P. (...)przed not. M. K.za numerem rep. (...)– karty akt nr 141-143 i umowę przeniesienia własności tych udziałów, sporządzoną w tejże kancelarii, przed tymże notariuszem dnia 17.10.2005 roku, za numerem rep.(...)– karty akt nr 138-140. Dlatego też nabyte w ten sposób przez wnioskodawców udziały, wskazane precyzyjnie w umowach sprzedaży, nie dają całości.

Brak natomiast podstaw do ujawnienia ich w księdze wieczystej na podstawie samego postanowienia z 1958 roku albowiem nie wynika z niego ich uprawnienie do przedmiotowej nieruchomości. Poza tym, na podkreślenie zasługuje również fakt, iż w powołanych we wniosku umowach sprzedaży wskazywana była I. M., jako współwłaścicielka nieruchomości, objętej księgą wieczystą nr (...), w 13/1920 częściach i nie dokonywał się obrót jej udziałem, tylko udziałem, jaki zbywcy przysługiwał do nieruchomości według wpisów w dziale II w/w księgi wieczystej.

Dlatego też, w świetle tego, co zostało powiedziane wyżej, brak jest podstaw do uwzględnienia skargi i wniosku.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 398 22 § 2 i 3 k.p.c. w zw. z treścią art. 626 9 k.p.c. oraz w/w przepisów orzeczono jak w sentencji postanowienia.

Powyższe postanowienie zaskarżyli wnioskodawcy.

Apelacja zaskarżonemu orzeczeniu zarzuca:

a)  naruszenie prawa materialnego - art. 34 zd. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1361 j.t.) - poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w postaci odmowy dokonania wpisu udziałów w prawie własności nieruchomości pomimo wykazania przez wnioskodawców następstwa prawnego po osobie wpisanej jako właściciel dokumentami w postaci: znajdującego się w aktach księgi wieczystej postanowienia Sądu Powiatowego w Piotrkowie Trybunalskim o dziale spadku i zniesieniu współwłasności dnia 24 marca 1958 roku (I Ns 718/57) oraz umowami sprzedaży udziałów we własności nieruchomości,

b)  naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia sprawy - art. 6269 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o wpis udziałów w prawie własności w sytuacji, w której istniały podstawy dla dokonania takiego wpisu, a to z uwagi na znajdujące się w aktach księgi wieczystej postanowienie Sądu Powiatowego w Piotrkowie Trybunalskim o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dnia 24 marca 1958 roku (I Ns 718/57), na które to postanowienie wnioskodawcy powoływali się w treści swojego wniosku,

Apelujący wnosili o:

a)  zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wpisanie w udziale wynoszącym (...)części w miejsce I. A. J.i G. M.małż.W.na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej jako współwłaścicieli nieruchomości oznaczonej nr działki (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...),

b)  względnie - uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Piotrkowie Trybunalskim do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna albowiem podniesione w niej zarzuty obrazy przepisów art. 34 zd. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece oraz art. 626 9 kpc nie są trafne.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, iż treść księgi wieczystej oraz załączone do wniosku dokumenty jak i dokumenty znajdujące się w aktach księgi wieczystej na które powołują się apelujący – w tym postanowienie Sądu Powiatowego w P. (...) o dziale spadku i zniesieniu współwłasności z dnia 24.III.1958 (I Ns 718/57) – nie pozwalają na ujawnienie w dziale II-im tejże księgi wnioskodawców jako współwłaścicieli nieruchomości w 13/1920 częściach w miejsce prawomocnie wpisanej w tej księdze współwłaścicielki I. M.w takiej samej części.

Wnioskodawcy nie wykazali – jak trafnie podnosi Sąd I instancji stwierdzonego właściwym dokumentem w rozumieniu art. 34 ustawy o księgach wieczystych i hipotece przejścia udziału we współwłasności z ujawnionej w księdze wieczystej współwłaścicielki I. M. na ich rzecz.

Stanowisko apelujących zmierza natomiast do wykazania, że wykazanie takiego przejścia nie jest konieczne, bo w świetle postanowienia Sądu Powiatowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 24.III.1958 roku w sprawie I Ns 718/57 I. M.przestała być współwłaścicielką nieruchomości i błędnie ujawniona została w księdze wieczystej jako jej współwłaścicielka w 13/1920 częściach na podstawie wcześniejszego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.

W istocie więc apelacja usiłuje wywołać kontrolę prawidłowości poprzedniego wpisu prawa własności na rzecz I. M., który to wpis jest prawomocnym orzeczeniem sądowym nie podlegającym kontroli sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym.

Powołane w apelacji jak i wcześniej w skardze na orzeczenie referendarza sądowego orzecznictwo Sądu Najwyższego pozwala na kontrolę załączonych do wniosku wieczystoksięgowego dokumentów i ograniczoną kontrolę decyzji administracyjnych ale nie otwiera drogi do kontroli merytorycznej orzeczeń sądowych, a do takich należy m.in. wpis w postępowaniu wieczystoksięgowym (art. 626 8 § 6 kpc.).

Zgodnie z art. 626 8 § 2 kpc. rozpoznając wniosek o wpis Sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej.

Do kognicji sądu wieczystoksięgowego nie należy natomiast rozstrzyganie sporu o własność, kontrola prawomocnych orzeczeń sądowych – w tym wcześniejszych prawomocnych wpisów – jak też usuwanie niezgodności aktualnej treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Powyższe kwestie mogą być rozstrzygnięte wyłącznie w procesie wywołanym powództwem opartym na art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Słusznie zatem Sąd Rejonowy – w świetle powyższych okoliczności – uznał, iż istnieją przeszkody w rozumieniu art. 626 9 kpc. do dokonania wnioskowanego wpisu i prawidłowo przedmiotowy wniosek wieczystoksięgowy oddalił.

Dlatego też, apelacja jako nieuzasadniona podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

Na oryginale właściwe podpisy