Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Andrzej Dyrda (spr.)

Sędzia SO Anna Hajda

Sędzia SR del. Maryla Majewska – Lewandowska

Protokolant Iwona Reterska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2017 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Jawnej B. w Z.

przeciwko D. B. i R. B. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 13 września 2016 r., sygn. akt I C 439/14

oraz zażalenia pozwanych

na rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 13 września 2016 r., sygn. akt I C 439/14

I.1. z zażalenia pozwanych zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że:

a)  zasądza od powódki na rzecz pozwanej D. B. kwotę 317 zł (trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu,

b)  zasądza od powódki na rzecz pozwanego R. B. (1) kwotę 317 zł (trzysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

2. oddala zażalenie w pozostałym zakresie;

II. oddala apelację;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej D. B. kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego,

IV.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego R. B. (1) kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

SSR del. Maryla Majewska – Lewandowska SSO Andrzej Dyrda SSO Anna Hajda

UZASADNIENIE

(...) Spółka Jawna B. w Z. po ostatecznym sprecyzowaniu żądania domagała się zasądzenia od pozwanych D. B. i R. B. (2) kwoty 4 000 zł w częściach równych z ustawowymi odsetkami od 25 listopada 2013r. do dnia zapłaty oraz orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych tytułem bezprawnego użytkowania powierzchni – składowania materiałów budowlanych na nieruchomości przy ul. (...) w Z. w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 31 sierpnia 2013 r.

Pozwani D. B. i R. B. (2) wnosili o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz każdego z pozwanych odrębnie zawrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych powiększonych o kwotę 34 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Pozwani przyznawali, że w 2008 r. przywozili na teren aktualnej siedziby powoda, za jego wiedzą i zgodą materiały budowlane w postaci studzienek kanalizacyjnych oraz niewielkiej ilości drewna, a które zostały wywiezione z terenu powoda w 2010 r. Nadto podnosili zarzut przedawnienia w zakresie roszczeń co do lat 2008-2010 jak również kwestionowali wysokość dochodzonej kwoty wskazując na ją arbitralność.

Sąd Rejonowy w Zabrzu wyrokiem z dnia 13 września 2016r. oddalił powództwo oraz zasądził od powódki na rzecz solidarnie pozwanych kwotę 634 zł tytułem zwrotu i kosztów procesu, a nadto nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zabrzu kwotę 354,10 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że powódka jest właścicielką nieruchomości gruntowej położonej w Z. przy ulicy (...).

Na nieruchomości powódki składowane są materiały budowlane, które zostały tam przywiezione z budowy R. B. (1) w 2009 lub 2010 r. Z materiałów tych część drzewa została wywieziona i przekazana potrzebującym poszkodowanym w 2010r.

Pismem z dnia 28 stycznia 2013 r. powódka prosiła o usunięcie materiałów budowlanych składowanych bezumownie na terenie firmy, wskazując, że w przypadku nie wykonania wezwania będzie naliczać opłatę za bezumowne składowanie w wysokości 500 zł miesięcznie. Pismo doręczono pozwanym 4 lutego 2013 r.

W odpowiedzi pozwani pismem z dnia 15 lutego 2013 r. wskazywali, że obciążanie ich kosztami bezumownego składowania nie znajduje podstaw w faktach i przepisach prawa.

Pismem z dnia 15 kwietnia 2013 r. powódka ponowiła wezwanie o treści odpowiadającej wcześniejszemu.

Powódka w dniu 28 sierpnia 2013 r. wystawiła notę obciążeniową na kwotę 4 000 zł tytułem bezprawnego użytkowania powierzchni – składowania materiałów budowlanych na nieruchomości przy ul. (...) w Z. w okresie od 1 stycznia 2013 r. do 31 sierpnia 2013 r. tj. 8x500 zł. Jako datę płatności wskazano 15 września 2013 r. Notę doręczono adresatom 2 września 2013 r.

Pismem z dnia 28 października 2013 r. pełnomocnik powódki wezwał pozwanych do zapłaty wskazanej kwoty za bezumowne korzystanie z nieruchomości oraz usunięcia materiałów budowlanych.

W odpowiedzi pozwani kwestionowali podstawę wystawienia noty, podnosząc, że na nieruchomości nie posiadają żadnych przedmiotów, które stanowiłyby ich własność.

W dniu 29 listopada 2013 r. pełnomocnik powódki kolejny raz wezwał pozwanych do uregulowania należności za przechowywanie wskazanych w piśmie przedmiotów.

Biegła z zakresu (...) wskazała, że średnia stawka dzierżawy placów utwardzonych monitorowanych i strzeżonych z dostępem do drogi głównej, przeznaczonych do składowania materiałów na terenie Z. wynosi netto 1 zł/m ².

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Rejonowy, kwalifikując roszczenie powoda w oparciu o art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. wskazał, że ocena zasadności roszczeń uzupełniających nie może być uzależniana od wystąpienia szkody, a wyłącznym źródłem i przyczyną roszczeń jest samoistne posiadanie cudzej rzeczy. Sąd wskazał, że wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy obejmuje wszystko to co uzyskałby właściciel gdyby rzecz wynajął, lub oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego.

Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie sporny był fakt korzystania przez pozwanych z nieruchomości powódki, jak również powierzchnia zajmowanego gruntu, a także wysokość należnego powódce wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy, dokonując analizy zaoferowanych dowodów oraz dowodów przeprowadzonych w toku postępowania, uznał, że twierdzenia wskazane w pozwie, nie znajdują potwierdzenia w przeprowadzonych dowodach, tj. w zakresie powierzchni zajmowanych przez składowane materiały, ani też jakie materiały są składowane.

Sąd zwrócił nadto uwagę, że pismo procesowe powoda z dnia 29 stycznia 2015r. w którym wskazano, że składowane materiały, będące własnością pozwanych, zajmowały powierzchnię 416 m2 z załącznikami zostało złożone z naruszeniem art. 207 § 3 k.p.c. i w związku z tym, na podstawie art. 207 § 7 k.p.c., zostało zwrócone w części dotyczącej załącznika stanowiącego oświadczenie wspólnika A. B.. Sąd wskazał, że oświadczenie dołączone do pisma stanowiło w istocie przedstawienie stanowiska procesowego strony powodowej, a na wskazaną okoliczność, kwestionowaną przez pozwanych, nie złożono żadnych wniosków dowodowych.

Sąd wskazał, że powódka nie podała w jaki sposób ustaliła podawaną powierzchnię, ani nie wnioskowała od dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na ta okoliczność.

W dalszej części Sąd wskazał, ze wynagrodzenie powinno uwzględniać stopień ingerencji posiadacza w treść prawa własności. Sąd stwierdził, że powódka, nie wykazał powierzchni zajmowanej przez składowane materiały budowlane ani też wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Sąd wskazał, że okoliczności te wymagały wiadomości specjalnych, natomiast strona powodowa nie złożyła stosownego wniosku wnosząc jedynie o ustalenie średniej stawki dzierżawy placów utwardzonych monitorowanych i strzeżonych z dostępem do drogi głównej, przeznaczonych do składowania materiałów na terenie Z., która to okoliczności została ustalona.

Sąd Rejonowy szczegółowo analizując zakres okoliczności wymagających wykazania, uznał, że strona powodowa nie wykazała jakie przedmioty z wymienionych w pozwie a należące do pozwanych znajdowały się na nieruchomości powódki w okresie objętym pozwem, jak również obszaru korzystania przez pozwanych z nieruchomości powódki.

Uznając zatem, że okoliczności te nie zostały wykazane, co skutkowało oddaleniem powództwa, uznał, iż kwestia dobrej lub złej wiary pozwanych w okresie objętym pozwem nie wymagała analizy.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c.

O obowiązku poniesienia przez powódkę nieopłaconych kosztów sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.).

Apelację od tego orzeczenia wniosła strona powodowa.

Zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy tj.: art. 231 k.p.c. przez przyjęcie faktu, iż pozwani korzystali - składowali materiały budowlane na placu powódki o powierzchni 416 m za nieustalony, mimo istnienia ku temu dostatecznej podstawy w zebranym materiale dowodowym w postaci ustnej uzupełniającej opinii biegłej z zakresu szacowania wartości ruchomości nieruchomości, służebności przesyłu oraz obliczania wynagrodzeń za bezumowne korzystanie z nieruchomości T. K. złożonej na rozprawie dnia 30 sierpnia 2016r.; art. 232 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powódka nic wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z której wywodzi skutki prawne tj. iż nie wykazała obszaru korzystania przez pozwanych z nieruchomości powódki i przedmiotów wymienionych w pozwie należących do pozwanych, podczas gdy powódka zaoferowała dowody w postacie zeznań świadków D. K. i C. W. oraz. opinii bieglej na okoliczność średnich cen wynajmu placów; art. 236 k.p.c. poprzez błędne oznaczenie faktu podlegającego stwierdzeniu w postanowieniu wydanym na rozprawie dnia 18 marca 2015r., sprostowanym postanowieniem z dnia 9 lipca 2015r. tj. wskazanie, że biegły ma określić średnie ceny najmu za m ² miesięcznie, a nie wskazanie placu powódki, w szczególności jego powierzchni zajętej przez materiały budowlane pozwanej oraz zarządzenie na tej samej rozprawie tj. dnia 18 marca 2015r., z naruszeniem przepisu art. 207 § 6 k.p.c. zwrotu pisma powódki z dnia 29.01.2015r. wskazującego powierzchnię zajętą przez pozwanych w sytuacji gdy określenie tej powierzchni, nawet gdyby uznać za spóźnione nie spowodowałoby żadnej zwłoki w rozpoznaniu sprawy; art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego tj. zeznań świadków D. K. i C. W. oraz A. B.-wspólnika powodowej spółki jawnej, a przede wszystkim z ustnej opinii biegłej T. K. złożonej na rozprawie dnia 30 sierpnia 2016r. wniosków niewynikających z tych dowód, a wręcz z nimi sprzecznych; art. 286 k.p.c. w zw. z 232 k.p.c. poprzez niezażądanie opinii dodatkowej z innego biegłego na okoliczność wysokości wynagrodzenia, za korzystanie przez pozwanych z placu powódki, w sytuacji gdy ustalenie wysokości tego wynagrodzenia miało bardzo istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, a przede wszystkim krytycznej oceny opinii bieglej T. K. dokonanej przez Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku; art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie ustalenia w zakresie dobrej bądź złej wiary pozwanych jako samoistnych posiadaczy korzystających z nieruchomości powódki.

Nadto zarzuciła naruszenie prawa materialnego tj. art. 225 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy co najmniej od daty wezwania pozwanych do usunięcia z nieruchomości powódki składowanych na niej materiałów budowlanych pozwanym należy przypisać złą wiarę.

Na tych podstawach wnieśli o zmianę w całości zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwoty 4.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 listopada 2013r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi 1 instancji do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji prawidłowo zakwalifikował roszczenie powódki przyjmując podstawę prawną swego rozstrzygnięcia przywołane przepisy prawne, a następnie ustalił wszystkie okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Poczynione ustalenia dotyczące okoliczności faktycznych mają podstawę w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym, który w zakresie dokonanych ustaleń jest logiczny i wzajemnie spójny, natomiast informacje zawarte w poszczególnych źródłach dowodowych nawzajem się uzupełniają i potwierdzają, przez co są w pełni wiarygodne.

Odnosząc się do podnoszonych w apelacji zarzutów, w pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutu naruszenia prawo procesowego.

Wskazać zatem należy, że przewidziane art. 233 k.p.c. ramy swobodnej oceny dowodów wyznaczone są wymogami prawa procesowego, doświadczeniem życiowym oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonując wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 sierpnia 2012 roku III AUa 620/12). Stawiając zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. należy wykazać, że Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Z tych względów za niewystarczające należy uznać przekonanie strony o innej niż przyjęta przez Sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i o ich odmiennej ocenie niż ocena dokonana przez Sąd (Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 1 marca 2012 roku I ACa 111/12; z dnia 3 lutego 2012 roku, I ACa 1407/11). Jeżeli zatem Sąd, ze zgromadzonego materiału dowodowego, wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, co ma miejsce w niniejszej sprawie, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne (tak: Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyrokach: z dnia 8 lutego 2012 roku (I ACa 1404/11), z dnia 14 marca 2012 roku (I ACa 160/12), z dnia 29 lutego 2012 roku (I ACa 99/12); a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 17 maja 2012 roku VI ACa 31/12).

Nie można również pominąć, iż same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 roku, I UK 347/11).

Powódka przejawu naruszenia tej normy doszukiwała się w wyprowadzeniu z materiału dowodowego tj. zeznań świadków D. K. i C. W. oraz A. B.-wspólnika powodowej spółki jawnej oraz ustnej opinii biegłej T. K. złożonej na rozprawie dnia 30 sierpnia 2016r. wniosków niewynikających z tych dowód, a wręcz z nimi sprzecznych.

Podnoszone zarzuty nie są jednakże uzasadnione. Wskazać zatem należy, że wbrew twierdzeniom strony powodowej biegła nie poczyniła ustaleń co do powierzchni gruntu zajmowanego przez materiały dowodowe, ale wskazała wyłącznie, że informację tą zaczerpnęła z akt sprawy. W sposób jednoznaczny oświadczyła także, że nie prowadziła pomiaru powierzchni. Tym samym, zasadnie sąd przyjął, że powierzchnia ta nie została ustalona w toku niniejszego postępowania, natomiast przyjęta dla obliczenia wysokości wynagrodzenia, miała bardziej charakter poglądowy niż zweryfikowany. Tym samym, za niezasadny należało uznać również zarzut naruszenia art. 231 k.p.c.

Również z zeznań świadków nie sposób było wyprowadzić wnioski odmienne od poczynionych przez Sąd I instancji. Wskazać bowiem należy, że pozwany wskazał, że materiały wskazane w pozwie do nich nie należą, natomiast te będące ich własności zostały przekazane na rzecz osób trzecich. Nadto nie można pominąć, że zeznań świadka D. K. wynika, że materiały te zostały ułożone na polecenie A. B., a więc strony powodowej.

W świetle złożonych zeznań nie sposób było uznać, aby te źródła dowodowe dawały podstawę do poczynienia odmiennych ustaleń faktycznych.

Również za niezasadny należało uznać zarzut naruszenia art. 236 k.p.c., gdyż w protokole rozprawy nie zostało zgłoszone żadne zastrzeżenie strony powodowej, przy równoczesnym złożeniu takiego zastrzeżenia przez stronę pozwaną.

Uwzględniając zakres wskazanych w apelacji zarzutów wskazać należy że, zgodnie z art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przytoczona powyżej regulacja prawna, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 1 marca 1996r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1996r. Nr 43, poz. 189) na mocy której skreślono § 2, nie obciąża sądu obowiązkiem dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej (materialnej) bez względu na procesową aktywność stron. Pomimo, iż sąd, zgodnie z art. 232 § 2 k.p.c., ma prawo przeprowadzenia z urzędu dowodów niewskazanych przez stronę, jednak aktywność ta winna przybierać charakter uzupełniający i nie może wyręczać stron z realizacji ciążących na nich obowiązków procesowych do których należy przedstawianie dowodów oraz udowodnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art. 6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Uwzględniając zatem niezasadność podniesionych w apelacji zarzutów co do poczynionych ustaleń faktycznych, zasadnie uznać należało, że strona powodowa nie wykazała okoliczności stanowiących podstawę do ustalenia wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Ex definitione wskazać bowiem należy, że podstawą do ustalenia tego wynagrodzenia jest konieczność nie tylko ustalenia, że nastąpiła ingerencja w prawo własności ze strony osoby nieuprawnionej, ale również konieczność zakresu tej ingerencji. Zaoferowane przez powódkę dowody nie dały podstaw do poczynienia stosownych ustaleń a w konsekwencji do stwierdzenia zasadności jej roszczenia w oparciu o art. 225 k.c. Tym samym nie było podstaw do czynienia jakichkolwiek ustaleń co do złej lub dobrej wiary pozwanego.

Z tych względów apelacja powódki podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono po myśli 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 102 k.p.c. dokonując miarkowania ich wysokości ze względu na zajęcie identycznego stanowiska procesowego przez pełnomocnika w stosunku do każdego z pozwanych.

Koszty te ustalono zgodnie z § 2 pkt 4 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015r. (Dz.U. z 2015r. poz. 1804) w brzmieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016r.

  SSR (del.) Maryla Majewska – Lewandowska SSO Andrzej Dyrda SSO Anna Hajda