Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VI U 2869/16

Dnia

15 marca 2017r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Maciej Flinik

Protokolant:

st. sekr. sądowy Agnieszka Kozłowska

po rozpoznaniu w dniu

13 marca 2017r.

w B.

odwołania

H. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

z dnia

8 września 2016 r.

Nr

(...)

w sprawie

H. P.

przeciwko:

Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o emeryturę

1/zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia 8 września 2016 roku w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu H. P. prawo do emerytury od dnia 1sierpnia 2016 roku,

2/stwierdza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt VI U 2869/16 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 września 2016 r. (...) Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu H. P. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym , albowiem do dnia 1 stycznia 1999 r. nie osiągnął on 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego , nie udowodnił też wymaganego 15 – to letniego okresu pracy w szczególnych warunkach , wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie uwzględniono okresu od 18 maja 1979 r. do 16 października 1990 r. w (...) jako okresu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ nie przedłożono świadectwa pracy, a stanowisko wymienione w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych nie jest zgodne ze stanowiskiem wymienionym na zaświadczeniu z wynagrodzeniem oraz legitymacji ubezpieczeniowej.

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł ubezpieczony H. P. domagając się przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym i podnosząc, że spełnia zarówno warunek posiadania 25 letniego ogólnego stażu pracy na dzień 1 stycznia 1999 r. jak i warunek posiadania minimum 15- toletniego stażu pracy w warunkach szczególnych. W uzasadnieniu wskazał, iż w stażu pracy w szczególnych warunkach powinny zostać uwzględnione :

-okres pracy (...) w Z. na stanowisku kierowcy ciągnika ( od 15 czerwca 1974 r. do 30 listopada 1978 , w tym okres zasadniczej służby wojskowej ),

- okres pracy w (...) przypadający od 1 grudnia 1978 r. do 5 maja 1979 r. kiedy to pracował jako kierowca samochodu ciężarowego ,

- okres pracy w (...) S.A. we W. ( od 18 maja 1979 r. do 16 października 1990 r. ) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego i

- okres pracy w (...) spółka z o.o. w I. przypadający od 17 października 1990 do 14 maja 2001 r. na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego

Zdaniem ubezpieczonego do ogólnego stażu pracy powinien zostać doliczony okres jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców ( od 15 lipca 1972 r. do 14 czerwca 1974 r. ), w którym to w wymiarze przekraczającym 1/2 etatu pomagał rodzicom w jego prowadzeniu .

W odpowiedzi na odwołanie pozwany wniósł o jego oddalenie podtrzymując dotychczasową argumentację. Pozwany wskazał, iż ogólny staż pracy ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 24 lata 5 miesięcy i 25 dni okresów nieskładkowych oraz 10 dni okresów składkowych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje :

Ubezpieczony H. P. 60 lat ukończył w dniu (...)r. W latach 1972- 1975 w/w- ny zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym swoich rodziców . W tym czasie uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej. Gospodarstwo to miało powierzchnię około 14, 5 hektara ( w tym około 2 hektarów bagien ) , zamieszkiwało w nim oprócz ubezpieczonego i jego rodziców ( ojciec rocznik 1921 , matka rocznik 1928 ) również jego rodzeństwo ( bracia - roczniki 1958, 1960 i 1963 oraz siostry – rocznik 1952 i 1954 ), a także siostra ojca ubezpieczonego wraz z szóstką dzieci, z których najstarsze było o 2 lata młodsze od ubezpieczonego. Rodzice ubezpieczonego uprawiali zboża, ziemniaki, buraki . Hodowali bydło ( kilka sztuk ) trzodę chlewną ( w ilości kilkunastu sztuk ) oraz drób. Ubezpieczony dojeżdżał do szkoły do odległego o 18 km I.. Droga do szkoły oraz z powrotem zajmowały mu około godziny w jedną stronę. W okresie tym ubezpieczony pomagał rodzicom w wykonywaniu różnego typu prac w gospodarstwie ( zwoził kiszonkę, zwoził paszę, wyrzucał obornik, doił krowy , zanosił mleko do zlewni ). W okresie od 15 czerwca 1974 r. do 30 listopada 1978 r. ubezpieczony pracował w Spółdzielni Kółek Rolniczych w Z. na stanowisku kierowcy ciągnika ( w tym czasie odbył zasadniczą służbę wojskową ) . W okresie od 1 grudnia 1978 r. do 5 maja 1979 r. w/w- ny pozostawał zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 tony ( jeździł samochodami marki S. i (...) ). W okresie od 18 maja 1979 r. do 16 października 1990 r. ubezpieczony był zatrudniony w (...) S.A. we W. ( następcy (...) ) na stanowisku kierowcy – konwojenta . Zajmował się przewozami towarowymi krajowymi i międzynarodowymi różnego typu towarów, w tym mebli, towarów niebezpiecznych. Jeździł samochodami ciężarowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3, 5 tony. W (...) spółka z o.o. w I. ubezpieczony w okresie od 17 października 1990 do 14 maja 2001 r. pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego .

/ dowód : zeznania ubezpieczonego i świadków - zapis AV k. 81, 95 akt sprawy , świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach , akta osobowe ubezpieczonego z wszystkich wskazanych wyżej zakładów - k. 48, 66, 89, 90 akt sprawy /

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie zeznań ubezpieczonego i świadków, które były co do zasady wewnętrznie spójne, logiczne , konsekwentne i zgodne ze sobą. Korespondują również z treścią dokumentacji pracowniczej, której autentyczności i wiarygodności nie ma podstaw kwestionować.

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie. Stosownie do treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako „ustawa”):

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

2. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa . Zgodnie z art. 32 ustawy w związku z paragrafami 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) prawo do emerytury może nabyć mężczyzna który spełnia następujące przesłanki: ukończył 60 lat; posiada co najmniej 25 letni okres zatrudnienia (art. 27 pkt 2 ustawy), w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Zgodnie z § 2 ust 1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (ust. 1). Okresy pracy, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (ust. 2 ). Należy przy tym zauważyć, iż tylko okresy wykonywania zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy wypełniają weryfikowalne kryterium uznania pracy o cechach znacznej szkodliwości dla zdrowia lub znacznego stopnia uciążliwości, lub wymagającej wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stałe wykonywanie takich prac oznacza, że krótsze dobowo (nie w pełnym wymiarze obowiązującego czasu pracy na danym stanowisku) lub periodyczne, a nie stałe świadczenie pracy wyklucza dopuszczalność uznania pracy za świadczoną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wskutek niespełnienia warunku stałej znacznej szkodliwości dla zdrowia lub stałego znacznego stopnia uciążliwości wykonywanego zatrudnienia (tak SN w postanowieniu z dnia 3 października 2008 r., II UK 133/08, Lex nr 658191). Stosownie natomiast do treści art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.), przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, a mianowicie: wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy z 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie ( tak w wyroku z dnia 3 lipca 2014 r.III AUa 184/14 SA w Rzeszowie ).

Przechodząc do pierwszej ze spornych kwestii to jest spełniania przez ubezpieczonego wymogu posiadania na dzień 1 stycznia 1999 r. minimum 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych , należy stwierdzić, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala doliczyć do ogólnego stażu pracy ubezpieczonego przynajmniej okres jego pracy w gospodarstwie rolnym rodziców przypadający od wiosny do jesieni 1973 ( minimum 6 miesięcy od marca do października ) . W okresie tym ( poza okresem wakacyjnym , który mógł w pełni wykorzystać na pracę w gospodarstwie rodziców ) ubezpieczony uczęszczał wprawdzie do szkoły w I., ale po pierwsze była to jedynie zasadnicza szkoła zawodowa ( która nie wymagała zapewne poświęcania przezeń takiej ilości czasu na naukę jaka jest niezbędna w przypadku nauki w szkole średniej ) , po drugie szkoła ta znajdowała się w relatywnie niewielkiej odległości od miejsca jego zamieszkania ( około 18 km ) zatem dojazd do niej w jedną stronę zajmował jedynie około godziny . W konsekwencji ubezpieczonemu wracającemu ze szkoły do domu około godziny 14 ⁰⁰ lub 15 ⁰⁰ pozostawało stosunkowo dużo czasu na inne aktywności życiowe ( poza nauką ) . Mając na uwadze powyższe oraz wielkość gospodarstwa rolnego jego rodziców ( około 14, 5 ha , po odliczeniu 2 ha nieużytkowanych bagien i tak pozostawało ponad 12 ha ) , wiek zamieszkujących je osób ( kilkanaścioro młodszych od ubezpieczonego dzieci - rodzeństwa i kuzynów i jedynie 4 osoby dorosłe w tym 3 kobiety ) , ich ilość ( co wiązało się z koniecznością ich utrzymania z pracy w gospodarstwie ) można założyć, iż ubezpieczony nie tylko był w stanie świadczyć pracę ( lub pozostawać w gotowości do jej świadczenia ) w wymiarze odpowiadającym połowie etatu w latach 1972 – 1974 ( przynajmniej w okresach wiosennych, letnich i jesiennych ) ale zdaniem sądu musiał prace na rzecz wspólnego gospodarstwa w takim wymiarze świadczyć ( była to życiowa konieczność ) . Nawet ograniczając się do zaliczenia ubezpieczonemu tylko jednego pełnego sezonu prac rolnych ( w 1973 r. ) od wiosny do jesieni ( od marca do października ) i abstrahując od 52 przypadających tylko w tym roku, nie licząc części roku 1972 i 1974 weekendów ( łącznie około 100 dni ) , w które praca również musiała być w gospodarstwie wykonywana, niewątpliwie legitymuje się on minimum 25 letnim ogólnym stażem pracy na dzień 1 stycznia 1999 r. ( uznany staż pracy wymagał uzupełnienia o niespełna 6 miesięcy ).

Ubezpieczony wbrew twierdzeniom organu rentowego legitymuje się również wymaganym minimum 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Nie budzi jakichkolwiek wątpliwości sądu jego praca w charakterze kierowcy ciągnika w (...) w okresie od czerwca 1974 do kwietnia 1978 ( z uwzględnieniem w tym dwuletniej służby wojskowej, po której powrócił do pracy w (...) ). Prace tam wykonywane wymienia się pod poz. 3 działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. jako prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych. Niewątpliwie prace w warunkach szczególnych ubezpieczony wykonywał również przez okres pół roku zatrudnienia w (...) ( od grudnia 1978 do maja 1979 ). W tym czasie pracował bowiem jako kierowca samochodu ciężarowego , które to prace są wymienione pod poz. 2 działu VIII rozporządzenia ( prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony ) . Podobnie nie ulega wątpliwości , że prace w warunkach szczególnych jako kierowca samochodów ciężarowych o całkowitej masie dopuszczalnej powyżej 3, 5 wykonywał w latach 1990 – 1998 w (...) spółka z o.o. Powyższe potwierdzają nie tylko zeznania świadków, ale i kluczowe dla poczynienia takowych ustaleń akta osobowe ubezpieczonego z poszczególnych okresów zatrudnienia . Pewne wątpliwości sądu budził natomiast okres jego pracy w (...) , gdzie we wszystkich dokumentach pracowniczych figuruje stanowisko dwuczłonowe kierowca – konwojent. W tym zakresie sąd ostatecznie uznał jednak za miarodajne wyjaśnienia ubezpieczonego, iż nigdy nie wykonywał on pracy jako samodzielny konwojent i że zawsze zajmował się prowadzeniem pojazdów, ewentualnie z równoczesnym konwojowaniem, a nie konwojowaniem transportu obok prowadzącego pojazd kierowcy. Sąd dał wiarę jego twierdzeniom, iż prace konwojenta które wykonywał były jedynie związane z przyjęciem na siebie odpowiedzialności za przewożony ładunek i stanowiły niejako dodatkowe acz integralnie związane z prowadzeniem pojazdu czynności kierowcy towarowego. Jak zeznawali świadkowie w zakładzie byli pracownicy zatrudnieni wyłącznie na stanowiskach konwojentów, nie będący kierowcami i to oni towarzyszyli kierowcom przy przewozie ładunków niebezpiecznych. Ubezpieczony tego rodzaju konwojowaniem jak utrzymywał się nie zajmował, natomiast stanowisko takie miał wpisane z uwagi na ponoszoną odpowiedzialność za powierzony mu i przewożony przezeń ładunek . Sąd miał przy tym na uwadze, iż pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy w warunkach szczególnych co wydaje się potwierdzać tezę, iż rzeczywiście takie prace ( kierowcy samochodu ciężarowego ) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał i że prace konwojenta nie stanowiły innych odrębnych rodzajowo i nie związanych z kierowaniem pojazdem prac. Powyższych okoliczności nie da się zresztą obecnie w sposób rzetelny zweryfikować. Uwzględniając zatem i ten okres pracy ubezpieczonego ( lata 1979 – 1990 ) wykazuje się on minimum 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych.

Kierując się powyższym Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury .

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy emerytalno- rentowej FUS z urzędu orzekał w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Ustalenie stanu faktycznego wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed sądem , tym samym nie zachodzą przesłanki dla stwierdzenia takiej odpowiedzialności pozwanego.

O kosztach orzeczono w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z art. § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych / Dz. U. 2015.1804 / obciążając nimi pozwanego jako przegrywającego proces.