Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

P., dnia 19 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Anna Łosik

Protokolant:Stażysta Anna Płóciniak

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie sprawy z powództwa (...) Spółka z o.o. z siedzibą w P.

przeciwko W. S., A. S.

on zapłatę

1.  Utrzymuje nakaz zapłaty z dnia 15 lutego 2016r. wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w sprawie (...) w zakresie obejmującym kwotę 119.450,50zł (sto dziewiętnaście tysięcy czterysta pięćdziesiąt złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem należności głównej, zastrzegając pozwanym prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w Międzychodzie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

2.  W pozostałym zakresie nakaz zapłaty opisany w punkcie 1 uchyla i powództwo oddala.

3.  Uchyla rozstrzygniecie o kosztach postępowania nakazowego zawarte w punkcie 2 postanowienia z dnia 7 marca 2016r.

4.  Koszty postępowania poniesione przez strony rozdziela stosunkowo obciążając nimi pozwanych w 58%, a powoda w 42% i z tego tytułu zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 3.776,06zł.

5.  Nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 3.213zł tytułem części opłaty od zarzutów.

6.  W pozostałym zakresie kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

7.  Oddala wniosek powoda o nadanie wyrokowi klauzuli natychmiastowej wykonalności.

SSO Anna Łosik

Sygn. akt XII C 1633/16

UZASADNIENIE

Powód - (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. - w pozwie z dnia 1 lutego 2016 roku wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych W. S. i A. S. na swoją rzecz 203.980,24 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 29 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztami procesu. Powód wniósł o rozpoznanie sprawy w postępowaniu nakazowym.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż w dniu 10 kwietnia 2009 roku pozwani wystawili weksel własny in blanco i wręczyli go Bankowi Spółdzielczemu P. M.-S. w S.. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie Umowy nr (...) o kredyt obrotowy, jaką pozwany W. S. zawarł z Bankiem w dniu 10 kwietnia 2009 r. Pismem z dnia 14 lutego 2012 roku Bank wypowiedział umowę. Zgodnie z deklaracją wekslową pozwani upoważnili remitenta do wypełnienia weksla w każdym czasie, na każą sumę odpowiadającą kwocie wykorzystanego przez pozwanych kredytu wraz z odsetkami, prowizją i kosztami, w przypadku niedotrzymania umownego terminu spłaty kredytu oraz we wszystkich przypadkach, gdy służy Bankowi prawo ściągnięcia wierzytelności przed nadejściem terminu płatności. Pismem z dnia 14 lutego 2012 roku Bank wypowiedział umowę z zachowaniem 30-dniowego wypowiedzenia. Powód wskazał również, iż w dniu 12 października 2015 roku nabył od Banku wierzytelność wynikającą z umowy łączącej pozwanych z tym Bankiem, która wynosiła wówczas 201.964,31 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 15 lutego 2016 roku Sąd zasądził solidarnie od pozwanych na podstawie weksla kwotę 203.980,24 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 28 grudnia 2015 r. do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania.

Pismem z dnia 3 marca 2016 roku pozwani działając samodzielnie, wnieśli zarzuty od nakazu zapłaty. W zarzutach wnieśli o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości, wstrzymanie wykonania zaskarżonego nakazu zapłaty, ograniczenie zabezpieczenia co do nieruchomości pozwanych na podstawie art. 492 1 2 zd. 2 kpc, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz rozpatrzenie wniosków i dowodów wskazanych w treści zarzutów i rozpatrzenie sformułowanych tam wniosków. Wydanemu nakazowi zapłaty pozwani zarzucili nieprawidłowe wskazanie i wykazanie wysokości oraz podstawy kalkulacji roszczenia wekslowego wynikającego ze stosunku podstawowego, brak wymagalności całości roszczenia w związku z nieprawidłowym doręczeniem wypowiedzenia umowy kredytowej, wypełnienie weksla niezgodnie z deklaracją, a więc wbrew treści upoważnienia do wypełnienia weksla. W przypadku uznania przez sąd wypowiedzenia umowy za prawnie skuteczne, pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia ze stosunku podstawowego.

Postanowieniem z dnia 23 sierpnia 2016r. Sąd Okręgowy w Poznaniu zmienił postanowienie referendarza sądowego z dnia 3 czerwca 2016 roku i zwolnił pozwanych od kosztów sądowych. Postanowieniem z tej samej daty Sąd wstrzymał wykonanie nakazu zapłaty.

W odpowiedzi na zarzuty od nakazu zapłaty z dnia 27 października 2016r. powód podtrzymał żądania sformułowane w pozwie i ustosunkował się do wszystkich zarzutów strony pozwanej uznając je za bezzasadne. Pełnomocnik powoda, z powołaniem się na treść bankowego tytułu egzekucyjnego oraz postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, wskazał sposób wyliczania sumy wekslowej.

Na rozprawie w dniu 16 stycznia 2017r. pełnomocnik powoda oświadczył, że przyznaje argumentację dotycząca przedawnienia roszczenia wynikająca z orzecznictwa Sądu Najwyższego. W konsekwencji, powołując się na zabezpieczenie wynikające z hipoteki, wniósł o zasądzenie kwoty należności głównej, nie cofając jednocześnie pozwu w pozostałym zakresie (k.400-40v).

Pełnomocnik pozwanych wywodził, że w postępowaniu toczącym się na skutek zarzutów od nakazu zapłaty nie ma możliwości zmiany podstawy faktycznej powództwa albowiem weksel nie zabezpieczał roszczenia wynikającego z hipoteki (art.495§2kpc). Stosunkiem podstawowym nie została objęta odpowiedzialność rzeczowa pozwanych (k.406-408, k414)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 10 kwietnia 2009 roku pozwany - W. S. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...), zawarł z Bankiem Spółdzielczym P. M.-S. Umowę nr (...) o kredyt obrotowy w wysokości całkowitej 200.000,00 zł. W §5 strony określiły sposób oprocentowania kredytu, a w §6 sposób ich uiszczania. Strony umowy w § 11 ust. 1 ustaliły, iż termin wypowiedzenia umowy wynosi 30 dni, a w przypadku zagrożenia upadłością Kredytobiorcy 7 dni i biegnie od dnia otrzymania przez Kredytobiorcę pisma Banku informującego o wypowiedzeniu umowy. Jednocześnie zastrzeżono, że pismo Banku o wypowiedzeniu kredytu przewidziane w ust. 1 ma skutek prawny po skierowaniu go do Kredytobiorcy przesyłką poleconą na ostatni wskazany przez niego adres (§ 11 ust. 2). W umowie z tej samej daty A. S. poręczyła za zobowiązanie męża wynikające z przedmiotowej umowy. Stosowanie do § 4 ust. 1 umowy kredytowej. Jako zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowiono także weksel własny in blanco. W dniu zawarcia umowy kredytowej i poręczenia pozwani podpisali deklarację wekslową i wystawili weksel wręczając go kredytodawcy.

Aneksem nr 2 z dnia 10 maja 2011 roku strony zmieniły brzmienie § 4 ust. 1 umowy poprzez dodanie pkt 6 wskazującego, iż prawne zabezpieczenie spłaty kredytu stanowi również hipoteka umowna w wysokości 2.385.000,00 zł na nieruchomości położonej w G., dla której Sąd Rejonowy w Szamotułach (...) z siedzibą w M. prowadzi księgę wieczystą nr (...), własność A. S. i W. S.. Hipoteka zgodnie z przywołanym aneksem do umowy została wpisana do księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Szamotułach, (...) z siedzibą w M..

dowód: umow a nr (...) o kredyt obrotowy wraz z aneksem k. 317-325 , umowa poręczenia k.326-327, deklaracja wystawcy weksla in blanco k.15, weksel k.37, treść księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Szamotułach, VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w M. k.331-341

Pismem z dnia 14 lutego 2012 roku Bank Spółdzielczy P. M.-S. w S., działając na podstawie art. 75 ust. i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe wypowiedział pozwanemu - W. S. umowę kredytową w całości oraz wezwał do spłacenia zadłużenia w okresie wypowiedzenia. Bank wskazał, iż stan zadłużenia na dzień 13 lutego wynosi 119.450, 50 zł (z czego 98.371,00 zł to wymagalna należność główna, a 22.402,14 zł to odsetki ) oraz należność z tytułu prowizji za administrowanie kredytem - 597,26 zł. Wypowiedzenie umowy zostało doręczone na ostatni wskazany przez pozwanych adres i odebrane przez pracownika pozwanych P. P. .

dowód: wypowiedzenie umowy kredyt owej z dnia 14 lutego 2012 roku k. 16 , potwierdzenia odbioru, k. 17-18

W stosunku do wierzytelności wynikających z umowy o kredyt nr (...) wszczęta została egzekucja prowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szamotułach R. N. na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 6 kwietnia 2012 roku opatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Szamotułach z dnia 23 kwietnia 2012 roku. Postępowanie zostało umorzone na wniosek wierzyciela w dniu 21 czerwca 2016r.

dowód: bankowy tytuł egzekucyjny nr 15/12 z klauzulą wykonalności k.353-354, postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności bte k.356, postanowienie o umorzeniu postepowania egzekucyjnego w aktach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym wS. pod sygn. akt (...)

Umową z dnia 12 października 2015 r. Bank Spółdzielczy P. M. - S. z siedzibą w S. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności, mocą której powód nabył wierzytelności przysługujące Bankowi od pozwanego W. S., tj. wierzytelność o zwrot kwoty głównej w wysokości 119.450,00 zł, odsetek w wysokości 75.247,55 zł i pozostałych należności w wysokości 7.266,26 zł naliczonych do dnia zawarcia tej umowy. Strony zgodnie postanowiły, iż wraz z przelewem wierzytelności następuje przeniesienie przez Bank na rzecz powoda w całości wszystkich uprawnień i zabezpieczeń związanych z wierzytelnościami przysługującymi bankowi wobec pozwanych (§ 5 ust. 2). Nadto strony ustaliły, iż Bank niezwłocznie po zawarciu umowy przekaże powodowi wszystkie weksle wystawione na zabezpieczenie spłaty wierzytelności na rzecz banki oraz na podstawie umowy przenosi na rzecz powoda wszelkie prawa wynikające z tychże weksli (§ 6). Na podstawie tej umowy powód został wpisany jako wierzyciel hipoteczny.

dowód: umowa przelewu wierzytelności, k. 19 – 28 , zestawienie wyliczenia przelewanych wierzytelności k.360, 361, wyliczenie odsetek k.362, treść księgi wieczystej nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Szamotułach, (...) z siedzibą w M. k.331-341

Pismem z dnia 15 grudnia 2015 roku powód wypełnił weksel na kwotę 203.980,00 zł i wezwał pozwanych do wykupu weksla stanowiącego zabezpieczenie długu wynikającego z umowy o kredyt obrotowy nr (...) i wyznaczył termin zapłaty na dzień 28 grudnia 2015 r. Wezwania zostały pozwanym skutecznie doręczone.

dowód: wezwanie do wykupu weksli, k. 29-35

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie uznanych za wiarygodne, powołanych wyżej, dowodów.

Sąd dał wiarę przedłożonym uwierzytelnionym odpisom dokumentów albowiem ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła zastrzeżeń Sądu, a także w toku procesu nie została zakwestionowana przez strony. Jeśli chodzi o kserokopie dokumentów to żadna ze stron nie kwestionowała, ze odzwierciedlają one treść oryginałów.

Co się tyczy wyliczenia sumy wekslowej to stwierdzić trzeba, że pozwani nie podjęli żadnej polemiki w zakresie prawidłowości wyliczenia wskazanego przez powoda. Zważyć należy, że zgodnie z regułą rozkładu ciężaru dowodu opisaną w art.6kc powód winien w niniejszym procesie wykazać istnienie zobowiązania, a pozwani fakt jego wykonania. Okoliczność, że poprzednika prawnego powoda z pozwanym W. S. łączyła umowa kredytu obrotowego jest bezsporna. Pewna jest też wysokość środków udostępnionych pozwanemu przez Bank. Dodać do tego należy, iż wysokość zobowiązania pozwanych na datę wypowiedzenia umowy wynikała z bankowego tytułu egzekucyjnego, któremu Sąd nadał klauzulę wykonalności, nadając mu tym samym moc dokumentu urzędowego. Na podstawie tego dokumentu toczyło się postępowanie egzekucyjne, na zakończenie którego komornik wyliczył pozostałą do zapłaty należność. Wreszcie w odpowiedzi na zarzuty powód przedstawił wyliczenie sumy wekslowej. W tym stanie rzeczy, jeśli pozwani twierdzą, że ich zobowiązanie z tytułu należności głównej i odsetek jest niższe niż to wynika z twierdzeń strony powodowej to powinni przedłożyć dowody na okoliczność wykonania zobowiązania, czego nie uczynili. Mało tego nie sformułowali nawet w tym zakresie twierdzeń.

Na rozprawie w dniu 16 stycznia 2017r. pozwani cofnęli wniosek o przesłuchanie świadka P. P..

Sąd stwierdził, co następuje:

W pierwszej kolejności, odnosząc się do podniesionego przez pozwanych zarzutu nieprawidłowego doręczenia pozwanym pisma wypowiadającego umowę kredytu obrotowego, wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 61 ust. 1 kc oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treści. Zarówno w orzecznictwie, jak i doktrynie utrwalone jest stanowisko, iż już samo dwukrotne awizowanie przesyłki poleconej stwarza domniemanie faktyczne możliwości zapoznania się przez adresata z treścią oświadczenia. Skutkiem tego domniemania jest przerzucenie na adresata ciężaru dowodu braku możliwości zapoznania się z treścią oświadczenia. Wskazać należy, iż strony umowy kredytu obrotowego, w § 11 ust. 2 zastrzegły, że pismo Banku o wypowiedzeniu kredytu ma skutek prawny po skierowaniu go do Kredytobiorcy przesyłką poleconą na ostatni wskazany adres. Wypowiedzenie umowy kredytu zostało doręczone na adres stanowiący zarówno miejsce prowadzenia przez pozwanych działalności gospodarczej, jak i miejsce ich zamieszkania. W niniejszej sprawie pozwani wskazywali jedynie, iż przedmiotowe wypowiedzenie nie dotarło do pozwanych. Oświadczenie Banku o wypowiedzeniu umowy kredytu zostało doręczone na ostatni wskazany adres pozwanych i odebrane pod tym adresem przez ich pracownika. Pozwani nie wykazali w żaden sposób, iż na skutek odebrania listu poleconego przez pracownika, nie mogli zapoznać się z jego treścią oświadczenia banku. Uznać zatem należy, iż warunek skutecznego doręczenia został spełniony. Wobec powyższego prawidłowym jest przyjęcie, iż doszło do skutecznego doręczenia pozwanym wypowiedzenia, a zatem po upływie terminu wskazanego w piśmie banku i wobec nie uregulowania należności, roszczenie banku stało się wymagalne. Przypomnieć należy, ze pozwani cofnęli wniosek o przesłuchanie osoby, która odebrała przesyłkę kierowaną do nich. Dodać do tego trzeba, że na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego z klauzulą wykonalności toczyło się przeciwko pozwanym postępowanie zainicjowane przez poprzednika prawnego powoda. W jego toku pozwani nie kwestionowali skuteczności wypowiedzenia. Gdyby było inaczej z pewnością wytoczyliby powództwo przeciwegekucyjne. Stwierdzić zatem trzeba, iż omawiany zarzut jest gołosłowny i został podniesiony wyłącznie instrumentalnie w ramach obrony w niniejszym postępowaniu.

Pozwani wskazali również, iż weksel in blanco, który przeszedł na powoda w drodze przelewu wierzytelności został uzupełniony niezgodnie z deklaracją wekslową, albowiem pozwany do wypełnienia weksla upoważnił jedynie Bank. Z takim stanowiskiem nie sposób się zgodzić. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 września 2009 roku (I CSK 130/06) weksel in blanco wraz z uprawnieniem do uzupełnienia można przenieść w drodze przelewu, chyba że co innego wynika z treści upoważnienia do uzupełnienia. (...) Sytuacje, w których składający podpis na wekslu in blanco imiennie upoważnia odbiorcę tego weksla do uzupełnienia, są sytuacjami typowymi i w odniesieniu do nich przyjmuje się, że odbiorca weksla in blanco imiennie określony w upoważnieniu do uzupełnienia może przenieść weksel in blanco wraz z uprawnieniem do uzupełnienia w drodze przelewu, chyba że co innego wynika z treści upoważnienia do uzupełnienia. Z faktu zatem samego imiennego udzielenia odbiorcy weksla in blanco upoważnienia do uzupełnienia nie można wywodzić woli stron wyłączenia możliwości przeniesienia uprawnienia do uzupełnienia. Na to muszą wskazywać inne postanowienia porozumienia stron lub okoliczności jego zawarcia. Takie stanowisko Sądu Najwyższego jest akceptowane nie tylko przez późniejsze orzeczenia tegoż sądu, ale również szeroko powoływane w orzeczeniach sądów pierwszej i drugiej instancji (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r., I CSK 387/10, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2013 roku, II CSK 719/12) Umowa przelewu wierzytelności zawarta pomiędzy Bankiem a powodem skutkowała przekazaniem powodowi wszystkich weksli wystawionych na zabezpieczenie spłaty wierzytelności pozwanych wobec Banku oraz przeniesieniem na rzecz powoda wszelkich praw z nich wynikających. Z deklaracji wekslowej pozwanego nie wynika w sposób jednoznaczny wyłączenie możliwości przeniesienia uprawnienia do upoważnienia. Powyższego nie można również w niniejszej sprawie wywieść z pozostałych postanowień deklaracji wekslowej ani z okoliczności sprawy. Skoro więc pozwani nie uczynili na deklaracji wekslowej, ani na wekslu żadnej wzmianki mogącej dawać podstawy do ograniczenia prawa z weksla, to nie można domniemywać, iż wyłączyli oni możliwość wypełnienia weksla przez inny niż Bank podmiot. Co więcej, zaznaczyć należy, iż dłużnik wekslowy (wystawca) podnoszący zarzut wypełnienia weksla in blanco niezgodnie z treścią deklaracji wekslowej powinien udowodnić brak upoważnienia indosatariusza do wypełnienia weksla, czego w niniejszej sprawie pozwani nie wykazali. Należy uznać zatem, iż pozwany, jako zobowiązany z weksla in blanco poddał się odpowiedzialności wekslowej w stosunku do przyszłych i jeszcze mu nieznanych nabywców weksla, a powód nabył uprawnienia przynależne uprzednio bankowi, w tym te wynikające z zabezpieczonej wekslowo wierzytelności.

Jeśli chodzi o zarzut niewykazania przez powoda wysokości wierzytelności to przypomnieć należy, że udowodnienie, iż zadłużenie kredytobiorcy było niższe spoczywa na pozwanych. Wierzyciel ma obowiązek podać, z jakiego dokładnie tytułu domaga się zapłaty, i przedstawić stosowne wyliczenie – bez tego bowiem dłużnik wekslowy nie jest w stanie wykazać zgodności sumy wekslowej z porozumieniem (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 2 marca 2005 r., I ACa 1413/04; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 sierpnia 2007 r., I ACa 442/07). W niniejszej sprawie powód takie wyliczenie przedłożył, a pozwani w żaden sposób nie podważyli prawidłowości tego wyliczenia. Jeśli pozwani kwestionowali wysokość swego zobowiązania, to powinni przedstawić możliwie szczegółowe własne wyliczenia, z których wynikałoby, jakie według nich było łączne zadłużenie pozwanych wobec powoda. Nadto negując prawidłowość oszacowania ich zobowiązania winni przedłożyć dokumenty wskazujące na poszczególne wpłaty z tytułu zadłużenia oraz terminy ich dokonania, co pozwoliłoby zweryfikowanie wyliczeń powoda. Proste stwierdzenie, że powód nie wykazał wysokości dochodzonej sumy jest w tym zakresie niewystarczające.

W niniejszej sprawie kluczowe znaczenie ma jednak kwestia przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem. Powód podniósł, iż roszczenia ze stosunku podstawowego przedawniają się wraz z okresem trzech lat od dnia wymagalności roszczenia. Zgodnie z treścią art. 118 kc termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata, natomiast stosownie do treści art. 120 kc, bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Bank w dniu 16 lutego 2012 r. skutecznie doręczył pozwanym pismo wypowiadające umowę kredytu wskazując na trzydziestodniowy okres wypowiedzenia. Termin wyznaczony pozwanym upłynął zatem 19 marca 2012r. i również wtedy zaczął biec termin przedawnienia. Uwzględniając trzyletni okres przedawnienia wskazać należy, iż roszczenie ze stosunku podstawowego przedawniło się 19 marca 2015 r. Na uwzględnienie nie zasługuje stanowisko powoda o przerwaniu biegu terminu przedawnienia poprzez nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Jak wskazał bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2016 r. (III CZP 29/16) nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Sąd Najwyższy stwierdził, że co prawda w razie cesji wierzytelności nabywca przejmuje co do zasady ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi i wstępuje w jego sytuację prawną, w tym także w zakresie przedawnienia, to jednak reguła ta nie ma zastosowania w razie cesji wierzytelności objętej bankowym tytułem egzekucyjnym, gdy nabywcą jest podmiot niebędący bankiem. Przerwanie biegu przedawnienia następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego skutkuje przerwaniem biegu przedawnienia jedynie w odniesieniu do podmiotów uczestniczących w tym postępowaniu, w granicach podmiotowych i przedmiotowych wynikających z treści klauzuli wykonalności. Zainicjowanie postępowania egzekucyjnego przez bank w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny przerywa bieg przedawnienia jedynie w stosunku do niego, nie dotyczy zaś cesjonariusza niebędącego bankiem. Wobec powyższego nie można zgodzić się ze stanowiskiem powoda, jakoby w niniejszej sprawie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia w stosunku do powoda.

Wskazać jednak należy, iż stosownie do treści art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się natomiast do roszczeń o świadczenia uboczne. Powyższy przepis stanowi ochronę wierzyciela hipotecznego przed negatywnymi skutkami przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej hipoteką. Cesja wierzytelności zabezpieczonej hipoteką dla skuteczności czynności wymaga wpisu do księgi wieczystej na rzecz nabywcy. Hipoteka zapewnia wierzycielowi hipotecznemu przywilej, polegający na możliwości zaspokojenia się z nieruchomości z pierwszeństwem przez wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Innymi słowy, przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie szkodzi prawom wierzyciela hipotecznego, który mimo przedawnienia może zaspokoić się z nieruchomości obciążonej. Reguła ta jednak nie dotyczy roszczeń o odsetki. W niniejszej sprawie powodowi przysługuje zabezpieczenie hipoteką umowną w wysokości 2.385.000,00 zł na nieruchomości położonej w G. stanowiącej własność pozwanych na zasadzie współwłasności majątkowej małżeńskiej. Uznać zatem należy, iż powodowi przysługuje prawo do zaspokojenia z tej nieruchomości. Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia, lecz ze względu treść art. 77 ust. 1 u.k.w.h. powództwo uznać należy za zasadne, lecz jedynie w zakresie dochodzonej pozwem należności głównej, tj. 119.450,50 zł, której wysokość została w niniejszej sprawie niewątpliwie wykazana.

W tym miejscu odnieść należycie się do zarzutu strony pozwanej, iż w sprawie niniejszej przedmiotem rozpoznania nie może być odpowiedzialność rzeczowa pozwanych, a to z uwagi na treść art.495§2kpc. Stosownie do jego treści w toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami obok lub zamiast pierwotnego. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenia powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.

Artykuł 495 § 2 i 4 zawiera szczególne ograniczenie dokonywania zmian przedmiotowych i podmiotowych w postępowaniu nakazowym. Dodatkowo sytuację komplikuje fakt, że szczególnie w przypadku, gdy podstawą wydania nakazu zapłaty ma być weksel, zakres okoliczności faktycznych, jakie mogą być wskazane na uzasadnienie żądania pozwu, na ogół wyznaczony jest rodzajem dokumentu, z którego powód chce skorzystać. Co do możliwości dokonywania przekształceń przedmiotowych w postępowaniu nakazowym to Sąd Najwyższy już w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66, OSNCP 1968, nr 5, poz. 79, wyjaśnił, że w postępowaniu nakazowym jest dopuszczalne powoływanie się na podstawę faktyczną i prawną wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony dokument uzasadniający wszczęcie postępowania nakazowego, podkreślając, że dotyczy to roszczeń opartych nie tylko na wekslu, lecz także na innych dokumentach, o których mowa w art. 485. Natomiast w uchwale połączonych Izb Cywilnej oraz Pracy i (...) z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNCP 1973, nr 5, poz. 72, Sąd Najwyższy wskazał, że w postępowaniu nakazowym niedopuszczalne jest rozszerzenie powództwa ani przekształcenia podmiotowe, ani też zmiana jego podstawy; jeżeli jednak nakaz zapłaty wydano na podstawie weksla gwarancyjnego, to strony mogą - w granicach nakazu - powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego.

. Sąd Najwyższy w powołanej uchwale wyróżnił natomiast trzy sytuacje, jakie mogą zaistnieć w związku z wekslem gwarancyjnym jako podstawą roszczenia powoda. Sytuacja pierwsza zachodzi wówczas, gdy spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego na skutek zarzutów podniesionych przez pozwanego, tzn. gdy pozwany, nie kwestionując ważności weksla, podnosi zarzuty dotyczące stosunku podstawowego. Sytuacja taka nie została zakwalifikowana przez Sąd Najwyższy jako zmiana podstawy powództwa. Nie polega ona bowiem na wymianie okoliczności faktycznych przytoczonych na uzasadnienie żądania pozwu, ale na dodatkowym uzasadnieniu faktycznym i prawnym. Przypadek drugi ma miejsce wówczas, gdy powód już w pozwie (co jest dozwolone) uzasadnia roszczenie wekslem gwarancyjnym, a ponadto dodatkowo przytacza fakty i dowody uzasadniające cywilnoprawne roszczenie, zabezpieczone załączonym wekslem. Gdy w tej sytuacji ujawnią się wady weksla i okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje, sąd ma obowiązek rozpoznać żądanie oparte na drugiej, dodatkowej podstawie powództwa. Nie jest to zmiana powództwa, gdyż powód już w pozwie wskazywał obie podstawy żądania. Sytuacja trzecia zachodzi, gdy powód w pozwie powoła się jedynie na załączony weksel, a roszczenie wekslowe okaże się niezasadne z powodu wymienionych wad. Zdaniem Sądu Najwyższego wymiana okoliczności faktycznych i podstawy prawnej dochodzonego roszczenia stanowi zmianę powództwa, której dokonanie należy powodowi umożliwić ze względu na zasadę równości broni oraz z przyczyn celowościowych, a mianowicie ze względu na możliwość i tak wystąpienia przez powoda z nowym pozwem. Podobne stanowisko zajmował Sąd Najwyższy także w późniejszych orzeczeniach, np. w wyroku z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997, nr 9, poz. 124, w którym stwierdził, że po wniesieniu zarzutów wobec nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje.

Uwzględniając powyższe reguły stwierdzić jednoznacznie należy, że powód powołując się na zabezpieczenie roszczenia hipoteką nie naruszył cytowanego przepisu. Zważyć należy, iż powód nie dochodzi innego roszczenia zamiast pierwotnego. Już w pozwie powód powołał się na stosunek podstawowy i zabezpieczenie w postaci weksla. Po podniesieniu przez stronę pozwana zarzutu przedawnienia powód powołał się na drugie zabezpieczenie w postaci hipoteki. Powód nie zmienił okoliczności faktycznych przytoczonych na uzasadnienie żądania pozwu, ale przytoczył dodatkowe uzasadnienie faktyczne i prawne.

Z podanych przyczyn Sąd, działając na podstawie powołanych przepisów, utrzymał nakaz zapłaty w zakresie obejmującym kwotę 119.450,50 zł a w pozostałym zakresie nakaz zapłaty uchylił i powództwo oddalił, o czym orzekł w pkt I sentencji na podstawie powołanych przepisów. Jednocześnie w oparciu o art.319kpc Sąd zastrzegł dla pozwanych prawo powołania się w toku egzekucji na ograniczenie ich odpowiedzialności.

O kosztach postępowania sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 100kpc i rozdzielił je stosunkowo obciążając nimi pozwanych w 58%, a powoda w 42%. Na koszty poniesione przez powoda składają się: opłata od pozwu w kwocie 2550zł i koszty zastępstwa procesowego w wysokości 14.400zł (ustalone w oparciu o §2pkt7 i §3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych albowiem pozew w sprawie wpłynął w dniu 08.02.2016r.) , opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17zł; łącznie 16.976zł. 58% z tej kwoty to 9.840,86zł należne od pozwanych na rzecz powoda. Pozwani ponieśli natomiast koszty zastępstwa procesowego w kwocie 14.400zł i opłatę od wniosku o ograniczenie zabezpieczenia w kwocie 40zł; łącznie 14.440zł. 42% tej kwoty daje 6.064,80zł należne od powoda na rzecz pozwanych. Kompensata tych wzajemnych należności daje kwotę 3.776,06zł należną od pozwanych powodowi.

O kosztach sądowych w postaci opłaty od zarzutów, od której pozwani byli zwolnieni Sąd orzekł na podstawie art.113ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art.100kpc nakazując ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 3.213zł stanowiącą 42% opłaty od zarzutów, która wynosiła 7.650zł i od obowiązku uiszczenia której pozwani zostali zwolnieni.

Na podstawie art.333§3 kpc Sąd oddalił wniosek o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności albowiem w sprawie nie zachodzą przesłanki (zwłaszcza w kontekście istniejącego zabezpieczenia hipotecznego) opisane w tym przepisie.

SSO Anna Łosik