Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2017 r. w Olsztynie

sprawy (...) S.A. z siedzibą w O.

przy udziale zainteresowanego A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o zwrot nienależnie wypłaconego świadczenia

na skutek odwołania (...) S.A. z siedzibą w O.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 9 stycznia 2017 r. nr (...)

o d d a l a o d w o ł a n i e

SSR del. Andrzej Łotowski

Sygn.. akt IV U 164/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 09 stycznia 2017 r., Znak : (...), wydaną na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy zdnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dz. u. z 2016 r. poz. 963) stwierdził, że A. D. dokonano bezpodstawnie wypłaty: emerytury w okresie 19-12-2015 do 31-01-2017 w łącznej kwocie 374,00 zł (słownie: trzysta siedemdziesiąt trzy złote i dziewięćdziesiąt dziewięć groszy ) oraz zobowiązał podmiot; (...) S.A. do zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń za okres od 19-12-2015 do 31-01- 2017 w kwocie 374,00 zł i odsetek za okres od 22-12-2016 do 09-01-2017, tj. do dnia wydania decyzji, w kwocie 1.24 zł., łącznie do zwrotu przypada kwota 375,24 zł (słownie: trzysta siedemdziesiąt pięć złotych i dwadzieścia cztery grosze).

W ocenie organu przyczyną powstania nadpłaty i obciążenie obowiązkiem zwrotu tych należności jest uzasadnione tym, gdyż świadczenia zostały wypłacone bezpodstawnie w wyniku: do wyliczenia wysokości emerytury przyjęto wynagrodzenia za lata 1979-1980 z zaświadczenia o wynagrodzeniu z dnia 22.04.2002r., w dniu 22.12.2016r. przedłożono korektę powyższego zaświadczenia korygując wysokość wynagrodzeń za powyższe lata, w związku z czym obniżeniu uległa wysokość emerytury.

Odwołanie od tej decyzji złożył (...) S.A. z siedzibą w O..

W uzasadnieniu odwołania skarżący podał, że wystawione zaświadczenie Rp-7 znak: (...) z dnia 22-04-2002 dla D. A. nie zawiera podstawowych danych identyfikacyjnych (daty urodzenia i nr pesel), a wykazane wynagrodzenia nie dotyczą D. A. ur. (...) W odpowiedzi na pismo organu z dnia 06-12-2016, powyższe Rp-7 zostało anulowane pismem z dnia 20-12-2016 oraz sporządzone zostało zaświadczenie RP-7 dla pracownika A. D. ur. (...)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął wynagrodzenia do wyliczenia świadczenia z dokumentu , który nie potwierdza danych personalnych. Dokument bez danych identyfikacyjnych pesel czy daty urodzenia nie powinien być wiarygodny do wyliczenia świadczenia.

Skarżący podał również, że w ich rejestrze zatrudnionych figurują 3 nazwiska D. A. oraz, że nadpłata świadczenia nie jest wynikiem ich błędu.

W odpowiedzi na odwołanie Oddział ZUS w O. wniósł o oddalenie odwołania od decyzji (...) z dnia 9.01.2017r znak : (...) .

W uzasadnieniu odpowiedzi organ podał, że zaskarżoną decyzją ZUS O/O. na podstawie art.84 ust.6 ustawy z dnia 13.10.1998r o systemie ubezpieczeń społecznych(dz. u. z 201 6r , poz. 963 ze zm.) oraz w związku z art.125 ustawy z 17.12.1998r o emeryturach i rentach z fus ( dz.u. z 2016r poz.887 ze zm.) postanowił zobowiązać pracodawcę (...) S.A. w O. do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia emerytalnego dla ubezpieczonego Pana A. D. w kwocie 375,24 zł za okres od 19.12.2015r do 31.01.2017r z tytułu pobieranej przez niego emerytury.

Zgodnie z art. 84 ust.2 pkt.2 - za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Na podstawie ust.6- jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość , obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami , o których mowa w ust. 1 , obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

Jak wynika z załączonej dokumentacji na podstawie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 22.04.2002r (Rp-7) wydanego przez (...) S.A.” w O. (karta-9, plik kapitałowy) dotyczącego okresu zatrudnienia od 1978-1980 ,organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 12.10.2016 r., decyzją z dnia 14.12.2016r przyznał zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 19.12.2015r tj. od daty określonej w wyroku sądu ( wysokość emerytury zgodnie z zasadami określonymi w art.26 ustawy emerytalnej wyniosła 2083,71 zł) .

Jednocześnie pismem z dnia 6.12.2016r (karta-88 , plik emerytalny)zwrócono się do I. o nadesłanie wyjaśnienia dotyczącego wynagrodzenia za 1978r. W dniu 22.12.2016r wpływa do organu rentowego pismo z dnia 20.12.2016r sporządzone przez I. (karta-104, plik emerytalny) z którego wynika , że I. anuluje zaświadczenie Rp-7 z dnia 22.04.2002r jednocześnie przesyłając prawidłowo sporządzone zaświadczenie Rp-7 z dnia 20.12.2016r obejmujące lata pracy od 1975-1980(karta-105, plik emerytalny) .

Organ rentowy z urzędu w związku z nowym dowodem (Rp-7 z dnia 20.12.2016r) i ponownym przeliczeniem kapitału początkowego , decyzją z dnia 9.01.2017r rozliczył zaliczkę emerytury od 19.12.2015r tj. od daty od której przyznano świadczenie .

Po korekcie kapitału początkowego obniżeniu uległa wysokość emerytury , która wyniosła 2055,90 zł .

Z uwagi na błąd zakładu , który doprowadził do wypłaty przez pozwanego zawyżonych świadczeń dla A. D. w okresie od 19.12.2015r do 31.01.2017r zobowiązano płatnika składek czyli (...) S.A. w O. do zwrotu nadpłaconych świadczeń w łącznej kwocie (wraz z odsetkami) 375,24 zł.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

A. D. był pracownikiem (...) S.A. z siedzibą w O.. Chciał ustalić wartość swojego kapitału początkowego i w związku z tym wystąpił do pracodawcy o wystawienie mu zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia. Po jego wystawieniu pracownik sprawdził, że w zaświadczeniu pracodawca prawidłowo określił okresy jego zatrudnienia. Pracownik nie sprawdził, czy podane tam kwoty wynagrodzenia są prawidłowe, bo ich nie pamiętał. Nie zwrócił uwagi, ze w zaświadczeniu pracodawca nie wypełnił rubryk dotyczących jego daty urodzenia oraz numeru PESEL.

Na podstawie ww. zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 22.04.2002 r. (Rp-7) wydanego przez (...) S.A.” w O. (karta-9, plik kapitałowy) dotyczącego okresu zatrudnienia od 1978-1980 ,organ rentowy wykonując prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 12.10.2016 r., decyzją z dnia 14.12.2016 r. przyznał zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od 19.12.2015r tj. od daty określonej w wyroku sądu ( wysokość emerytury zgodnie z zasadami określonymi w art.26 ustawy emerytalnej wyniosła 2083,71 zł) .

Jednocześnie pismem z dnia 6.12.2016 r. (karta-88 , plik emerytalny) organ zwrócił się do I. o nadesłanie wyjaśnienia dotyczącego wynagrodzenia za 1978 r. W dniu 22.12.2016 r. wpłynęło do organu rentowego pismo z dnia 20.12.2016 r. sporządzone przez I. (karta-104, plik emerytalny) z którego wynika , że I. anuluje zaświadczenie Rp-7 z dnia 22.04.2002 r. jednocześnie przesyłając prawidłowo sporządzone zaświadczenie Rp-7 z dnia 20.12.2016 r. obejmujące lata pracy od 1975-1980 (karta-105, plik emerytalny) .

Organ rentowy z urzędu w związku z nowym dowodem (Rp-7 z dnia 20.12.2016 r.) i ponownym przeliczeniem kapitału początkowego , decyzją z dnia 9.01.2017 r. rozliczył zaliczkę emerytury od 19.12.2015 r. tj. od daty od której przyznano świadczenie .

Po korekcie kapitału początkowego obniżeniu uległa wysokość emerytury , która wyniosła 2055,90 zł .

Zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ZUS Rp-7 jest dokumentem potwierdzającym wysokość wynagrodzenia, okresy składkowe i nieskładkowe. Stanowi dowód do ustalenia m.in. podstawy wymiaru kapitału początkowego, renty z tytułu niezdolności do pracy (w tym renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy czy chorobą zawodową), renty szkoleniowej, a także podstawy wymiaru emerytury obliczanej na „starych” zasadach.

Pracodawca powinien wystawić zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu opierając się na dokumentacji płacowej (np. listy płac). Jeśli jednak dokumentacja płacowa nie zachowała się, zaświadczenie powinien wystawić na podstawie dokumentacji osobowej (np. umowy o pracę, pism o powołaniu, mianowaniu). Z dokumentacji płacowej, będącej podstawą do wypełnienia ZUS Rp-7, powinno wynikać: czy od danego składnika wynagrodzenia była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne (za okres do 31 grudnia 1998 r.) lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe (za okresy przypadające począwszy do 1 stycznia 1999 r.), za jaki okres zatrudnienia wypłacono dane wynagrodzenie (jego składnik), w jakiej wysokości i za jaki okres zostały wypłacone zasiłki z ubezpieczenia społecznego (chorobowe, opiekuńcze, macierzyńskie) oraz wynagrodzenie za czas choroby.

Podstawę prawną zwrotu nienależnie pobranych świadczeń stanowi art. 84 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121), zgodnie z którym osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.

Na mocy zaś ust. 2 tego przepisu, za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania oraz świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.

Odpowiedzialność płatnika w określonych sytuacjach ustanawia natomiast ust. 6 art. 84 ustawy systemowej, który stanowi, iż jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot.

W literaturze przedmiotu i orzecznictwie nie ma zgody co wykładni art. 84 ust. 6 ustawy systemowej. Można odnaleźć poglądy skraje, wskazujące, że odpowiedzialność w nim zawarta ma charakter obiektywny (R. S., Odpowiedzialność pracodawcy wobec ZUS za wydanie wadliwego świadectwa pracy, Monitor Prawa Pracy 2011, nr 3, s. 133).

Przeważający nurt optuje jednak za uznaniem, że podstawą odpowiedzialności z art. 84 ust. 6 ustawy jest wina płatnika składek. W tym zakresie dostrzegalna jest jednak rozbieżność. Cześć przedstawicieli doktryny uważa, że pociągnięcie płatnika do odpowiedzialności powiązane zostało z koncepcją deliktową (S. Płażek, Z. Salomon, Zwrot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, Palestra 1988, nr. 8-9, s. 56). W orzecznictwie Sądu Najwyższego pojawiło się odmienne zapatrywanie. W wyroku z dnia 28 stycznia 2015 r., I UK 206/14, LEX nr 1653740, wskazano, że omawiana konstrukcja prawna jest podobna do odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Płatnik powinien więc spotkać się z sankcją za niewykonanie lub nienależyte wykonanie swojego obowiązku nałożonego przepisami prawa (w niniejszej sprawie przepisom dotyczącym zgłoszenia wnioskodawczyni do ubezpieczenia), chyba że jest to następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności (domniemanie odpowiedzialności, tak jak to przewiduje art. 471 k.c.). Sąd Najwyższy podkreślił, że płatnik składek jest odpowiedzialny za własne działanie lub zaniechanie jak również za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza (art. 474 k.c.). Przede wszystkim zaś należy uznać, że jest odpowiedzialny za niezachowanie należytej staranności w przekazaniu organowi rentowemu prawdziwych informacji (tak jak to stanowi art. 472 k.c.). Inaczej mówiąc, przesłanką odpowiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest wina płatnika w niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, polegająca na niedochowaniu należytej staranności.

Odpowiedzialność płatnika składek na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ma charakter posiłkowy. Obciążenie innego podmiotu zwrotem nienależnego świadczenia występuje w wyjątkowych wypadkach. Konieczne jest odpowiednie zachowanie, które polega na działaniu "przekazaniu", a podane dane w normalnym związku przyczynowym muszą prowadzić do wypłacenia ubezpieczonemu nienależnych świadczeń.

W ocenie Sądu Okręgowego przesłanką odpowiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 u.s.u.s. jest wina płatnika, która polega na niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu przekazania organowi rentowemu wymaganych informacji, co prowadzi do zakwalifikowania zachowania się płatnika jako aktu o nienależytej staranności. Pogląd taki wynika nie tylko z cyt. wyżej wyroku Sądu Najwyższego ,ale również z wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 listopada 2015 r. , w sprawie III AUa 521/15. Pogląd ten należy uznać za prawidłowy i podzielić go w niniejszej sprawie.

Dlatego należy dojść do przekonania, że organ rentowy prawidłowo przyjął w niniejszej sprawie odpowiedzialność pracodawcy za zwrot nienależnego świadczenia, ponieważ bezspornym w sprawie było, czemu zresztą w toku postępowania nie zaprzeczał skarżący, że informacja będąca podstawą wypłaty świadczeń była nieprawdziwa, przy czym bez znaczenia było to, czy skarżący był świadomy lub winny przekazania nieprawdziwych danych. Organ rentowy ponadto prawidłowo przyjął, że przekazanie przez skarżącą nieprawdziwych danych, czemu także nie zaprzeczał pracodawca, miało wpływ na prawo do świadczeń i na ich wysokość.

W ocenie Sądu Okręgowego obiektywne niewykonanie przez odwołującą się spółkę obowiązku podania prawdziwych danych i związek tegoż zachowania z wypłatą świadczeń jest prawidłowo przyjętą samodzielną i niezależną podstawą odpowiedzialności z art. 84 ust. 6 ustawy systemowej płatnika składek.

Nie ma zastosowania w niniejszej sprawie wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 3 września 2015 r., w sprawie III AUa 493/15, w którym stwierdzono, że jeżeli pobranie nienależnych świadczeń emerytalnych przez pracownika spowodowane było nie tylko błędem pracodawcy, ale i organu rentowego, nie może ów organ wydać decyzji zobowiązującej pracodawcę do zwrotu pobranych świadczeń, gdyż ze stanu faktycznego ww. sprawy wynika, że pobranie nienależnego świadczenie spowodowane było li tylko omyłką pracodawcy. Jak wynika z wyjaśnień zainteresowanego, sporne zaświadczenie dotyczyło jego osoby, gdyż było wystawione przez pracodawcę na jego wniosek, a poza tym obejmowało jego okres pracy. Ww. zaświadczenie było wreszcie złożone przez samego zainteresowanego organowi co dostatecznie uwiarygodniło ten dokument, mimo, że był pozbawiony innych danych identyfikacyjnych pesel czy daty urodzenia.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku (art. 477 ¹⁴ § 1 kpc).