Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia S.R. Agata Kłosińska

Protokolant: st. sekr. sąd. Kamil Kowalik

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa W. G., B. G. (1)

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w W.

o zapłatę kwoty 1.500 zł

1)  umarza postępowanie w zakresie kwoty 500 zł (pięćset złotych);

2)  oddala powództwo w pozostałej części;

3)  zasądza od powodów W. G. i B. G. (1) solidarnie na rzecz pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w W. kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4)  nakazuje zwrócić powodom W. G. i B. G. (1) solidarnie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 1.500 zł (jeden tysiąc pięćset złotych) tytułem niewykorzystanej zaliczki uiszczonej przelewem w dniu
8 marca 2017 roku i zaksięgowanej pod pozycją 500014378108.

Sygn. akt I C 592/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 lipca 2016 r. powodowie W. i B. małżonkowie G., zastępowani przez radcę prawnego, wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. Oddział w W. Zakład w Ł. kwoty 500 złotych tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez stronę pozwaną w okresie od 1 czerwca 2016 roku do dnia 30 czerwca 2016 roku z nieruchomości powodów, położonych w A.,
w miejscowości R., oznaczonych w ewidencji gruntów jako działki nr (...), dla których Sąd Rejonowy w Zgierzu, Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) – dla działki oznaczonej nr (...) oraz KW (...) dla działek oznaczonych numerami (...). Nadto strona powodowa wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kwoty 1.000 zł tytułem częściowego odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości a okres od dnia 1 lipca 2006 roku do dnia wniesienia pozwu oraz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż powodowie są właścicielami wyżej wymienionych nieruchomości przez który przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia należący do strony pozwanej. Infrastruktura przesyłowa utrudnia korzystanie
z nieruchomości zgodnie z jej przeznaczeniem, zwiększa koszty związane z jej użytkowaniem, wyłącza inwestycyjne zagospodarowanie gruntu a w konsekwencji obniża wartość działek. Strona pozwana nie posiada tytułu prawnego do korzystania
z nieruchomości powodów. Powodowie podjęli działania zmierzające do polubownego zakończenia sporu, które jednak nie doprowadziły do zawarcia ugody.

/pozew, k. 2 – 3v/

W odpowiedzi na pozew z dnia 5 grudnia 2016 r. (data wpływu do Sądu) pozwany (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. Oddział w W. Zakład w Ł., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pisma strona pozwana zakwestionowała roszczenie zarówno
co do zasady jak i co do wysokości. Pełnomocnik pozwanego przyznał, iż przez działki powodów biegnie gazociąg wysokiego ciśnienia, jednakże został on wybudowany w 1973 roku w oparciu o prawomocną decyzję administracyjną Prezydium Rady Narodowej w Ł., wydaną na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, która stanowi samoistny tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powodów w zakresie korzystania i utrzymywania urządzeń przesyłowych w należytym stanie. Pozwany w zakresie roszczenia za zmniejszenie wartości nieruchomości wskazał, iż przysługuje ono jedynie następcom prawnym właściciela, którzy wstąpili w jego prawa w drodze sukcesji uniwersalnej. Pozwany zanegował także roszczenia powoda co do wysokości, podnosząc, iż nie została ona udowodniona, ponadto wszelkie roszczenia wynikające z ograniczenia korzystania z nieruchomości winny być kierowane do jednostki samorządu terytorialnego, uchwalającej miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

/odpowiedź na pozew, k. 58 – 61/

W piśmie procesowym z dnia 2 stycznia 2017 roku pełnomocnik powodów wskazał, iż odnoszenie się przez pozwaną do instytucji sukcesji uniwersalnej jest nieuprawnione, powodowie korzystają bowiem z pełni praw przysługujących wcześniej ich poprzednikom prawnym. Podniósł także, że to pozwany jako następca prawny inwestora budowy gazociągu odpowiada za skutki wykonania decyzji wywłaszczeniowej
i to do niego winno być kierowane roszczenie.

/ pismo procesowe, k. 73 – 75/

W piśmie przygotowawczym z dnia 23 lutego 2017 roku pełnomocnik powodów wniósł o zawieszenie postępowania z uwagi na wszczęcie przez W. i B. małżonków G. postępowania administracyjne o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości objętych przedmiotowym postępowaniem.

/pismo procesowe, k. 117/

Na rozprawie w dniu 25 maja 2017 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska procesowe. Pełnomocnik powodów podtrzymał wniosek o zawieszenie postępowania w sprawie do czasu zakończenia postępowania administracyjnego
w przedmiocie odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości Pełnomocnik pozwanego pozostawił wniosek do uznania Sądu.

Sąd oddalił wniosek o zawieszenie postępowania. Przed zamknięciem rozprawy pełnomocnik powodów cofnął powództwo w zakresie kwoty 500 zł dochodzonej tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

/skrócony protokół rozprawy z dn. 25.05.2017 r. k. 131 – 133; adnotacja 00:01:53-00:05:15, 00:20:01-00:22:12, zapis na płycie CD, k. 134/

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. G. i B. G. (1) są współwłaścicielami na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej nieruchomości położonych w A., w miejscowości R., oznaczonych w ewidencji gruntów jako działki
379/9 i 380/10, dla których Sąd Rejonowy w Zgierzu, Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgi wieczyste (...).

/okoliczności bezsporne, także odpis zwykły z księgi wieczystej
i elektroniczna treść księgi wieczystej (...), k. 28-29/

Powód na podstawie umowy z dnia 17 października 1986 roku stał się właścicielem działki numer (...), położonej w A., miejscowości R. dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu, Wydział Ksiąg Wieczystych nr (...),

/okoliczności bezsporne, także odpis zwykły z księgi wieczystej
i elektroniczna treść księgi wieczystej (...), k. 30-31/

Decyzją z dnia 27 listopada 1972 roku Wydział Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Ł., po rozpatrzeniu wniosku (...) Okręgowych Zakładów Gazownictwa zatwierdził plan realizacyjny – ogólny zagospodarowania terenu inwestycji gazociągu wysokoprężnego P. – Z..

(...) Okręgowe Zakłady Gazownictwa, jako inwestor inwestycji gazociągowej, w 1972 roku złożyły wniosek o zezwolenie na budowę gazociągu wysokoprężnego P. – Z..

Działając w oparciu o art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (Dz.U. Nr 10 poz. 64 z 1974 roku) Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ł. – Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, decyzjami z dnia 16 stycznia 1973 r. i z dnia 16 lipca 1973 r., zezwolił wnioskodawcy (...) Okręgowym Zakładom Gazownictwa w Ł. na przeprowadzenie budowy gazociągu wysokoprężnego P. – Z. zgodnie z planem realizacyjnym oraz decyzją
o lokalizacji szczegółowej z dnia 27 listopada 1972 roku wydaną przez Wydział Budownictwa, Urbanistyki i Architektury Powiatowej Wojewódzkiej Rady Narodowej
w Ł.. Trasa gazociągu przebiegała przez szereg nieruchomości osób prywatnych, między innymi również przez działki należące do M. G., aktualnie oznaczone nr, 379/9 i 380/10 oraz przez działki należące do N. T., między innymi przez działkę oznaczoną aktualnie numerem 378/14.

/wniosek k. 98, decyzja z dnia 16.01.1973 r. k. 62 – 65; wypis z rejestru gruntów k. 23, 24; odpis zwykły księgi wieczystej nr (...)/, decyzja nr (...) z dnia 27 listopada 1972 r. k. 97 – 103, decyzja z dn. 16 lipca 1973 r. k. 99/

Gazociąg wysokoprężny P. – Z. przekazano i przyjęto do eksploatacji w dniu 30 marca 1974 roku

/protokół z dn. 30.03.1974 r. k. 105/

Od chwili wybudowania gazociąg P. - Z. przebiega cały czas w tej samej lokalizacji i jest wykorzystywany.

/okoliczności bezsporne/

W dniu 12 września 1997 roku powodowie W. G. i B. G. (1) na mocy umowy sprzedaży nieruchomości, nabyli od B. G. (2) i K. G., będącymi następcami prawnymi poprzedniego właściciela M. G., działki gruntu w miejscowości R., oznaczone nr 379/9 i 380/10, dla których Sąd Rejonowy w Zgierzu, Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą pod nr (...).

/okoliczności bezsporne, także akt notarialny Rep. A nr (...) k. 76 – 81, odpis zwykły księgi wieczystej nr (...), k. k. 28-29, wydruk z księgi wieczystej (...), k. 66 – 69v/

W. G. w dniu 17 października 1986 roku nabył od N. T. dwie działki rolne w miejscowości R., oznaczone wówczas nr ewidencyjnymi 378/2 i 378/3, a aktualnie zarejestrowane pod nr 378/14 i 378/13, dla których Sąd Rejonowy w Zgierzu Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). W. G. nabył powyższe nieruchomości przed zawarciem związku małżeńskiego
z B. G. (1) i w księdze wieczystej jest ujawniony jako ich wyłączny właściciel.

/akt notarialny Rep. A nr I (...) k. 82 - 85, odpis zwykły księgi wieczystej nr (...), k. 30 – 31, kserokopia odpisu skróconego aktu małżeństwa, k. 11, dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony, skrócony protokół rozprawy z dn. 25.05.2017 r. k. 132, adnotacja 00:11:29, zapis na płycie CD, k. 134/

Przez działki powodów oznaczone nr 378/14, 379/9, 380/10, przebiega gazociągu wysokiego ciśnienia relacji P. – Z..

/okoliczność bezsporna/

(...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest następcą prawnym (...) Okręgowych Zakładów Gazownictwa i aktualnym właścicielem infrastruktury przesyłowej przebiegającej przez nieruchomość powodów.

/okoliczność bezsporna/

W dacie nabywania nieruchomości objętych pozwem W. G. wiedział, iż przebiega przez nie gazociąg. Powód mieszkał wraz z rodzicami w okolicy tych działek
i wiedział o budowie rurociągu w latach 70 ubiegłego wieku.

/dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony, skrócony protokół rozprawy z dn. 25.05.2017 r. k. 132, adnotacja 00:11:29, zapis na płycie CD, k. 134/

W dniu 25 września 2002 roku Rada Miejska w A. uchwaliła zmianę miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy A. obejmujący obszar miejscowości R. w części - tj. ulicę (...) – od północy, ulicę 4DK – od wschodu, granicę gminy A. – od południa oraz ulicę (...) z działkami numerach (...) – od zachodu. (...) należące do powodów zmieniły swoją kwalifikację na tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej z dopuszczeniem działalności usługowej.

W. G. w 2003 roku wydzielił z nieruchomości 2 działki, które sprzedał.
Do sprzedaży doszło dopiero po obniżeniu pierwotnej ceny do kwoty 32 zł za metr kwadratowy.

/dowód z przesłuchania powoda w charakterze strony, skrócony protokół rozprawy z dn. 25.05.2017 r. k. 132, adnotacja 00:13:43-00:17:42, zapis na płycie CD, k. 134/wypis ze zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
k. 12-21, wyrys k. 22/

Pismem z dnia 7 kwietnia 2015 roku pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do zapłaty na rzecz powoda kwoty 1.000.000 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie od kwietnia 2005 roku z nieruchomości oznaczonych nr 378/4, 378/5, 378/6, 378/13, 378/14, 379/9, 380/10 należących do powoda oraz tytułem wynagrodzenia za utratę wartości tychże nieruchomości, w związku z umiejscowieniem na nich urządzeń przesyłowych – gazociągu.

/z załączonych akt sprawy I Co 40/16: wezwanie do zapłaty z dn. 7.04.2015 r. k. 4 - 5, potwierdzenie nadania k. 6/

Pozwany odmówił zadośćuczynienia roszczeniu powoda.

/z załączonych akt sprawy I Co 40/16: pismo pozwanego z dn. 26.04.2016 r. k. 53 – 54, okoliczności bezsporne/

W dniu 9 marca 2016 roku powód wszczął postępowanie o zawezwanie do próby ugodowej pozwanego. W jego toku nie doszło do zawarcia ugody.

/z załączonych akt sprawy I Co: protokół z dn. 30.05.2016 r. k. 65/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się
w aktach sprawy oraz uzupełniająco na podstawie przesłuchania powoda w charakterze strony. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by poddawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające
z ich treści. Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że dowody z tych dokumentów tworzą spójny, nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego,
a przez to w pełni zasługujący na wiarę materiał dowodowy.

Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd uwzględnił także zgodne twierdzenia stron w trybie art. 229 k.p.c. oraz twierdzenia strony, którym przeciwnik nie przeczył w trybie art. 230 k.p.c.

Sąd oddalił wniosek pełnomocnika powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacunku nieruchomości albowiem jego powołanie nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie, byłoby sprzeczne z zasadą ekonomiki procesowej, nadto niepotrzebnie narażałyby powodów na koszty sądowe, co zostanie omówione szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Sąd oddalił także wniosek strony powodowej o zawieszenie postępowania
w sprawie z uwagi na toczące się równolegle postępowanie administracyjne o ustalenie
i wypłacenie odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, objętej niniejszym postępowaniem. Sąd w tym zakresie uznał, iż wzmiankowane postępowanie administracyjne nie miało charakteru prejudycjalnego dla niniejszego postępowania, sąd cywilny w niniejszej sprawie mógł poczynić w tym zakresie własne ustalenia, bez konieczności opierania się na ustaleniach organu administracyjnego. Wobec powyższego, zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie prowadziłoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W niniejszym postępowaniu powodowie dochodzili wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez stronę pozwaną z ich nieruchomości związanego z posadowieniem
i korzystaniem z linii gazociągu wysokiego ciśnienia a także odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości wskutek umiejscowienia na przedmiotowej nieruchomości urządzeń infrastruktury przesyłowej – sieci gazociągu.

Pozwany kwestionował zasadność roszczenia podnosząc zarzut posiadania tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości powodów w zakresie związanym z eksploatacją i konserwacją gazociągu.

Na wstępie merytorycznych rozważań należy wskazać, iż na rozprawie w dniu 25 maja 2017 roku pełnomocnik powodów złożył oświadczenie o cofnięciu powództwa wraz ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie żądania zasądzenia kwoty 500 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powodów.

Skuteczność cofnięcia pozwu normuje art. 203 k.p.c. Zgodnie z treścią wskazanego przepisu pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Zgodnie z treścią art. 203 § 4 k.p.c. cofnięcie powództwa jest niedopuszczalne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, iż taka czynność byłaby niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzałaby do obejścia prawa.

W niniejszej sprawie strona powodowa cofnęła pozew wraz ze zrzeczeniem się roszczenia a więc zgoda strony pozwanej nie była wymagana. Zdaniem Sądu cofnięcie nie było sprzeczne z prawem ani zasadami współżycia społecznego, nie zmierzało także do obejścia prawa. Wobec powyższego Sąd. w pkt 1 sentencji wyroku, na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w związku z art. 203 § 1 i § 4 k.p.c., umorzył postępowanie w części co do kwoty 500 zł.

Przechodząc do analizy drugiego ze zgłoszonych roszczeń – odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości należy podnieść co następuje.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że jednym z roszczeń właściciela przewidzianych w art. 224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. jest roszczenie o naprawienie szkody za pogorszenie rzeczy. Istnieje ono wtedy, gdy działania lub zaniechania posiadacza prowadzą do obniżenia wartości użytkowej lub ekonomicznej rzeczy (por. wyroki Sądu Najwyższego z 26 lutego 1969 r., sygn. akt II CR 13/69, oraz z 11 grudnia 2009 r., sygn. akt V CSK 175/09). Roszczenie to zostało ukształtowane w sposób szczególny zarówno co do przesłanek powstania, jak i jego zakresu. Odpowiedzialność posiadacza w złej wierze jest odpowiedzialnością niezależną od winy (za sam skutek) i obejmuje przypadkowe uszkodzenie lub utratę rzeczy. Z kolei odrębność uregulowania zakresu obowiązku naprawienia szkody polega w pierwszym rzędzie na tym, że posiadacz w złej wierze odpowiada tylko do wartości rzeczy, a więc z wyłączeniem utraconych korzyści.

Ocena roszczenia o odszkodowanie za obniżenie wartości nieruchomości wymaga zatem ustalenia, czy strona pozwana jest samoistnym posiadaczem w dobrej bądź złej wierze.

Pozwany wskazywał, iż posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powodów w zakresie związanym z eksploatacją gazociągu jakim jest decyzja administracyjna z dnia 16 stycznia 1973 roku wydana na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy
z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości.

W okresie obowiązywania ww. ustawy instytucję przewidzianą w przepisie
art. 35 uznawano za „szczególny tryb wywłaszczenia” (rozdział 5 ustawy, por. wyrok NSA z dnia 18 czerwca 2008 roku I OSK 954/07, Lex nr 496170). Przepis ten stanowił,
że organy administracji państwowej, instytucje i przedsiębiorstwa państwowe mogą
za zezwoleniem naczelnika gminy, a w miastach - prezydenta lub naczelnika miasta (dzielnicy) zakładać i przeprowadzać na nieruchomościach - zgodnie z zatwierdzoną lokalizacją szczegółową - ciągi drenażowe, przewody służące do przesyłania płynów, pary, gazów, elektryczności oraz urządzenia techniczne łączności i sygnalizacji, a także inne podziemne lub nadziemne urządzenia techniczne niezbędne do korzystania z tych przewodów i urządzeń. Nieruchomość, na której założono i przeprowadzono przewody
i urządzenia podlegała wywłaszczeniu w trybie zwykłym tylko wtedy, gdy wskutek tych działań przestała się nadawać do dalszego racjonalnego użytkowania przez właściciela na cele dotychczasowe (art. 35 ust. 3 u.z.t.w.n.). Przeprowadzenie przewodów i urządzeń wiązało się z zagwarantowaniem prawa dostępu do nich w późniejszym czasie w celu wykonania czynności związanych z konserwacją przez osoby upoważnione przez właściwy organ, instytucję lub przedsiębiorstwo państwowe (art. 35 ust. 2 u.z.t.w.n.).

Z zacytowanych wyżej przepisów ustawy z dnia 12 marca 1958 r. wynika, że tytuł prawny przedsiębiorcy wykorzystującego urządzenia przesyłowe do ich zainstalowania na cudzej nieruchomości mógł powstawać w związku z wydaniem przez wskazany w ustawie organ decyzji, mającej charakter wywłaszczeniowy, ograniczającej właściciela nieruchomości w jego prawie w związku z koniecznością ustawienia na niej urządzeń przesyłowych.

Decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n była aktem kształtującym treść prawa własności zgodnie z art. 140 k.c. Nie powodowała powstania służebności
w ścisłym tego słowa znaczeniu, ponieważ skutki ograniczenia prawa własności (art. 147, 149 i 152 k.c.) różnią się od skutków prawnych wywołanych przez ustanowienie służebności, a podobieństwo między nimi wynika z kreowanego nimi obowiązku znoszenia (pati) przez właściciela zmian rzeczowych na jego nieruchomości. Z decyzji tej wynikają uprawnienia o charakterze administracyjnym, czasami nazwane szczególną służebnością ustawową.

Innymi słowy wydanie decyzji mającej podstawę w art. 35 ust. l cytowanej ustawy prowadzi do ograniczenia prawa własności nieruchomości, gdyż sprawia, że właściciel ma obowiązek znoszenia stanu faktycznego ukształtowanego przebiegiem urządzeń przez strefę, w której było lub mogło być wykonywane jego prawo. Gdyby bowiem w tej decyzji chodziło o możliwość zajęcia nieruchomości na czas ograniczony, to ustawodawca powinien go oznaczyć. Opisywana decyzja jako akt wywłaszczeniowy powoduje trwałe ograniczenie prawa własności w celu wykonywania na niej uprawnień o treści zbliżonej do tych, które są właściwe dla służebności zwanej w literaturze przesyłową. Skoro jednak źródłem obciążenia jest ustawa i akt administracyjny, to mają one charakter publicznoprawny. Decyzje wydawane w trybie ustawy z 1958 roku dotyczyły obiektów budowlanych, które - po wzniesieniu na lub nad powierzchnią gruntu, względnie po zamontowaniu ich pod nią - wchodziły w skład określonej struktury technicznej urządzeń wykorzystującego je przedsiębiorstwa i nie mogły być w dowolnym czasie z tej struktury wyłączone lub przesunięte w jej obrębie w inne miejsce. Większość takich urządzeń była instalowana w związku z realizacją inwestycji dzisiaj zwanych "liniowymi", o których Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w wyroku z dnia 16 października 2012 r.,
K 4/10 Zb.Urz. 2012, nr 9, poz. 106). Takie decyzje musiały wywoływać trwałe skutki.

Pomimo uchylenia ustawy zawierającej art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. wraz z wejściem
w życie ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (jedn. tekst: Dz. U. z 1991 r. Nr 30, poz. 126) powszechnie uznaje się, że decyzje wydane na jej podstawie nie straciły swej mocy. Uznanie takie uzasadnione jest przez porównanie brzmienia art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, art. 70 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. u.o.g.g.i.w.n. i art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm) i ustalenie tożsamości unormowanych nimi instytucji. Oznacza to, że przedsiębiorca wykorzystujący urządzenia przesyłowe, który zainstalował je na cudzej nieruchomości w związku z wydaniem na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. decyzji ograniczającej uprawnienia właściciela, może aktualnie, na podstawie art. 124 ust. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami uzyskać orzeczenie zezwalające mu na dostęp do nich.

Trwałość skutków decyzji wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n w postaci ograniczenia prawa własności nieruchomości w konkretny sposób oznacza, że dotyczą one nie tylko tej osoby, która była właścicielem nieruchomości w chwili prowadzenia postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji, lecz i każdego kolejnego jej właściciela. Na uprawnienia w stosunku do wywłaszczonej w ten sposób nieruchomości może się powoływać nie tylko ten przedsiębiorca wykorzystujący urządzenia przesyłowe, który instalował je w związku z wydaniem decyzji, ale też każdy kolejny, który uzyskał do tych urządzeń tytuł, a w związku z tym jest odpowiedzialny
za ich utrzymanie i eksploatację.

W uchwale z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09, Sąd Najwyższy przyjął, że decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 u.z.t.w.n. jest tytułem prawnym dla przedsiębiorcy przesyłowego do stałego korzystania z wymienionej w tej decyzji nieruchomości.

Jakkolwiek możliwe jest nabycie przez zasiedzenie przed dniem 3 sierpnia 2008 r. służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, ustanawianej bezpośrednio na rzecz Skarbu Państwa, to jednak Sąd Najwyższy w uchwale w sprawie III CZP 87/13 (uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r., III CZP 87/13) stwierdził, że wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, stanowiącej tytuł prawny do ich wykonywania, nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Stanowisko takie potwierdził Sąd Najwyższy również w kolejnej uchwale z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie III CZP 9/14 (OSNC 2015/3/30) w której stwierdził również, że działanie przedsiębiorcy korzystającego z urządzeń przesyłowych, które legalnie postawił na cudzej nieruchomości w związku z wywłaszczeniem jej właściciela przez ograniczenie przysługującego mu prawa własności, polegające na wstępie na tę nieruchomość i podejmowanie w stosunku do własnych urządzeń działań koniecznych do zapewnienia im sprawności technicznej, jest wykonywaniem uprawnień zagwarantowanych takiemu przedsiębiorcy w ustawie (art. 35 u.z.t.w.n.).

Jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych wkroczenie na nieruchomość w celu pobudowania urządzeń przesyłowych wymagało jedynie zezwolenia właściwego organu administracji i nie musiało być poprzedzone żadnymi negocjacjami
z właścicielami gruntów, w tym dotyczącymi usytuowania gazociągu. W szczególności decyzja o pozwoleniu na wybudowanie urządzeń nie musiała zawierać postanowienia
o wywłaszczeniu nieruchomości. Obowiązek wywłaszczenia nieruchomości, opisany
w art. 35 ust. 3 powołanej ustawy, aktualizował się dopiero wtedy gdy przeprowadzenie odpowiednich urządzeń miało skutkować pozbawieniem jej przymiotu użyteczności dla właściciela w kontekście dotychczasowego jej wykorzystywania. Strona powodowa nie wykazała, by taka sytuacja wystąpiła w niniejszej sprawie.

Przede wszystkim jednak należy zaznaczyć, że stosownie do domniemania ważności decyzji administracyjnej decyzja jest ważna dopóty, dopóki właściwy organ
w przewidzianym do tego trybie nie uchyli, nie zmieni jej, nie stwierdzi jej nieważności albo wygaśnięcia (tak wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 czerwca 2008 r., sygn. I OSK 954/07).

Sądy są związane decyzjami administracyjnymi i co do zasady, nie są uprawnione do badania ich merytorycznej poprawności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2002 roku, III CKN 466/2000, wyrok SN z dnia 16 maja 2002 roku IV CKN 1071/2000, uchwała SN z dnia 21 stycznia 2000 roku III CZP 77/2002, uchwała SN z dnia 30 grudnia 1992 III CZP 157/92, uchwała Składu Siedmiu Sędziów SN z dnia 29 lipca 1993 roku III CZP 64/93). Przez „związanie sądu”, rozumieć należy obowiązek uwzględnienia przez sąd stanu prawnego wynikającego z decyzji i odnoszącego się do sfery stosunków, które zostały poddane uregulowaniu w drodze postępowania administracyjnego. Wszelkie zarzuty dotyczące decyzji mogą być podnoszone w postępowaniu administracyjnym, nie zaś w postępowaniu sądowym, w którym przesłanką rozstrzygnięcia jest prawomocna decyzja administracyjna niepodważona we właściwym trybie. Do czasu zakończenia takiegoż postępowania tutejszy Sąd związany jest treścią przedmiotowej decyzji traktując ją jako niezaprzeczalną część materiału dowodowego.

W rozpoznawanej sprawie strona powodowa nie wykazała, by decyzja z dnia 16 stycznia 1973 r., na mocy poprzednik prawny pozwanego posadowił na nieruchomościach powodów gazociąg, została uznana za nieważną lub w jakikolwiek inny sposób została wyrugowana z porządku prawnego. Oznacza to, że decyzja ta jest ważna i wywoływała i wywołuje skutki prawne, zgodnie z domniemaniem ważności decyzji administracyjnej. Skoro zatem objęcie w posiadanie nieruchomości powodów przez poprzednika prawnego pozwanego nastąpiło na podstawie ostatecznej decyzji administracyjnej, nie podważonej do chwili obecnej, a zatem wiążącej sąd w procesie cywilnym, to uznać trzeba, że pozwany posiada tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powodów
w sposób opisany w art. 35 ustawy wywłaszczeniowej, tj. pozwalający na wejście na nieruchomości powódki w celu przeprowadzenia gazociągu, a obecnie uzyskania dostępu do tych przewodów w związku z ich konserwacją.

Rekapitulując powyższy tok rozważań należy wskazać, iż strona pozwana wykazała, iż decyzja z dnia 16 stycznia 1973 roku dotycząca m.in. nieruchomości należących do poprzedników prawnych powodów stanowi tytuł prawny uprawniający pozwanego jako przedsiębiorcę przesyłowego i właściciela infrastruktury gazowej
do korzystania z wymienionych w niej nieruchomości, skutecznie ograniczając władztwo powodów w zakresie wynikającym z normalnej eksploatacji i konserwacji urządzeń.

Przedmiotowa decyzja do chwili obecnej nie została wzruszona, a nadto należy podkreślić, iż powodowie do jej podważenia w żaden sposób nie dążą. Strona powodowa w toku postępowania sądowego, w uzasadnieniu wniosku o zawieszenie postępowania w sprawie wskazała, iż wszczęła postępowanie o ustalenie i wypłacenie odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości na gruncie procedury administracyjnej. Wniosek ten podlegał oddaleniu, z uwagi na fakt, że wynik tegoż postępowania nie miał znaczenia
dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Znaczenie takie miałoby jedynie wszczęcie postępowania mającego na celu wzruszenie prawomocnej decyzji administracyjnej z dnia 16 stycznia 1973 roku. Skoro zaś powodowie, w toku zainicjowanego postępowania administracyjnego, opierają swoje roszczenie o ustalenie i wypłatę odszkodowania na tejże decyzji, w ocenie Sądu dowodzi to, iż nie kwestionują jej ważności i legalności.

W tym miejscu należy przywołać treść wyroku Sądu Najwyższego z dnia
15 września 2011 roku wydanego w sprawie II CSK 681/10 z którego jednoznacznie wynika, że szkoda w postaci zmniejszenia wartości nieruchomości występuje wtedy, gdy ma charakter trwały i nieodwracalny. Tym samym nie można mówić o szkodzie wówczas, gdy właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenia negatoryjne umożliwiające przywrócenie stanu poprzedniego. Dopóki zatem przysługuje mu to roszczenie nie można żądać naprawienia szkody w postaci obniżenia wartości nieruchomości na skutek posadowienia i eksploatacji na nieruchomości urządzeń przesyłowych przez zapłatę odszkodowania. Utrata tego roszczenia wiąże się zazwyczaj z uzyskaniem przez przedsiębiorcę przesyłowego tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, z czym wiąże się obowiązek zapłaty właścicielowi odpowiedniego ekwiwalentu, co wyklucza odszkodowanie. Uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości tylko
w następstwie posadowienia na niej i eksploatacji urządzeń przesyłowych rekompensowany jest wynagrodzeniem, które może on uzyskać - na podstawie art. 305 ² § 2 k.c. - za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Uszczerbek ten nie ma charakteru trwałego i nieodwracalnego, skoro właścicielowi przysługuje roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. Roszczenie to pozwala zrealizować ten sam interes, co roszczenie o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy, a ten sam interes nie może być zaspokajany podwójnie.

W uchwale z 8 września 2011 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 43/11 (OSNC 2012/2/18) Sąd Najwyższy wyraził aprobowany przez niniejszy Sąd pogląd, iż właścicielowi nieruchomości nie przysługuje wobec nieuprawnionego posiadacza służebności przesyłu roszczenie o naprawienie szkody z powodu obniżenia jej wartości, związanego z normalnym korzystaniem z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści takiej służebności (art. 225 k.c. w związku z art. 230 k.c.). Sąd Najwyższy wyjaśnił bowiem, że nie stanowi pogorszenia rzeczy zmniejszenie jej wartości, które podlega kompensacji w ramach wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, a więc np. normalne jej zużycie eksploatacyjne, gdyż w przeciwnym razie posiadacz płaciłby podwójnie. Uszczerbek właściciela związany z pogorszeniem nieruchomości tylko w następstwie zbudowania na niej i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych jest wszakże rekompensowany świadczeniem, jakie może on uzyskać za obciążenie jego prawa służebnością przesyłu. Wynagrodzenie za ustanowienie służebności (art. 305 ² § 2 k.c.) powinno równoważyć wszelki uszczerbek związany z trwałym obciążeniem nieruchomości. Ze względu na wagę roszczenia określonego w tym przepisie, zapewniającego uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości, uzasadniony jest wniosek, że należy dać mu pierwszeństwo przed roszczeniem odszkodowawczym z tytułu pogorszenia rzeczy w wyniku zbudowania i normalnej eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych.

Bez wątpienia decyzja wywłaszczeniowa z dnia 16 stycznia 1973 roku trwale ograniczyła prawa właścicieli nieruchomości, ale tytuł przedsiębiorstwa przesyłowego ma charakter publicznoprawny. Oznacza to, że gdy właściciel jest ograniczony w swych prawach na skutek wydania decyzji administracyjnej, przysługują mu wówczas tylko środki prawne przewidziane w ustawie będącej podstawą tejże decyzji. W dacie wybudowania gazociągu na nieruchomości powodów szkody związane z ograniczeniem własności na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku, mieściły się w odszkodowaniu określonym przez art. 36 tejże ustawy. Regulacja powyższego przepisu obejmowała odszkodowanie należne właścicielowi nieruchomości za straty związane z wybudowaniem sieci gazowej, włącznie ze zmniejszeniem wartości nieruchomości. Pojęcie "straty",
o którym w art. 36 ustawy z 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, należy tu rozumieć tak, jak jest ono rozumiane w art. 361 § 2 k.c., a w świetle tego ostatniego przepisu przez straty rozumie się, między innymi, zmniejszenie aktywów, pogorszenie zaś nieruchomości niewątpliwie prowadzi do zmniejszenia jednego z aktywów, tj. tego, którym jest ta nieruchomość. Jeśli zatem będąca podstawą decyzji administracyjnej ustawa w sposób wyczerpujący regulowała problematykę odszkodowawczą w odniesieniu do wszelkich strat związanych ze zgodnym z prawem przeprowadzeniem gazociągu na nieruchomości powodów, to brak jest podstaw do stosowania przepisów kodeksu cywilnego, a w tym art. 224-225, ani wprost, ani w drodze analogii.

Biorąc powyższe pod uwagę, w ocenie Sądu roszczenie powoda o odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości w związku z posadowieniem na niej urządzeń infrastruktury pozwanego podlegało oddaleniu. Żądania takie mogą być dochodzone wyłącznie na drodze postępowania administracyjnego, czemu dali wyraz powodowie składając wniosek o ustalenie i wypłatę odszkodowania z tytułu wywłaszczenia nieruchomości w trybie postępowania administracyjnego. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 1 kwietnia 2016 roku, sygn.. I Aca 1233/15, uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2010 r., III CZP 116/09). Niezależnie natomiast od powyższego skoro już w dacie obejmowania przez stronę powodową na własność nieruchomości, urządzenia gazociągu były tam posadowione a powodowie mieli tego świadomość to należy uznać, iż cena po jakiej grunty zostały nabyte uwzględniała już ewentualne obniżenie wartości nieruchomości z uwagi zlokalizowany na tych terenach gazociąg. Powód znał zatem, a przynajmniej powinien znać wartość nieruchomości.
Jak zeznał powód, przed zawarciem umowy sprzedaży, zamieszkiwał z rodzicami
w okolicy i miał wiedzę o istnieniu na zakupionej nieruchomości urządzeń przesyłowych.

Mając powyższe na uwadze Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania odszkodowania za obniżenie wartości nieruchomości w kwocie 1.000 zł (pkt. 2 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Zgodnie z treścią tego artykułu, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powodowie przegrali sprawę w całości, a więc są obowiązani solidarnie zwrócić stronie pozwanej koszty poniesione w celu skutecznej obrony, do jakich należy zaliczyć wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w kwocie 360 złotych, ustalone w oparciu o treść § 2 pkt 2 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 ze zm.
w brzmieniu odzwierciedlającym stan prawny istniejący na datę wniesienia pozwu).

Na podstawie art. 84 ust. 1 w zw. z art. 80 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. 2016, poz. 623), Sąd zwrócił powodom solidarnie ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwotę 1.500 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego.