Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 335/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

SSA Alicja Kolonko (spr.)

Sędziowie

SSA Wojciech Bzibziak

SSA Witold Nowakowski

Protokolant

Agnieszka Turczyńska

Przy udziale –

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2012r. w Katowicach

sprawy z odwołania J. P. (J. P.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodka Zamiejscowego w Rybniku

z dnia 29 grudnia 2011r. sygn. akt IX U 1241/11

oddala apelację.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

Sygn. akt III AUa 335/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 czerwca 2011r. znak (...)-ER/PM Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił J. P. przyznania prawa do emerytury nauczycielskiej na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednol. Dz.U. z 2009r. nr 153 poz. 1227 ze zm.) (ustawy o FUS) w zw. z art. 88 ustawy z dnia 26.01.1982r. Karta Nauczyciela (tekst jednol. Dz.U. z 2006r. nr 97 poz. 674 ze zm.) (KN) wobec nierozwiązania stosunku pracy na podstawie Karty Nauczyciela, a jedynie za porozumieniem stron, oraz niewykonywania pracy nauczycielskiej w dniu zgłoszenia wniosku. Równocześnie organ rentowy przyznał spełnienie pozostałych przesłanek,
tj. udokumentowanie na dzień 31 grudnia 2008r. wymaganych 30 lat okresów składkowych
i nieskładkowych, w tym okresu pracy nauczycielskiej wynoszącego 29 lat 11 miesięcy
i 1 dzień.

Od decyzji tej ubezpieczony wniósł odwołanie zarzucając, że stosunek pracy został rozwiązany z wniosku nauczyciela z powołaniem się na Kartę Nauczyciela, sprawa została skierowana do ZUS, gdy pracował w szkole i nigdy nie została odwołana, zaś dopiero obecnie otrzymał właściwy dokument, zawierający informację o wykonywaniu przezeń pracy nauczycielskiej.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując dotychczasowe stanowisko i podnosząc, że poprzednie postępowanie sądowe zostało umorzone postanowieniem z dnia 19.11.2004r.

Wyrokiem z dnia 29 grudnia 2011r. sygn. IX U 1241/11 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Gliwicach Ośrodek Zamiejscowy w Rybniku zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia
15 kwietnia 2011r.

Sąd ustalił, że ubezpieczony, kapłan Archidiecezji (...), pierwszy wniosek
o przyznanie prawa do emerytury nauczycielskiej złożył w dniu 15 października 2003r. Ubezpieczony wniesione odwołanie od decyzji odmownej wycofał, dlatego też postępowanie w sprawie zostało umorzone. Kolejny wniosek złożył w dniu 15 kwietnia 2011r.,
po uzyskaniu w dniu 8 kwietnia 2011r. zaświadczenia z Archidiecezji (...), potwierdzającego nauczanie religii w salkach przyparafialnych w latach 1973 – 1990.

Ubezpieczony był zatrudniony w Gimnazjum w S. na stanowisku nauczyciela religii. W dniu 21 sierpnia 2003r. złożył wniosek o rozwiązanie stosunku pracy
w związku z przejściem na emeryturę. Stosunek pracy został rozwiązany w drodze porozumienia stron, z dniem 31 sierpnia 2003r. Po rozwiązaniu tego stosunku pracy ubezpieczony już w szkole nie pracował, pozostając duchownym.

Przywołując uregulowanie art. 88 KN Sąd uznał, że ubezpieczony już w dniu złożenia wniosku z 15.10.2003r. spełniał wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej, bowiem zaświadczenie z Kurii Metropolitalnej dotyczy okresu minionego, kiedy nauka religii nie odbywała się w szkołach. Do rozwiązania stosunku pracy doszło na wniosek nauczyciela, w związku z przejściem na emeryturę. Wobec powyższego ubezpieczony ma prawo skorzystać z emerytury nauczycielskiej, bo wynika ona
z wcześniejszych uprawnień. Bez znaczenia jest fakt, że w chwili złożenia wniosku ubezpieczony nie wykonywał już pracy nauczycielskiej.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zarzucając naruszenie art. 88 ust. 1 KN poprzez błędne przyjęcie, że ubezpieczony spełnia warunki do przyznania prawa
do emerytury, a w szczególności, że w chwili złożenia wniosku o emeryturę wykonywał pracę nauczycielską i – powołując się na powyższe – domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie uchylenia tegoż wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu podtrzymał swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy najzupełniej prawidłowo ustalił stan faktyczny i dokonał jego subsumcji,
a wyciągnięte zeń wnioski są w pełni zgodne z obowiązującym stanem prawnym.
Sąd Apelacyjny w pełni podziela zarówno poczynione ustalenia faktyczne, jak i wyciągnięte
z nich wnioski.

Trafnie ustalił Sąd I instancji, że do rozwiązania stosunku pracy doszło w warunkach, o jakich mowa w art. 88 ust. 1 KN.

Odnośnie rozwiązania stosunku pracy przepis ten zawiera jedynie wymóg, aby było to rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela. Przepis ust. 1a rozszerza uprawnienie
do emerytury nauczycielskiej także na nauczycieli, których stosunek pracy został rozwiązany lub wygasł w okolicznościach określonych w art. 20 ust. 1, 5c i 7 ustawy.

Przepis ust. 1 w żaden sposób nie ogranicza zatem trybu rozwiązania umowy o pracę, wskazując jedynie, do kogo powinna należeć inicjatywa tego rozwiązania. Wynika z tego,
że nic nie stoi na przeszkodzie, aby do rozwiązania stosunku pracy doszło w sposób przewidziany przepisem art. 30 § 1 pkt 1 kp, tzn. na mocy porozumienia stron.

Z analizy akt osobowych ubezpieczonego wynika, że umowa o pracę pomiędzy ubezpieczonym a Gimnazjum w S., została zawarta w dniu 31 sierpnia 2000r. na czas nieokreślony. Pismem z dnia 21 sierpnia 2003r. ubezpieczony zwrócił się do Dyrektora Gimnazjum z prośbą o rozwiązanie umowy o pracę w związku z przejściem na emeryturę
z tytułu Karty Praw Nauczyciela, tz. przeszło trzydziestoletniego okresu zatrudnienia, w tym przeszło dwudziestoletniego zatrudnienia w szczególnym charakterze
(por. oba pisma –
w a.os.) .

Nie budzi zatem najmniejszych wątpliwości ustalenie, że stroną, która złożyła wniosek o rozwiązanie stosunku pracy, był J. P..

Fakt, że zakład pracy wystawił pierwotnie świadectwo pracy, które określało tryb ustania stosunku pracy jako nabycie praw emerytalnych, z równoczesnym wykreśleniem zarówno pozycji rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron jak i wygaśnięcie
(por. a.os.) ustaleniu temu nie przeczą, tym bardziej, że kodeks pracy, podobnie zresztą jak
i Karta Nauczyciela, nie przewiduje nabycia praw emerytalnych jako trybu rozwiązania umowy o pracę.

Już w toku poprzedniego postępowania sądowego pracodawca pismem z dnia
2 sierpnia 2004r. potwierdził fakt, iż do rozwiązania umowy o pracę doszło na wniosek pracownika, a w odpowiedzi na kolejne wezwanie Sądu (z dnia 19.07.2004r.) pismem z dnia 22 października 2004r. sporządził Aneks do świadectwa pracy, potwierdzający, że stosunek pracy został rozwiązany z dniem 31 sierpnia 2003r. na wniosek pracownika (por. a.os.).

Ani zatem okoliczności, ani tryb rozwiązania stosunku pracy nie budzą wątpliwości. Fakt, że pracodawca błędnie (niejednoznacznie) sporządził świadectwo pracy, w sposób, który wzbudził wątpliwości organu rentowego, pracownika obciążać nie może.

Ustaleniu temu nie stoi także na przeszkodzie istnienie w aktach osobowych dokumentów, wskazujących na przygotowywanie wniosku o emeryturę w okresie poprzedzającym złożenie wniosku o rozwiązanie stosunku pracy. Jest to procedura najzupełniej normalna, tym bardziej, jeżeli strony zmierzały do rozwiązania stosunku pracy
w trybie porozumienia stron.

Jeśli natomiast chodzi o zagadnienie niewykonywania przez ubezpieczonego pracy nauczycielskiej w dniu składania rozpoznawanego obecnie wniosku o emeryturę (zresztą nie wykonywał on już takiej pracy także w dniu składania pierwszego wniosku), to z przepisu
art. 88 ust. 1 KN wynika jedynie, że o prawo do emerytury określonej w tym przepisie ubiegać się może nauczyciel. Oznacza to, zdaniem Sądu Apelacyjnego, że warunki dotyczące posiadania wymaganych tym przepisem okresów muszą zostać spełnione do dnia, do którego dana osoba miała status nauczyciela, nie zaś (jak tego chciałby organ rentowy), że osoba składająca wniosek o emeryturę nauczycielską musi mieć nadal status nauczyciela.

Wymaganie takie pozostawałoby zresztą w sprzeczności z wymogiem rozwiązania stosunku pracy przed złożeniem wniosku o emeryturę.

Pogląd Sądu Apelacyjnego znajduje potwierdzenie także w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 16 czerwca 2009r. sygn. I UK 5/09 (LEX nr 518058) Sąd Najwyższy stwierdził bowiem, że prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 ustawy z 1982r. - Karta Nauczyciela, nauczyciel nabywa po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli do tego momentu posiadał wystarczający szczególny staż nauczycielski oraz dalszy ogólny. Prawo do emerytury powstaje po spełnieniu wszystkich warunków (art. 88 ust. 1 KN
w związku z art. 100 ustawy z 1998r. o emeryturach i rentach z FUS i art. 86 KN).
Warunek, aby zainteresowany nie pozostawał w zatrudnieniu, a tym bardziej jako nauczyciel, nie ma prawnego uzasadnienia, gdyż nie ma dla niego normy w przepisie art. 88 ust. 1.
(podkr. - SA). Analogiczny pogląd wyraził także Sąd Najwyższy w przywołanych
w uzasadnieniu powyższego orzeczenia dalszych rozstrzygnięciach: w wyroku z 11 marca 2009r. (I UK 299/08) przyjęto, że pozostawanie w innym zatrudnieniu po rozwiązaniu nauczycielskiego zatrudnienia czy posiadanie innej podstawy ubezpieczenia nie stanowi przeszkody w nabyciu emerytury nauczycielskiej na podstawie art. 88 KN (wyrok
z 17 kwietnia 2009r., I UK 299/08). Podobna ocena wynika z wyroku z 11 marca 2009r.
(II UK 239/08). Jeszcze bardziej stanowcze stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku
z 24 marca 2009r. (I UK 269/08) przyjmując, że warunkiem nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 88 KN jest rozwiązanie stosunku pracy nauczycielskiej i spełnianie w dniu rozwiązania stosunku pracy warunków dotyczących stażu pracy, natomiast obojętne jest to, czy następnie ubezpieczony (nauczyciel) pozostawał bez pracy, czy podjął pracę (i w jakim charakterze) oraz jaki był jego status pracowniczy w dniu złożenia wniosku o emeryturę nauczycielską.

W przypadku J. P. sytuacja ubezpieczeniowa jest jeszcze o tyle szczególna, że ubezpieczony, jako kapłan Kościoła (...), którym pozostaje nieprzerwanie, zarówno wykonując pracę nauczycielską jak i po ustaniu tego stosunku pracy, podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoba duchowna z mocy art. 6
ust. 1 pkt 10 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych
(tekst jednol. Dz.U. z 2009r. nr 205 poz. 1585 ze zm.) (ustawy o s.u.s.), a zatem z uwagi na wymóg art. 9 ust. 1 ustawy o s.u.s. został objęty ubezpieczeniami społecznymi z tego tytułu automatycznie od pierwszego dnia po rozwiązaniu stosunku pracy nauczycielskiej. Pogląd zaprezentowany przez apelującego uniemożliwiłby mu zatem wystąpienie kiedykolwiek z wnioskiem
o emeryturę nauczycielską mimo niewątpliwego faktu wykonywania takiej pracy przez niemal 30 lat.

Reasumując – Sąd Apelacyjny podziela dokonane przez I instancji ustalenie,
że ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej, określone przepisem art. 88 ust. 1 KN.

Zauważyć natomiast wypada, że Sąd Okręgowy przyznał ubezpieczonemu emeryturę od dnia 15 kwietnia 2011r., tzn. od dnia złożenia wniosku, chociaż wszystkie przesłanki do nabycia tego świadczenia ubezpieczony spełnił już z dniem 31 sierpnia 2003r., zatem - po myśli art. 129 ust. 1 ustawy o FUS - świadczenie winno było zostać przyznane od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Ponieważ jednak ubezpieczony nie składał apelacji od wyroku, jego korekta we wskazanym kierunku jest niemożliwa z uwagi na uregulowanie art. 384 kpc (zakaz reformationis in peius).

Mając powyższe na uwadze, na mocy art. 385 kpc, Sąd Apelacyjny orzekł jak
w wyroku.

/-/ SSA W.Bzibziak /-/ SSA A.Kolonko /-/ SSA W.Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

ek