Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 lipca 2016 r. ZUS I Oddział w Ł. ustalił kapitał początkowy Z. P. na dzień 1 stycznia 1999 r. Przyjęto wskaźnik podstawy wymiaru w wysokości 14,56% wyliczony z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1977 do 1986. Kapitał początkowy wynosi 22463,32 złotych.

(decyzja – k. 103-105 akt ZUS)

Odwołanie, w dniu 16 sierpnia 2016 r. złożył pełnomocnik Z. P. i wniósł o zmianę ww. decyzji, ponowne przeliczenie kapitału początkowego oraz o zasądzenie kosztów postępowania od organu rentowego na rzecz odwołującej w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. Zaskarżonej decyzji zarzucił:

- błędne przyjęcie przez organ rentowy do wyliczenia wartości kapitału okresów pracy ubezpieczonej,

- niezaliczenie przez organ rentowy stażu pracy ubezpieczonej od dnia 1 stycznia 1978 r. do dnia 3 października 1978 r., od dnia 24 stycznia 1979 r. do dnia 28 stycznia 1981 r., od dnia 1 lutego 1982 r. do dnia 24 lipca 1982 r., od dnia 28 listopada 1982 r. do dnia 25 sierpnia 1983 r.

- niezaliczenie przez organ rentowy do wyliczenia wartości kapitału pracy ubezpieczonej od dnia 5 września 1983 r. do dnia 31 października 1988 r. w charakterze nakładcy w Spółdzielni Pracy (...).

(odwołanie – k. 2 – 13)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

(odpowiedź na odwołanie – k. 100)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny

Z. P. urodziła się w dniu (...)

W okresie od 5 lipca 1977 do 25 sierpnia 1983 roku, wnioskodawczyni pracowała w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w K., przy czym od dnia 01.01.1978 do 28.01.1981 i od 01.02.1982 do 25.08.1983 roku wnioskodawczyni była członkiem tej Spółdzielni. Pracowała początkowo na stażu, potem jako zootechnik i inspektor bhp. Wynagrodzenie uzależnione było od członkostwa w Spółdzielni. W październiku 1978 roku wnioskodawczyni urodziła dziecko i korzystała z urlopu macierzyńskiego. Po urodzeniu drugiego dziecka, w lipcu 1982 roku nie wróciła już do pracy w K..

Wnioskodawczyni w okresie od dnia 5 września 1983 r. do dnia 31 października 1988 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Pracy (...) jako chałupnik. Praca ta polegała na obcinaniu klocków dla dzieci i wrzucaniu ich do pudełka. Zakład, w którym pracowała znajdował się na trasie z G. i zajmowano się tam produkcją zabawek. Praca zajmowała ok. 10 godzin dziennie, często wnioskodawczyni pracowała też nocami. Wykonaną pracę 2, 3 razy w tygodniu zawoziła do Spółdzielni i odbierała kolejną. Wynagrodzenie uzależnione było od wyrobionej normy.

(zeznania wnioskodawczyni protokół z dnia 8 marca 2017 r. 00:08:26 – 00:29:43 – k.132, zeznania świadka R. P. protokół z dnia 8 marca 2017 r. 00:32:27 – 00:41:42 – k.133)

Z tytułu wykonywanej pracy, jako chałupnik, wnioskodawczyni podlegała ubezpieczeniu społecznemu.

(świadectwo pracy k 29)

Spółdzielnia (...) została postawiona w stan likwidacji, jej likwidatorem był S. R..

Kopia postanowienia Sądu k 107-108, dokumenty k 109-111

Uwzględniając zatrudnienie Z. P. w Spółdzielni Pracy (...) w okresie od dnia 5 września 1983 r. do dnia 31 października 1988 r. oraz podstawy wymiaru składek za ten okres w wysokości 50 % minimalnego wynagrodzenia w j.g.u. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosiłby 34. 903, 00 zł przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru 13, 17%.

(hipotetyczne wyliczenia ZUS – k. 163)

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje

Odwołanie zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 174 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, Nr 748, z późn. zm.), kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Natomiast zgodnie z ust. 2 tego przepisu przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

W myśl ust. 3 w/w przepisu podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Natomiast w myśl ust. 7 analizowanego przepisu do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 roku. Ustęp 8 powyższego przepisu stanowi, że przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku.

W myśl art. 174 ust. 3b ww. ustawy - Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu.

Z kolei w myśl art. 15 ust. 1 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. Natomiast stosownie do brzmienia ust. 2a tego samego przepisu, jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy. Z kolei na postawie ust. 6 omawianego przepisu na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

W związku z treścią zacytowanych przepisów można stwierdzić, iż kwota kapitału początkowego zależy od długości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych przebytych przed 1 stycznia 1999 rokiem, podstawy wymiaru oraz współczynnika proporcjonalnego do wieku ubezpieczonego, który służy do obliczenia tzw. części socjalnej.

Odnosząc się do przedmiotowej sprawy, Sąd przeanalizował zgromadzoną dokumentację oraz przepisy prawa, obowiązujące w dacie świadczenia pracy przez wnioskodawczynię.

Zgodnie z art. 4 Dekretu z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni i kółek rolniczych oraz ich rodzin (Dz.U. 1983.27.135 ze zm.) przy ustalaniu okresu pracy w spółdzielni wymaganego do uzyskania świadczeń:

1)  za dzień pracy uważa się 8 godzin pracy, a przed dniem 1 lipca 1962 r. dzień, który stanowił podstawę do obliczenia dniówki obrachunkowej; do dni pracy zalicza się również dni urlopu wypoczynkowego oraz dni pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub opiekuńczego,

2)  za miesiąc pracy uważa się 20 dni pracy dla mężczyzny oraz 13 dni pracy dla kobiety, a jeżeli ubezpieczony użytkuje działkę przyzagrodową lub dostarcza spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym – 18 dni pracy dla mężczyzny oraz 11 dni pracy dla kobiety,

3)  za rok pracy uważa się rok obrachunkowy, w którym mężczyzna przepracował w spółdzielni co najmniej 240 dni pracy, kobieta 150 dni pracy, a jeżeli użytkuje działkę przyzagrodową lub dostarcza spółdzielni produkty rolne wytworzone w prowadzonym przez siebie gospodarstwie rolnym – to co najmniej: mężczyzna 220 dni pracy, a kobieta 130 dni pracy.

Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana regulacja niewątpliwie wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza jednak, iż zarówno okres zatrudnienia jak i wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być wykazana w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25.07.1997 r. II UKN 186/97, OSNAPiUS 1998/11/342, a także wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1997-03-04, III AUa 105/97 opubl: OSA w W. rok 1997, Nr. 2, poz. 7; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 1993-08-18, III AUr 294/93 opubl: P.. Sąd. rok 1994, Nr. 3, poz. 6).

Przyjąć zatem trzeba, iż w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art. 473 k.p.c.

Mając to na uwadze Sąd nie mógł uznać za podstawę ustalenia wysokości wynagrodzenia za cały okres pracy tego, co było zapisane w świadectwach pracy wnioskodawczyni.

W świadectwie otrzymanym z Rolniczej Spółdzielni produkcyjnej wynika, że wnioskodawczyni otrzymywała wynagrodzenie w wysokości 35 dniówek obrachunkowych plus dodatek stażowy, przy czym jedna dniówka była równa 225 złotych.

Należy podnieść, że staż pracy (poza okresami członkostwa) został wnioskodawczyni uwzględniony do wyliczenia kapitału. Wpisane wynagrodzenia nie mogły być w żaden sposób uwzględnione, bowiem nie wiadomo jakiego okresu dotyczą, a na pewno nie dotyczą ostatnich miesięcy zatrudnienia, bo jak przyznała sama wnioskodawczyni, po urodzeniu drugiego dziecka nie wróciła już do pracy.

Podsumowując, należy stwierdzić, że podane w świadectwie pracy informacje o wynagrodzeniu nie mogły być wykorzystane, zaś Sąd nie odnalazł innej dokumentacji osobowo-płacowej wnioskodawczyni, pomimo kierowania wielu pism do różnych instytucji.

Odnosząc się do okresu zatrudnienia w Spółdzielni Pracy (...), jako chałupnik, od dnia 5 września 1983 r. do dnia 31 października 1988 r., Sąd uznał, że również i w tym przypadku nie można odnaleźć dokumentacji osobowej z ww. okresu pracy wnioskodawczyni. Wystawione za ten okres pracy świadectwo potwierdza jednak dwie bardzo istotne okoliczności, a mianowicie, że wnioskodawczyni pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy jako chałupnik oraz, że była z tego tytułu objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Powyższe dane sprawiły, że w ocenie Sądu było możliwe przyjęcie do wyliczenia kapitału początkowego, wynagrodzeń równych 50% minimalnego wynagrodzenia w j.g.u. (§ 3 oraz § 32 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą z dnia 31.12.1975 roku).

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję, w pkt 1 wyroku w ten sposób, że zobowiązał Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przy ustalaniu kapitału początkowego Z. P. do przyjęcia stażu ubezpieczeniowego okresu pracy nakładczej od dnia 5 września 1983 roku do dnia 31 października 1988 roku oraz podstawy wymiaru składek za ten okres w wysokości 50 % minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w jednostkach gospodarki uspołecznionej W pozostałym zakresie Sąd oddalił odwołanie oraz orzekł o nieobciążaniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kosztami zastępstwa procesowego od uwzględnionej części odwołania, mając na uwadze art.102 kpc.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i pouczeniem doręczyć pełn.ZUS wypożyczając akta rentowe