Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III AUa 954/12

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia

SA Krzysztof Szewczak (spr.)

Sędziowie:

SA Krystyna Smaga

SA Elżbieta Gawda

Protokolant: st. prot. sądowy Krzysztof Wiater

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2012 r. w Lublinie

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni A. M.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 13 sierpnia 2012 r. sygn. akt VII U 2249/12

oddala apelację.

III AUa 954/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 marca 2012 r., znak: ENMS/6/020031461 Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił A. M. przyznania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2009r. Nr 153, poz. 1227) oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ wnioskodawczyni nie udowodniła, że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymowała się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona domagała się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wnosił o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 13 sierpnia 2012 r. Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił odwołanie. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że A. M., urodzona w dniu (...), skierowała w dniu 7 lutego 2012 r. do organu rentowego wniosek o emeryturę. Domagała się ustalenia prawa do emerytury w związku z tym, iż w okresie od 8 października 1977 r. do 30 czerwca 1993 r. wykonywała pracę w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w L.. Z załączonego do wniosku o emeryturę świadectwa pracy wynika, że A. M. w okresie od 8 października 1977 r. do 30 czerwca 1993 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w L. na stanowisku robotnika przetwórstwa. Nie przedstawiła jednak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach w tym okresie. Ubezpieczona w okresie od 28 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1977 r. była zatrudniona w Zakładzie (...) w R., gdzie od 28 sierpnia 1975 r. do 31 sierpnia 1975 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 oC, wymienione w dziale X, poz. 7 wykazu A stanowiącego załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) na stanowisku robotnika pomocniczego wymienionym w dziale X, poz. 7 pkt 14 wykazu A stanowiącego załącznik nr 1 do uchwały nr 14/84 Zarządu (...) z dnia 23 marca 1984 r. Wnioskodawczyni ponadto w okresach: od 1 września 1975 r. do 16 lutego 1976 r., od 20 lutego 1976 r. do 4 kwietnia 1976 r., od 17 czerwca 1976 r. do 9 lutego 1977 r., od 13 lutego 1977 r. do 20 lutego 1977 r. oraz od 24 lutego 1977 r. do 31 sierpnia 1977 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 oC wymienione w ostatnio powołanych wykazach. Organ rentowy ustalił łączny staż ubezpieczeniowy wnioskodawczyni w wymiarze 20 lat, 4 miesięcy i 23 dni, w tym 15 lat, 3 miesiące i 17 dni okresów składkowych oraz 5 lat, 11 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych, których ilość ograniczona do 1/3 okresów składkowych wyniosła 5 lat, 1 miesiąc i 6 dni. Do stażu pracy w szczególnych warunkach ZUS zaliczył natomiast okresy zatrudnienia w Zakładzie (...) w R. łącznie w wymiarze 1 roku, 9 miesięcy i 10 dni , udokumentowane świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 26 stycznia 2012 r. ZUS nie uwzględnił natomiast do tego stażu okresu zatrudnienia od 8 października 1977 r. do 30 czerwca 1993 r. w Przedsiębiorstwie (...) w L..

Sąd Okręgowy ustalił, iż A. M. została zatrudniona na stanowisku robotnika przetwórstwa w pełnym wymiarze czasu pracy w Przedsiębiorstwie (...) w L. na podstawie zawartej w dniu 5 października 1977 r. umowy o pracę na czas określony od 5 października 1977 r. do 20 grudnia 1977 r. Okres obowiązywania tej umowy został następnie przedłużony do dnia 30 listopada 1978 r. Strony tej umowy o pracę zawarły w dniu 1 listopada 1978 r. umowę o pracę na czas nieokreślony. Stanowisko pracy ubezpieczonej w tej umowie zostało określone jako robotnik przetwórstwa. Wnioskodawczyni pracowała w zakładzie w R. i przez cały okres zatrudnienia zajmowała takie samo stanowisko oraz wykonywała te same czynności. Zależnie od dyspozycji brygadzistki zajmowała się marynowaniem, smażeniem i pomocą przy wędzeniu ryb. Praca wszędzie była wykonywana w odzieży ochronnej, w wilgoci i zadymieniu. Marynowanie zaczynało się od mycia słoików, obierania cebuli, przygotowywania zalewy octowej, po czym należało wyciągnąć ryby z basenu, włożyć je do słoików, zalać zalewą, zakręcić słoiki i zapakować do koszy drucianych. W smażalni należało rozłożyć płaty rybne do rozmrożenia, wypatroszyć ryby i włożyć do solanki na pół godziny, po czym należało ryby wyjąć, obtoczyć w jajku i bułce oraz usmażyć na elektrycznych patelniach. W wędzarni należało również najpierw rozmrozić ryby, następnie włożyć do solanki i w końcu nakłuć je na druty i zawiesić na specjalnych stojakach, z których były zabierane przez wędzarzy. Ubezpieczona wykonywała wszystkie te czynności od godziny 7 00 przez co najmniej 8 godzin, początkowo w systemie dwuzmianowym, a następnie jednozmianowym. Przysługiwał jej dodatek za pracę w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy ustalił, iż w okresach: od 19 czerwca 1981 r. do 19 czerwca 1983 r., od 8 maja 1986 r. do 24 października 1986 r. oraz od 4 marca 1993 r. do 3 marca 1996 r. wnioskodawczyni korzystała z urlopu bezpłatnego na wychowanie dziecka oraz urlopu wychowawczego. Z kolei w okresie od 1 sierpnia 1988 r. do 31 sierpnia 1988 r. była oddelegowana do pracy w Gminnej Spółdzielni (...) w R..

Umowa o pracę łącząca ubezpieczoną z Przedsiębiorstwem (...) w L. została rozwiązana z dniem 30 czerwca 1993 r. na skutek wypowiedzenia pracodawcy dokonanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.).

Zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy, zdaniem Sądu Okręgowego, nie dawał podstaw do przyjęcia, iż A. M. wykazała, że przez okres co najmniej 15 lat pracowała w szczególnych warunkach. W sprawie bezsporne było, że łącznie przez okres 1 roku, 9 miesięcy i 10 dni na stanowiskach robotnika pomocniczego oraz mrożonkowego wykonywała pracę w szczególnych warunkach w Zakładzie (...) w R.. W okresach: od 5 października 1977 r. do 18 czerwca 1981 r., od 20 czerwca 1983 r. do 7 maja 1986 r. oraz od 25 października 1986 r. do 3 marca 1993 r., tj. z wyłączeniem okresów korzystania z urlopów wypoczynkowych wnioskodawczyni w Przedsiębiorstwie (...) w L. na stanowisku robotnika przetwórstwa wykonywała prace związane z marynowaniem, smażeniem i przygotowywaniem ryb do wędzenia. Prace te zostały opisane w dziale X, poz. 15 wykazu A stanowiącego załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) jako „prace przy bezpośredniej produkcji w zakładach przetwórstwa ryb”. Okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w L., zdaniem Sądu Okręgowego, wyniósł łącznie 12 lat, 11 miesięcy i 9 dni. Za udowodniony Sąd I instancji uznał okres pracy wnioskodawczyni w szczególnych warunkach wynoszący łącznie 14 lat, 8 miesięcy i 19 dni.

W związku z tym, iż ubezpieczona nie wykazała jednej z przesłanek prawa do emerytury w obniżonym wieku, jaką jest co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, które muszą być spełnione łącznie, Sąd Okręgowy oddalił odwołanie.

Apelację od tego wyroku wniosła ubezpieczona A. M.. Wnioskodawczyni w istocie zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie przez przyjęcie, iż nie wykazała ona okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zebrany w sprawie materiał dowodowy, zdaniem apelantki, wskazuje na to, iż ten ostatni warunek ona spełniła.

W konsekwencji tego zarzutu ubezpieczona domagała się zmiany zaskarżonego wyrok poprzez ustalenie jej prawa do emerytury ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97 – OSNC 1999, z. 3, poz. 60; z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 21/98 – OSNAP 2000, nr 4, poz. 143; z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98 – LEX nr 50863; z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 – LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 – LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 – LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 – LEX nr 602700).

Sąd I instancji prawidłowo przyjął, wbrew odmiennemu zapatrywaniu wyrażonemu w apelacji, iż wnioskodawczyni A. M. nie wykazała, że przez okres co najmniej 15 lat pracowała w szczególnych warunkach. W sprawie niniejszej bezsporne było, że przez cały okres zatrudnienia w Zakładzie (...) w R. tj. przez 1 rok, 9 miesięcy i 10 dni ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach. Spór dotyczył natomiast tego czy cały okres zatrudnienia apelantki w Przedsiębiorstwie (...) w L. od dnia 5 października 1977 r. do dnia 30 czerwca 1993 r. może być zaliczony do jej stażu pracy w szczególnych warunkach. Trafnie Sąd Okręgowy przyjął, iż do tego ostatniego stażu pracy mogą być zaliczone jedynie okresy faktycznego wykonywania pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku robotnika przetwórstwa (na tym stanowisku wnioskodawczyni była zatrudniona przez cały okres pozostawania w stosunku pracy z ostatnio powołanym pracodawcą). Nie podlegają natomiast zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach okresy przebywania ubezpieczonej na urlopach wychowawczych. W aktualnym stanie prawnym okresy korzystania z tych urlopów nie są traktowane jako okresy wykonywania pracy (okresy składkowe), lecz zgodnie z art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zostały one uznane przez ustawodawcę za okresy nieskładkowe. W czasie pozostawania w stosunku pracy z Przedsiębiorstwem (...) w L. A. M. przebywała na urlopach wychowawczych w następujących okresach: od 19 czerwca 1981 r. do 19 czerwca 1983 r., od 8 maja 1986 r. do 24 października 1986 r. oraz od 4 marca 1993 r. do ustania stosunku pracy tj. do 30 czerwca 1993 r., a więc korzystała z tych urlopów łącznie przez 2 lata, 11 miesięcy i 11 dni. Tego okresu korzystania z urlopów wychowawczych nie można więc było zaliczyć do stażu pracy apelantki w szczególnych warunkach.

Ubezpieczona w okresie od dnia 1 sierpnia 1988 r. do dnia 31 sierpnia 1988 r. (1 miesiąc) była oddelegowana do pracy w Gminnej Spółdzielni (...) w R.. Zarówno w postępowaniu przed Sądem I instancji, jak i w apelacji, wnioskodawczyni nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na potwierdzenie tego, iż w okresie oddelegowania do Gminnej Spółdzielni (...) w R. wykonywała pracę w szczególnych warunkach, a to na niej spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie. W związku z tym również ten jeden miesiąc nie mógł być zaliczony do stażu pracy w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze, iż łączny ogólny staż pracy A. M. w Przedsiębiorstwie (...) w L. wyniósł 15 lat, 8 miesięcy i 23 dni, po odliczeniu łącznego okresu korzystania przez nią z urlopów wychowawczych wynoszącego 2 lata, 11 miesięcy i 11 dni oraz jednego miesiąca (sierpień 1988 r.), w którym apelantka w ramach oddelegowania świadczyła pracę na rzecz Gminnej Spółdzielni (...) w R., okres wykonywania na rzecz Przedsiębiorstwa (...) w L. pracy w szczególnych warunkach wyniósł 12 lat, 8 miesięcy i 12 dni. Oznacza to, iż po doliczeniu do tego ostatniego okresu bezspornego okresu 1 roku, 9 miesięcy i 10 dni wykonywania na rzecz Zakładu (...) w R. pracy w szczególnych warunkach, łącznie staż pracy ubezpieczonej w takich warunkach wyniósł 14 lat, 5 miesięcy i 22 dni, a więc nie przekroczył wymaganego do ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku wymiaru co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Trafnie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na to, iż określone w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przesłanki prawa do emerytury muszą być spełnione łącznie. Brak nawet jednej z nich sprawia niemożność nabycia prawa do tego świadczenia. Niewykazanie przez A. M., że przez okres co najmniej 15 lat pracowała w szczególnych warunkach powodowało niemożność nabycia uprawnień emerytalnych.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc prawu, a apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.