Pełny tekst orzeczenia

Sygn.akt III AUa 400/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Maria Jolanta Kazberuk

SO del. Sławomir Bagiński

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 grudnia 2013 r. w B.

sprawy z odwołania S. B. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie stwierdzenie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z dwóch przychodów uzyskiwanych przy wykonywaniu działalności twórczej lub artystycznej oraz innej pozarolniczej działalności gospodarczej

na skutek apelacji wnioskodawcy S. B. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 lutego 2013 r. sygn. akt IV U 3123/12

uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z 19.10.2012 r. i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania organowi rentowemu.

Sygn. akt III AUa 400/13

UZASADNIENIE

S. B. (1) odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 19.10.2012 r., w której stwierdzono, że wobec skarżącego istnieje obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z dwóch przychodów uzyskiwanych z racji wykonywania działalności twórczej lub artystycznej oraz innej pozarolniczej działalności gospodarczej. Odwołujący podniósł, że otrzymywał przychody tylko z jednego źródła.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 4.02.2013r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że: wnioskodawca nie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wykonywania działalności twórczej lub artystycznej jako twórca lub artysta od 1.I.2002r. do 31.XII.2003r., oddalił odwołanie w pozostałym zakresie.

Z ustaleń Sądu wynika, iż odwołujący rozpoczął działalność artystyczną jako solista i wokalista od dnia 1.01.1971 r.

Od dnia 4.01.1990 r. ubezpieczony rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą Agencja Usługowo – Handlowa (...) S. B. (1). Jej przedmiotem jest wspomaganie wystawiania przedstawień artystycznych.

Od roku 1990 do 2011 r. wnioskodawca z racji prowadzenia działalności gospodarczej uzyskiwał przychody. Jednocześnie w latach 2004 -2011 otrzymywał przychody z tytułu działalności wykonywanej osobiście (przychodów takich nie uzyskał w latach 2002-2003). Źródłem tych przychodów były umowy o dzieło dotyczące udziału w jury, warsztatach piosenkarskich oraz programach telewizyjnych. Trzecim rodzajem przychodów były prawa autorskie.

Decyzją z dnia 25.07.2012 r. decyzją Narodowego Funduszu Zdrowia orzeczono, że wnioskodawca jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia 27.09.2001 r.

Przedmiotem decyzji jest przesądzenie, że wnioskodawca w okresie od dnia 27.09.2001 r. ma obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne z racji przychodów uzyskiwanych z tytułu wykonywanej działalności twórczej i artystycznej jako twórca lub artysta oraz z tytułu innej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Kwestie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne w spornym okresie (od 27.09.2001 r.) poruszały trzy kolejne ustawy. Początkowo (od 27.09.2001 r. do 31.03.2003 r.) przepis art. 8 pkt 1 c oraz art. 22 ust 2 ustawy z dnia 6.02.1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 ze zm.) przewidywał, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby objęte ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi współpracującymi. Wskazano w tej ustawie, że jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego źródła w ramach takiego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art. 8, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego ze źródeł przychodów.

Kolejna ustawa obowiązująca w okresie od dnia 1.04.2003 r. do 30.09.2004 r. przewidywała identyczne rozwiązania. W art. 9 ust 1 c i art. 24 ust 2 ustawy z dnia 23.01.2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 45, poz. 391 ze zm.) wskazano również, że obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby objęte ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi współpracującymi. A nadto, że jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego źródła przychodów w ramach tego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 9 ust. 1, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca się odrębnie od wszystkich uzyskiwanych przychodów.

Dla zrozumienia treści powyższych ustaw należy odwołać się do przepisu art. 8 ust 6 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009, Nr 205, poz. 1585 ze zm). Zgodnie z nim za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych, a także twórcę i artystę

Ostatnia ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008, Nr 164, poz. 1027 ze zm.) dokonała uściślenia. Zgodnie z przepisem art. 82 ust 3 jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności określonych w ust. 5, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności. W ust 5 pkt 6 i 9 art. 82 wskazano, że rodzajami działalności jest wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej jako twórca lub artysta oraz inna niż określona w pkt 1-8 pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W ocenie Sądu zważywszy na powyższe przepisy należy wskazać, że argumenty podniesione w odwołaniu nie są trafne. Nie ma wątpliwości, że wnioskodawca otrzymywał przychody z dwóch źródeł. Z pisma Naczelnika Urzędu Skarbowego w O. wynika, że ubezpieczony wykazywał przychody zarówno z prowadzonej działalności gospodarczej, jak i z działalności wykonywanej osobiście (jako twórca lub artysta). Konstrukcja wskazanych przepisów opiera się na założeniu, że w razie realizowania różnych przejawów pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczony opłaca składkę zdrowotną od każdego ze źródeł przychodów. Oznacza to, że punktem odniesienia są uzyskiwane przychody. Wnioskodawca w spornym okresie uzyskiwał przychody zarówno z racji prowadzenia innej pozarolniczej działalności gospodarczej jak i działalności twórczej lub artystycznej. Nie można zgodzić się z odwołującym, że przychody uzyskiwane poza prowadzoną działalnością gospodarczą nie były związane z działalnością twórczą lub artystyczną. Dlatego Sąd uznał decyzję ZUS za usprawiedliwioną co do zasady. Należy jednak podkreślić, że w okresie od dnia 1.01.2002 do 31.12.2003 r. wnioskodawca nie uzyskiwał przychodów z działalności twórczej lub artystycznej. Oznacza to, że w tym okresie nie występuje obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne z dwóch źródeł. Przedmiotem decyzji nie było podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu, ale wyłącznie obowiązek opłacenia składek. Skoro wnioskodawca w latach 2002 i 2003 nie uzyskiwał przychodów z racji działalności twórczej lub artystycznej to bez względu na to, czy podlegał ubezpieczeniu jako twórca lub artysta nie miał obowiązku opłacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne. Dlatego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję zgodnie z przepisem art. 477 14 § 2 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł odwołujący. Zaskarżając orzeczenie w całości domagał się:

1.  zmiany wyroku i uznanie, że S. B. (2) podlega obowiązkowi opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne wyłącznie z jednego tytułu tj. prowadzenia pozarolniczej gospodarczej,

2.  zasądzenie od ZUS kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych

ewentualnie:

uchylenie zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego oraz przekazanie sprawy w/w organowi do ponownego rozpoznania.

Zaskarżonemu wyrokowi odwołujący zarzucał:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj.

a.  art. 22 ustawy z 6.II.1977r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, w brzmieniu obowiązującym od 27.IX.2001r. do 31.III.2003r.,

b.  art. 24 ustawy z 23.I.2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia,

c.  art. 82 ust. 3 ustawy z 27.VIII.2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych poprzez ich nieprawidłowe zastosowania w sprawie skutkujące przyjęciem, iż odwołujący podlega obowiązkowi zapłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne z dwóch źródeł uzyskiwanych przychodów.

2.  orzeczenie ponad treść decyzji poprzez stwierdzenie, że odwołujący nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z dwóch tytułów za okres od 1.I.2002r. do 31.XII.2003r.,

3.  naruszenie art. 328 § 2 kpc polegające na niedostatecznym wskazaniu podstawy rozstrzygnięcia tj. braku dokładnego wskazania, które dochody odwołującego uzasadniają nałożenie na niego obowiązku opłacenia składek z tytułu uzyskiwania przychodów z dwóch źródeł.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Apelacja jest zasadna o tyle, że skutkuje uchyleniem zaskarżonego wyroku i poprzedzającej go decyzji organu rentowego.

Jak słusznie podkreślił Sąd Okręgowy, stan faktyczny w niniejszej sprawie nie jest sporny.

Decyzją Komisji ds. (...) Emerytalnego (...) przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego orzeczono, iż S. B. (1) od 1.01.1971r. rozpoczął działalność artystyczną jako solista-wokalista. Na wniosek odwołującego (k. 2 akt ZUS) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. objął S. B. (1) zaopatrzeniem emerytalnym twórców na podstawie przepisów ustawy z 27.IX.1973r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich rodzin (jednolity tekst Dz. U. 1983r. Nr 83 poz. 145) od 1.01.1971r. do 10.07.1994r. Z zaświadczenia Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego wynika, iż odwołujący od 11.07.1994r. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w ramach której zajmował się działalnością rozrywkową, estradową. Z kolejnych zaświadczeń GUS informujących o przeważającym rodzaju działalności wynika, że S. B. (1) objęty był ubezpieczeniem społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą, natomiast od 1.01.1999r. odwołujący podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 pkt 5 ustawy z 13.X.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych jt. Dz. U. 2009 Nr 205, poz. 1585).

Organ rentowy w zaskarżonej decyzji stwierdził, iż odwołujący posiada jeden tytuł ubezpieczenia społecznego, ale z mocy art. 82 ustawy z 23.I.2003r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 49, poz. 391) ma obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne z dwóch przychodów tj. wykonywania działalności twórczej lub artystycznej jako twórca lub artysta oraz innej pozarolniczej działalności gospodarczej.

Podstawą do wydania zaskarżonej decyzji było pismo z Urzędu Skarbowego z 10.05.2012r., na podstawie którego ustalono, że w latach 1999-2011 S. B. (1) oprócz przychodów z działalności gospodarczej wykazywał przychody z działalności wykonywanej osobiście i z praw majątkowych. Według ZUS odwołujący jako przedsiębiorca prowadzący Agencję Usługowo-Handlową (...) wspomaga działalność artystyczną Zespołu (...), a w ramach działalności artystycznej udziela się w tym zespole jako solista – wokalista. Art. 82 ust 3 powołanej ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ stanowi, iż jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednego rodzajów działalności określonych w ust. 5 składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana odrębnie od każdego rodzaju działalności.

Ust. 5 art. 82 wskazanej ustawy wymienia jako rodzaje działalności min. wykonywanie działalności twórczej lub artystycznej jako twórca lub artysta oraz wykonywanie innej niż określona w pkt 1-8 pozarolniczej działalności gospodarczej prowadzonej na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

Odwołujący stoi na stanowisku, iż w ramach działalności gospodarczej prowadził działalność artystyczną. Jedynym przychodem otrzymywanym z działalności gospodarczej były honoraria za koncerty zespołu (...), w którym jest wokalistą. Do takich wniosków prowadzi również analiza zapisów z księgi przychodów i rozchodów odwołującego za lata 2001-2011. W dokumentach tych S. B. (1) ewidencjonował przychody z koncertów zespołu (...) oraz z pomocy świadczonej przy wystawianiu przedstawień artystycznych (min. reżyseria i realizacja dźwięku, obsługa dźwiękowa koncertu).

S. B. (1) wyjaśnił, że przychody z działalności wykonywanej osobiście dotyczyły wykonywanej przez niego pracy na podstawie umów o dzieło w charakterze jurora przeglądów i konkursów piosenki, instruktora warsztatów piosenki, czy też udziału w audycjach telewizyjnych i radiowych jako rozmówca. W świetle powyższych ustaleń należy stwierdzić, iż skoro działalność twórcza i artystyczna była tożsama z działalnością gospodarczą, to nie ma podstaw do ustalenia, że S. B. (2) uzyskiwał przychody z więcej niż jednego rodzajów działalności, jak to uznał organ rentowy. Inną kwestią (nierozstrzygnięty przez organ rentowy i Sąd I instancji) jest, czy przychody osiągane w ramach działalności wykonywanej osobiście (poza działalnością gospodarczą i artystyczną) na podstawie umów cywilnoprawnych stanowią podstawę do dodatkowego obciążenia S. B. (1) składkami na ubezpieczenie zdrowotne w myśl art. 82 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu NFZ.

Ponownie rozpoznając sprawę organ rentowy ustali, z jakiego tytułu odwołujący uzyskiwał przychody zakwalifikowane jako osiągane z działalności wykonywanej osobiście, na podstawie jakich umów była wykonywana ta działalność i czy stanowiła tytuł do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym w myśl art. 66 ustawy. W razie potrzeby organ rentowy na podstawie art. 109 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zwróci się do dyrektora oddziału NFZ o wydanie stosownej decyzji.

Po przeprowadzeniu postępowania i dokonaniu niezbędnych ustaleń ZUS oceni, czy w niniejszej sprawie ma zastosowanie art. 82 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. Nr 49, poz. 391).

Z uwagi na fakt, że nie została wyjaśniona istota sprawy orzeczono jak w sentencji na mocy art. 477 14a kpc.