Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 30 marca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 marca 2015 roku

sprawy z wniosku H. S.

z udziałem B. S.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 7 listopada 2014 roku, sygn. akt I Ns 505/10

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie trzecim sentencji w ten sposób, że ustalić termin płatności należnej od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy dopłaty w kwocie 118.980,00 zł ( sto osiemnaście tysięcy dziewięćset osiemdziesiąt złotych) na dzień 31 grudnia 2015 roku z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności, a w pozostałej części apelację oddalić;

2.  nakazuje wypłacić ze środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku na rzecz adwokatów : S. Z. i K. Z. kwoty po 2214,00 zł ( dwa tysiące dwieście czternaście złotych) w tym podatek VAT tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną wnioskodawcy i uczestniczce z urzędu.

Sygn. akt II Ca 163 /15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy w Radomsku, cytuję:

I. ustalił, iż w skład majątku wspólnego H. S. i B. S. wchodzi:

1. nieruchomość rolna położona w K., gmina L. obręb (...). składająca się z następujących działek:

-zabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,55 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...);

-zabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,56 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...);

-zabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,52 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...);

-niezabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,30 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...);

-niezabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,54 ha, dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...);

- niezabudowanej działki oznaczonej numerem (...) o powierzchni 0,0.41 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...);

II. dokonał podziału wyżej opisanego majątku wspólnego w ten sposób, że przyznał na wyłączną własność uczestniczki B. S. nieruchomość opisaną w punkcie I pkt. 1 postanowienia;

III. zasądził od uczestniczki B. S. na rzecz wnioskodawcy H. S. kwotę 118 980 złotych tytułem spłaty płatną w 20 równych ratach po 5 949 złotych każda, z czego pierwsza rata płatna do dnia 30 czerwca 2015 roku i kolejne płatne co 6 miesięcy odpowiednio w terminach do 31 grudnia 2015 roku, 30 czerwca 2016 roku, 31 grudnia 2016 roku, 30 czerwca 2017 roku, 31 grudnia 2017 roku, 30 czerwca 2018 roku, 31 grudnia 2018 roku, 30 czerwca 2019 roku i 31 grudnia 2019 roku, 30 czerwca 2020 roku, 31 grudnia 2020 roku, 30 czerwca 2021 roku, 31 grudnia 2021 roku, 30 czerwca 2022 roku, 31 grudnia 2022 roku, 30 czerwca 2023 roku, 31 grudnia 2023, 30 czerwca 2024 roku, 31 grudnia 2024 roku, 30 czerwca 2025 roku, 31 grudnia 2025 roku z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności,

IV. ustalił wartość majątku wspólnego na kwotę 208 305 (dwieście osiem tysięcy trzysta pięć złotych);

V. nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku na rzecz adwokata S. Z. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną wnioskodawcy H. S. z urzędu.

VI. nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Radomsku na rzecz adwokat K. Z. kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) złotych powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem wynagrodzenia za nieopłaconą pomoc prawną udzieloną uczestniczce B. S. z urzędu;

VII. nie obciążył wnioskodawcy H. S. i uczestniczki B. S. obowiązkiem zwrotu nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci opłaty sądowej od wniosku koniec - cytatu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: B. i H. S. pozostawali w związku małżeńskim od dnia 24 czerwca 1973 roku ponieważ w dniu 23 grudnia 2003 roku Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim orzekł o separacji małżonków z winy H. S..

Przez okres trwania małżeństwa B. i H. S. pozostawali we wspólności majątkowej małżeńskiej.

W skład majątku wspólnego stron wchodzi gospodarstwo rolne położone w K., gmina L., składające się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami działek: (...) o łącznej powierzchni 2,88ha. Działki o numerach (...) stanowią użytki rolne zabudowane.

W dniu 9 maja 2003 roku w budynku mieszkalnym miał miejsce pożar. Dom spalił się częściowo. Wnioskodawca po pożarze wyprowadził się z domu do brata. Uczestniczka wraz z dziećmi, od dnia 9 maja 2003 roku do dnia 17 listopada 2003 roku użytkowała mieszkanie zlokalizowane w lokalu należącym do Koła (...) jako pogorzelec, natomiast od dnia 17 listopada 2003 roku do dnia 30 listopada 2006 roku była najemcą lokalu stanowiącego zasób mieszkaniowy Gminy L..

Po ustaniu wspólności majątkowej stron wnioskodawczyni wyremontowała spalony budynek mieszkalny.

Wartość wskazanej wyżej nieruchomości według stanu na dzień 7 stycznia 2004 roku a wartości na dzień orzekania, stanowi kwotę 208 305 złotych. Zabudowana cześć nieruchomości znajduje się we frontowej części działek nr (...) i zajmuje pow. ok. 1700 m ². na nieruchomości znajduje się wolnostojący murowany, dwukondygnacyjny budynek mieszkalny o powierzchni użytkowej 149,66 m ², wolnostojący murowany budynek

2 garażowy o pow. 24 m ². Na nieruchomości znajduje się także szopa drewniana, zwarta z budynkiem gospodarczym, oraz wolnostojący murowany budynek inwentarski, który z powodu pożaru nadaje się tylko do rozbiórki. W części frontowej działki nr (...) znajduje się słupowa stacja transformatorowa, z której odchodzi linia średniego napięcia 15 kv przebiegająca wzdłuż działki (...) co w znacznym stopniu ogranicza funkcjonalność terenu siedliska.

W dniu 1 października 2005 roku wnioskodawczyni wydzierżawiła grunty orne o powierzchni 2,50 ha A. G. (1).

Uczestniczka B. S. władając całą nieruchomością osiągnęła pożytki ponad należny jej udział za okres od maja 2003 roku do kwietnia 2014 roku w kwocie 44 600 złotych.

Wartość kosztów zarządu przedmiotową nieruchomością za ten sam okres wyniosła 21.900,00 złotych.

Z tytułu prowadzonego gospodarstwa rolnego wnioskodawczyni otrzymała płatności z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w łącznej wysokości 6952,69 złotych.

Wnioskodawca H. S. mieszka w P. utrzymuje się z renty w wysokości 800 złotych miesięcznie.

Uczestniczka B. S. nie pracuje. Mieszka w domu stron z synem i córką, którzy pomagają uczestniczce w utrzymaniu domu. Nieruchomość będąca przedmiotem podziału majątku stron została darowana małżonkom przez rodziców uczestniczki. W trakcie trwania małżeństwa wnioskodawca znęcał się nad rodziną za co został kilkakrotnie skazany.

Nie przedstawiono żadnych wiarygodnych dowodów świadczących o posiadanych ruchomościach. Z załączonej przez pełnomocnika wnioskodawcy kserokopii umowy sprzedaży ciągnika Z. wynika, że został on sprzedany w listopadzie 2002 roku. Nie zostało w sprawie udowodnione, na co zostały przeznaczone pieniądze, czy sprzedaż miała miejsce za wiedzą i zgodą uczestniczki.

Pozwala to na postawienie tezy, że środki z dokonanej sprzedaży zostały przeznaczone na potrzeby rodziny.

Nie rozwiewają wątpliwości także dowody na zakup pługa i kultywatora z 14 listopada 1994 roku, kopaczki elewatorowej, chłodziarko zamrażarki, okapu, krajalnicy z 22 września 1999 roku, pilarko spawarki z dnia 16 stycznia 1997 roku, samochodu osobowego marki P. z dnia 19 grudnia 1990 roku. Załączone dokumenty nie dają podstaw do przyjęcia, iż były w posiadaniu małżonków na dzień ustania wspólności majątkowej. Jedynie w odniesieniu do samochodu marki P. i A. strony zgodnie przyznają, że były darowane na rzecz dzieci stron (P. synowi P., A. córce A. G. (2)).

Sąd Rejonowy pominął w swych ustaleniach opinię biegłego sądowego z zakresu szacowania ruchomości z uwagi na jej teoretyczny charakter, oparty na twierdzeniach uczestniczki, które nie zostały udowodnione.

W ocenie Sądu Rejonowego w skład majątku wspólnego B. i H. byłych małżonków S. wchodzi gospodarstwo rolne położone w K., gmina L., składające się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami działek: (...) o łącznej powierzchni 2,88ha.

Wartość wskazanej wyżej nieruchomości została oszacowana przez biegłego z zakresu szacowania nieruchomości.

Sąd Rejonowy na podstawie art. 214 § 1 k.c. przyznał całość gospodarstwa rolnego w K. na wyłączną własność uczestniczki B. S.. Decyzja w tym zakresie podyktowana jest tym, że uczestniczka prowadzi gospodarstwo rolne, uprawia je po ustaniu wspólności majątkowej wyremontowała dom strawiony pożarem.

Zdaniem tego Sądu podział fizyczny nieruchomości był niemożliwy, dlatego, że działki o numerach (...) stanowią użytki rolne zabudowane. Na wskazanych działkach znajduje się dwukondygnacyjny dom mieszkalny i zabudowania gospodarcze. W części frontowej działki (...) znajduje się słupowa stacja transformatorowa, z której odchodzi linia średniego napięcia 15kV, przebiegająca wzdłuż działki (...), co ogranicza funkcjonalność terenu siedliska. W dalszej części działki (...) posadowiony jest budynek gospodarczy.

Natomiast pozostałe działki oznaczone w ewidencji gruntów numerami działek (...) stanowią grunty orne, nie posiadają dostępu do drogi publicznej, stanowią jedną, gospodarczą całość z działkami zabudowanymi. Mając na uwadze fakt, że wnioskodawca na rozprawie w dniu 24 października wyraził zamiar wybudowania na ewentualnie przyznanej działce budynku mieszkalnego, przyznanie na jego rzecz gruntów rolnych nie zaspokoiłoby jego interesu.

Niemożliwym w ocenie Sądu Rejonowego był także podział fizyczny działek zabudowanych i wyodrębnienie odrębnej własności lokalu. Przede wszystkim żadna ze stron nie dysponuje środkami finansowymi i możliwościami kredytowymi niezbędnymi do pokrycia kosztów adaptacji budynku dla wyodrębnienia odrębnej własności lokali. Wnioskodawca utrzymuje się z renty w kwocie 800 złotych, uczestniczka, oprócz dochodów, jakie przynosi niewielkie gospodarstwo rolne, nie posiada dochodów. Ponadto, strony pozostają w konflikcie. U podłoża tego konfliktu leży naganny stosunek wnioskodawcy względem rodziny polegający na znęcaniu się nad rodziną. Uczestniczka mieszka z synem i córką, którzy w tym konflikcie opowiedzieli się po stronie matki. Zastosowanie tego rodzaju rozwiązania jest niemożliwe zatem nie tylko z przyczyn ekonomicznych ale i z tego powodu, że mogłoby prowadzić do dalszej eskalacji konfliktu, uniemożliwiając swobodne zamieszkiwanie.

Rozliczeniu podlegała zatem wartość gospodarstwa rolnego położonego w K., gmina L., składającego się z działek oznaczonych w ewidencji gruntów numerami działek: (...) o łącznej powierzchni 2,88 ha oszacowana na kwotę 208 305 złotych. Rozliczeniu podlegała także wartość uzyskanych dopłat unijnych w łącznej kwocie 6952,69 złotych a także osiągnięte przez uczestniczkę B. S. pożytki ponad należny jej udział za okres od maja 2003 roku do kwietnia 2014 roku w kwocie 44 600 złotych i poniesione przez nią koszty zarządu przedmiotową nieruchomością za ten sam okres w kwocie 21 900 złotych. Wszystkie wskazane wartości, przy zastosowaniu reguły z art. 43 § 1 kro, pozwalają ustalić wysokość należnej wnioskodawcy H. S. spłaty po zaokrągleniu w wysokości 118 980 złotych.

Stosownie do treści art. 212 § 3 k.c. Sąd Rejonowy ustalił termin i sposób uiszczenia spłat bądź dopłaty oraz wysokość i termin uiszczenia odsetek. Należną wnioskodawcy od uczestniczki dopłatę rozłożył na 10 lat, płatnych co 6 miesięcy w równej kwocie po 5949 złotych.

O kosztach postępowania orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. obciążając każdego z uczestników postępowania kosztami stosownie do wielkości ich udziałów.

O kosztach nieuiszczonej pomocy prawnej udzielonej stronom z urzędu orzeczono na podstawie § 2 w związku z § 6 pkt 6 i w zw. z § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie i ponoszenia przez skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Apelację od powyższego orzeczenia wniósł wnioskodawca, który zaskarżył postanowienie w punktach II. i III., zarzucając mu;

1. naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) poprzez błędną wykładnię i zastosowanie art. 211 kc. polegające na przyjęciu, iż niemożliwy jest fizyczny podział nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego stron, w wyniku czego to uczestniczce przyznano na wyłączna własność całości przedmiotowej nieruchomości pomimo, iż podział fizyczny był możliwy ze względu na znaczną ilość wyodrębnionych działek ora/ brak spełnienia ustawowych przesłanek wyłączających podział;

b) poprzez błędną wykładnię i zastosowanie art. 212 § 3 kc. prowadzące do bezpodstawnego wydłużenia okresu spłaty zasądzonej od uczestniczki na rzecz wnioskodawcy poprzez rozłożenie jej na 20 rat płatnych co 6 miesięcy w okresie 10 lat. co uniemożliwia wnioskodawcy zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych oraz faworyzuje w sposób nieuzasadniony uczestniczkę.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę punktu II. skarżonego postanowienia w przedmiocie dokonania podziału majątku wspólnego stron w ten sposób, że:

a) przyznać na wyłączną własność uczestniczki B. S.:

zabudowaną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0.55 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze PT 1R (...).

zabudowaną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0,56 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...)'3.

zabudowaną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0.52 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...).

b) przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy H. S.:

niezabudowaną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0,30 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze PT 1 R (...).

niezabudowaną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0.54 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...).

niezabudowaną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0.52 ha. dla której w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Radomsku prowadzona jest księga wieczysta o numerze (...)'3.

2. zmianę punktu III. postanowienia poprzez zasądzenie od uczestniczki B. S. na rzecz wnioskodawcy H. S. kwoty 74.792 zł. tytułem spłaty, płatnej w dwóch ratach w kwotach po 37.396 zł każda z tym, ze pierwsza rata płatna w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia, a druga rata w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia płatności którejkolwiek z rat.

3. przyznanie na rzecz pełnomocnika wnioskodawcy wyznaczonego z urzędu, adwokata S. Z. wynagrodzenia z tytułu kosztów nieopłaconej pomoc\ prawnej, udzielonej z urzędu wnioskodawcy według norm przepisanych z uwzględnieniem obowiązującej stawki VAT

Sąd Okręgowy zważył ,co następuje : apelacja jest uzasadniona jedynie w części dotyczącej terminu rozłożenia dopłaty na raty.

Zniesienie współwłasności przez podział gospodarstwa rolnego jest uwarunkowane zgodnością podziału z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej. Ocena tej zgodności powinna być dokonana w każdej konkretnej sprawie, z uwzględnieniem klasy gruntów, rodzaju użytków i wielkości osiąganej produkcji rolnej.

Z poczynionych ustaleń faktycznych ( niespornych ) wynika, że przedmiotowe gospodarstwo rolne jest niewielkie, bo posiada łączną powierzchnię 2,88 ha, Żądając dokonania podziału tego gospodarstwa rolnego wnioskodawca nie kieruje się względami gospodarczymi tj. chęcią prowadzenia działalności rolniczej, a jedynie możliwością wybudowania dla siebie budynku mieszkalnego. Wnioskodawca pragnie otrzymać działki, które stanowią grunty orne. Działki te nie posiadają dostępu do drogi publicznej, stanowią gospodarczą całość z działkami zabudowanymi. W tym stanie rzeczy zasadnie wywiódł Sąd I instancji, że podział gospodarstwa w sposób wskazany przez wnioskodawcę jest niedopuszczalny, prowadził by jeszcze do eskalacji konfliktów miedzy byłymi małżonkami.

Przyznając gospodarstwo uczestniczce zasadnie Sąd Rejonowy miał na względzie fakt, że to uczestniczka je prowadzi, stale w nim pracuje przy pomocy swych dzieci. To właśnie uczestniczka daje gwarancje należytego prowadzenia go. Uczestniczka po pożarze odbudowała osobiście spalony budynek mieszkalny i nadal wraz z dziećmi w gospodarstwie tym zamieszkuje. Dodatkowo podnieść należy, że przedmiotowe gospodarstwo byli małżonkowie otrzymali od rodziców uczestniczki, co potwierdza przywiązanie B. S. do tej nieruchomości.

W tym stanie rzeczy zasadnie wywiódł Sąd Rejonowy, że podział fizyczny gospodarstwa rolnego w sposób wskazany przez wnioskodawcę jest niedopuszczalny. Zarzut apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 211 k.c. nie można zatem uznać za trafny.

Apelacja jest uzasadniona kiedy podnosi obrazę przez Sąd I instancji przepisu art. 212 § 3 k.c. Trafnie zauważa autor apelacji, że postępowanie w niniejszej sprawie trwa już 5 lat. W tak długim okresie czasu uczestniczka powinna poczynić oszczędności umożliwiające dokonanie uczynienia spłaty wnioskodawcy w rozsądnym terminie. Rozłożenie dopłaty na 20 rat płatnych w okresach 6 miesięcznych godzi w interes wnioskodawcy. Tak długi okres czasu nie pozwala wnioskodawcy na podjęcie starań związanych z zakupem mieszkania.

Biorąc pod uwagę sytuację majątkową uczestniczki, zatrudnianie się przy pracach sezonowych poza granicami kraju, to w/w musi rozważyć zaciągnięcie kredytu bankowego by spłacić wnioskodawcę. Dlatego też należało w tej części zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że termin spłaty wnioskodawcy przez uczestniczkę ustalono na dzień 31 grudnia 2015 r. W tym okresie czasu uczestniczka ma możliwość podjęcia stosownych działań by wywiązać się z nałożonego obowiązku.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy postanowił jak w sentencji. Koszty postępowania za instancję odwoławczą ponoszą uczestnicy stosownie do treści art. 520§1 k.p.c.