Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 08 sierpnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 lipca 2016 roku

sprawy z wniosku M. C. (1)

z udziałem M. C. (2)

o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od postanowienia Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 24 marca 2016 roku, sygn. akt I Ns 222/16

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  ustalić, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Dariusz Mizera

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR Mariusz Kubiczek

Na oryginale właściwe podpisy

Sygn. akt II Ca 442/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 24 marca 2016 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. po rozpoznaniu sprawy z wniosku M. C. (3) z udziałem M. C. (4) o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną ; oddalił wniosek i ustalił, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

Nieruchomość będąca przedmiotem postępowania położona jest w miejscowości L., gminie R.. Składa się z działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...) o powierzchni (...) ha. Dla nieruchomości tej w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. założona jest aktualnie księga wieczysta Kw nr (...).

Nieruchomość została zakupiona przez strony w trakcie trwania małżeństwa. Na nieruchomości tej strony wybudowały dom jednorodzinny. Środki finansowe na jego budowę pochodziły z kredytu udzielonego stronom przez (...), Bank (...), Spółkę Akcyjną z (...) w W., na podstawie umowy zawartej dniu 12 września 2011 r., numer umowy (...). Wysokość kredytu udzielonego stronom wynosiła 258 125 złotych. Zaciągnięty on został na okres 35 lat.

Związek małżeński stron został rozwiązany na mocy wyroku wydanego w dniu 26 września 2013 r. przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb., w sprawie sygn. akt I. C. 180/13. Orzeczenie wydane w tej sprawie uprawomocniło się z dniem 01 listopada 2013 r.

Nie toczyło się i nie toczy aktualnie pomiędzy stronami sprawa o podział majątku wspólnego.

Strony w dalszym ciągu zamieszkują razem na przedmiotowej nieruchomości. Zamieszkuje z nim dwójka dzieci stron, w wieku 13 i 5 lat. Miesięczna rata kredyty wynosi około 1.100 złotych. Jest on spłacany ze środków uzyskiwanych przez wnioskodawczynię w związku wykonywaną pracą zawodową. Jej miesięczne wynagrodzenie wynosi około 1.500 złotych.

Uczestnik postępowania nie dokłada się do spłat raty zaciągniętego kredytu. Ma problemy z nadużywaniem alkoholu, zasądzone od niego na rzecz małoletnich dzieci alimenty są ściągane przez komornika. Mimo że wyrażał zgodę na sprzedaż nieruchomości, do sfinalizowania transakcji nie doszło.

W przypadku sprzedaży nieruchomości wnioskodawczyni z dziećmi zamieszka u swoich rodziców.

Aktualnie nie ma żadnych zaległości związanych z kredytem udzielonym stronom przez bank.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego

Sąd Rejonowy uznał, że wniosek złożony przez pełnomocnika wnioskodawczyni nie może zostać uwzględniony.

Podstawą prawną złożonego wniosku jest art. 199 k.c., stosownie do którego treści do rozporządzenia rzeczą wspólną oraz do innych czynności które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na uwadze cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.

W niniejszej sprawie, mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne Sąd nie znalazł uzasadnienia do zastosowania przedmiotowego przepisu.

Bezspornym jest, iż wnioskodawczyni jest współwłaścicielką nieruchomości położonej w miejscowości L., gminie R.. Nie budzi wątpliwości, iż wspólność ustawową małżeńska stron ustała w związku z prawomocnym wyrokiem rozwodowym, wydanym przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb., w sprawie sygn. akt I. C. 180/13. Bezspornym w sprawie jest także, iż pomiędzy stronami nie toczyło się i nie toczy aktualnie żadne postępowanie o podział majątku wspólnego stron.

W ocenie Sądu, mając na uwadze poczynione w sprawie ustalenia z których wynika, iż na chwilę obecną nie ma żadnych opóźnień w regulowaniu należności kredytowych na rzecz banku, który udzielił stronom kredytu nie ma żadnych podstaw do wyrażania zgody na sprzedaż nieruchomości.

Wyrażenie zgody na sprzedaż nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym zajmowanym przez strony i ich niepełnoletnie dzieci, który zaspokaja potrzeby rodziny naruszałoby przepisy o podziale majątku wspólnego stron. Takie stanowisko zajęte zostało w orzeczeniu wydanym przez Sąd Najwyższy w dniu 18 kwietnia 1975 r., w sprawie sygn. akt III. CRN. 247/74. Sąd Najwyższy stwierdził, iż małżonek nie może skutecznie - po ustaniu wspólności ustawowej - domagać się udzielenia mu przez sąd na podstawie art. 199 k.c., zezwolenia na sprzedaż przedmiotu należącego do majątku wspólnego, jeśli wskazane zezwolenie prowadziłoby w istocie do obejścia przepisów o podziale majątku wspólnego.

Zdaniem Sądu wnioskodawczyni winna wystąpić z wnioskiem o podział majątku wspólnego stron, stosownie do obowiązujących w tym zakresie przepisów. W toku tej sprawy mogą być podnoszone różnego rodzaju zarzuty np. co do równych udziałów stron w majątku wspólnym, które mogą obalić założenie przyjęte w przedmiotowej sprawie, iż byli małżonkowie mają równe udziały w spornej nieruchomości.

W tej sytuacji, mając na uwadze całokształt powyższych okoliczności Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym postanowienia. 

Apelację od powyższego postanowienia wniósł pełnomocnik wnioskodawczyni zaskarżając je w całości. Apelant zarzucił Sądowi I instancji - sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego polegającą na przyjęciu przez Sąd I instancji, iż nie jest w interesie wszystkich współwłaścicieli, to jest byłych małżonków C., sprzedaż nieruchomości wspólnej, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego winna prowadzić do jednoznacznego wniosku, że tylko sprzedaż przedmiotowej nieruchomości właściwie i należycie ochroni jej współwłaścicieli poprzez pozyskanie środków na spłatę kredytu hipotecznego, z którym aktualnie boryka się jedynie wnioskodawczyni, przeznaczając na spłatę miesięcznej raty niemalże całe swoje wynagrodzenie, a bieżące utrzymanie jej oraz małoletnich dzieci spoczywa na barkach jej rodziców, albowiem uczestnik z uwagi na swój przewlekły alkoholizm, nie tylko nie partycypuje w spłacie tej raty, ani w kosztach utrzymania domu, ale nawet nie przekazuje dobrowolnie zasądzonych alimentów i wnioskodawczyni jest zmuszona egzekwować należności alimentacyjne na rzecz małoletnich dzieci w drodze postępowania egzekucyjnego.

Sprzeczność istotnych ustaleń Sądu polega również na przyjęciu, iż brak zadłużenia w banku wobec faktu terminowego regulowania przez wnioskodawczynię rat kredytowych świadczy o braku interesu w żądaniu zgody na sprzedaż nieruchomości wspólnej w celu spłaty kredytu w imieniu obojga współkredytobiorców, podczas gdy okoliczność ta winna być oceniona właśnie jako wyraz troski i dbałości wnioskodawczyni o majątek wspólny w postaci nieruchomości wspólnej, która kosztem własnego utrzymania i życia na granicy ubóstwa reguluje raty kredytowe, którymi natomiast zupełnie nie interesuje się uczestnik postępowania, który to ,co nie powinno ujść uwadze Sądu, w dacie zaciągania wspólnego zobowiązania był tym małżonkiem, którego wysokie wynagrodzenie pozwalało przyjąć zdolność kredytową małżeństwa. Po jego rozwiązaniu i zaniechaniu partycypowania przez uczestnika w spłacie kredytu wnioskodawczyni nie jest w stanie samodzielnie spłacać wspólnego kredytu hipotecznego i dalsze trwanie obecnej sytuacji, wobec braku zgody Sądu na sprzedaż nieruchomości wspólnej, doprowadzić będzie musiało do zadłużenia kredytobiorców w banku z tytułu istniejącego kredytu, następnie jego wypowiedzenia i zlicytowania nieruchomości za cenę zdecydowanie niższą aniżeli strony mogłyby osiągnąć na rynku wtórnym.

Zarzucona sprzeczność istotnych ustaleń Sądu polega i na tym, że Sąd w sposób zupełnie niezrozumiały, powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego, wydane w zupełnie odmiennym stanie faktycznym, przyjął, iż wniosek zmierza do obejścia przepisów o podziale majątku wspólnego, jednocześnie nie wskazując w czym Sąd I instancji upatruje takie zagrożenie. Wnioskodawczyni wskazała, iż środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczy na spłatę wspólnego zobowiązania, a kwota, która pozostałaby ze sprzedaży będzie kwotą podlegającą podziałowi pomiędzy byłych małżonków, a zatem przyjęcie, jakoby przedmiotowy wniosek zmierzał do niepodzielenie się z uczestnikiem majątkiem wspólnym jest nie tylko niezgodny z właściwa intencją wniosku ale również ustaleniem contra legem, albowiem sprzedaż nieruchomości nie pozbawia uczestnika postępowania /nawet przy teoretycznym założeniu złej woli wnioskodawczyni/ żadnych środków i możliwości prawnych dokonania podziału majątku uwzględniającego kwotę pozostałą ze sprzedaży nieruchomości po spłacie kredytu hipotecznego.

W konkluzji apelant wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia i zezwolenie wnioskodawczyni na dokonanie czynności polegającej na sprzedaży zabudowanej nieruchomości położonej w obrębie i wsi L., w gminie R., w powiecie (...), w województwie (...) o obszarze (...) m ², oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...), dla której w Sądzie Rejonowym w Piotrkowie Trybunalskim w VI Wydziale Ksiąg Wieczystych prowadzona jest księga wieczysta (...) za kwotę nie mniejszą niż 400.000,00 złotych i przeznaczenie uzyskanych ze sprzedaży środków pieniężnych na spłatę zobowiązania wynikającego z zaciągniętego przez strony kredytu hipotecznego w Banku (...) o numerze umowy kredytowej (...), oraz obciążenie pozwanego kosztami postępowania w całości, w tym kosztami zastępstwa adwokackiego za I. i II. instancję według norm przepisanych oraz kosztami postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni nie jest uzasadniona i ma jedynie charakter polemiczny z prawidłowymi ustaleniami Sądu I instancji.

Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego zawarte w zaskarżonym postanowieniu jest prawidłowe i obejmuje swym zakresem spektrum rozważań nad możnością zastosowania instytucji przewidzianej przez przepis art. 199 k.c. do udzielenia zezwolenia małżonkowi na sprzedaż przedmiotu należącego do majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej . Znajduje oparcie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, który został poddany rzetelnej i wnikliwej ocenie- zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. Orzeczenie to znajduje jednocześnie umocowanie w powołanym, w jego pisemnych motywach, stanowisku judykatury wyrażonym w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1975 roku w sprawie III CRN 247/74 ( OSNCP 1976 nr 6, poz. 130) zgodnie, z którym małżonek nie może skutecznie - po ustaniu wspólności ustawowej- domagać się udzielenia mu przez sąd na podstawie art. 199 k.c. zezwolenia na sprzedaż przedmiotu należącego do majątku wspólnego, jeżeli w okolicznościach konkretnej sprawy, w szczególności ze względu na charakter przedmiotu zamierzonej sprzedaży, wskazane zezwolenie prowadziłoby w istocie do obejścia przepisów o podziale majątku wspólnego.

Przedstawione stanowisko Sąd Okręgowy podziela i akceptuje.

Poza tym wniosek nie może zostać uwzględniony już chociażby z tego powodu, że wnioskodawczyni domaga się nie tylko zezwolenia na sprzedaż nieruchomości wspólnej ale także przekazania uzyskanych z tego środków pieniężnych na spłatę zobowiązania wynikającego z zaciągniętego przez strony kredytu hipotecznego. O ile samo zezwolenie na sprzedaż ma jeszcze umocowanie prawne o tyle już decydowanie za stronę orzeczeniem Sądu na co mają być przeznaczone środki należne uczestnikowi ze sprzedaży nieruchomości nie znajduje jakiegokolwiek prawnego uzasadnienia. W efekcie tak sformułowany wniosek musi zostać oddalony jako niezasadny.

Jedyną zatem drogą wyjścia ze współwłasności jest założenie sprawy o podział majątku wspólnego w toku której będą podlegały rozliczeniu kompleksowo stosunki majątkowe między byłymi małżonkami, będą mogły być także rozliczone raty kredytu spłacane samodzielnie przez wnioskodawczynię po ustaniu wspólności majątkowej. Sąd zaś oceniając wartość nieruchomości będzie musiał wziąć pod uwagę m.in. istniejące obciążenie hipoteczne.

Z tych wszystkich względów apelacja jako bezzasadna została oddalona, a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.

SSO Dariusz Mizera del. SSR Mariusz Kubiczek SSA w SO Stanisław Łęgosz

Na oryginale właściwe podpisy