Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

  Dnia 21 lipca 2017 r.

Sąd Rejonowy w Aleksandrowie Kujawskim Wydział I Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Tomasz Krajewski

po rozpoznaniu w dniu 21 lipca 2017 r. w Aleksandrowie Kujawskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą we W.

przeciwko dłużnikowi P. K.

o nadanie klauzuli wykonalności

na skutek skargi wierzyciela na orzeczenie referendarza sądowego z dnia 15 maja 2017 roku wydane w sprawie I Co 158/17

postanawia:

zaskarżone postanowienie referendarza sądowego z dnia 15 maja 2017 r. utrzymać w mocy.

UZASADNIENIE

Wierzyciel wniósł o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przez Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie z zaznaczeniem przejścia praw na swoją rzecz jako następcy prawnego (...) Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą we W.. Do wniosku dołączył poświadczoną przez pełnomocnika będącego radcą prawnym kserokopię umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 15 maja 2015 r. zawartej z notarialnie poświadczonymi podpisami oraz poświadczoną kserokopię pierwszej i dalszej strony załącznika nr 1A do umowy sprzedaży wierzytelności, stanowiącego wykaz wierzytelności z zakrytymi danymi innych dłużników. Na poświadczonej kserokopii dalszej strony załącznika (k. 6) pełnomocnik zawarł stwierdzenie, iż dokument ten stanowi część wykazu wierzytelności (tj. załącznika do umowy cesji), którego treść ograniczono o dane osobowe osób trzecich.

Postanowieniem z dnia 15 maja 2017 r. referendarz sądowy oddalił wniosek wierzyciela o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu z zaznaczeniem przejścia praw na rzecz wierzyciela jako następcy prawnego wskazując, iż przedłożone przez niego dokumenty nie spełniają wymagań określonych w art. 788 §1 k.p.c. W uzasadnieniu wskazał, iż przenoszona wierzytelność musi być każdorazowo zindywidualizowana, a ponieważ strony dokonały tego w załączniku do umowy sprzedaży wierzytelności, winien być on trwale połączony z przedmiotową umową – w przypadku przedłożenia kopii mógłby tego dokonać notariusz lub pełnomocnik występujący w sprawie, który również mógłby zawrzeć odpowiednie stwierdzenie co do trwałego połączenia oryginałów dokumentów w klauzuli poświadczeniowej zgodnie z art. 129 §2 i §3 k.p.c. Tymczasem wierzyciel przedłożył bliżej nieokreślony wydruk komputerowy z załącznika, który nie pozwala na stwierdzenie, iż rzeczywiście dokument ten stanowi integralną część umowy, a na wierzyciela przeszła wierzytelność stwierdzona przedłożonym tytułem wykonawczym. Ponadto jeśli wykaz wierzytelności jest dokumentem samodzielnym (tj. nie stanowi części składowej umowy), powinien posiadać formę dokumentu urzędowego lub prywatnego z podpisem notarialnie poświadczonym. Tymczasem poświadczenie notarialne przedmiotowej umowy zostało sporządzone na osobnej karcie, zatem nie można przesądzić o jego integralności z umową cesji, a tym bardziej z załącznikiem nr 1A stanowiącym wykaz wierzytelności. W związku z powyższym referendarz sądowy stwierdził, iż przedłożone przez wierzyciela dokumenty uniemożliwiają stwierdzenie, czy dokumenty źródłowe spełniają formę określoną w art. 788 §1 k.p.c. oraz czy wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym rzeczywiście przeszła na rzecz wierzyciela.

Skargę na powyższe orzeczenie wniósł wierzyciel podnosząc naruszenie art. 788 §1 poprzez jego błędną wykładnię i mylne uznanie, iż wnioskodawca nie wykazał przejścia uprawnień. Wskazał, iż na przedłożonych dokumentach widnieje pieczęć notariusza oraz podpisy osób występujących przy danej czynności, a o tym, iż załączniki zostały podpisane w obecności notariusza świadczy klauzula notariusza sporządzona na tą okoliczność na karcie trwale złączonej z umową przelewu wierzytelności. Wskazał, iż notarialne poświadczenie podpisów złożonych na umowie odnosi się do całej umowy, a więc i stanowiących jej integralną część załączników.

Sąd orzekając jako Sąd II instancji ustalił i zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 767 ^3a k.p.c. skarga na postanowienie referendarza sądowego przysługuje w przypadkach, w których na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Wniesienie skargi nie powoduje utraty mocy przez zaskarżone postanowienie referendarza sądowego. Sąd rozpoznaje skargę w składzie jednego sędziego, jako sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o zażaleniu. Rozpoznając skargę, sąd wydaje postanowienie, w którym zaskarżone postanowienie referendarza sądowego utrzymuje w mocy albo je zmienia – przy czym to ostatnie nie dotyczy nadawania klauzuli wykonalności; w tym przypadku bowiem zgodnie z art. 795 §2 ¹ k.p.c. mającym odpowiednie zastosowanie do skargi na orzeczenie referendarza sądowego na podstawie art. 795 §3 k.p.c. sąd uwzględniając skargę wierzyciela na postanowienie o odmowie nadania klauzuli wykonalności, uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje wniosek do ponownego rozpoznania, jeżeli zachodzą podstawy do nadania klauzuli wykonalności.

W niniejszej sprawie skarga wierzyciela na orzeczenie referendarza sądowego w przedmiocie odmowy nadania klauzuli wykonalności nie zasługiwała na uwzględnienie, zatem sąd utrzymał w mocy orzeczenie referendarza sądowego.

Zgodnie z art. 788 §1 k.p.c. jeżeli uprawnienie lub obowiązek po powstaniu tytułu egzekucyjnego lub w toku sprawy przeszły na inną osobę, sąd nada klauzulę wykonalności na rzecz lub przeciwko tej osobie, gdy przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. Załączonym do wniosku dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym muszą być wykazane wszystkie te elementy, od których w świetle okoliczności wynikających z treści wniosku i dołączonych doń dokumentów prawo materialne uzależnia dojście następstwa prawnego do skutku. Tylko w takim przypadku można bowiem twierdzić, że doszło do wykazania przejścia praw w rozumieniu art. 788 § 1 k.p.c., a należy przypomnieć, że w postępowaniu klauzulowym przedmiotem kognicji sądu jest wyłącznie formalne badanie, czy na podstawie przedstawionych dokumentów nastąpiło przejście uprawnień lub obowiązków (por. M. Muliński [w:] J. Jankowski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie egzekucyjne. Komentarz do art. 730-1217. Wyd. 2, Warszawa 2015, Legalis; Marciniak [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. T. III, Wyd. 6. Warszawa 2014, Legalis).

Problemem, który wystąpił w niniejszej sprawie, było ustalenie, czy poświadczone za zgodność z oryginałem przez radcę prawnego kserokopie umowy cesji oraz wybranych przez tegoż pełnomocnika fragmentów załącznika do tej umowy, odnoszących się do dłużnika, spełniały kryteria, by uznać je za odpis dokumentu prywatnego z podpisem urzędowo poświadczonym. Pogłębiona analiza skłania do wniosku, że tak nie było.

Wierzyciel przedłożył w niniejszej sprawie kserokopię umowy sprzedaży wierzytelności zawartej w dniu 15 maja 2015 r. z notarialnie poświadczonymi podpisami. Notarialne poświadczenie podpisów stron umowy – także przedłożone w kserokopii - znajduje się na osobnej karcie. Przedłożona kopia została poświadczona za zgodność z oryginałem przez występującego w sprawie radcę prawnego. Zgodnie z art. 129 §2 k.p.c. zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. Zawarte w odpisie dokumentu poświadczenie zgodności z oryginałem przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej ma charakter dokumentu urzędowego (tak art. 129 § 3 k.p.c.). Powyższy przepis koresponduje z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tj. z dnia 1 lutego 2016 r. Dz.U. z 2016 poz. 233), zgodnie z którym radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis radcy prawnego, datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie – również godzinę dokonania czynności. Jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki lub uszkodzenia) radca prawny stwierdza to w poświadczeniu. Mając na uwadze powyższe uprawnione jest stwierdzenie, iż skoro występujący w sprawie radca prawny poświadczył zgodność odpisu (w tym przypadku kserokopii) umowy sprzedaży wierzytelności z jej oryginałem, bierze on na siebie odpowiedzialność za zgodność obu dokumentów, a zatem również to, iż przedłożone poszczególne strony umowy wraz z notarialnym poświadczeniem podpisów stron (obecnie niepołączone) w oryginale stanową jedną całość o zaprezentowanej treści. Taki dokument korzysta z domniemania autentyczności.

Wierzytelności, których dotyczy umowa sprzedaży wierzytelności z dnia 15 maja 2015 r. zostały skonkretyzowane – zgodnie z treścią umowy cesji - w wykazie wierzytelności, który stanowił Załącznik nr 1A do umowy. Referendarz sądowy słusznie zauważył, iż wierzytelność będąca przedmiotem umowy przelewu winna być za każdym razem dostatecznie zindywidualizowana, co w niniejszej sprawie przejawia się w ujęciu jej w wykazie wierzytelności. Tym niemniej w ocenie Sądu nie można podzielić zapatrywania, iż z uwagi na brak fizycznego połączenia poświadczonej przez pełnomocnika kopii wyciągu z Załącznika nr 1A z poświadczoną kopią umowy cesji nie sposób jednoznacznie przesądzić, iż umowa i Załącznik nr 1A stanowią część składową tzw. dokumentu zintegrowanego. Faktem jest, iż znajdująca się w aktach sprawy poświadczona kserokopie umowy przelewu wierzytelności oraz kserokopie wyciągu z pierwszej i kolejnej strony Załącznika nr 1A nie są obecnie trwale złączone, tym niemniej w chwili notarialnego poświadczania podpisów stron umowa wraz z Załącznikiem nr 1A i innymi załącznikami stanowiła integralną całość, o czym świadczą chociażby pieczęcie notariusza poświadczającego podpisy obu stron umowy znajdujące się na kopii umowy, jak i wyciągu z załącznika. W związku z tym nieuzasadnione wydaje się twierdzenie, jakoby oryginał dokumentu stanowiącego Załącznik nr 1A był odrębnym dokumentem od umowy przelewu wierzytelności – ani pod względem merytorycznym, ani pod względem formy.

Pomimo powyższego, należy uznać, iż przedłożony do akt niniejszej sprawy wyciąg z Załącznika nr 1A, z którego wynika, iż przedmiotem przelewu była m.in. wierzytelność wobec P. K., stwierdzona przedłożonym tytułem egzekucyjnym, nie spełnia wymagań co do formy dokumentu przewidzianych w art. 788 §1 k.p.c.. Przedłożona do akt umowa cesji wraz z dołączonym fragmentem załącznika nie jest bowiem ani oryginałem dokumentu prywatnego ani poświadczonym przez pełnomocnika będącego radcą prawnym odpisem dokumentu prywatnego sporządzonego z podpisem notarialnie poświadczonym – których przedłożenie jest niezbędne dla uzyskania klauzuli wykonalności na nowego wierzyciela. Przedłożone dokumenty stanowią jedynie wyciąg z umowy, odnoszący się do dłużnika, sporządzony i poświadczony przez radcę prawnego – a do sporządzania tego rodzaju dokumentów przepisy prawa radców prawnych nie umocowują.

Art. 129 §2 k.p.c. oraz art. 6 ustawy o radcach prawnych dają pełnomocnikowi będącemu radcą prawnym uprawnienie wyłącznie do sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem. Poprzez odpis rozumie się dokładną kopię lub przepisanie treści oryginalnego dokumentu. Odpis winien zatem wiernie oddawać treść dokumentu oryginalnego (stanowić jego dosłowne powtórzenie), a jeśli tak nie jest – dokumentu tego nie można uznać za odpis, chociażby pełnomocnik strony będący radcą prawnym poświadczył jego zgodność z oryginałem. Takie rozumienie słowa „odpis” jest oczywiste, tak wyjaśniono znaczenie tego słowa w Słowniku języka polskiego PWN, tak też rozumie je Sąd Najwyższy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2012 r. I UZ 48/11, LEX nr 1163339). Z kolei fragment wypisany z jakiegoś teksu to wypis lub wyciąg z dokumentu. Zgodnie z art. 79 pkt 7 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. (tekst jednolity z dnia 13 października 2016 r., Dz.U. z 2016 r. poz. 1796) Prawo o notariacie wypisy, odpisy i wyciągi dokumentów sporządza notariusz. Z powyższego wynika zatem, iż pełnomocnik będący radcą prawnym nie może w oparciu o art. 129 § 2 k.p.c. oraz art. 6 ustawy o radcach prawnych sporządzić wypisu lub wyciągu z dokumentu, który miałby moc dowodową równą oryginałowi, nawet jeśli poświadczy jego zgodność z oryginałem. Mając na uwadze, iż przy sporządzaniu kopii stron Załącznika nr 1A zasłonięto i ukryto znaczną część treści omawianego dokumentu, przedłożone kopie stanowią wypis z Załącznika nr 1A, a nie jego odpis. Wobec tego nie korzysta on z waloru dowodowego poświadczonego za zgodność przez pełnomocnika będącego radcą prawnym odpisu dokumentu. Sąd miał na uwadze, iż na przedłożonych wypisach pełnomocnik uczynił adnotację, że „dokument stanowi część wykazu wierzytelności, tj. załącznika do umowy cesji, którego treść ograniczono o dane osobowe osób trzecich”, tym niemniej przedmiotowa adnotacja nie zmienia charakteru przedmiotowego dokumentu. W myśl art. 6 ust. 3 ustawy o radcach prawnych radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami, a jeżeli dokument zawiera cechy szczególne (dopiski, poprawki lub uszkodzenia) radca prawny stwierdza to w poświadczeniu. W ocenie Sądu w omawianym przepisie chodzi jednak o cechy szczególne dokumentu oryginalnego (źródłowego) - przepis ten nie daje umocowania dla radcy prawnego do sporządzania wyciągów lub wypisów z dokumentów, które korzystałyby z domniemania prawdziwości. Wobec powyższego także z przywołanego uregulowania nie można wywieść uprawnienia pełnomocnika będącego radcą prawnym do sporządzania poświadczonych wypisów dokumentów, których moc zrównana byłaby z poświadczonym odpisem pisma. Nie można zatem uznać, iż przejście wierzytelności wobec P. K. stwierdzonej przedłożonym tytułem egzekucyjnym zostało wykazane dokumentem prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym, albowiem wypis z wykazu wierzytelności, na którym widnieje wierzytelność wobec dłużniczki nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 788 §1 k.p.c. Trzeba mieć na uwadze, iż przedmiotowe postępowanie ma charakter jedynie formalny, sprawa zostaje rozpoznana bez udziału dłużnika na posiedzeniu niejawnym i w związku z tym należy dochować wszelkiej staranności, aby wykazać następstwo prawne w sposób zgodny z przepisami. Przepis art. 788 § 1 k.p.c. jest wyjątkiem w systemie prawnym, który co do zasady odmiennie reguluje sposoby uzyskiwania tytułów wykonawczych wobec dłużników. Wobec tego należy interpretować go i stosować ściśle, by nie dopuścić do powstania nadużyć prawa przez wierzycieli, którym przepis ten daje uprzywilejowaną pozycję w sytuacji zmiany dłużnika lub wierzyciela, upraszczając sposób uzyskiwania tytułów wykonawczych w takich przypadkach.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd stwierdził, iż w niniejszej sprawie wierzyciel nie spełnił wymagań określonych w art. 788 §1 k.p.c. i nie wykazał stosownymi dokumentami przejścia na jego rzecz wierzytelności stwierdzonej przedłożonym tytułem egzekucyjnym. W związku z tym należało stwierdzić, iż orzeczenie referendarza sądowego jest prawidłowe, a zarzuty wierzyciela podniesione w skardze na orzeczenie referendarza sądowego okazały się niezasadne. Wobec powyższego na podstawie art. 767 ^3a k.p.c. należało orzec jak w sentencji.