Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Kielcach Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku S. R.

z udziałem W. R. i M. R.

o częściowy podział majątku dorobkowego i zniesienie współwłasności

na skutek apelacji uczestników od postanowienia Sądu Rejonowego w Sandomierzu z dnia 28 marca 2013 r., sygn. akt I Ns 181/06

postanawia

zmienić zaskarżone postanowienie w pkt III b w ten sposób, że zasądzona na rzecz uczestniczki spłata będzie płatna jednorazowo w terminie 7 (siedmiu) dni od daty uprawomocnienia postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności, oddalić w pozostałej części apelację uczestniczki, oddalić w całości apelację uczestnika, orzec że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą we własnym zakresie koszty postępowania apelacyjnego

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 28 marca 2013r. sygn. akt INs 181/06 w sprawie z wniosku S. R.z udziałem W. R.i M. R.o częściowy podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności nieruchomości, Sąd Rejonowy w Sandomierzu przyznał na rzecz wnioskodawcy S. R.nieruchomość o powierzchni 0,17ha oznaczoną (...)o wartości 288 750,00 zł oraz nieruchomość o powierzchni 0,04ha oznaczoną nr(...)wartości 7 990,00 zł, położone w W., gmina W., dla których w Sądzie Rejonowym w Sandomierzu urządzona jest księga wieczysta (...), ustalił wartość nakładów budowlanych S. R.i M. R.na nieruchomość stanowiącą działkę nr (...)na kwotę 7 110,00 zł, zasądził od S. R.na rzecz uczestniczki M. R.tytułem spłaty kwotę 111 277,50 zł, płatną w 6 ratach: pierwsze pięć rat w kwocie po 20 000,00 zł każda, szósta rata w wysokości 11 277,50 zł w terminach: pierwsza rata do dnia 30 czerwca 2013r., druga rata do dnia 31 grudnia 2013r., trzecia rata w terminie do 30 czerwca 2014r., czwarta rata w terminie do dnia 31 grudnia 2014r., piąta rata w terminie do dnia 30 czerwca 2015r., szósta rata w terminie do dnia 31 grudnia 2015r. wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności oraz na rzecz uczestnika W. R.tytułem spłaty i wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiącej działkę nr (...)kwotę 72 043,78 zł płatną jednorazowo w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności, orzekł, że wnioskodawca i uczestnicy ponoszą koszty postepowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

W uzasadnieniu sąd wskazał, że wnioskodawca S. R.pierwotnie złożył wniosek o zniesienie współwłasności nieruchomości o powierzchni 0,17ha oznaczonej jako działka nr (...)zabudowanej budynkiem Ośrodka (...), położonej w W.gmina W., dla której w Sądzie Rejonowym w Sandomierzu urządzona jest księga wieczysta(...), stanowiącą współwłasność wnioskodawcy i jego żony M. R.w ¾ częściach na zasadach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej oraz w ¼ części syna W. R., w ten sposób aby dokonać podziału działki (...)na trzy części zgodnie z dołączonym do wniosku projektem i przyznać te działki wnioskodawcy oraz uczestnikom: działkę nr (...)o powierzchni 644m2 na rzecz uczestnika W. R., działkę nr (...)o powierzchni 158 m2 pozostawić we współwłasności wnioskodawcy i uczestników, z tym, że w budynku Ośrodku (...)położonym na tej wydzielonej działce ustanowić odrębną własność lokali użytkowych zgodnie z projektem dołączonym do wniosku, zaś działkę (...) o powierzchni 898 m2 przyznać na rzecz S. R.oraz jego żony M. R.na współwłasność na zasadach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. W toku postępowania wniosek ten był kilkakrotnie zmieniany i modyfikowany także w uwzględnieniu zmiennego stanowiska uczestnika W. R., bowiem uczestnicy poszukiwali sposobu zgodnego wyjścia ze współwłasności.

Ostatecznie wnioskodawca na rozprawie w dniu 9 marca 2012r. zmodyfikował wniosek w ten sposób, że wniósł o dokonanie częściowego podziału majątku wspólnego jego oraz żony M. R.i zniesienie współwłasności nieruchomości o powierzchni 0,17ha stanowiącej działkę (...)zabudowanej budynkiem Ośrodka (...), położonej w W., gmina W., stanowiącej współwłasność wnioskodawcy i jego żony M. R.w ¾ częściach na zasadach ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej oraz w ¼ części syna W. R., dla której w Sądzie Rejonowym w Sandomierzu urządzona jest księga wieczysta (...), przez przyznanie tej nieruchomości w całości na rzecz wnioskodawcy S. R.i zasądzenie na rzecz uczestników stosownych spłat. W piśmie procesowym z dnia 10 lipca 2012r. wnioskodawca rozszerzył wniosek w zakresie żądania częściowego podziału majątku wspólnego i zniesienia współwłasności nieruchomości, obejmując nim także działkę oznaczoną nr ewidencyjnym (...)powierzchni 0,04ha, bezpośrednio graniczącą z działką o (...)stanowiącą z działką (...)społecznie i gospodarczo jedną całość, i przyznanie jej również na rzecz wnioskodawcy ze stosowną spłatą na rzecz uczestników.

Uczestnik W. R. przedstawiał różne stanowisko odnośnie do sposobu zniesienia wspolwłasności, ostatecznie na rozprawie w dniu 9 marca 2012r. wniósł o przyznanie całości nieruchomości na jego rzecz z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawcy. sprzeciwił się fizycznemu podziałowi nieruchomości.

Uczestniczka M. R. na rozprawie w dniu 9 marca 2012r. przyłączyła się do stanowiska syna W. R., także wniosła o przyznanie całej nieruchomości na rzecz syna W. R. i w takiej sytuacji nie domagała się zasądzenia na jej rzecz spłaty. Sprzeciwiła się fizycznemu podziałowi nieruchomości. Na wypadek przyznania w/w nieruchomości na rzecz wnioskodawcy męża S. R., domagała się spłaty na swoją rzecz.

Takie stanowisko wnioskodawca i uczestnicy zachowali do zakończenia postepowania i wydania orzeczenia, tj. wszyscy zgodnie wnosili aby nie dzielić wspólnej nieruchomości, lecz przyznać ją na wyłączną własność na rzecz wnioskodawcy S. R. ze stosownymi spłatami na rzecz uczestników – takie stanowisko reprezentował S. R., bądź też o przyznanie całej nieruchomości na rzecz uczestnika W. R. ze stosowną spłatą tylko na rzecz S. R. – takie stanowisko przedstawili jako zgodne i wspólne uczestnicy W. R. i M. R..

Sąd ustalił, że wnioskodawca S. R.i uczestniczka M. R.w czasie trwania małżeństwa nabyli na współwłasność nieruchomość położoną w W.o powierzchni (...), oznaczoną jako działka (...)środki n zakup pochodziły z kredytu hipotecznego, spłaconego w całości w czasie trwania ustawowej wspólności majątkowej. Składnikiem majątku wspólnego była również nieruchomość o powierzchni 0,04ha oznaczona jako działka (...)granicząca bezpośrednio z działką(...)

Wnioskodawca oraz uczestniczka M. R. pozostają małżeństwem, ale Sąd Rejonowy w Sandomierzu wyrokiem z dnia 29 września 2010r. sygn. akt IIIRC 77/10 ustanowił rozdzielność majątkową z dniem 29 września 2010r, orzeczenie to jest prawomocne.

W dniu 31 grudnia 2004r. wnioskodawca oraz uczestniczka zona M. R.zawarli umowę sprzedaży na podstawie której sprzedali na rzecz syna W. R.udział wynoszący ¼ część w nieruchomości oznaczonej jako działka (...)Dla obu działek tj. (...)w Sądzie Rejonowym w Sandomierzu urządzona jest księga wieczysta (...)Rynkowa wartość tych działek wynosi 288 750,00 zł działki (...)oraz 7 990,00 zł działki(...)

Obie działki nr (...) graniczą ze sobą bezpośrednio i są funkcjonalnie powiązane, ponieważ na działce nr (...) znajduje się budynek Ośrodka (...), zaś na działce nr (...) zbiornik ścieków sanitarnych z drogą dojazdową do tego zbiornika oraz zaplecza budynku Ośrodka (...).

Budynek Ośrodka (...) jest murowany, piętrowy, podpiwniczony o powierzchni 200,8 m2, o długości 16,70 m i szerokości 9,75 m. Urządzone są osobne wejścia do pomieszczeń na parterze i na piętrze. Parter jest wyposażony w dodatkowe drugie wejście ze schodami i pochylnią dla wózków. Budynek jest wyposażony w instalacje: wodociągową, zasilaną z sieci wodociągowej, kanalizacyjną z własnym zbiornikiem ścieków sanitarnych, centralnego ogrzewania z lokalna kotłownią zasilana 2 kotłami opalanymi koksem i węglem, elektryczną oświetleniową i siłową oraz gazową zewnętrzną.

Na parterze budynku znajdują się dwa gabinety lekarskie, gabinet zabiegowy, punkt szczepień, rejestracja chorych, poczekalnia i węzeł sanitarny. Natomiast na piętrze mieści się gabinet stomatologiczny z węzłem sanitarnym, poczekalnia, pokoje socjalne oraz inne pomieszczenia połączone funkcjonalnie z apteką budowaną przy budynku.

Wnioskodawca S. R. od prawie 40 lat wykonuje zawód lekarza i kieruje działalnością Ośrodka (...) w W.. Placówka ta świadczy usługi zdrowotne dla blisko 3 000 mieszkańców i jedynym podmiotem prowadzącym działalność leczniczą na terenie Gminy W.. Inne Ośrodki (...) znajdują się w O., S., O.. W ramach kontraktów zawieranych z Narodowym Funduszem Zdrowia (NFZ) realizuje świadczenia w zakresie podstawowej, nocnej i świątecznej pomocy zdrowotnej, ale i również leczenie specjalistyczne: ginekologiczne, pediatryczne, stomatologiczne.

Wnioskodawca ma w planach rozszerzenie zakresu działalności placówki o świadczenia rehabilitacyjne, budowę apteki, połączonej z Ośrodkiem (...). Ponadto przeprowadzenie adaptacji i modernizacji pomieszczeń Ośrodka (...), aby odpowiadały aktualnym wymogom, wynikającym z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 czerwca 2005r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U.Nr Nr 116, poz.1568 ze zm.). Wnioskodawca przedstawił w dniu 12 grudnia 2005r. program prac dostosowania budynku do obowiązujących wymogów, który został pozytywnie zaopiniowany przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S. w Opinii Sanitarnej z dnia 14 grudnia 2005r. Realizacja prac adaptacyjnych i modernizacji została oprotestowana przez uczestników i prace zostały przerwane. Ostateczny termin dostosowania istniejących budynków do wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, upływa z dniem 31 grudnia 2016r.

Uczestnik W. R. pracował w tym Ośrodku (...) jako lekarz w okresie od 2005r. do 30 kwietnia 2008r. Wobec różnicy zdań pomiędzy nim i ojcem S. R. w sposobie funkcjonowania placówki, zarządzania, zwolnił się z pracy w Ośrodku i podjął pracę w szpitalu w S. i rozpoczął specjalizację z zakresu kardiologii. W czasie korzystania z tej nieruchomości, jak i potem, uczestnik nie czynił żadnych nakładów na wspólną nieruchomość. W przypadku przyznania na jego rzecz całej nieruchomości zadeklarował prowadzenie Ośrodka (...) w dotychczasowej postaci oraz jego modernizację.

Od 1 maja 2008r. wnioskodawca S. R.sam korzysta z całej nieruchomości oznaczonej(...). W maju i wrześniu 2010r. S. R.ze wspólnych środków jego i żony M. R.przeprowadził remont nawierzchni wjazdu do budynku Ośrodka (...), malowanie kotłowni, pomieszczenia gospodarczego oraz klatki schodowej o łącznej wartości 7 110,00 zł. Po ustaniu rozdzielności majątkowej małżeńskiej tj. od 30 września 2010r. wnioskodawca nie czynił już żadnych nakładów na wspólną nieruchomość.

Nadal pracuje jako lekarz i kierownik placówki, zadeklarował również dalszą działalność na rzecz (...).

Uczestniczka M. R. mieszka razem z mężem, otrzymuje emeryturę w wysokości 1 500,00 zł miesięcznie. Przesłuchana w charakterze uczestnika na rozprawie w dniu 9 marca 2012r. oświadczyła, nie chce otrzymać w naturze żadnej nieruchomości, lecz wnosi aby otrzymał je w całości uczestnik syn W. R. i nie domaga się od syna na swoją rzecz żadnej spłaty. Gdyby zaś nieruchomość otrzymał jej mąż S. R., to domaga się zasądzenia na jej rzecz stosownej spłaty, wynikającej z częściowego podziału majątku wspólnego oraz zniesienia współwłasności nieruchomości.

W tak ustalonym stanie faktycznym, przy braku sprzeciwu uczestniczki M. R., na objęcie wnioskiem o podział majątku dorobkowego jedynie części majątku wspólnego w postaci dwóch działek(...) położonych w W.gmina W., graniczących bezpośrednio ze sobą i stanowiących funkcjonalnie jedną gospodarczą całość, na których prowadzony jest Ośrodek (...), sąd uznał, że w świetle art. 1038 §1 kc w zw. z art.46 k.r.i.o. możliwy jest częściowy podział majątku dorobkowego małżonków S. R.i M. R., ponieważ wystąpiły ważne powody. M.na wskazanych działkach prowadzona jest działalność w postaci Ośrodka (...)dla (...). Istnieje konieczność modernizacji i dostosowania istniejącego już budynku do obecnie obowiązujących przepisów w sprawie modernizacji i dostosowania budynków, w których świadczone są usługi lecznicze. Wnioskodawca w celu wypełnienia zaleceń określonych w kolejnych rozporządzeniach Ministra Zdrowia z lat 2005 – 2012r. przygotował odpowiedni program, zaakceptowany przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w S., przystąpił do realizacji tego programu. Prace jednak zostały przerwane wobec sprzeciwu pozostałych współwłaścicieli, uczestników postępowania i nie są prowadzone do chwili obecnej. Relacje pomiędzy wnioskodawcą i uczestnikami są nadal złe, nie poprawiły się w toku niniejszego postępowania. Brak porozumienia pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości, na której jest prowadzona tak ważna i istotna dla (...)działalność lecznicza jest tym ważnym powodem, uzasadniającym dokonanie częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków S.i M. R.oraz zniesienia współwłasności nieruchomości ze współwłaścicielem W. R..

Wartość nieruchomości objętych częściowym podziałem majątku dorobkowego stanowi łącznie kwotę 296 740,00 zł (działka (...)– 288 750,00 zł + działka(...)– 7 990,00 zł) wyliczona przez biegłego B. S., którego opinia nie była ostatecznie przez uczestników postępowania kwestionowana. Sąd podzielił te opinię, uczestnicy nie zgłosili do niej merytorycznych zastrzeżeń.

Dokonując częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków S. i M. R. oraz zniesienia współwłasności nieruchomości sąd zgodnie z art.618 § 1 kpc rozpoznał wzajemne roszczenia z tytułu posiadania rzeczy wspólnej.

Żądanie wnioskodawcy rozliczenia nakładów poczynionych na wspólną nieruchomość okazało się uzasadnione tylko w odniesieniu do wydatków na realizację prac remontowych i tylko wobec do uczestnika W. R.. Wartość tych nakładów wyliczył biegły B. S. na kwotę 7 110,00 zł, opinia nie była kwestionowana przez uczestników postepowania i taką też wartość przyjął sąd dokonując stosownych rozliczeń.

Nakłady poniesione przez wnioskodawcę zostały dokonane w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, a więc były to nakłady ze wspólnego majątku jego oraz żony M. R.. Wnioskodawca nie przedstawił, żeby były dokonane ze środków pochodzących z majątku osobistego. Natomiast po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej tj. po 29 września 2010r. wnioskodawca nie podnosił aby dokonywał na nieruchomości jego i żony jeszcze inne nakłady.

Żądanie rozliczenia kredytu hipotecznego, zaciągniętego na zakup działki (...) było, zdaniem sądu, nieuzasadnione, ponieważ kredyt hipoteczny został spłacony w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, kwotą pozyskaną z drugiego kredytu, zaciągniętego przez wnioskodawcę za zgodą M. R.. Ten drugi kredyt został częściowo spłacony w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, całkowita spłata kredytu ma nastąpić w dniu 2 maja 2014r. Wnioskodawca natomiast nie określił wysokości kwoty spłaty kredytu dokonanej po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, nie przedstawił na tę okoliczność żadnych dowodów, a tylko ta kwota mogła podlegać rozliczeniu.

Również za nieuzasadnione sąd uznał żądanie wnioskodawcy rozliczenia nakładów obejmujących wydatki poniesione przez wnioskodawcę na utrzymanie i eksploatację nieruchomości wspólnej. Stanowią one bowiem koszt prowadzonej działalności gospodarczej, także w okresie zimowym i obciążają przedsiębiorcę.

Uczestnik W. R.zgłosił do rozliczenia pożytki z nieruchomości wspólnej działki nr (...)osiągane przez wnioskodawcę w okresie od 1 lutego 2008r. do 20 25 maja 2011r., a także wynagrodzenie za korzystanie przez wnioskodawcę z całej nieruchomości wspólnej. Zgłoszona przez uczestnika kwota owych pożytków w piśmie procesowym z dnia 25 maja 2011r. nie stanowiła pożytków naturalnych ani cywilnych z nieruchomości wspólnej, lecz dochód wnioskodawcy z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, nie podlegającej rozliczeniu z tytułu współwłasności działki(...)

Uzasadnione natomiast okazało się żądanie uczestnika wynagrodzenia za korzystanie ze wspólnej nieruchomości oznaczonej jako działka (...) Uczestnik w okresie od 1 maja 2008r. do daty orzekania nie korzystał z nieruchomości wspólnej, korzystał z niej w całości wnioskodawca. Wnioskodawcy jako współwłaścicielowi nieruchomości przysługuje status posiadacza w dobrej wierze. Obowiązek zapłaty wynagrodzenia powstaje z chwilą powzięcia wiedzy o zgłoszeniu wobec niego żądania zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej, co nastąpiło w niniejszej sprawie 9 lutego 2011r. Wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wyliczył biegły B. S.w opinii z dnia 20 grudnia 2012r. na kwotę 11 620,00 zł. Odpowiednie wynagrodzenie należne uczestnikowi W. R.odpowiednio do jego udziału w nieruchomości wspólnej stanowi kwotę 1 633,78 zł. Uczestnicy postepowania nie zgłosili uwag do tej opinii, sąd ją podzielił i uwzględnił w rozliczeniach ustalone w niej wartości.

Uczestniczka M. R. nie zgłosiła żądań dokonania wzajemnych rozliczeń czy to z tytułu nakładów, pożytków itp.

Oceniając zgromadzony materiał dowodowy w postaci dokumentów, opinii, stanowiska uczestników postępowania, którzy ostatecznie wszyscy sprzeciwili się podziałowi nieruchomości wspólnej, sąd przyznał obie działki (...)stanowiące gospodarczo i funkcjonalnie jedną całość, na rzecz wnioskodawcy S. R., zasądzając na rzecz uczestników stosowne spłaty, dokonał także rozliczenia nakładów dokonanych przez wnioskodawcę na nieruchomość wspólną oznaczoną jako działka(...)wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej wyłącznie przez wnioskodawcę.

Przeciwko podziałowi fizycznemu budynku, w którym funkcjonuje Ośrodek (...)wypowiedział się także biegły E. W., który na rozprawie w dniu 5 listopada 2012r. stwierdził, że fizycznie i technicznie podział budynku Ośrodka (...)jest możliwy, to jednak po zapoznaniu się z dokumentami dotyczącymi funkcjonowania w tym budynku Ośrodka (...), ilości i rodzajów gabinetów, po dokonaniu podziału tego budynku przestałyby funkcjonować pomieszczenia gabinetów pediatrycznego, stomatologicznego oraz punktu rejestracji. Nastąpiłaby utrata dotychczasowej funkcji, jaką spełniał budynek Ośrodka (...)i z tego powodu podział tego budynku, zdaniem biegłego nie jest możliwy i uzasadniony.

O przyznanie całej nieruchomości konkurowali wnioskodawca S. R. i uczestnik W. R.. Sąd dokonując wyboru na rzecz wnioskodawcy uznał, że daje on najlepszą gwarancję dotychczasowego sposobu wykorzystania nieruchomości i dalszego, należytego prowadzenia działalności leczniczej w Ośrodku (...). Przemawiało za tym w ocenie sądu min. znaczne doświadczenie zawodowe nie tylko jako lekarza świadczącego bezpośrednio usługi lecznicze na rzecz mieszkańców, ale także jako kierownika placówki. Od około 10 lat skutecznie realizuje zawarte z NFZ kontrakty, zapewniając mieszkańcom należytą opiekę zdrowotną. Nie bez znaczenia była również postawa wnioskodawcy, który aktywnie zabiega o rozwój Ośrodka, poszerzając zakres usług i działalności o nowe specjalistyczne gabinety. Podejmuje także działania w celu poprawy substancji, prowadząc prace adaptacyjne, aby budynek spełniał wymogi obecnie obowiązujących przepisów o standardzie placówek medycznych. Ośrodek (...) poza tym, że jest to miejsce pracy wnioskodawcy od około 40 lat, to również stanowi jego centrum życiowe. W lokalnej społeczności wnioskodawca jest traktowany jako „ ojciec – założyciel” tej placówki.

Uczestnik W. R. syn wnioskodawcy jest młodym lekarzem, zdobywającym kwalifikacje – w postaci specjalizacji w zakresie kardiologii, pracował w Ośrodku (...) w W. przez okres 3 lat w latach 2005-2008. Obecnie pracuje w szpitalu w S.. Centrum życiowe i zawodowe znajduje się poza W.. Od czasu kiedy został współwłaścicielem nieruchomości, na której znajduje się Ośrodek (...) nie wykazywał zaangażowania w jego funkcjonowanie, także od strony finansowej, nie wspierał ojca S. R. w dokonywanych przez niego inwestycjach, a wręcz przeciwnie, w możliwy sposób je utrudniał. Porównanie jego doświadczenia zawodowego, także w zakresie zarządzania tego rodzaju placówkami, osobistego zaangażowania w funkcjonowanie Ośrodka (...) wypada na niekorzyść uczestnika.

Przyznając w drodze częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków S.i M. R.oraz zniesienia współwłasności nieruchomości z W. R., obie działki (...)na rzecz S. R.sąd zasądził stosowne spłaty, dokonując jednocześnie wzajemnych rozliczeń z tytułu dokonanych przez wnioskodawcę nakładów na działkę (...)oraz rozliczeń na rzecz uczestnika W. R.z tytułu korzystania przez S. R.z całej nieruchomości oznaczonej jako działka(...)w uwzględnieniu zgłoszonego przez uczestnika żądania. Spłatę na rzecz uczestnika W. R.zasądził jednorazowo, zaś należność na rzecz uczestniczki M. R.rozłożył na 6 rat, płatnych co 6 miesięcy, termin pierwszej raty do 30 czerwca 2013r., a ostatniej 6 raty do 31 grudnia 2015r. Orzekł także, że koszty postępowania wnioskodawca i uczestnicy ponoszą we własnym zakresie

Uczestnicy M. R. i W. R. wnieśli apelację od tego postanowienia, w której zarzucili:

Błędne ustalenie stanu faktycznego, poprzez przyjęcie, że w realiach niniejszej sprawy konieczne było ograniczenie podziału majątkowego wnioskodawcy i uczestniczki M. R.jedynie do dwóch składników tego majątku tj. działek (...)położonych w W., w sytuacji gdy wnioskodawca dokonuje na w/w działkach inwestycji bez zgody i wiedzy uczestniczki, co uzasadnia konieczność dokonania kompleksowego całościowego podziału majątku wspólnego małżonków,

Niezasadne przyznanie w/w nieruchomości na wyłączną własność na rzecz wnioskodawcy S. R. przez skupienie się jedynie na kwalifikacjach wnioskodawcy, konieczności zapewnienia dotychczasowego źródła utrzymania, w sytuacji gdy zarówno on jak i jego żona otrzymują już świadczenia emerytalne. Ponadto małżonkowie posiadają inne składniki majątku, z których wnioskodawca czerpie korzyści z pominięciem żony.

Pominięcie podeszłego wieku wnioskodawcy, chwiejności postawy wnioskodawcy, który najpierw domagał się fizycznego podziału i nieruchomości i budynku Ośrodka (...), potem dopiero przyznania na jego rzecz w/w nieruchomości w naturze.

Nieuprawnione przyjęcie, że Ośrodek (...) stanowi centrum życiowe wnioskodawcy. Rozłożenie na raty należnej uczestniczce spłaty, co powoduje realne niebezpieczeństwo, że wnioskodawca, zważywszy na jego wiek, nie podoła temu obowiązkowi, a i wiek uczestniczki 64 lata, stan zdrowia, stoją w sprzeczności z tak długim oczekiwaniem na spłatę.

Z jednej strony ograniczenie podziału majątku dorobkowego małżonków S. i M. R. do dwóch składników, z drugiej rozłożenie na 6 rat należnych uczestniczce spłat, nie zabezpiecza w sposób należyty interesów M. R..

Nie uwzględnił sąd okoliczności, iż uczestniczka nie żądała na swoją rzecz spłaty, w przypadku przyznania w/w nieruchomości na rzecz syna W. R..

Pominięcie przy rozstrzyganiu, że W. R. z powodu konfliktu z ojcem opuścił nieruchomość i z powodu jego postawy nie mógł aktywnie uczestniczyć w zarządzaniu, podejmowaniu decyzji, także inwestycyjnych do tej nieruchomości. Z tego też powodu nie mógł angażować się ani osobiście ani finansowo.

W ocenie skarżących W. R. ma wystarczające kwalifikacje do prowadzenia takiej placówki medycznej, jak i zarządzania nią. Nigdy nie składał deklaracji zaprzestania prowadzenia na tej nieruchomości placówki medycznej. Nie podejmował działań niezgodnych z prawem i uprawnieniami pozostałych współwłaścicieli do w/w nieruchomości.

Wskazując na powyższe uczestnicy wnieśli o:

- uchylenie zaskarżonego postanowienia w całości i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu w Sandomierzu do ponownego rozpoznania, ewentualnie o

- zmianę zaskarżonego postanowienia i przyznanie przedmiotowych nieruchomości na wyłączną własność uczestnikowi W. R. z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawcy S. R. według wartości przedmiotowych nieruchomości wyliczonych przez biegłego B. S., z uwzględnieniem nakładów wnioskodawcy i uczestniczki w kwocie 7 110,00 zł i wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez wnioskodawcę z nieruchomości objętych żądaniem wniosku, bez obowiązku spłaty na rzecz uczestniczki M. R., obciążenie wnioskodawcy obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego na rzecz uczestników W. R. i M. R. za obie instancje.

Rozstrzygnięcie sądu I instancji jest, zdaniem uczestników, dla nich krzywdzące, stwarza realne niebezpieczeństwo nie zaspokojenia roszczeń uczestników i oznacza akceptację bezprawnych działań wnioskodawcy, których dopuścił się względem nieruchomości w przeszłości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja jest uzasadniona jedynie w części obejmującej zarzut rozłożenia na 6 rat spłaty w wysokości 111 277,50 zł należnej uczestniczce M. R..

Zastrzeżenia budzi rozstrzygnięcie sądu I instancji w przedmiocie rozłożenia na 6 rat należnej uczestniczce M. R. spłaty w kwocie 111 277,50 zł, płatnych co 6 miesięcy, w terminie aż do 31 grudnia 2015r. Z uwagi na wiek, uczestniczka ma 64 lata, zdiagnozowaną poważną chorobę, trudno więc oczekiwać na należną spłatę jeszcze przez trzy lata. W tym zakresie niezasadne jest stanowisko sądu I instancji. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż wnioskodawca modyfikując wniosek o przyznanie na jego rzecz w całości obu działek, początkowo deklarował spłatę jednorazowo na rzecz uczestników. Dysponuje środkami na dokonanie jednorazowych spłat na rzecz obojga uczestników, o czym świadczą złożone na rozprawie apelacyjnej w dniu 3 października 2013r. zaświadczenia o zgromadzonych na kontach środkach pieniężnych w Banku (...) w S. w wysokości: 123 658,42 zł, 51 567,98 zł i 90 000,00 zł.

Dlatego też w tej części zaskarżone postanowienie podlegało zmianie w ten sposób, że należna na rzecz uczestniczki M. R. spłata w wysokości 111 270,50 zł będzie płatna jednorazowo w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia postanowienia, tak jak zasądzona spłata na rzecz uczestnika W. R., płatna jednorazowo.

Apelacja uczestników w pozostałej części jest bezzasadna i podlega oddaleniu. Zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem, sąd I instancji wbrew zarzutom apelacji, dokonał prawidłowych ustaleń i trafnie je ocenił, nie naruszył przepisów prawa materialnego stosując właściwą jego wykładnię, zasadnie dokonał wyboru wnioskodawcy jako tego, któremu należy przyznać w całości nieruchomości objęte wnioskiem.

Nie ma racji skarżąca uczestniczka M. R., zarzucając iż w niniejszej sprawie nie wystąpiły ważne powody uzasadniające dokonanie częściowego podziału majątku wspólnego małżonków S. i M. R..

Zgodnie z treścią art.1038 § 1 kc w zw. z art. 46 k.r.i.o. sądowy podział winien zasadniczo obejmować cały majątek wspólny małżonków, jego celem jest bowiem definitywne wyjście ze współwłasności. Jednakże z ważnych powodów może być on ograniczony do części tego majątku. Ustawa nie wyjaśnia pojęcia „ważnych powodów” uzasadniających przeprowadzenie częściowego podziału. Należy je zawsze oceniać na tle konkretnych okoliczności sprawy, uwzględniając zarówno względy ekonomiczne, jak i interesy majątkowe małżonków. Takim ważnym powodem może być także zgodny wniosek o przeprowadzenie częściowego podziału.

Uszło uwadze skarżącej uczestniczce, że od momentu złożenia przez wnioskodawcę na rozprawie w dniu 9 marca 2012r. obok wniosku o zniesienie współwłasności nieruchomości oznaczonej jako działka(...)żądania dokonania częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków, obejmującego działkę oznaczoną (...)oraz bezpośrednio z nią granicząca działkę oznaczoną(...) które to obie działki stanowią funkcjonalnie i gospodarczo jedną całość, uczestniczka co prawda nie przyłączyła się do tego wniosku, ale też nie sprzeciwiła się temu żądaniu. Wniosek ten już w pełnej zmodyfikowanej formie, popieranej przez wnioskodawcę do zakończenia postepowania został przedstawiony w piśmie procesowym wnioskodawcy oznaczonym datą 26 marca 2011r., złożonym w dniu 27 marca 2012r.

Uczestnicy M. R. i W. R. w odpowiedzi na tak zmodyfikowany wniosek, w piśmie procesowym z dnia 17 czerwca 2012r., wskazali jedynie własny sposób zniesienia współwłasności nieruchomości oraz częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków ograniczonego do w/w dwóch działek, wnosząc o przyznanie tych działek w całości w naturze na rzecz uczestnika W. R., przedstawiając argumenty uzasadniające taki sposób częściowego podziału majątku i zniesienia współwłasności nieruchomości objętych zmodyfikowanym wnioskiem S. R.. W żadnej mierze uczestniczka M. R. nie sprzeciwiła się takiemu częściowemu podziałowi majątku wspólnego ani w tym piśmie, ani też na kolejnych rozprawach aż do zakończenia postępowania. Po tym piśmie uczestniczka nie przedstawiła swojego odmiennego stanowiska na piśmie, a na kolejnych rozprawach reprezentujący ją fachowy pełnomocnik, także na ostatniej w dniu 18 marca 2013r., poprzedzającej wydanie orzeczenia, oświadczał do protokołu, że podtrzymuje swoje stanowisko w sprawie i na wypadek przyznania nieruchomości objętych zmodyfikowanym wnioskiem na rzecz wnioskodawcy, wnosi o zasądzenie na rzecz uczestniczki M. R. stosownej spłaty.

Prawidłowo sąd przyjął, że w okolicznościach niniejszej sprawy, takimi ważnymi powodami są okoliczności podnoszone przez wnioskodawcę, dotyczące dotychczasowego wykorzystania znajdującego się na w/w nieruchomości budynku ośrodka (...). Mianowicie konieczność przeprowadzenia dalszej rozbudowy i modernizacji istniejącego już budynku Ośrodka (...), niezbędnych dla funkcjonowania placówki zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie kolejnymi rozporządzeniami Ministra Zdrowia, a dotyczącymi wymagań jakie winny spełniać placówki świadczące usługi medyczne na rzecz ludności. Prace rozpoczęte przez wnioskodawcę w 2005r. zostały skutecznie zablokowane przez pozostałych współwłaścicieli, uczestników postępowania, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla dalszego funkcjonowania Ośrodka (...) i pozbawienie (...) pomocy medycznej. Jest to bowiem jedyna taka placówka na terenie gminy. Aby zapobiec takiej sytuacji, uzasadnionym jest ograniczenie podziału majątku dorobkowego małżonków S. i M. R. do tych dwóch działek, wykorzystywanych do funkcjonowania Ośrodka (...). Zasadnie więc sąd przyjął, że jest to ważny powód dla dokonania częściowego podziału majątku dorobkowego małżonków S. i M. R., przy jednoczesnym braku sprzeciwu ze strony M. R. odnośnie do takiego tylko częściowego podziału majątku dorobkowego.

Nie zasługują na uwzględnienie także pozostałe zarzuty apelacji odnoszące się do błędnego, zdaniem skarżących uczestników, wyboru osoby, na rzecz której sąd przyznał w/w nieruchomości na wyłączną własność.

Sposób podziału zależy od wielu okoliczności faktycznych. Jeżeli dotyczy to nieruchomości, to istotny wpływ i znaczenie dla rozstrzygnięcia ma przeznaczenie nieruchomości, dotychczasowy sposób wykorzystania, uzasadnione potrzeby uczestników, a także ich możliwości finansowe, co jest istotne w razie potrzeby zasądzenia spłat lub dopłat (por. post. SN z 29.11.2012r. VCSK 567/11).

Wbrew zarzutom apelacji sąd uwzględnił wiek wnioskodawcy i uczynił z niego atut, przemawiający za przyznaniem w/w nieruchomości na rzecz wnioskodawcy. To właśnie z powodu wieku, wnioskodawca ma wieloletnie doświadczenie zawodowe. Jest w dobrym zdrowiu, nadal aktywny zawodowo, prezentujący troskę o rozwój Ośrodka, powiększanie rodzaju świadczonych usług medycznych. Śledzi zmiany w prawie, wynikające z nich obowiązki, ciążące na kierowniku placówki.

Umiejętności zawodowe uczestnika W. R. nie zostały zdeprecjonowane przez sąd, lecz w porównaniu z dotychczasową praktyką lekarską wnioskodawcy, także w zakresie zarządzania placówką, której jest kierownikiem, S. R. daje lepsze gwarancje prawidłowego kontynuowania działalności tej placówki na rzecz (...). Podobnie jak i nie zdyskredytowano deklaracji uczestnika o chęci kontynuowania działalności Ośrodka (...).

Zarzut chwiejności postawy wnioskodawcy odnośnie do sposobu zniesienia współwłasności i częściowego podziału majątku dorobkowego, który miałby przemawiać przeciwko przyznaniu na jego rzecz w/w nieruchomości nie jest trafny. Zgłoszone propozycje fizycznego podziału nieruchomości i budynku Ośrodka (...) miały na celu wyjście ze współwłasności i umożliwienie synowi W. R. samodzielne poprowadzenie wydzielonej placówki. Uczestnicy w początkowej fazie postepowania nie sprzeciwiali się fizycznemu podziałowi, lecz zgłaszali swoje, odmienne sposoby podziału. Ostatecznie nie wypracowali zgodnego sposobu i wnioskodawca wystąpił o przyznanie na wyłączną własność na jego rzecz obu działek. Podobnie uczestnicy także ostatecznie zgłosili żądanie przyznania obu działek na wyłączną własność na rzecz uczestnika W. R..

Tak więc z powodu poszukiwania przez wnioskodawcę sposobu zgodnego wyjścia ze współwłasności nie można czynić zarzutu uzasadniającego nie przyznanie na jego rzecz własności w/w nieruchomości.

Ponadto należy zaznaczyć, że rzeczą sądu jest czuwanie z urzędu nad tym, aby fizyczny podział nieruchomości nie był sprzeczny nie tylko z przepisami prawa, ale także ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości lub aby nie pociągał za sobą istotnej zmiany rzeczy (por. post. SN z 17.02.1999r. IICKU 63/98 Lex 36533). W niniejszej sprawie biegły E. W.w opinii uzupełniającej złożonej w dniu 21 kwietnia 2010r. oraz na rozprawie w dniu 7 czerwca 2010r. stwierdził, że chociaż fizyczny podział budynku Ośrodka (...)jest możliwy, to po dokonaniu takiego podziału zakres świadczonych przez placówkę usług będzie ograniczony min. poprzez „ubytek gabinetu stomatologicznego, pediatrycznego, brak punktu rejestracji pacjentów”. Treść zawartych umów i kontraktów podpisanych z NFZ przemawia przeciwko fizycznemu podziałowi budynku Ośrodka (...), nie z powodów technicznych ale właśnie z powodu dotychczasowego społeczno-gospodarczego znaczenia placówki i jej dotychczasowej działalności.

Równie nietrafny jest zarzut nieuzasadnionego argumentu sądu za przyznaniem w/w nieruchomości na rzecz wnioskodawcy z tego powodu, że Ośrodek (...) stanowi centrum życiowe wnioskodawcy, jest źródłem dochodów, skoro wnioskodawca otrzymuje już emeryturę. Wnioskodawca nie twierdził, że praca w ośrodku stanowi jego jedyne źródło utrzymania. Nie ukrywał, że otrzymuje emeryturę, lecz nadal pracuje w Ośrodku i dba o mieszkańców gminy i rozwój placówki. Okoliczność ta nie może być wystarczającym powodem do zdyskwalifikowania wnioskodawcy jako kandydata na wyłącznego właściciela w/w nieruchomości.

Prawidło sąd przyjął, że dla wyboru osoby wyłącznego właściciela w/w nieruchomości ma znaczenie dotychczasowe życie uczestników postepowania. Wnioskodawca jest związany z tym miejscem od około 40 lat. Pracował tym Ośrodku dla społeczności lokalnej, utożsamia się z nią, jest przez nią akceptowany, zajmuje w niej ważne miejsce. Świadczy o tym także informacja Wójta Gminy W. z dnia 14 czerwca 2012r., z której wynika min., że S. R. jest szanowanym i cenionym lekarzem, profesjonalistą, którego cechuje dobre podejście do pacjentów.

Wreszcie na wybór osoby wyłącznego właściciela w/w nieruchomości ma także wpływ sytuacja materialna i zdolności płatnicze uczestników zgłaszających żądanie przyznania im na wyłączną własność w/w nieruchomości. Zdolności finansowe wnioskodawcy pozwalają na jednorazową spłatę obojga uczestników postepowania, czego nie można powiedzieć o uczestniku. W. R. sam przyznał, że nie dysponuje środkami pozwalającymi na dokonanie na rzecz wnioskodawcy jednorazowej spłaty, dlatego też wnosił o rozłożenie jej na raty.

Tak więc i ta okoliczność przemawiała za przyznaniem w naturze w/w nieruchomości na wyłączną własność na rzecz wnioskodawcy.

W świetle powyższych rozważań w pozostałej części orzeczenie Sądu Rejonowego w Sandomierzu jest prawidłowe, zatem apelację uczestników jako bezzasadną należało oddalić.

Rozstrzygnięcie o kosztach postepowania dokonano na podstawie art.108 kpc w zw. z art.520 kpc

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Kielcach na podstawie art.386 § 1kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc orzekł jak w postanowieniu.