Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II S 23 / 15

POSTANOWIENIE

Dnia 18 maja 2015r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Janusz Kasnowski (spr.)

Sędziowie: SO Piotr Starosta

SO Wojciech Borodziuk

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2015r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi

M. G.

na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy sądowej bez nieuzasadnionej zwłoki zawisłej w Sądzie Rejonowym w (...) o sygn. I C 67/15 (uprzednia sygn. IC 116/13)

postanawia:

1/ stwierdzić, że w sprawie z powództwa V. S. przeciwko M. G. toczącej się w Sądzie Rejonowym w (...)o sygn. I C 67/15 (uprzednia sygn. IC 116/13) doszło do przewlekłości postępowania;

2/ przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w (...) na rzecz M. G. sumę pieniężną w wysokości 2 000 zł (dwa tysiące);

3/ zalecić z urzędu Sądowi Rejonowemu w (...) podjęcie czynności w postaci:

a/ wydania w terminie dwóch tygodni zarządzenia o wyznaczeniu rozprawy w okresie nieprzekraczającym dwóch miesięcy od dnia wydania zarządzenia w celu rozpoznania powództwa głównego (o zachowek);

b/ rozważenia, czy pismo procesowe pozwanego z dnia 14 października 2013r., uzupełnione pismem z dnia 2 grudnia 2013r., w których domaga się zapłaty za „wyrządzenie szkody majątkowej i niemajątkowej” oraz „nakazanie przeproszenia i zakazanie dalszych naruszeń” może być uznane za pozew wzajemny w sprawie o zapłatę zachowku (w świetle wymogów art.204§ 1 kpc) i nadanie mu właściwego biegu procesowego, a jeżeli nie, to wyłączenie go z akt sprawy i nadanie biegu w celu rozpoznania w odrębnym procesie lub w celu przekazania innemu – właściwemu sądowi.

II S 23 /15

UZASADNIENIE

W dniu 17 marca 2015r. (data wpływu do Sądu Okręgowego) M. G. wniósł skargę z żądaniem stwierdzenie, że w postępowaniu toczącym się z jego udziałem w Sądzie Rejonowym w (...)w sprawie I C 67/15 (uprzednio IC 116/13) z powództwa V. S. o zapłatę z tytułu zachowku, nastąpiła przewlekłość postępowania, a w związku z tym domagał się przyznania od Skarbu Państwa kwoty 12 000 zł.

Skarżący w istocie wywodził, że od chwili zajęcia przez niego stanowiska w piśmie z dnia 3 wrześniu 2013r. upłynął bardzo długi okres i nie zostały dotychczas podjęte czynności zmierzające do rozpoznania sprawy, w tym nie odbyła się żadna rozprawa.

O złożeniu skargi zawiadomiony został Skarb Państwa - Prezes Sądu Rejonowego w (...), który przystąpił do sprawy w charakterze strony i wniósł

o oddalenie skargi, jako nieuzasadnionej.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga M. G.znajduje uzasadnienie. Postępowanie w sprawie

I C 67/15 (uprzednia sygn. IC 116/13) przebiegało z opóźnieniem na tyle istotnym, że
zachodziły podstawy do stwierdzenia, iż przy rozpoznawaniu sprawy nastąpiło
naruszenie prawa skarżącego do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.

Strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (przewlekłość postępowania). Natomiast dla samego stwierdzenia, czy w sprawie rzeczywiście doszło do przewlekłości postępowania wymaga się oceny w szczególności terminowości i prawidłowości czynności podjętych przez sąd w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy, z uwzględnieniem jej charakteru, stopnia faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenia dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - Dz. U. nr 179, poz. 1843 ze zm.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i administracyjnych utrwalił się już pogląd, przez co nie zachodzi konieczność czynienia szerszych wywodów, że o przewlekłości postępowania można mówić dopiero wówczas, gdy pomiędzy kolejnymi czynnościami procesowymi sądu występują długie i nieuzasadnione przerwy albo też pewne czynności są mało celowe lub nie są podejmowane w ogóle (por. choćby postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11.02.2014r. w sprawie WSP 9/13 - opublikowane w systemie informacji prawnej LEX).

W sprawie z powództwa V. S. przeciwko pozwanemu M. G. o zapłatę zachowku taka sytuacja zaistniała (sygn. akt IC 67/15).

Pozew wpłynął do Sądu Rejonowego w (...)w dniu 20 grudnia 2012r. i pierwsze czynności sądowe, w zasadzie do momentu wydania zarządzenia przez sędziego Przewodniczącą w dniu 9 lipca 2013r. o doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu i zobowiązaniu do złożenia przez niego odpowiedzi (k.29) przebiegały bez istotnego opóźnienia i były celowe. Dalszy przebieg postępowania oceniany z punktu widzenia terminowości podejmowanych w sprawie czynności sądowych oraz ich celowości budzi zastrzeżenia.

W dniu 5 września 2013r. wpłynęło do Sądu Rejonowego pismo pozwanego stanowiące odpowiedź na pozew, w której domagał się oddalenia powództwa (k.32). Pomijając inne wnioski zawarte w tym piśmie, w jego punkcie 3 (trzecim) wniósł: o zabezpieczenie wniesionego przez V. S. powództwa poprzez zobowiązanie powódki do zdeponowania w sądzie weksla opiewającego na kwotę 6000 zł w szczególności na poczet ewentualnych kosztów sądowych wraz z kosztami prawnika, a w punkcie 13 (trzynastym) - czyniąc to mało precyzyjnie - wniósł o zasądzenie na jego rzecz od powódki kwoty 18 939,20 zł z ustawowymi odsetkami i dokonanie: ewentualnego potrącenia oraz przeproszenia przez pozwaną (k.32 vide et verte). Na marginesie jedynie zaznaczyć należy, że pisma tego pozwany nie podpisał. Budzi zastrzeżenia z punktu widzenia zasad procedury potrzeba formalnego rozpoznania wniosku pozwanego o zabezpieczenie powództwa w sprawie, którego on nie złożył, co jednak Sąd Rejonowy uczynił postanowieniem z dnia 13 września 2013r. (k.39). Następnie, w wykonaniu zarządzenia sędziego Przewodniczącej, pismem z dnia 13września 2013r. wezwano pozwanego do sprecyzowania jego żądania (pozwu wzajemnego), co ten uczynił pismem z dnia 14 października 2013r. Wskazał: w przypadku procesu i rozpoznania mojego pozwu wnoszę o zasądzenie żądanej kwoty 18 939,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa i dokonanie ewentualnego potrącenia, a także: nakazanie przeproszenia i zakazanie dalszych naruszeń. Zaznaczył też, że jego pozew jest ewentualny i w przypadku oddalenia powództwa V. S. wnosi o pozostawienie jego pozwu bez rozpoznania, tak samo jak i pozostałych wniosków (por. pkt 3 i 4 i 1 w/w pisma pozwanego - k.48). Pismem z dnia 4 listopada 2013r. Sąd skierował wyjaśnienie do pozwanego, że przepisy prawa nie przewidują możliwości wniesienia powództwa ewentualnego i pozwany powinien zdecydować kategorycznie czy wnosi pozew, czy też nie (k.85). W kolejnym piśmie z dnia 2 grudnia 2013r. pozwany wskazał, że chodzi mu: o rozpoznanie pozwu w zakresie ustalenia stosunku prawnego lub prawa, w szczególności ustalenie odpowiedzialności V. S. za wyrządzenie szkody majątkowej i niemajątkowej oraz o wyjaśnienie czy przysługuje mu względem V. S. powództwo wzajemne (k.87). Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2013r. Sąd Rejonowy odrzucił zażalenie pozwanego na postanowienie z dnia 13wrzesnia 2013r., jak uprzednio wskazano, oddalające jego wniosek o zabezpieczenie powództwa (k.89). Kolejnym postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2014r., a więc wydanym prawie po czterech miesiącach, Sąd Rejonowy uznał, że nie jest już rzeczowo właściwy do rozpoznania sprawy i zdecydował o przekazaniu sprawy Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy, jako właściwemu, co faktycznie nastąpiło z dniem 12 czerwca 2014r. (k.94 i 97). Wskazanie w postanowieniu podstawy prawnej orzeczenia (art. 17 pkt 1 kpc) sugeruje, że Sąd Rejonowy uczynił tak za sprawą roszczeń pozwanego zgłoszonych w sprawie (niemajątkowych i majątkowych), ale bez dokonania uprzedniej oceny, czy w sprawie o zapłatę zachowku, bo taki kierunek postępowania wytyczyła powódka w pozwie, dochodzenie takich roszczeń w ramach powództwa wzajemnego jest w ogóle dopuszczalne (jak wymaga art.204 § 1 kpc). To spowodowało, że przy piśmie z dnia 7 lipca 2014r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zwrócił akta sprawy Sądowi Rejonowemu w celu nadania biegu zażaleniu pozwanego na postanowienie tego Sądu z dnia 20 grudnia 2013r. (wyżej przywołane), a po odrzuceniu zażalenia pozwanego postanowieniem z dnia 71istopada 2014r., a więc po kolejnych 4 miesiącach (k.108) i ponownym przedłożeniu akt sprawy Sądowi Okręgowemu w grudniu 2014r., ten uznał przekazanie sprawy za co najmniej przedwczesne i bez rozważenia czy roszczenia pozwanego spełniają przesłanki przewidziane w art.204 § 1 kpc, a w konsekwencji zwrócił akta sprawy Sądowi Rejonowemu, jako właściwemu do jej rozpoznania (k. 113). Kolejne czynności sądowe podjęte w sprawie w postaci wydanych zarządzeń w dniach 26.01.2015r., 04.02.2015r. i 04.05.2015r. (k.116, 123 i 131), które zmierzały w istocie do wyjaśnienia roszczeń pozwanego i braków formalnych jego pism, nie posunęły rozpoznania sprawy o zapłatę zachowku, którego dochodzi powódka.

Oceniając zatem przebieg postępowania w sprawie zawisłej w Sądzie Rejonowym w (...) z powództwa V. S. przeciwko M. G. o zapłatę zachowku (IC 67/15) stwierdzić należy, że toczy się przewlekle. Od chwili złożenia pozwu w grudniu 2012r. do dziś, nie podjęto w niej żadnych czynności merytorycznych, które zmierzałyby do rozpoznania roszczenia powódki zgłoszonego w pozwie. Działania podejmowane przez pozwanego, liczne pisma składane w sprawie, próby zgłoszenia własnych roszczeń i mnożenie wniosków, aczkolwiek miały wpływ na sprawny przebieg postępowania, to jednak nie zwalniały Sądu od dokonania ich wnikliwej i racjonalnej oceny, z punktu widzenia charakteru sprawy zasadniczej (o zachowek), a w konsekwencji możliwości zgłaszania w niej roszczeń wzajemnych czy potrąceń (art.204 § 1 kpc). Brak takiej oceny i pochopne przekazanie sprawy do Sądu Okręgowego, jako rzeczowo właściwego do jej rozpoznania, a następnie jej zwrócenie Sądowi Rejonowemu, spowodowały upływ kolejnego bardzo długiego okresu przestoju, a w konsekwencji opóźnienia w podjęciu czynności merytorycznych w sprawie. To pokazuje też, że czynności podejmowane przez Sąd nie zawsze były celowe z punktu widzenia właściwej drogi do wydania w sprawie rozstrzygnięcia.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uwzględnił skargęM. G. i stwierdził, że w sprawie toczącej się w Sądzie Rejonowym w (...)pod sygn. IC 67/15 (uprzednio IC 116/13) nastąpiła przewlekłość postępowania (na podstawie art.12 ust.2 w/w ustawy z dnia 17 czerwca 2004r.).

W konsekwencji tego przyznał skarżącemu od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w (...) kwotę 2 000 zł (zgodnie z art.12 ust.4 w/w ustawy). Sąd Okręgowy nie przyznał skarżącemu wyższej sumy (jakiej żądał), bo miał na uwadze, że skargę złożył pozwany, wobec którego powódka skierowała roszczenie o zapłatę zachowku i to jego liczne czynności (zgłaszane roszczenia i wnioski, często nieprecyzyjne) przyczyniły się także do opóźnienia postępowania w sprawie, której skarga dotyczy.

Uwzględniwszy skargę Sąd Okręgowy z urzędu zalecił Sądowi Rejonowemu podjęcie czynności opisanych w punkcie trzecim postanowienia, co skieruje rozpoznanie sprawy na właściwe tory i zapewni jej sprawny przebieg (po myśli art. 12 ust.3 w/w ustawy).

Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13