Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2017 r. w Kaliszu

odwołania E. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 19 sierpnia 2016 r. Nr (...)

w sprawie E. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o świadczenie przedemerytalne

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 19 sierpnia 2016 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje E. T. świadczenie przedemerytalne od 16 lipca 2016r,

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz E. T. kwotę 360zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19.08.2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił E. T. przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego, gdyż do dnia rozwiązania stosunku pracy tj. do 31.12.2015r. nie udowodniła 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a 33 lata, 3 miesiące i 22 dni. Odmówiono przy tym zaliczenia pracy w gospodarstwie rodziców od 16 roku życia do 30.09.1981r. gdyż podczas nauki w liceum zawodowym nie była w pełni do dyspozycji w gospodarstwie i nie mogła wykonywać pracy przez co najmniej 4 godziny dziennie.

Odwołanie od tej decyzji wniosła do Sądu E. T.domagając się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia przedemerytalnego po doliczeniu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w brakującym zakresie.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 2 ustęp 1 pkt 5 ustawy z dnia 30.04. 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz. U. Nr 120 poz. 1252) świadczenie przedemerytalne bez względu na wiek przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia, w którym zatrudniona była przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn.

Świadczenie przedemerytalne osobie tej przysługuje po upływie co najmniej 6 miesięcy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna,

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

3)  złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Z akt ZUS wynika, że E. T., urodzona (...) z dniem 31.12.2015r. zwolniona została z pracy (w Zakładzie Produkcji (...)w S.) z przyczyn dotyczących pracodawcy, a w zakładzie tym zatrudniona była od 01.01.2014r.( świadectwo k 14ar)

W Powiatowym Biurze Pracy w O. zarejestrowana była od 04.01.2016r. (i zarejestrowana jest nadal), od daty zarejestrowania pobierała zasiłek dla bezrobotnych. Z zaświadczenia PUP z dnia 05.07.2016r. wynika, że zasiłek ten pobierała przez okres ponad 6 miesięczny i nie odmówiła przyjęcia pracy. ( k 11ar.)

Do dnia rozwiązania stosunku pracy odwołująca się wykazała 33 lata, 5 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych.

Kwestią sporną pozostaje staż ubezpieczeniowy, a w szczególności zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Rodzice odwołującej się J. i H. T. w latach 1965-1992 byli właścicielami gospodarstwa rolnego o pow.13,66 ha położonego w C.

Odwołująca się mieszkała tam od urodzenia do 29.03.2006r.

( zaświadczenie - k 7 i 8 ar)

Poza nią zameldowani byli : ojciec, urodzony w (...)r. oraz matka urodzona w (...)r., brat R. urodzony w (...)r. siostra L. urodzona w (...)r. oraz urodzony (...) brat R..

(dowód- zaświadczenie k 9 ar, zeznania świadka R. T. k 34-35)

Odwołująca się była najstarszym z rodzeństwa, po ukończeniu szkoły podstawowej w 1978r. uczyła się O. w czteroletnim Liceum Zawodowym w Zespole Szkół Gastronomicznych w zawodzie gastronom.. Naukę ukończyła 29.05.1981r.( świadectwo k 29-30)

Odwołująca się ukończyła wiek 16 lat w dniu 13.12.1978r.

Pierwszą pracę zawodową podjęła 01.10.1981r. w (...) S.A.

Gospodarstwo rodziców odwołującej się było dość duże (około 13-14 ha), opierało się na pracy rodziców, przy czym matka obciążona była też opieką nad najmłodszym dzieckiem, w wieku przedszkolnym. Odwołująca się i jej młodsze rodzeństwo poza nauką pomagali rodzicom w pracach gospodarskich odpowiednich do ich wieku i możliwości. Gospodarstwo było ogólnorolne, uprawiano podstawowe zboża, buraki pastewne, ziemniaki, hodowano dwa konie, około 8-9 mlecznych krów oraz sporo trzody chlewnej, byki, owce, drób. Część gruntów zajmowała łąka.

Prace w okresie objętym sporem nie były zmechanizowane, większość prac wykonywano ręcznie lub przy użyciu prostych sprzętów i prostych maszyn jak młockarnia, kosiarka konną. Ciągnik został nabyty w 1981r. W 1978r. rozpoczęto budowę domu sposobem gospodarczym, co wymagało by ojciec pomagał murarzowi, a tym samym w pracach rolniczych musieli zastępować go pozostali członkowie rodziny.

Odwołująca się pracowała na gospodarstwie od dzieciństwa.

Wykonywała wspólnie z innymi członkami rodziny prace polowe i uczestniczyła w codziennym oprzęcie inwentarza. Pracowała poza sianokosami, żniwami, wykopkami także przy uprawie i odchwaszczaniu ziemniaków i buraków, co z uwagi na areał zajmowało od wiosny dużo czasu.

Ponadto miała na stałe przydzielony obowiązek dbania o drób, co wymagało poza podawaniem im karmy i wody, rano wypuszczania kur, gęsi, kaczek z ich kurników, a wieczorem zaganiania ich i zamykania. Zajmowało to łącznie co najmniej godzinę dziennie. Stałym obowiązkiem odwołującej się wykonywanym wspólnie z matką dokonanie wieczornego udoju krów i szykowania mleka do sprzedaży. Czas wydojenia jednej krowy to 15-20 minut, ponadto należało myć sita, naczynia, obsługiwać centryfugę do wytwarzania masła. Łącznie co dzień zajmowało to odwołującej się około 2 godzin. Poza tym wspólnie z młodszym o 2 lata bratem R. codziennie po południu obowiązkiem jej było przygotowanie kotła ziemniaków do uparowania oraz zadawanie siana krowom i owcom, co także zajmowało około godziny. Poza tymi pracami w obejściu uczestniczyła w sezonowych pracach polowych.

dowód- zeznania świadków A. S., C. P., K. R. oraz R. T. oraz odwołującej się (k 32-35)

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się m.in. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przypadające przed 1.01.1983r.jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7. są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Utrwalone jest w orzecznictwie i literaturze, że przypadek wskazany w pkt.3 dotyczy pracy domownika, czyli osoby związanej z gospodarstwem w określony sposób. Za okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, a przypadające przed 1.01.1983r. uważa się bowiem okresy pracy wykonywanej na takich warunkach, jakie po tym dniu dawały podstawę do objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników.- (patrz wyrok SN z 3. 07. 2001r. II UKN 466/00 OSNP 2003 /7/186)

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. nr 24 poz.133 ze zm.) jako domownika (osobę co do której od 1.10.1983r. istniał obowiązek ubezpieczenia rolniczego,) w art.2 ust 2 definiowała członka rodziny rolnika i inną osobę pracującą w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowi ich główne źródło utrzymania. W orzecznictwie utrwalony jest też pogląd, że praca w gospodarstwie rolnym domownika musi mieć charakter stały i wymiar czasu odpowiadający co najmniej ½ etatu pracowniczemu (4 godziny dziennie).

W ocenie Sądu zeznania świadków należało uznać za wiarygodne, gdyż są wzajemnie zgodne, a świadkowie byli bliskimi sąsiadami gospodarstwa rodziców odwołującego się. Świadkowie nie operowali konkretnymi datami, a tylko określali ramowo okres pracy oraz sytuację rodzinną, co czyni ich zeznania bardziej przekonującymi, zważywszy na znaczny upływ czasu od zdarzeń opisywanych przez świadków.

Zeznania świadków oraz odwołującej się wskazują na jej ścisły i stały związek z gospodarstwem rolnym i obciążenie codziennymi obowiązkami, nawet w latach nauki.

Gospodarstwo było dość duże i wymagało pracy wszystkich domowników w miarę ich możliwości. Matka była zajęta dodatkowo małym dzieckiem, a ojciec budową domu. Poza uczestniczeniem w sezonowych pracach polowych rodzice zlecili na stałe prostsze prace przy karmieniu inwentarza dwojgu najstarszych dzieci, a odwołującej się dodatkowo prace przy drobiu i wieczornym udoju krów. Dojazd do O. oddalonego ok.5 km od gospodarstwa nie angażował na tyle czasu odwołującej się, by zwalniało ją to z codziennych prac w obejściu, nauka w szkole gastronomicznej nie była tak obciążająca jak w liceum ogólnokształcącym, zatem było możliwe pogodzenie nauki z obowiązkami w gospodarstwie.

Co prawda w ugruntowanym orzecznictwie podważana jest możliwość uwzględnienia jako pracy domownika (w omówionym wcześniej rozumieniu) pomocy świadczonej w gospodarstwie rolnym przez dziecko uczące się w innej miejscowości z uwagi na to, że obowiązki szkolne wyłączają jego pełną dyspozycyjność, to jednak w ocenie Sądu nie zachodzi automatyzm i każdy wypadek musi być oceniany indywidualnie. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 11.09.1998r. podkreślił, że ocena konieczności stałej pomocy w gospodarstwie rolnym wymaga rozważenia wszystkich okoliczności związanych z prowadzeniem tego gospodarstwa, w tym także jego powierzchni i struktury rolnej (IIIUKN 204/98 OSNAPIUS 1999/18/592).

Udział odwołującej się w funkcjonowaniu dość dużego gospodarstwa mimo dojazdów do szkoły gastronomicznej był stały i obejmował poza pracami polowymi codziennie co najmniej 4 godziny prac w obejściu. Nie można więc spłycać jej udziału do pomocy typowej świadczonej przez dzieci ich rodzicom.

Należy zauważyć, że odwołująca się z podjęciem pracy zawodowej po ukończeniu nauki czekała do zamknięcia sezonu prac polowych, co dodatkowo potwierdza, że rozmiar jej pracy w gospodarstwie przekraczał zwykłą okazjonalną pomoc.

W ocenie Sądu okoliczności sprawy pozwalają zatem na zaliczenie jako uzupełniający okresu pracy odwołującej się w charakterze domownika od ukończenia 16 roku życia do podjęcia pracy zawodowej w zakresie brakującym do 35 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Jak wynika z powyższego E. T. spełnia wszystkie wyżej wymienione warunki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, dlatego jej odwołanie podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z treścią art.7 cyt. ustawy o świadczeniach przedemerytalnych prawo do tego świadczenia ustala się na wniosek osoby zainteresowanej od dnia następnego po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami.

Odwołująca się złożyła wniosek do ZUS w dniu 15.07.2016r.

W tej sytuacji Sąd ustalił, że ma on prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 16.07.2016r.

Odwołanie jako zasadne podlegało więc uwzględnieniu i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 kpc orzeczono jak w pkt. 1 wyroku.

Zawarte w pkt 2 wyroku orzeczenie o kosztach zastępstwa procesowego wynika z treści art. 98 k.p.c. i 102 k.p.c. oraz § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 poz. 1804).

Zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, skoro odwołująca się w toku procesu była reprezentowana przez radcę prawnego, a strona przegrywająca jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw, to należało zasądzić od organu rentowego koszty zastępstwa procesowego w stawce dla spraw o świadczenie z ubezpieczenia społecznego obowiązującej w dacie wniesienia odwołania.`