Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 lipca 2013 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku G. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o podjęcie wypłaty emerytury - wznowienie postępowania

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 14 marca 2013 r. sygn. akt III U 107/13

oddala apelację

UZASADNIENIE

G. S. (ur. (...)) nabyła prawo do emerytury od 1 czerwca 2009 r., po ukończeniu wieku emerytalnego decyzją wydaną przez ZUS Oddział w R. 8 czerwca 2009 r.

W dacie wydania powyższej decyzji wnioskodawczyni pozostawała w zatrudnieniu w (...) Bursie w J..

Wypłata, tak określonego świadczenia, została wstrzymana od 1 października 2011 r. decyzją wydaną przez organ rentowy 12 października tegoż roku.

Złożone od tej decyzji odwołanie zostało oddalone wyrokiem wydanym 19 grudnia 2011 r. przez Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Przemyślu w sprawie do sygn. oznaczonej III U 1260/11.

3 stycznia 2013 r., do tamt. Sądu wpłynęła skarga G. S. o wznowienie postępowania zakończonego wyżej przywołanym wyrokiem. Skarżąca jako podstawę wznowienia wskazała wyrok wydany przez Trybunał Konstytucyjny 13 listopada 2012 r. opublikowany w Dzienniku Ustaw 22 listopada 2012 r. Skarga formułuje wniosek o wypłatę zaległej emerytury wraz z odsetkami od miesiąca października 2011 r.

W odpowiedzi na skargę pozwany organ rentowy wniósł o jej oddalenie w zakresie żądania wyrównania emerytury za okres poprzedzający datę wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r., jednocześnie wskazując na decyzję wydaną w sprawie skarżącej 11 marca 2013 r., która została podjęta wypłata na jej rzecz emerytura od 22 listopada 2012 r. tj. od daty wejścia w życie przywołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Rozpoznając skargę Sąd I instancji dopuścił dowód z akt emerytalnych skarżącej tamt. Sądu prowadzonych do sygn. określonej III U 1260/11, w szczególności na ustalenie treści zalęgającego w tych aktach wyroku z 19 grudnia 2011 r., następnie wyrokiem wydanym 14 marca 2013 r. zmienił objęty skargą wyrok poprzez zmianę wydanej przez organ rentowy decyzji z 12 października 2011 r. poprzez przyznanie G. S. „prawa do emerytury w ustawowej wysokości”, począwszy od 1 października 2011 r. (pkt I) w pozostałym zakresie skarga została oddalona (pkt II).

W uzasadnieniu Sąd wskazał, w pierwszej kolejności na niekwestionowane przez strony okoliczności dotyczące daty urodzenia G. S. ((...)), daty zgłoszenia przez nią wniosku o emeryturę, jak również daty nabycia do niej uprawnienia (1 czerwca 2009 r.), akcentując jednocześnie, że wnioskodawczyni kontynuuje do chwili obecnej nieprzerwanie od 1 stycznia 1996 r. zatrudnienie w Bursie (...) w J..

W dalszej kolejności Sąd opisał kolejną decyzję wydaną przez organ rentowy adresowaną do skarżącej wstrzymującą jej dalszą wypłatę świadczenia emerytalnego od 1 października 2011 r. i na podstawie akt III U 1260/11 tamt. Sądu szczegółowo opisał toczące się postępowanie zainicjowane odwołaniem od powyższej decyzji, w tym jego rezultat jakim był wydany 19 grudnia 2011 r. wyrok. Odnosząc się szczegółowo do złożonej przez G. S. skargi Sąd podniósł, że „na wstępie należy stwierdzić, że wydanie wyroku w sprawie ze skargi o wznowienie postępowania złożonej przez wnioskodawczynię (...) w dniu 3 stycznia 2013 r. okazało się dopuszczalne.

Skarga o wznowienie postępowania jest nietypowym środkiem prawnym służącym wzruszeniu prawomocnego orzeczenia. Stąd dopuszczalność skargi o wznowienie postępowania zależy od spełnienia dwóch podstawowych warunków, tj. od oparcia tej skargi na jednej z ustawowych podstaw (art. 401, art. 401 i art. 403 k.p.c.) oraz od zachowania ustawowego terminu do wniesienia skargi (art. 407 2 i art. 408 k.p.c.). W rozstrzyganej sprawie skarżąca dochowała tych formalnych warunków - skargę oparła na orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją i złożyła ją przed upływem trzech miesięcy od daty wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Faktycznie zaistniała powołana podstawa wznowienia z art. 401 k.p.c. - wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., o sygn. K 2/12. Ponadto powołane przez skarżącą orzeczenie Trybunału zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw w dniu 22 listopada 2012 r. i w tym dniu weszło w życie, w związku z czym termin do wniesienia skargi zgodnie z art. 407 2 k.p.c. upływa z dniem 22 lutego 2013 r.

Rozpoznając merytorycznie skargę wnioskodawczyni Sąd uznał, że jest ona uzasadniona, a w konsekwencji rzutuje na treść wydanego poprzednio wyroku.

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 roku,
sygn. akt: K 2/12 orzekł, że art. 28 cytowanej ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726), w związku z art. 103 a ustawy z dnia17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji RP. W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie. Orzeczenie to zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012 r. poz. 1285.

W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że na podstawie art. 6 ustawy z 16 grudnia 2010 r. ustawodawca dodał do ustawy o emeryturach i rentach z FUS art. 103a, zgodnie z którym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Na mocy art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. nowy art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS znalazł zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy, poczynając od 1 października 2011 r. (...). Podstawowy problem w rozpatrywanej sprawie dotyczył oceny, czy ustawodawca, rozciągając obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji prawa do emerytury - na osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., nie naruszył zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. W tym okresie bowiem treścią ryzyka emerytalnego było wyłącznie osiągnięcie wieku emerytalnego (i stażu ubezpieczeniowego), co znaczy, że realizacja świadczenia następowała niezależnie od dalszego zatrudnienia. Zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, związana jest z bezpieczeństwem prawnym jednostki. Przejawia się w takim stanowieniu i stosowaniu prawa przez państwo, by nie stawało się ono pułapką dla obywatela i by mógł on układać swoje sprawy w zaufaniu, że nie naraża się na skutki, których nie był w stanie przewidzieć w momencie podejmowania decyzji i działań oraz w przekonaniu, że jego działania będą także później uznawane przez porządek prawny.

Rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. spowodowało, że osoby, które skutecznie nabyły i zrealizowały prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. zostały objęte nową, mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego. Aby emeryturę nadal pobierać po 1 października 2011 r., musiały one rozwiązać stosunek pracy z dotychczasowym pracodawcą. W przeciwnym razie ich świadczenie emerytalne ulegało zawieszeniu. Oceniając sytuację tych osób z punktu widzenia zasady ochrony i zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, należy dojść do wniosku, że gdyby w momencie przechodzenia na emeryturę osoby te wiedziały, że będą musiały przerwać zatrudnienie, żeby uzyskać świadczenie emerytalne, to ich decyzja być może byłaby inna, tzn. nie składałyby wniosku o ustalenie prawa do emerytury i kontynuowały zatrudnienie. Korzystniejsze byłoby bowiem dla nich osiąganie wysokiego dochodu ze stosunku pracy niż dużo mniejszej emerytury. Co więcej - późniejsze złożenie wniosku oznaczałoby wyższe świadczenie emerytalne. Treść ryzyka emerytalnego, w określeniu której ustawodawca ma swobodę, nie powinna być zmieniana w stosunku do osób, które już nabyły i zrealizowały prawo do emerytury.

Trybunał zwrócił ponadto uwagę, że ustawodawca wprawdzie przewidział w art. 194c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dodanym ustawą z dnia 10 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, możliwość ponownego, korzystniejszego od zasad ogólnych, ustalenia wysokości świadczenia dla osób, które złożyły wnioski o emeryturę w latach 2009-2010, a którym świadczenie zostało zawieszone od 1 października 2011 r., jednakże uzależnił skorzystanie z niej od spełnienia warunku niepobierania zawieszonej emerytury przez 18 miesięcy. Tym samym osoby, które go nie spełnią, mogą wprawdzie przeliczyć wysokość emerytury po rozwiązaniu stosunku pracy, ale na zasadach ogólnych - świadczenie zostanie zatem wyliczone wg kwoty bazowej albo średniego dalszego trwania życia na dzień złożenia wniosku, którego mogliby nie składać, gdyby wiedzieli, że zostanie w stosunku do nich zmieniona treść ryzyka emerytalnego.

Zgodnie z art. 190 ust. 3 Konstytucji RP z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw utracił moc art. 28 ustawy zmieniającej z dnia

16 grudnia 2010 r. w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego są powszechnie obowiązujące, abstrakcyjnie adresowane, zawierające normatywną treść, także w sensie negatywnym i zbliżają się do regulacji normatywnej - wówczas, kiedy rozstrzygnięcie eliminuje niekonstytucyjną normę. Takie cechy należy przypisać orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającemu wprost niekonstytucyjność przepisu prawa, ale także ustalającym zakres treściowy przepisu, w jakim popada on w kolizję z Konstytucją. W uzasadnieniu wyroku z dnia 13 listopada 2012 r. (pkt 9) Trybunał wskazał, że utrata mocy art. 28 ustawy zmieniającej z dnia 16 grudnia 2010 r. oznacza, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą - jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury - nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Równocześnie Trybunał zaakcentował, że rozpatrywana sprawa nie dotyczyła istoty rozwiązania zawartego w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Trybunał bowiem badał wyłącznie zastosowanie przez ustawodawcę nowej treści ryzyka emerytalnego wobec osób, które miały już ustalone prawo do emerytury.

Przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. i stanowi on, iż prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Mając na uwadze treść orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i odnosząc się do zarzutów organu rentowego należy stwierdzić, że problem wpływu orzeczeń Trybunału na stosunki prawne ukształtowane pod rządami przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją jest różnie rozstrzygany tak w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie.

Należy się zgodzić ze stwierdzeniem, że regulacje zawarte w Konstytucji przemawiają silniej za prospektywnym oddziaływaniem orzeczeń Trybunału. Niemniej Konstytucja wyraźnie też przewiduje retroaktywne skutki wyroku Trybunału orzekającego o niekonstytucyjności przepisu prawa w zakresie, w jakim umożliwia wznowienie postępowania i w konsekwencji uchylenie aktu stosowania prawa wydanego na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów. Wyrok Trybunału zawsze ustała stan obiektywnie istniejący i chociaż dopiero od tego momentu (jego wejścia w życie) pojawią się konsekwencje tego stanu, to jednak oddziaływują one z natury rzeczy na stany prawne wcześniej ukształtowane, bo nastąpiły one w momencie gdy niezgodność już istniała. Retroaktywność zakładana przez samą Konstytucję w art. 190 ust.4, przewidując możliwość uchylenia ostatecznych orzeczeń i decyzji opartych na przepisie niezgodnym z Konstytucją nie może być traktowana jako przejaw wyjątku od zasady, ponieważ jej celem jest wyraźne potwierdzenie przez ustawodawcę, że nawet prawomocne rozstrzygnięcia sądowe powinny podlegać weryfikacji w wyniku uznania przepisu za niezgodny z Konstytucją, a sąd powinien uwzględniać istniejący stan niekonstytucyjności w postępowaniach niezakończonych prawomocnym rozstrzygnięciem, pomijając zastosowanie przepisu, który utracił moc obowiązującą w wyniku orzeczenia Trybunału. Również konstrukcja pytania prawnego (art.193) zakłada, że dla oceny stanu prawnego sprzed wejścia w życie wyroku TK powinien mieć zastosowanie nowy stan prawny ukształtowany w wyniku orzeczenia TK (z wstąpienia wygłoszonego przez Prezesa Trybunału Konstytucyjnego prof. M Safjana w Komitecie Nauk Prawnych PAN 6 stycznia 2003 roku. „Skutki prawne orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego”). Zatem w przypadku wznowienia postępowania ocena skutków prawnych powstałych na podstawie przepisów niekonstytucyjnych winna nastąpić z ich pominięciem.

W rezultacie Sąd rozpoznając niniejszą sprawę przyjął, że choć Trybunał nie orzekł o działaniu orzeczenia wstecz, jednak przytoczone uzasadnienie oraz zakres stosowania zakwestionowanej normy prawnej przemawiają za przyjęciem, iż zawieszenie wypłaty emerytury, przyznanej skarżącej od dnia 1 czerwca 2009 r. w związku z kontynuacją zatrudnienia, było nieuzasadnione. Wnioskodawczyni należy do kategorii osób, o których mowa w ww. orzeczeniu Trybunału, tj. osób, które nabyły prawo do emerytury po 8 stycznia 2009 r., kiedy to nie obowiązywał przepis uzależniający pobieranie emerytury od rozwiązania stosunku pracy. Zgodnie z powołanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego cyt. przepis art. 103a w zakresie dotyczącym kategorii ubezpieczonych do których należy skarżąca został usunięty z porządku prawnego, co skutkuje przywróceniem jej prawa do wypłaty emerytury, począwszy od daty zawieszenia tj. od dnia 1 października 2011 r.

Na marginesie Sąd też zauważa, że uzasadnione jest stanowisko, iż wznowienie postępowania sądowego czy administracyjnego w wyniku orzeczenia o niekonstytucyjności przepisu prawa nie stanowi wyniku błędnego, wadliwego czy zawinionego zastosowania przepisów prawa przez organ to prawo stosujący, ale jest samodzielną instytucją ukształtowaną w odpowiednich przepisach proceduralnych. Wznowienie jako takie nie stanowi bowiem potwierdzenia zaistnienia stanu bezprawności zachowania organu państwa (sądu, organu administracyjnego) stosującego prawo.

Mając powyższe na uwadze oraz wobec niekonstytucyjności przepisu prawa materialnego stanowiącego podstawę zaskarżonego wyroku oraz zaskarżonej decyzji, Sąd uwzględnił skargę wnioskodawczyni i na podstawie przepisu art. 412 § 2 k.p.c. w związku z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

Jednocześnie, w rozpoznawanej sprawie bezzasadne jest żądanie wnioskodawczyni zasądzenia odsetek od wypłaty wznowionego świadczenia emerytalnego.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 205, poz. 1585 ze zm.) jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W związku z treścią tego przepisu należy wskazać, że po pierwsze - do skutków opóźnienia, o którym mowa w tym przepisie, nie stosuje się odpowiednio przepisów Kodeksu cywilnego, bowiem przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie odsyłają do takiego stosowania przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących skutków opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 1 k.c.), po drugie - do skutków opóźnienia w ustaleniu i wypłacie świadczenia pieniężnego tym bardziej nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności opartej na winie sprawcy (art. 415 k.c.) oraz obowiązku naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (art. 471 k.c.).

W ocenie Sądu określenie „okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności” oznacza, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest obowiązany do wypłaty odsetek nie tylko wtedy, gdy nie ponosi winy w opóźnieniu, lecz także wtedy, gdy opóźnienie w ustaleniu i wypłacie prawa do świadczenia pieniężnego z ubezpieczenia społecznego jest skutkiem innych przyczyn niezależnych od Zakładu. W rozpoznawanej sprawie, na dzień wydania decyzji wstrzymującej wypłatę przyznanej uprzednio emerytury, organ rentowy działał na podstawie obowiązujących przepisów prawa. W tej sytuacji nie ma podstaw do uznania, iż opóźnienie w wypłacie świadczenia spowodowane jego wstrzymaniem w wyniku wydania decyzji wstrzymującej emeryturę było następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy systemowej.

Dalej idące odwołanie wnioskodawczyni należało oddalić, o czym orzeczono w pkt II - gim wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.”

Wyrok powyższy apelacją, odnoszącą się do pkt I, do Sądu II instancji zaskarżył pozwany ZUS Oddział w R. zarzucając, iż jego wydanie nastąpiło z naruszeniem art. 190 Konstytucji RP poprzez przyjęcie, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2013 r. sygn. akt K 2/12 ogłoszone w Dzienniku Ustaw 22 listopada 2012 r. odnosi skutek prawny z mocą wsteczną i uzasadnia podjecie wypłaty świadczenia sprzed jego ogłoszenia – od 1 października 2011 r. pomimo, że orzeczenie to nie zwiera takiego stwierdzenia, a więc powinno mieć zastosowanie do sytuacji powstałych po jego publikacji, a w konsekwencji naruszenie przepisu art. 103 a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym w dacie wydania decyzji 12 października 2011 r. oraz w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy w Przemyślu 19 grudnia 2011 r. w sprawie do sygn. III U 1260/11, poprzez przyjecie że – pomimo, iż zarówno organ rentowy jak i Sąd działają wówczas zgodnie ze stanowionym prawem i trafnie uznały, że wypłata emerytury nie przysługuje wnioskodawczyni w związku z nierozwiązaniem stosunku pracy z pracodawcą, u którego pozostawała w zatrudnieniu przed nabyciem do niej prawa – wypłata tego świadczenia przysługuje w/w także za okres w którym przepisy te funkcjonowały w obrocie prawnym.

Dalej organ rentowy zarzucił, że wydanie przez Sąd I instancji wyroku nastąpiło również z naruszeniem ustawy cywilno procesowej przy wskazaniu na art. 316 § 1, poprzez orzekanie o zasadności roszczenia według stanu istniejącego w dacie wyrokowania, po orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r., a nie według daty wydania zaskarżonej decyzji i wyroku z 19 grudnia 2011 r.

Apelacja formułuje wniosek o zmianę wyroku , w zaskarżonym zakresie, poprzez oddalenie skargi w części dotyczącej wypłaty świadczenia za okres od 1 października 2011 r.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy podniósł, że „orzekając w tej sprawie Sąd Okręgowy przyjął, że skoro decyzja organu rentowego o wstrzymaniu emerytury od dnia 01.10.2011 r. z powodu nierozwiązania stosunku pracy z pracodawcą u którego wnioskodawczyni była zatrudniona przed przejściem na emeryturę, została wydana w związku z treścią art. 103a ustawy emerytalnej, znajduje do niej zastosowanie orzeczenie Trybunału Konstytucyjny z dnia 13.11.2012 r. sygn. akt K2/12. Trybunał Konstytucyjny uznał ww. orzeczeniem, że przepisy powołanego art. 103a są nie do pogodzenia z Konstytucją w zakresie, w jakim dotyczą osób, które przechodziły na emeryturę przed dniem 01.01.2011 r., mając zapewnioną możliwość zatrudnienia i jednoczesnego pobierania emerytury.

Jednocześnie Sąd przyjął, że orzeczenie to wywołuje skutek z mocą wsteczną - od daty zaprzestania wypłaty wnioskodawczyni emerytury w oparciu o ten przepis, tj. od 01.10.2011 r.

Organ rentowy nie zgadza się ze stanowiskiem Sądu, co do daty, od której zdaniem Sądu, ww. orzeczenie TK wywołuje skutki prawne w tej sprawie.

Stanowisko organu rentowego zostało zaprezentowane już w odpowiedzi na skargę i nadal jest aktualne.

Zwrócić uwagę należy na następujące kwestie:

Wskazane orzeczenie Trybunału zostało opublikowane w dniu 22.11.2012 r. Trybunał nie przewidział wstecznej daty jego obowiązywania - nie wypowiedział się w tym zakresie, mając - w świetle przepisów -możliwość rozstrzygnięcia tej kwestii. Uwzględniając natomiast treść art. 190 Konstytucji, co do zasady orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego obowiązują od dnia ich ogłoszenia w publikatorze, w którym został ogłoszony akt prawny uznany następnie takim orzeczeniem Trybunału za niezgodny z Konstytucją. Oznacza to. że orzeczenia, w których wyraźnie nie określono wstecznego ich stosowania, mają charakter prospektywny, tj. wywołują skutki prawne na przyszłość.

Takie stanowisko - z bogatą prawną argumentacją na jego poparcie - zaprezentował również Sąd Okręgowy w Przemyślu w sprawie o sygn. akt III U 1260/11.

Jak - m.in. - wywodził Sąd w uzasadnieniu wyroku zapadłego w tej sprawie: „żaden przepis prawny (rangi konstytucyjnej lub ustawowej) nie przewiduje, aby wyrok Trybunału orzekający o niezgodności z Konstytucją przepisów ustawy, działał w sposób anulujący moc obowiązującą zaskarżonego przepisu od chwili jego wydania. Wyrok Trybunału stwierdzający niezgodność przepisu z Konstytucją nie ma mocy wstecznej, czyli nie odnosi się do obowiązywania tego przepisu w okresie od dnia jego wejścia w życie do dnia ogłoszenia wyroku Trybunału w odpowiednim publikatorze. Art. 190 ust. 4 Konstytucji stanowi o konsekwencjach stwierdzenia niekonstytucyjności aktu prawnego, tzn. przesądza o tym, że takie orzeczenie Trybunału, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.".

Wyrokując w ww. sprawie Sąd nie uwzględnił zatem skutku ww. orzeczenia TK od daty zaprzestania wypłaty emerytury.

Takie stanowisko jest trafne i godne uwzględnienia również w niniejszej sprawie.

Należy dodatkowo stwierdzić, że zarówno w dacie wydania decyzji z dnia 12.10.2011 r., jak i w dacie wyrokowania przez Sąd Okręgowy w dniu 19.12.2011 r. co do zasadności tej decyzji, przepisy art. 103a ustawy emerytalnej - będące podstawą stanowiska organu co do wstrzymania od dnia 01.10.2011 roku wypłaty emerytury -stanowiły prawo obowiązujące, korzystały z domniemania konstytucyjności i mogły oraz były stosowane na warunkach w nich wymienionych, zarówno przez organ rentowy, jak i przez sądy ubezpieczeń społecznych w ramach sądowej kontroli decyzji organu rentowego. Wydając tę decyzję organ rentowy działał zatem na podstawie i w granicach obowiązującego prawa. Przepis ten nie budził dotychczas wątpliwości co do jego zgodności z prawem w orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie, który wyrokował wielokrotnie w tego typu sprawach.

Zdaniem organu rentowego okoliczność, że Trybunał Konstytucyjny orzekł następnie, już po wydaniu decyzji i wyroku, o niezgodności ww. przepisu z Konstytucją, nie może odnieść skutku prawnego w postaci przyjęcia, że działanie organu, jak i Sądu od początku były niezgodne z prawem. Stosownie do utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych Sąd powinien orzekać według stanu rzeczy, w tym stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania decyzji (tak SN m. in. w wyroku z dnia 20.05.2004 r. sygn. akt II UK 395/03, w wyroku z dnia 22.04.2008 r. sygn. akt II UK 223/07 oraz w wyroku z dnia 02.08.2007 r. sygn. akt III UK 25/07), stąd późniejsza utrata mocy przepisu nie powinna mieć znaczenia dla oceny legalności wydania tej decyzji. Na daty ich wydania - zarówno decyzja, jak i wyrok - korzystały z domniemania zgodności z prawem, były bowiem oparte na przepisach obowiązujących. Powyższe stanowisko SN również powinno znaleźć w tym zakresie bezpośrednie zastosowanie.”

Powyższe uzasadnia zgłoszony w apelacji wniosek.

Sąd II instancji zważył co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona i dlatego podlega oddaleniu.

Na wstępie, w pierwszej kolejności wypadnie odnotować, że apelacja zaskarża wydany przez Sąd I instancji wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w pkt I przyznającego G. S. prawo do emerytury od 1 października 2011 r., jak również, że Sąd I instancji zasadnie uznał złożoną przez wnioskodawczynię skargę za dopuszczalną.

Stan faktyczny sprawy jest niesporny.

Kwestią która w sprawie wymaga jednoznacznego przesądzenia, jest odpowiedź na pytanie, czy uznany za niekonstytucyjny przepis traci moc obowiązującą jedynie na przyszłość, czy też stosowny być powinien do stanów faktycznych powstałych przed datą jego ogłoszenia.

Rozstrzygając tę sporną kwestię, Sąd I instancji w sposób zdecydowany wypowiedział się za drugą opcją przywołując obszerną motywację na jej poparcie.

Prezentowane stanowisko znalazło wyraz w pkt I zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje powyższe rozstrzygniecie, jak również przywołaną na jego poparcie argumentację.

Wypadnie zatem jedynie powtórzyć za Sądem I instancji, że objęty skargą wyrok wydany 19 grudnia 2011 r. przez Sąd Okręgowy w Przemyślu, w sprawie skarżącej, akceptujący decyzję organu rentowego z 12 października 2011 r. zawieszająca jej wypłatę emerytury od 1 października tegoż roku, rozstrzygnięcie swoje oparł na obowiązującym w dacie jego wydania art. 103 a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. Nr 153 z 2009 r. poz. 1227).

Trybunał Konstytucyjny, we wskazanym przez Sąd I instancji wyroku, wydanym 13 listopada 2012r. do sygn. K 2/12 opublikowanym w Dzienniku Ustaw 22 listopada 2012r. pod poz. 1285, orzekł, że art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. nr 257 poz. 1726 oraz z 2011r. nr 191, poz. 1707) w związku z art. 103 a ustawy z 17 grudnia 1998r, o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2009r. nr 153, poz. 1227, z 2010r. nr 40 poz.224, nr 134, poz. 903, nr 205 poz. 1365, nr 238 poz. 1578 i nr 257 poz. 1726, z 2011r. nr 75 poz.398, nr 149, poz.887, nr 168 poz. 1001, nr187 poz.1112 i nr 205 poz. 1203 oraz z 2012r. poz. 118 i 251) dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010r.,w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa

i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art. 2 Konstytucji RP.

Skoro zatem powyższym orzeczeniem została derogowana z porządku prawnego ta norma prawna, oznacza to, że sądy orzekające w sprawach, w których została ona zastosowana, obowiązane są do przywrócenia stanu sprzed wejścia jej w życie (vide: uzasadnienie wyroku SN z 24 kwietnia 2013r. II UK 299/12).

Odnosząc powyższe , do okoliczności w rozpoznawanej sprawie przyjdzie stwierdzić, że w świetle powołanego wyżej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, nie istnieje podstawa prawna w oparciu o którą organ rentowy zawiesił wypłatę, uprzednio przyznanego świadczenia emerytalnegoG. S., od miesiąca października 2011 r.

Wobec zatem braku podstawy prawnej do tego rodzaju postąpienia, za zasadne uznać należy - uwzględnienie przez Sąd I instancji złożonej przez wnioskodawczynie skargi o wznowienie postępowania i zmianę, w oparciu o art. 412 § 2 kpc wydanego przez Sąd Okręgowy wyroku 19 grudnia 2011 r. poprzez zmianę poprzedzającej go decyzji ZUS Oddziału w R. z 3 października 2011 r., w sposób określony w pkt I wyroku - odpowiadając w ten sposób na pytanie postawione we wstępnej części uzasadnienia.

W świetle wyżej naprowadzonych okoliczności, apelacja nie może odnieść pożądanego skutku, a to wobec braku podstaw zarówno faktycznych jak i prawnych do jej uwzględnienia, dlatego orzeczono jak w wyroku na podstawie art. 385 kpc.