Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 grudnia 2014 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

Przewodniczący: SSO Sławomir Krajewski

po rozpoznaniu w dniu 31 grudnia 2014 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Towarzystwa (...) Spółka Akcyjna w W.

przeciwko B. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 4 września 2014 roku, sygn. akt III C 887/14

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 września 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie (sygn. akt III C 887/14 upr):

I  zasądził od pozwanego B. K. na rzecz powoda Towarzystwa (...) Spółki akcyjnej w W. kwotę 563 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1 lutego 2012 roku do dnia zapłaty;

II  zasądził od pozwanego B. K. na rzecz powoda Towarzystwa (...) Spółki akcyjnej w W. kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił, że dnia 31 stycznia 2011 roku pozwany B. K. zawarł z powodem Towarzystwem (...) Spółką akcyjną w W. umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza samochodu marki F. (...) o nr rej. (...) i numerze VIN (...), należącego do pozwanego. Umowa ubezpieczenia dotyczyła okresu od 1 lutego 2011 roku do 31 stycznia 2012 roku. Strony ustaliły wysokość składki ubezpieczeniowej na 396 złotych, którą pozwany zapłacił dnia 6 maja 2011 roku.

Pismem z dnia 27 stycznia 2012 roku pozwany wypowiedział powodowi umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Pismo to nadał w placówce pocztowej tego samego dnia (piątek). Pismo to dotarło do powoda dnia 6 lutego 2012 roku.

Na skutek tego, że nie doszło do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy na dzień przed zakończeniem okresu ubezpieczenia, doszło do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza przedmiotowego pojazdu w okresie od 1 lutego 2012 roku do dnia 31 stycznia 2013 roku ze składką ubezpieczeniową wynoszącą 563 zł. Składki tej pozwany nie zapłacił.

Pismem z dnia 4 czerwca 2012 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty dochodzonej pozwem.

W tych okolicznościach Sąd uznał powództwa oparte o art. 805 § 1 kc za uzasadnione.

Sąd Rejonowy rozważając czy pozwany skutecznie odstąpił od umowy wskazał, że z pisma z dnia 27 stycznia 2012 roku i potwierdzenia jego nadania, wynika, że oświadczenie to zostało wysłane powodowi dnia 27 stycznia 2012 roku, a więc na 3 dni przed upływem terminu, o którym mowa w art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 ze zm.). Sąd zważył, że w tym stanie prawnym nie obowiązywał art. 18 ust. 3 tej ustawy w obecnym brzmieniu, który datę złożenia oświadczenia zrównuje z dniem złożenia go w nadania oświadczenia w placówce pocztowej operatora publicznego. To oznacza, że do skutków złożenia takiego oświadczenia należy stosować normy wynikające z art. 61 § 1 kc, co powoduje, że do skuteczności takiego oświadczenia nie jest wystarczające złożenie go w przewidzianym w art. 28 ust. 1 terminie, lecz dojście go do adresata w tym terminie.

Jak wynika z oświadczenia powoda, przesyłka, zawierająca oświadczenie z dnia 27 stycznia 2012 roku dotarła do niego dnia 6 lutego 2012 roku, a więc po upływie przewidzianego w art. 28 ust. 1 przywołanej ustawy terminie. Pozwany nie wykazał, aby przesyłka ta została doręczona powodowi do dnia 30 stycznia 2012 roku. Co prawda pozwany wykazał, że oświadczenie o wypowiedzeniu ubezpieczenia złożył dnia 27 stycznia 2012 roku, a więc na 3 dni przed upływem terminu przewidzianego w art. 28 ust. 1 przywołanej ustawy, jednak należy zauważyć, że uczynił to w piątek. W takiej sytuacji nie sposób przyjąć, że podjął wszelkie działania zapewniające doręczenie powodowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w ustawowym terminie.

Odnosząc się do zarzutu sprzeczności roszczenia powoda z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc Sąd wskazał, że okoliczność ta nie została, wykazana. Co prawda dnia 11 lutego 2012 roku wszedł w życie znowelizowany art. 18 ust. 3 przywołanej ustawy, jednak norma ta nie obowiązywała w chwili zakończenia okresu uprawniającego pozwanego do skutecznego wypowiedzenia umowy. Nowelizacja art. 18 ust. 3 przywołanej ustawy, stanowiła ułatwienie dla ubezpieczającego i stanowiła wyjątek od ogólnych norm dotyczących daty złożenia oświadczenia woli, o którym mowa jest w art. 61 § 1 kc. Nie sposób przyjąć, że ułatwienie tego rodzaju winno stanowić zasadę, tym bardziej że wbrew twierdzeniom pozwanego, nie przesłał tego pisma w sposób zapewniający doręczenie powodowi oświadczenia w przewidzianym w art. 28 ust. 1 terminie.

Mając na uwadze powyższe okoliczności sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł odpowiednio do treści art. 98 § 1 i 3 kpc.

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany i zaskarżając wyrok w całości, wniósł o jego zmianę i oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Skarżący zarzucił Sądowi pierwszej instancji naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 28 ust. 1 oraz art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu.

Roszczenie zgłoszone przez powoda wywiedzione zostało z umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu, która to umowa została zawarta w trybie przewidzianym w art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Strony umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego zawarły w dniu 31 stycznia 2011 roku. Zakres ochrony ubezpieczeniowej obejmował okres od dnia 1 lutego 2011 r. do dnia 31 stycznia 2012 roku.

Przepis art. 28 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym na dzień zakończenia ww. rocznego okresu ubezpieczenia stanowił, że jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. Intencją normy zwartej w tym przepisie było dalsze powiększenie obszaru gwarantowanej ochrony ubezpieczeniowej. Brak wypowiedzenia ze strony nabywcy skutkuje zawarciem umowy ubezpieczenia na kolejny okres ubezpieczenia. Jeżeli posiadacz pojazdu nie jest zadowolony ze świadczonej przez zakład ubezpieczeń ochrony i na następny 12-miesięczny okres ubezpieczenia chce zawrzeć umowę z innym zakładem ubezpieczeń, musi powiadomić o tym zamiarze dotychczasowy zakład ubezpieczeń najpóźniej w dniu poprzedzającym upływ okresu ubezpieczenia, składając stosowne oświadczenie wyrażające wolę niezawierania kolejnej umowy. Jeśli tego nie uczyni, przez następne 12 miesięcy jest zobligowany do korzystania z ochrony świadczonej przez dotychczasowy zakład ubezpieczeń.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy, w tym samym brzmieniu, mającym zastosowanie w tej sprawie, zawiadomienia i oświadczenia, które w związku z umową ubezpieczenia obowiązkowego składane przez strony tej umowy, powinny być sporządzane na piśmie i doręczane za potwierdzeniem odbioru lub przesyłane listem poleconym. Dyspozycja tego przepisu kierowana jest do obu stron umowy ubezpieczenia i wprowadza zasadę, że wszystkie zawiadomienia i oświadczenia powinny być sporządzane na piśmie i doręczane za potwierdzeniem odbioru lub przesyłane listem poleconym. Motywy wprowadzenia powyższej regulacji są dość oczywiste, chodzi o dostarczenie dowodu w sprawie oraz potwierdzenie ustaleń lub zmian dokonanych przez kontrahentów strony konkretnego ubezpieczenia. W konsekwencji nie tylko ubezpieczyciel ma obowiązek informowania swojego kontrahenta we wskazany wyżej sposób, ale także ubezpieczony powinien, zamiast ustnego oświadczenia, dokonać zawiadomienia o wypadku lub wypowiedzeniu umowy na piśmie za potwierdzeniem odbioru. W braku innych wskazówek należy przyjąć, że przewidziana forma została zastrzeżona dla celów dowodowych ( ad probationem). W konsekwencji jej niedochowanie nie prowadzi do nieważności dokonanego zawiadomienia czy oświadczenia, ale powoduje określone w przepisach kodeksu cywilnego utrudnienia dowodowe (M. Serwach, Komentarz do art.18 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, 01.10.2009).

Skoro pierwsza umowa obowiązywała do dnia 31 stycznia 2012 roku, to zawiadomienie o jej wypowiedzeniu musiało być złożone najpóźniej do dnia 30 stycznia 2012 roku. Pozwany oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia nadał w placówce operatora publicznego, jak wynika z akt sprawy, w dniu 27 stycznia 2012 roku (piątek), a więc na 3 dni przed upływem terminu, o którym mowa w art. 28 ust. 1 ustawy. Przesyłka zawierająca oświadczenie o odstąpieniu od umowy dotarła do powoda w dniu 6 lutego 2012 roku. Nastąpiło to zatem niewątpliwie już po upływie terminu określonego w treści art. 28 ustawy. Pozwany nie wykazał, aby doręczenie oświadczenia o odstąpieniu od umowy dotarło do powoda w innym terminie, a zwłaszcza, aby nastąpiło to w dniu 30 stycznia 2012 roku (w poniedziałek). Doręczenie przesyłek w drugim dniu po nadaniu, co eksponuje w apelacji powód, nie dotyczy każdej przesyłki nadanej listem poleconym, a tylko przesyłek poleconych priorytetowych. W tej sprawie pozwany oświadczenia zawartego w piśmie z dnia 27 stycznia 2012 roku przesyłką poleconą priorytetową jednak nie nadał. W sytuacji nie można przyjąć, że podjął wszelkie działania zapewniające doręczenie powodowi oświadczenia o wypowiedzeniu umowy w ustawowym terminie.

Pozwany nie dopełnił zatem obowiązku pisemnego wypowiedzenia umowy ubezpieczenia OC w terminie określonym treści art. 28 ust. 1 ustawy.

Podkreślenia wymaga, że w stanie prawnym obowiązującym w chwili zakończenia okresu uprawniającego pozwanego do skutecznego wypowiedzenia umowy nie obowiązywał art. 18 ust. 3 ustawy w obecnym jej brzmieniu, który datę złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy zrównuje z dniem złożenia go w nadania oświadczenia w placówce pocztowej operatora publicznego. Przepis ten wszedł w życie w dniu 11 lutego 2012 roku, co nastąpiło mocą ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie zaś z art. 6 ustawy nowelizującej do umów ubezpieczenia zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Z przepisów przejściowych jasno, więc wynika, że przepis art. 18 ust. 3 nie mógł znaleźć zastosowania w tej sprawie. Do skutków złożenia oświadczenia od odstąpieniu od umowy, jak wskazał Sąd Rejonowy, zastosowania znajdował zatem art. 61 § 1 kc. Z normy tej wynika natomiast, że oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Na gruncie tej sprawy oznacza to tyle tylko, że dla skuteczności oświadczenia o odstąpieniu od umowy nie jest wystarczające złożenie go w terminie przewidzianym w art. 28 ust. 1 ustawy - w tym przypadku do dnia 30 stycznia 2012 roku - ale dojście oświadczenia w tym terminie do adresata w sposób umożliwiający mu - według zasad doświadczenia życiowego - zapoznanie się z jego treścią, czego powód wykazać nie zdołał.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia w sprawie pozostają okoliczności dotyczące ewentualnej nieprawidłowości w działaniu poczty, które mogłyby co najwyżej rodzić ewentualną odpowiedzialność odszkodowawczą tego ostatniego podmiotu w stosunku do pozwanego.

Argumentując jak powyżej Sąd Okręgowy oddalił apelację strony powodowej, o czym orzekł na podstawie art. 385 kpc.