Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Waldemar Kuś

Protokolant : Aleksandra Olszycka

po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2017 r. w Świdnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego (...) z siedzibą w K.

przeciwko (...), B. N. i T. N. (1)

o zapłatę

I.  powództwo oddala;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych kwotę 7.251 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

I C 2001/16

UZASADNIENIE

L. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny (...) z siedzibą w K. wniósł przeciwko pozwanym (...) sp. z o.o. z siedzibą w S., C. N. (2), B. N. oraz T. N. (1) o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym i nakazanie nim, by pozwani w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłacili solidarnie na rzecz powoda kwotę 179.837,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty kapitału 81.113,65 zł od dnia następnego po dniu cesji, tj. od dnia 14 listopada 2015 r. do dnia 31.12.2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty kapitału 81.113,65zł od dnia 01.01.2016 r. do dnia zapłaty, a ponadto o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz uiszczonej kwoty od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 5 lipca 2016 roku wydanym w postępowaniu upominawczym, sygn. akt I Nc 215/16, Sąd Okręgowy w Świdnicy nakazał pozwanym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł., C. N. (2), B. N. oraz T. N. (1), aby zapłacili solidarnie na rzecz powoda L. I Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. kwotę 179.837,36 zł z odsetkami: ustawowymi od kwoty 81.113,65 zł od dnia 14 listopada 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, ustawowymi za opóźnienie od kwoty 81.113,65 zł od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty, a także zapłacili solidarnie na rzecz powoda kwotę 7.665 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w terminie dwóch tygodni od doręczenia nakazu, albo wnieśli w tymże terminie do tutejszego sądu sprzeciw.

Wszyscy pozwani wnieśli w terminie sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty.

Postanowieniem z dnia 13 lutego 2017 roku Sąd Okręgowy w Świdnicy, sygn. akt I C 2001/16, uchylił nakaz zapłaty wydany w postępowaniu upominawczym w dniu 5 lipca 2016 roku, sygn. akt I Nc 215/16, w stosunku do pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. i zawiesił postępowanie w sprawie (art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.) w stosunku do tej spółki.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 października 2003 roku (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. zawarła z Bankiem (...) S.A. z siedzibą we W. umowę o kredyt obrotowy nr (...).

Zgodnie z:

1.  § 3.01 umowy: Bank udzielił kredytobiorcy kredytu obrotowego w wysokości 100.000 zł;

2.  § 3.04.1-2 umowy: z tytułu wykorzystania kredytu Kredytobiorca zapłaci Bankowi odsetki. Wykorzystana kwota kredytu oprocentowana jest według zmiennej stawki WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów międzybankowych w PLN powiększonej o 5,25 punktu procentowego.

3.  § 3.07 umowy: kredytobiorca zobowiązał się dokonać spłaty wykorzystanego kredytu w dniu 8 października 2004 roku

4.  § 4.01 umowy: kredytobiorca, w związku z udzielonym kredytem, w celu zabezpieczenia roszczeń Banku udzielił zabezpieczenia w postaci weksla własnego in blanco poręczonego przez Państwo B. i C. N. (3) oraz Pana T. N. (2);

5.  § 6.01 umowy: w razie stwierdzenia przez Bank, że: warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub zagrożona jest terminowa spłata kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy Bank mógł: renegocjować warunki niniejszej Umowy, zażądać dodatkowego zabezpieczenia wierzytelności Banku z tytułu udzielenia kredytu, zażądać przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank, wypowiedzieć Umowę w całości lub w części z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia, a w razie zagrożenia upadłością Kredytobiorcy z zachowaniem siedmiodniowego terminu wypowiedzenia, oraz zażądać od Kredytobiorcy po upływie okresu wypowiedzenia niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu.

W dniu 9 października 2003 roku pozwani podpisali „deklaracje poręczenia wekslowego”. W dokumentach tych złożyli następujące oświadczenie:

„ Poręczamy za zobowiązania wekslowe Firmy (...) Spółka z o.o. z/s w (...) (…) będącego wystawcą weksla, złożonego w celu zabezpieczenia kredytu zaciągniętego w Banku (...) S.A. we W. (…) przez (...) Spółka z o.o. z/s w (...) (…) na podstawie umowy kredytu obrotowego krótkoterminowego nr (...) z dnia 09.10.2003r na kwotę 100.000,00 zł i wyrażamy zgodę na treść deklaracji wystawcy weksla.

Przejmujemy do wiadomości, że Bank ma prawo:

1.  Wypełnić ten weksel w każdym czasie w przy [adk u niedotrzymania umownych terminów spłaty kredytu zaciągniętego przeze mnie na podstawie w/w umowy kredytowej w kwocie 100.000,00 zł na sumy odpowiadające aktualnym roszczeniom Banku, które są zgodne z księgami Banku i obejmują: kwotę wierzytelności głównej wraz z odsetkami i innymi kosztami na dzień przedstawienia weksla do zapłaty

2.  wypełnić weksel we wszystkich przypadkach, gdy służy mu prawo ściągnięcia swoich wierzytelności, na sumę odpowiadającą mojemu zadłużeniu

3.  opatrzyć weksel datą płatności według własnego uznania, zawiadamiając mnie o tym każdorazowo listem poleconym (...)”

Dowód:

1.  umowa o kredyt obrotowy nr (...) – k. 55 – 60

2.  deklaracje poręczenia wekslowego – k. 62 – 63

Po otrzymaniu kredytu (...) spółka z o.o. nie spłaciła w terminie zobowiązania. W związku z tym kredytodawca wypowiedział powyższą umowę.

(...) Bank (...) S.A. w dniu 21 kwietnia 2005 r. bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), stwierdzając w nim istnienie solidarnego zobowiązania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. oraz pozostałych pozwanych na swoją rzecz z tytułu umowy o kredyt obrotowy nr (...) zawartej w dniu 09.10.2003 r. Wskazaną, iż wysokość zobowiązania wynosi: należność główna w kwocie: 91.841,80 zł, na którą składają się: kapitał w kwocie 89.391,52 zł oraz odsetki przeterminowane w kwocie: 2.450,28 zł. (naliczone do dnia 20.04.2005 r.). Kredytodawca oświadczył, że roszczenie to jest wymagalne, podlega egzekucji na podstawie niniejszego tytułu egzekucyjnego po opatrzeniu przez właściwy Sąd klauzulą wykonalności wraz z odsetkami liczonymi od dnia wystawienia tego tytułu do dnia rzeczywistej zapłaty, według stopy procentowej stosowanej przez Bank (...) S.A. dla zadłużenia przeterminowanego tj.: od kwoty 89.391,52 zł., według 2 krotności zmiennej stopy procentowej w wysokości oprocentowania kredytu lombardowego NBP, od kwoty 2.450,28 zł według zmiennej ustawowej stopy procentowej.

Następnie Sąd Rejonowy w Dzierżoniowie w sprawie o sygn. akt I Co 651/05, nadał powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności.

N. podstawie tak uzyskanego tytułu wykonawczego kredytodawca wszczął postępowanie egzekucyjne, które prowadzone było przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Dzierżoniowie W. S. w sprawie Km 1369/05. Postępowanie to zostało umorzone w dniu 19 czerwca 2013 r. wobec bezskuteczności.

Dowód:

1.  bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 21.04.2005 r. - k. 64

2.  postanowienie Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie, sygn. akt I Co 651/05 – k. 65

3.  postanowienie Komornika Sądowego z dnia 19.06.2013 r., KM 1369/05 – k. 66

W dniu 11 marca 2016 r. uległa zmianie nazwa powoda z „ (...) Finanse I (...) Fundusz Inwestycyjny Zamknięty na „L. I Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny (...)" , przy czym zmiana nazwy powoda obowiązuje od dnia 11 marca 2016 r.

Dowód:

1.  wyciąg z rejestru funduszy z dnia 20.05.2016 r.

W dniu 13 listopada 2015 roku Bank (...) S.A. zawarł z powodem umowę cesji wierzytelności. N. jej podstawie strona powodowa nabyła wierzytelności określone w załączniku nr 2 do umowy na zasadach i warunkach określonych w kodeksie cywilnym, a w szczególności w art. 509 k.c. oraz w umowie (pkt 2.2.1 umowy).

Wierzytelności przysługujące od pozwanych w kwocie łącznej 179.837,36 zł zostały wymienione w załączniku nr 2 do umowy sprzedaży wierzytelności na stronie 6/24. N. powyższą kwotę złożyły się: kapitał w kwocie 81.113,65 zł, odsetki umowne naliczone przez pierwotnego wierzyciela w wysokości 2.487,52 zł, odsetki karne w wysokości 96.236,19 zł naliczone: od kwoty 89.391,52 według 2 krotności zmiennej stopy procentowej w wysokości oprocentowania kredytu lombardowego NBP wynoszącego na dzień wystawienia (...) 15% w stosunku rocznym, od kwoty 2.450,28 zł według zmiennej ustawowej stopy procentowej, wynoszącej na dzień wystawienia (...) 13,50 % w stosunku rocznym.

Dowód:

1.  umowa przelewu wierzytelności z dnia 13 listopada 2015 r. wraz z załącznikami – k. 11 – 28

Dnia 10 grudnia 2015 r. powód zawiadomił pozwanych o cesji wierzytelności i wysokości zobowiązania oraz wezwał ich do zapłaty kwoty 187.269,43 zł.

Dowód:

2.  zawiadomienia o cesji wierzytelności z dnia 10 grudnia 2015 roku, wezwania do zapłaty z 10.12.2015 r. wraz z dowodami nadania – k. 67 – 78

Ustaleń faktycznych w sprawie, w zakresie koniecznym dla rozstrzygnięcia, dokonano na podstawie niekwestionowanej dokumentacji przedłożonej przez strony.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jako niezasadne podlega oddaleniu.

Stan faktyczny sprawy nie jest sporny między stronami. Pozwani wobec, których rozstrzygnięto sprawę, nie kwestionowali okoliczności faktycznych powołanych przez powoda.

(...) spółka z o.o. zawarła umowę kredytu z Bankiem (...) z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Zgodnie z umową kredytu zabezpieczeniem roszczeń banku był weksel in blanco poręczony przez B. N., C. N. (2) oraz T. N. (1).

Powód wraz z pozwem przedłożył deklaracje poręczenia wekslowego podpisane przez pozwanych.

Zgodnie z jej treścią każdy z pozwanych poręczył za zobowiązania wekslowe Firmy (...) Spółka z o.o. z/s w (...) (…) będącego wystawcą weksla, złożonego w celu zabezpieczenia kredytu zaciągniętego w Banku (...) S.A. we W. (…) przez (...) Spółka z o.o. z/s w (...) (…) na podstawie umowy kredytu obrotowego krótkoterminowego nr (...) z dnia 09.10.2003r na kwotę 100.000,00 zł i wyrażamy zgodę na treść deklaracji wystawcy weksla. Ponadto przejęli oni do wiadomości, że Bank ma prawo wypełnić ten weksel w każdym czasie w przypadku niedotrzymania umownych terminów spłaty kredytu zaciągniętego przeze mnie na podstawie w/w umowy kredytowej w kwocie 100.000,00 zł na sumy odpowiadające aktualnym roszczeniom Banku, które są zgodne z księgami Banku i obejmują: kwotę wierzytelności głównej wraz z odsetkami i innymi kosztami na dzień przedstawienia weksla do zapłaty.

Strona powodowa nie przedłożyła jednak wraz z pozwem weksla, który byłby wypełniony przez kredytodawcę lub obecnego wierzyciela. W związku z tym należy wskazać, że porozumienie wekslowe (deklaracja) nie wywołuje odpowiedzialności wynikającej z prawa wekslowego, gdyż prawo polskie wyłącza możliwość poręczenia wekslowego w oddzielnym dokumencie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2007 r., II CSK 426/06, LEX nr 276221; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1997 r. III CKN 158/97 OSNC 1998, nr 2, poz. 25). Z tego względu w przypadku pozwanych nie miało miejsca poręczenie wekslowe i w sprawie wystąpił problem, czy deklaracja wekslowa może być potraktowana w takim wypadku jako poręczenie cywilne. Judykatura w zasadzie jednolicie dopuszcza taką możliwość (np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 1988 r., OSNC 1990, nr 12 poz. 154). Wprawdzie w deklaracji wekslowej strony obejmują swą wolą warunki wypełnienia weksla in blanco, ale jednocześnie jej treść może zawierać wszystkie cechy niezbędne do ważnego poręczenia cywilnego.

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie, gdyby dłużnik go nie wykonał (art. 876 § 1 k.c.). Takie oświadczenie złożyli pozwani, gdyż jak wynika z treści powołanego dokumentu oświadczyli oni, że poręczają za zobowiązanie wekslowe spółki i zgadzają się ponosić odpowiedzialność za ten dług jako poręczyciele, gdyby kredytobiorca do nie spełnił. To oświadczenie pozwanych skoro zostało złożone na piśmie spełnia wymagania wynikające z art. 876 § 2 k.c.

W myśl art. 878 § 1 k.c. można poręczyć dług przyszły w wysokości z góry oznaczonej. Treść art. 878 § 1 k.c. nie daje podstaw do tego, aby można poręczenia za dług przyszły uzależniać od określenia tego długu w postaci wskazanej w poręczeniu kwoty. Przepis ten wymaga tylko, aby dług przyszły, za który się poręcza, był określony. Wystarczy ustalenie jedynie zakresu długu, co nie musi być jednoznaczne ze wskazaniem wysokości świadczenia pieniężnego, w szczególności wówczas, gdy w chwili udzielania poręczenia nie da się go precyzyjnie określić. Oznaczenie górnej granicy, a więc zakresu odpowiedzialności poręczyciela musi nastąpić w chwili składania przezeń pisemnego oświadczenia o przyjęciu poręczenia za dług przyszły, a nadto musi być ono na tyle wyraźne, aby można było się zorientować w sposób nie budzący wątpliwości, jaki zakres odpowiedzialności przejmuje poręczyciel. Wymaganie to w przypadku deklaracji powodów zostało spełnione, gdyż powołano w niej rodzajowe składniki sumy jaka miała stanowić podstawę określenia sumy wekslowej.

Treść zatem przedmiotowej deklaracji upoważniała do postawienia tezy, że spełniała ona wszystkie przesłanki niezbędne do ważnego poręczenia cywilnego. Ujawniła ona wolę pozwanych do wystąpienia w charakterze poręczycieli. Omawiane zobowiązanie zostało oznaczone ze wskazaniem osób wierzyciela i dłużnika i umowa jest zidentyfikowana w jednoznaczny i nie budzący wątpliwości sposób.

Ponoszą oni zatem odpowiedzialność za zobowiązanie (...) spółki z o.o. z siedzibą w S. na zasadach określonych w powołanych deklaracjach jako poręczyciele.

W sprzeciwach od nakazu zapłaty podnieśli oni jednak zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda. W ocenie Sądu zarzut ten okazał się uzasadniony.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że powód dochodzoną wierzytelność nabył od kredytodawcy, który wcześniej w związku z wypowiedzeniem, umowy kredytu wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, który po nadaniu mu klauzuli wykonalności stał się podstawą do prowadzenia postępowania egzekucyjnego umorzonego ostatecznie w 2013 roku ze względu na bezskuteczność egzekucji. Strona powodowa z faktem uzyskania klauzuli wykonalności, a następnie prowadzenia postępowania egzekucyjnego wiązała skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia, który miał zacząć biec od początku po prawomocnym umorzeniu powołanego wyżej postępowania. Fakty te miały miejsce jeszcze w czasie, gdy pierwotnym wierzycielem był kredytodawca, jednak dla powoda miały skutkować tym, że w sprawie ma zastosowanie art. 509 k.c. Strona powodowa wskazała, że podstawowym skutkiem przelewu wierzytelności jest sukcesyjne wstąpienie cesjonariusza w miejsce cedenta. N. mocy przedmiotowej umowy przechodzi zatem na cesjonariusza ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi wraz z wszelkimi prawami ubocznymi, które są związane z wierzytelnością główną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2002 roku, V CKN 1542/00, LEX nr 1163594). Natomiast dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki wiązał go z dłużnikiem. Powód wskazał, że stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Zmienia się jedynie osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela, czyli osoba uprawniona do żądania spełnienia świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2001 roku, sygn. akt I CKN 379/00, LEX nr 52661). Skutkiem cesji jest wejście w miejsce zbywcy – nabywcy, który staje się wierzycielem w stosunku do tego samego dłużnika, po którego stronie powstaje wówczas obowiązek świadczenia w stosunku do nabywcy wierzytelności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1999 r., sygn. akt II CKN 342/98, LEX nr 523665). Cesjonariusz nabywa wierzytelność w takim zakresie i stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili dokonania przelewu, ponieważ zmienia się tylko osoba wierzyciela. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie prawa związane z nabytą wierzytelnością. Uprawnienia cesjonariusza są bowiem tożsame z uprawnieniami przysługującymi cedentowi (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 1999 r., sygn. akt II CKN 169/98, LEX nr 461761). Przedmiotem przelewu nie jest tylko możliwość żądania od dłużnika, by spełnił świadczenie. Umowa przelewu skutkuje zarówno sukcesją samej wierzytelności, jak również obejmuje inne elementy, składające się na sytuację wierzyciela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia (...)., sygn. akt IV CSK 224/06, LEX nr 462931). Powód powołał się na art. 509 § 2 k.c. zgodnie, z którym wierzytelność przechodzi na nabywcę ze wszystkimi właściwościami, przywilejami i brakami. Zatem gdyby powód zakupił przedawnioną wierzytelność, to ona nadal by taką pozostała (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2009 roku, sygn. akt V CSK 184/09, LEX nr 553748). Jednak w ocenie powoda w niniejszej sprawie taka sytuacja nie wystąpiła. Nabyta przez powoda wierzytelność nie była przedawniona w chwili przelewu w stosunku do cedenta i taką też pozostała w stosunku do powoda jako cesjonariusza. Wskazał, że art. 123 k.p.c. skupia się wyłącznie na charakterystyce czynności przerywających bieg terminu przedawnienia nie wymieniając ich katalogu. Tym samym zarówno złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności jak i wniosku o wszczęcie egzekucji oraz dalej o dokonanie poszczególnych zajęć w toku egzekucji mieści się w katalogu czynność dokonanych przed organem powołanym do egzekwowania roszczeń przedsięwziętych bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia.

Tak więc w ocenie powoda czynności podjęte przez poprzedniego wierzyciela na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego dla niego odnoszą taki skutek, że na podstawie umowy cesji nabył on nieprzedawnioną wierzytelność. Przedawnienie nie nastąpiło także do dnia wniesienia pozwu, gdyż nastąpiło to w ciągu 3 lat od umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Pozwani zasadnie jednak powołali się w tym zakresie na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 roku, III CZP 29/16, OSNC 2017/5/55, gdzie wyrażono pogląd, że nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).

W uzasadnieniu tego orzeczenia wskazano, że zagadnienie prawne dotyczyło takiej sytuacji faktycznej, w której wniosek banku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego przerwał bieg przedawnienia. Przerwa zakończyła się z chwilą uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie umorzenia postępowania z urzędu na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. wobec nieskuteczności egzekucji, po czym bieg przedawnienia rozpoczął się na nowo (art. 124 k.p.c.) i cesjonariusz niebędący bankiem nabył wierzytelność. W związku z tym powstała konieczność odpowiedzi na pytanie, czy cesjonariusz, który nie jest bankiem, może skorzystać ze skutków prawnych uprzywilejowanego trybu dochodzenia i egzekwowania roszczenia przez banki na podstawie art. 96-98 Pr.bank., które obowiązywały do dnia 27 listopada 2015 r., skoro nabywa wierzytelność wraz ze wszystkimi związanymi z nią prawami (art. 509 § 2 k.c.).

Zgodnie z jednolitym stanowiskiem Sądu Najwyższego, zarówno złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, jak i wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie takiego tytułu wykonawczego przerywa na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia jako czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu egzekwowania roszczeń (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., III CZP 101/03, OSNC 2005, nr 4, poz. 58, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2011 r., IV CSK 156/11, OSNC-ZD 2013, nr A, poz. 7, z dnia 12 stycznia 2012 r., II CSK 203/11, OSP 2014, nr 6, poz. 60, z dnia 17 grudnia 2004 r., II CK 276/04, nie publ., z dnia 22 stycznia 2008 r., V CSK 386/07, nie publ., z dnia 21 maja 2010 r., II CSK 614/09, "Izba Cywilna" i z dnia 4 października 2012 r., 2011, nr 5, s. 26, I CSK 90/12, nie publ.).

Rozpoczęcie na nowo biegu przedawnienia następuje z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania klauzulowego lub z chwilą zakończenia postępowania egzekucyjnego, w tym jego umorzenia (art. 826 k.p.c.), a wyjątek stanowi umorzenie na podstawie art. 823 lub 825 pkt 1 k.p.c. albo zwrot wniosku, które niweczą materialnoprawne skutki przerwy przedawnienia (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 103/14, OSNC 2015, nr 12, poz. 137, oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003 r., II CK 113/02, OSP 2004, nr 11, poz. 141, z dnia 23 stycznia 2007 r., V CSK 386/07, nie publ., z dnia 14 kwietnia 2011 r., IV CSK 439/10, "Izba Cywilna" 2012, nr 5, s. 42, i z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, OSNC 2015, nr 12, poz. 145). Umorzenie postępowania z urzędu z przyczyny bezskuteczności egzekucji na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. powoduje, że bieg przedawnienia roszczenia stwierdzonego tytułem wykonawczym rozpoczyna się na nowo.

W razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi oraz wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta (art. 509 § 2 k.c.). Co do zasady nabywca wstępuje w sytuację prawną cedenta, w tym również w zakresie przedawnienia, zbycie bowiem wierzytelności nie ma znaczenia dla jego biegu.

W przypadku wierzytelności objętej bankowym tytułem wykonawczym sytuacja prawna cesjonariusza kształtuje się jednak odmiennie od sytuacji prawnej nabywcy wierzytelności objętej innym tytułem wykonawczym. Uprawnienie do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przysługiwało jedynie bankom i tylko na ich rzecz mogła być nadana klauzula wykonalności. Nadanie klauzuli na rzecz cesjonariusza niebędącego bankiem nie było dopuszczalne (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 9/04, OSNC 2005, nr 6, poz. 98, z dnia 22 lutego 2006 r., III CZP 129/05, OSNC 2007, nr 1, poz. 4, i z dnia 19 lutego 2015 r., III CZP 103/14). Cesjonariusz nie mógł kontynuować egzekucji wszczętej przez bank, gdyż w postępowaniu egzekucyjnym nie ma zastosowania art. 192 pkt 3 k.p.c., a więc fundusz sekurytyzacyjny, który nie mógł się powołać na bankowy tytuł egzekucyjny oraz przejście uprawnień i uzyskać klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c.; musiał uzyskać nowy tytuł wykonawczy i dopiero na jego podstawie egzekwować roszczenie.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 196/14, wskazał, że przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. następuje co do zasady tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione, a więc skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela. Wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje zatem skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na którego rzecz została wydana klauzula wykonalności; nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności, lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności.

Przerwa biegu przedawnienia została spowodowana czynnością banku zmierzającą do egzekwowania roszczenia, podczas gdy nabywcy niebędącemu bankiem miałaby służyć do jego dochodzenia. Nabywca wierzytelności nie będący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem wykonawczym, natomiast nabywca wierzytelności niebędący bankiem, nawet jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem.

Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób niż w nim wskazane, z wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela – banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem.

Powyższy pogląd został zaaprobowany także w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego (postanowienie z dnia 5 października 2016 roku, III CZP 52/16, postanowienia z dnia 26 października 2016 roku, III CZP 60/16), a także orzecznictwie Sądów Apelacyjnych (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 15 lutego 2017 roku, I ACa 430/16, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 28 lutego 2017 roku).

Zgodnie z art. 883 § 1 k.c. poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. Zarzutem takim jest oczywiście także powołanie się na przedawnienie roszczenia zaciągniętego przez dłużnika. Jak wynika z powyższych rozważań pozwani zasadnie i skutecznie powołali się na przedawnienie roszczenia powoda, gdyż nie mógł on korzystać ze skutków przywilejów poprzedniego wierzyciela, a więc biegu na nowo terminu przedawnienia roszczenia w związku z umorzeniem postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego.

N. rzecz pozwanej zasądzono kwotę 5.451 zł tytułem zwrotu kosztów procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, w tym 5.400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz 51 zł tytułem zwrotu uiszczonych opłat skarbowych od pełnomocnictw.