Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Tomasz Pawlik

Sędzia SO Lucyna Morys - Magiera (spr.)

SR (del.) Maryla Majewska - Lewandowska

Protokolant Dominika Tarasiewicz

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K.

przeciwko Gminie P.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 21 września 2015 r., sygn. akt I C 1762/14

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 1 odnośnie kwoty 2369 zł (dwa tysiące trzysta sześćdziesiąt dziewięć złotych) z ustawowymi odsetkami od 13 sierpnia 2014 roku i umarza postępowanie w tym zakresie;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w pozostałej części w ten sposób, że:

a)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 10354 zł (dziesięć tysięcy trzysta pięćdziesiąt cztery złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 13 sierpnia 2014 roku;

b)  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3054 zł (trzy tysiące pięćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5637 zł (pięć tysięcy sześćset trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 893,21 zł (osiemset dziewięćdziesiąt trzy złote dwadzieścia jeden groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Maryla Majewska – Lewandowska SSO Tomasz Pawlik SSO Lucyna Morys - Magiera

Sygn. akt III Ca 1968/15

UZASADNIENIE

(...) S.A. w K. domagało się zasądzenia od Gminy P. kwoty 12.723 zł z ustawowymi odsetkami oraz kosztów procesu tytułem wynagrodzenia za okres od 4 maja 2011 do dnia 4 maja 2014 roku za drogę prowadzącą przez działkę nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...) której powód jest użytkownikiem wieczystym do działki nr (...), objętej księgą wieczystą nr (...) której pozwana jest właścicielem.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania, kwestionując zasadę obciążenia jej wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z działki powoda i wysokość wynagrodzenia. Przyznała, że faktyczny dostęp do jej nieruchomości jest możliwy przez teren powoda, jednakże wskazała, że droga była wykorzystywana przez członków Koła (...) należącego do Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w K.. Pozwana wskazała, że była zainteresowana ustanowieniem służebności drogi koniecznej na działce powoda z uwagi na plany związane z należącą do niej nieruchomością, ale prowadzone przez strony rozmowy nie powiodły się. Nadto zakwestionowała wysokość dochodzonego roszczenia.

Sąd Rejonowy w Gliwicach wyrokiem z dnia 21 września 2015r. oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 2.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że Gmina P. jest właścicielem nieruchomości, obejmującej działkę nr (...), dla której SR w Gliwicach prowadzi KW nr (...). Z nieruchomością Gminy sąsiaduje działka nr (...) dla której SR w Gliwicach prowadzi KW nr (...), będąca w użytkowaniu wieczystym (...) S.A. w K.

Działka nr (...) jest ogrodzona, wjazd na nią odbywa się przez bramę. Na terenie działki, zaraz za bramą wjazdową znajduje się parking dla samochodów. Przed bramą nie ma miejsca na pozostawienie samochodu. Nieruchomość ta nie ma dostępu do drogi publicznej. Dojazd od niej odbywa się po drodze zlokalizowanej na działce nr (...). Jest to droga gruntowa, leśna, utwardzona poprzez korzystanie z niej. Droga jest wąska – na szerokość jednego auta. Nie ma innej możliwości dojazdu do działki Gminy. Na działce nr (...) znajduje się staw, z którego korzystają członkowie Koła (...) w P.. Pierwotnie Koło (...) dzierżawiło ten teren od Skarbu Państwa, a obecnie od Gminy P..

Gmina P. była zainteresowana wykorzystaniem należącego do niej terenu na cele edukacyjne, dlatego też zwróciła się do powoda o ustanowienie służebności drogi koniecznej po działce nr (...). Rozmowy okazały się bezskuteczne.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powód nie wykazał, aby przysługiwało mu wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości w wysokości wskazanej w pozwie do czego był zobowiązany zgodnie z art. 6 k.c. Sąd zwrócił uwagę, że wysokość wynagrodzenia była sporna od początku postępowania. Sąd wskazał, że powód nie przedstawił żadnych dowodów z których wynikałaby dochodzona pozwem kwota, w szczególności nie przedłożył operatu szacunkowego stanowiącego dokument prywatny, na który powołuje się w pozwie a wniosek o dołączenie prywatnej ekspertyzy zgłosił dopiero na ostatnim terminie rozprawy. Sąd wskazał, że powód nie złożył również wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego na okoliczność wyliczenia należnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, a jedynie wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geodety na okoliczność ustalenia powierzchni drogi.

Uwzględniając wskazane powyżej okoliczności, Sąd oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia wniosła powódka zaskarżając wyrok w całości.

Zarzuciła naruszenie prawa procesowego które mogło mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i w konsekwencji pominięcie zeznań świadka T. J. (J.), który zeznał, iż na teren stawu o nr geodezyjnym (...) przyjeżdżają wycieczki szkolne oraz młodzież z terenów P., natomiast sami wędkarze, którzy dzierżawią staw nr (...) od Gminy P. - są mieszkańcami P., zgodnie z czym należy uznać, że Gmina P. korzysta z terenu działki nr (...) stanowiącej jedyną drogę do stawu znajdującego się na działce nr (...), a zatem posiada legitymację procesową bierną do występowania w przedmiotowej sprawie w charakterze strony pozwanej; art. 245 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. (zastrzeżenie do protokołu zgłoszone w trybie art. 162 k.p.c.), poprzez oddalenie dowodu z prywatnej opinii rzeczoznawcy, który to dowód został powołany w pozwie, jednak nie został do niego fizycznie przedłożony, a ani Sąd rozpoznający sprawę ani strona przeciwna nie zwróciła uwagi powódki na brak załącznika do pozwu, w związku z czym powódka nie ponosi winy w niezapoznaniu się przez pozwaną i Sąd z prywatną opinią, dlatego też Sąd powinien uwzględnić wniosek powódki o zakreślenie terminu do przedłożenia prywatnej opinii rzeczoznawcy - który jednak nie został uwzględniony, które to naruszenie doprowadziło do niezasadnego uznania, że powódka nie wykazała wysokości dochodzonego roszczenia; art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c.. (zastrzeżenie do protokołu zgłoszone w trybie art. 162 k.p.c.), poprzez oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego rzeczoznawcy na okoliczność wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości przysługującego powódce od pozwanej, podczas gdy dowód ten winien zostać dopuszczony z uwagi na zakwestionowanie przez stronę pozwaną wysokości dochodzonego roszczenia oraz z uwagi na nieuwzględnienie wniosku powódki o dostanie prywatnej opinii rzeczoznawcy, które to naruszenie doprowadziło do niezasadnego uznania, że powódka nie wykazała wysokości dochodzonego roszczenia.

Nadto zarzucił naruszenie prawa materialnego które miało wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 1 k.c. w zw. z art. 230 k.c., poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie roszczenia powódki o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości - drogi o nr geodezyjnym (...), podczas gdy w toku postępowania zostało wykazane, że Gmina P. bezumownie korzysta przez okres od dnia 4 maja 2011 roku do dnia 4 maja 2014 roku z jedynej drogi dojazdowej (działki nr (...)) należącej do powódki do stanowiącego własność pozwanej stawu (działka nr (...)),

Na tych podstawach wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania sądowego obu instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie, a zgłoszone w apelacji zarzuty były uzasadnione.

Ze względu na błędne zastosowanie art. 6 k.c. i 227 k.p.c., zasadne było wydanie orzeczenia reformatoryjnego.

Sąd Rejonowy procedując w niniejszym postępowaniu, poprzez uchybienia proceduralne słusznie podniesione w apelacji, uniemożliwił powodowi wykazania zasadności swojego roszczenia w sposób przewidziane przepisami normującymi postępowanie. Wskazać należy, że wbrew twierdzeniom Sądu Rejonowego, powód zgłosił wniosek o dopuszczenie dowodu na ustalenie wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, a nie tylko na ustalenie powierzchni drogi dojazdu do działki nr (...).

Wobec zgłoszenia przez powoda zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c., podnoszone przez niego zarzuty prawa procesowego prowadzące de facto do pozbawienia powoda możliwości dowodzenia w niniejszym procesie, zostały uwzględnione w postępowaniu odwoławczym, co skutkowało koniecznością uzupełnienia postępowania dowodowego konwalidując braki tego postępowania.

Z tych też względów ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego należało uzupełnić o następujące okoliczności.

Droga dojazdu do działki nr (...) prowadzi przez działkę nr (...), obręb D.. Droga ta ma powierzchnię 1.926m ².

(dowód: opinia biegłego z dnia 17 lipca 2016r. , k 213 – 221)

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości z tytułu przebiegu w/w drogi ustalono w oparciu o stawki czynszu najmu, które w roku 011 wyniosło 0,16 zł, w 2012r. – 0,18 zł, a w 2011r. – 0,16 zł.

Przy uwzględnieniu wskazanych powyżej stawek czynszu, wysokość za wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze wskazanej powyżej drogi w roku 2011 wyniosło 3 130,36 zł, w roku 2012 - 3 454,72 zł, a w roku 2013 - 3 697,92 zł. Łączne wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z drogi o powierzchni 1.926 m2 w latach 2011 – 2013 wyniosło 10 283 zł.

(dowód: opinia biegłego z dnia 20 października 2016r. , k 261 – 293)

Wynagrodzenie za bezumowne za okres od maja do grudnia 2011r. wyniosło 1.972,22 zł, za okres od stycznia do grudnia 2012r. – 3.328,13 zł, za okres od stycznia do grudnia 2012r. – 3.697,92 zł, a za okres od stycznia do maja 2014r. – 1.355,90 zł. Łącznie wynagrodzenie w tym okresie wyniosło 10.354 zł.

(dowód: opinia biegłego z dnia 4 stycznia 2017r. , k 324 – 356)

Powyższe ustalenia faktyczne poczyniono na podstawie dowodów z opinii biegłych, które zostały sporządzone w sposób rzetelny. Wyliczenia, stanowiące podstawę ustaleń faktycznych zostały sporządzone w sposób prawidłowy, co możliwie było do zweryfikowania poprzez wskazanie metodologicznych przeprowadzonych obliczeń.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy, w oparciu o wskazane powyżej okoliczności uzupełnił ustalenia faktyczne, w zakresie w jakim było to przedmiotem zaniechania przez Sąd Rejonowy. Z tym też uzupełnieniem, Sąd Okręgowy przyjął te ustalenia faktyczne za własne.

Odnosząc się do postawy prawnej powództwa nie ulega wątpliwości, że roszczenie powoda miało swoją podstawę w art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 1 k.c. w zw. z art. 230 k.c. Odmowa udzielenia ochrony prawnej w postępowaniu przed sądem I instancji, wynikała z jego niewykazania. Niemniej jednak, postępowanie dowodowe przeprowadzone w postępowaniu odwoławczym, wykazało zakres tego roszczenia, któremu należy udzielić ochrony prawnej.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe jednoznacznie wskazuje, że w okresie dochodzonym pozwem, przy uwzględnieniu okoliczności, iż powód pismem z dnia 3 lutego 2017r. (k. 372) cofnął roszczenie w zakresie kwoty 2.369 zł, wyniosło łącznie 10.354 zł. W takim też zakresie, uznać należało, że roszczenie to zostało wykazane.

Uwzględniając zatem, że roszczenie powoda zostało w części cofnięte, w tym zakresie należało zaskarżone orzeczenie uchylić w oparciu o art. art. 386 § 3 k.p.c.

W pozostałym zakresie apelacja musiała odnieść skutek, co skutkowało w ydaniem orzeczenia reformatoryjnego w zakresie określonym w punkcie 2 sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Konsekwencją orzeczenie reformatoryjnego stała się konieczności zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu o których orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. uwzględniając, zarówno to że powód uległ co do swojego żądania w nieznacznej części, jak również to, że przepisy prawa cywilnego nie zawierały ścisłego kryterium do określenia wysokości żądania pozwu, natomiast wskazana w pozwie suma pieniężna została oparta na sporządzonej wcześniej opinii rzeczoznawcy majątkowego (porównaj: p ostanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1972r., II CZ 6/72).

Koszty te ustalono w oparciu o § 2 ust. 1 i 2 w związku z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz. 490) oraz przy uwzględnieniu faktu uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz opłatę od pozwu ustaloną w oparciu o art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w kwocie 637 zł.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. oraz art.108 § 1 k.p.c., stosując w tym zakresie przesłanki identyczne jak w kosztach procesu.

Koszty te ustalono w oparciu o § 2 ust. 1 i 2 w związku z § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( Dz.U. z 2015r. poz. 1804 ) oraz przy uwzględnieniu opłaty od apelacji ustalonej w oparciu o art. 13 w związku z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w kwocie 637 zł jak również uiszczonej przez powoda zaliczki na poczet wydatków w kwocie 3.800 zł.

Wobec ustalenia, że wydatki wyniosły łącznie 4.693,21 zł nakazano pobrać od pozwanego kwotę 893,21 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postępowaniu odwoławczym na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

SSR (del.) Maryla Majewska – Lewandowska SSO Tomasz Pawlik SSO Lucyna Morys – Magiera