Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powód J. L. (1) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego M. G. – komornika przy Sądzie Rejonowym w B. kwoty 18.219,99 złotych wraz z odsetkami od chwili dokonania przez komornika zajęcia rachunku bankowego, tytułem naprawienia szkody powstałej na skutek dokonania przez komornika czynności w postępowaniu egzekucyjnym toczącym się pod sygn. akt KMP 61/10 w postaci zajęcia środków z rachunku bankowego z rażącym naruszeniem obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa. Nadto powód wniósł o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniesiono, że w ramach prowadzonego przeciwko powodowi postępowania egzekucyjnego pod sygn. akt Kmp 61/10 komornik sądowy w B. dokonał kolejno w następujących terminach: 04 lutego 2016 r., 07 marca 2016 r., 01 lipca 2016 r. zajęcia środków pieniężnych znajdujących się na jego rachunku bankowym. Środki te zgodnie z art. 831 § 1 pkt 2 a k.p.c. jako pochodzące z programów finansowych z udziałem środków, o których mowa 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych nie podlegają zajęciu. W ocenie powoda tym samym komornik w rażący sposób naruszył przepisy w postępowaniu egzekucyjnym, narażając go na szereg negatywnych konsekwencji związanych z brakiem możliwości zagospodarowania gruntów, na które są przyznane dopłaty unijne ( pozew k. 2-4).

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Nadto pełnomocnik pozwanego wniósł o przypozwanie do sprawy Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Okręgowego w O. oraz ubezpieczyciela (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego wskazał, że komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym w B. prowadzi przeciwko dłużnikowi – powodowi J. L. (1) egzekucję roszczeń alimentacyjnych na podstawie tytułu wykonawczego – postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 czerwca 2010 r., sygn. akt IV RC 2277/09 oraz ugody z dnia 2 marca 2017 r. zawartej przed Sądem Rejonowym w Bartoszycach z dnia 29 czerwca 2010r., sygn. akt III RC 19/17. Pełnomocnik pozwanego wskazał, że komornik nie jest uprawniony do badania, ani zasadności, ani wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Ponadto z uwagi na treść art. 1081 § 1 k.p.c. obowiązującą w chwili dokonywania czynności, komornik zobowiązany był wszcząć egzekucję w każdy dopuszczalny sposób z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Tym samym komornik obowiązany był do zajęcia rachunku bankowego, który należy do dłużnika, co zostało ustalone w toku egzekucji. Pełnomocnik pozwanego podkreślił, że komornik nie ma żadnych możliwości pozwalających na ustalenie źródła pochodzenia środków finansowych zgromadzonych na rachunku bankowym dłużnika, ustawodawca nie wyposażył go bowiem w odpowiednie instrumenty. W ocenie pełnomocnika to dłużnik powinien powiadomić komornika, że otrzymuje środki finansowe na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych, a także o ich wysokości oraz o tym, na jakim rachunku bankowym będą gromadzone. Dłużnik tego nie dopełnił, więc należy przyjąć, że to na nim spoczywa wyłączna odpowiedzialność za poniesioną szkodę. Dłużnik poza stwierdzeniem, że otrzymuje środki finansowe, o których mowa w art. 831 § 1 pkt 2 a k.p.c. nie przedstawił na tę okoliczność żadnych dowodów. Ponadto dotychczasowe czynności egzekucyjne nie wykazały, aby dłużnik mógł pobierać dopłaty unijne na zagospodarowanie gruntów, na które mogły być przyznane dopłaty. Nawet w oświadczeniach składanych przez dłużnika, nie wskazał na to, że jest w posiadaniu takich składników majątkowych. Pełnomocnik dodatkowo zauważył, że zgodnie z art. 1083 § 2 k.p.c. wierzytelności z rachunku bankowego podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości. W niniejszej sprawie komornik nie zajął dopłat, ale właśnie wierzytelności z rachunku bankowego. Nadto w ocenie pełnomocnika pozwanego, nawet przy przyjęciu zasadności roszczenia powoda co do zasady, żądanie pozwu jest zawyżone. W rzeczywistości z rachunku powoda wyegzekwowano łącznie kwotę 15.827,03 złotych, a nie ponad 18.000 złotych jak wskazano w pozwie. Wniosek o przypozwanie do sprawy Skarbu Państwa- Prezesa Sądu Okręgowego w O. pełnomocnik pozwanego uzasadnił tą okolicznością, że zgodnie z art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji za szkody wyrządzone przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności komornik ponosi odpowiedzialność solidarnie ze Skarbem Państwa. Nadto pozwany posiada ubezpieczenie w (...) S.A. więc w przypadku uwzględnienia roszczeń powoda, będzie dochodził pokrycia zasądzonej kwoty z ubezpieczenia (odpowiedź na pozew k. 46-48).

Przewodnicząca zarządzeniem z dnia 21 kwietnia 2017. zawiadomiła o toczącym się postępowaniu Skarb Państwa- Prezesa Sądu Okręgowego w O. oraz (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. ( zarządzenie k. 51).

Pismem z dnia 26 maja 2017 r. udział w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie pozwanego zgłosił (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., wnosząc o oddalenie powództwa i o zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu interwencji ubocznej pełnomocnik interwenienta ubocznego przyznał, że (...) S.A. z siedzibą w W. jest ubezpieczycielem pozwanego M. G. w zakresie odpowiedzialności cywilnej i ubezpieczenie to obejmowało ochronę w dacie czynności egzekucyjnych, o których mowa w pismach procesowych stron. Wskazał, że po zapoznaniu się z treścią pozwu i z odpowiedzią na pozew oczywistym jawi się, że po stronie pozwanego brak jest jakichkolwiek zawinionych i bezprawnych działań, które skutkować mogłoby jego odpowiedzialnością odszkodowawczą względem powoda. Z braku odpowiedzialności po stronie pozwanego, nie ma także podstaw do uznania odpowiedzialności przez (...) Spółkę Akcyjną jako jego ubezpieczyciela. Interwenient uboczny w pełni podzielił argumentację prawną i faktyczną zawartą w odpowiedzi na pozew, dodatkowo wskazując, że niezbędną przesłanką czyjejkolwiek odpowiedzialności odszkodowawczej jest zaistnienie szkody. Z treści pozwu nie wynika tymczasem, aby wskutek czynności egzekucyjnych dokonanych przez pozwanego, powód poniósł jakąkolwiek szkodę. Zmniejszyła się wprawdzie wielkość jego aktywów, niemniej zostało to skompensowane w całości równoległym zmniejszeniem jego pasywów (długu alimentacyjnego). Stan majątku powoda rozumianego jako suma jego aktywów i pasywów nie uległy zatem jakiejkolwiek zmianie ( interwencja uboczna k. 62-63).

Sąd ustalił, co następuje:

Z wniosku wierzycielki I. L., reprezentowanej przez przedstawicielkę ustawową J. L. (2) wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. – M. G. w sprawie o sygnaturze Kmp 61/10 przeciwko dłużnikowi J. L. (1) w oparciu o tytuł wykonawczy: postanowienie Sądu Okręgowego w Olsztynie, IV Wydziału Cywilnego Rodzinnego z dnia 29 czerwca 2010 r., sygn. akt VI RC 2277/09 zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 30 czerwca 2010r. w przedmiocie zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych.

(dowód: wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego k. 1, tytuł wykonawczy k. 2 – akta KMP 61/10).

Egzekucja początkowo okazała się bezskuteczna ze względu na fakt, że dłużnik przebywał w zakładzie karnym i nie był tam zatrudniony za wynagrodzeniem, nie posiadał również żadnych środków finansowych na depozycie. W związku z tym decyzjami Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w G. nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), (...), (...), (...) przyznano J. L. (2) świadczenia z funduszu alimentacyjnego na osobę uprawnioną I. L., do ukończenia przez nią 18 roku życia. Decyzjami MOPS uznano powoda J. L. (1) za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. Zaś pismem z dnia 03 listopada 2015 r. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej złożył wniosek o przyłączenie się do postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko J. L. (1). W piśmie tym wskazano, że na dzień 3 listopada 2015 r. wysokość zobowiązań dłużnika alimentacyjnego wobec Skarbu Państwa wynosi odpowiednio 20.404,80 złotych z tytułu wypłaconych osobie uprawnionej świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz kwotę 5.843,88 złotych z tytułu łącznej kwoty odsetek ustawowych.

(d owód: decyzje MOPS k. 29, k.32, k.42, k. 44, k. 53, k. 78, k. 106, informacja MOPS k. 48, k. 91, wniosek o przyłączenie się do postępowania egzekucyjnego k. 105-105v – akta sprawy Kmp 61/10)

Dnia 22 stycznia 2016 r. pozwany M. G.- działając jako komornik przy Sądzie Rejonowym w B. dokonał zajęcia rachunku bankowego powoda w Banku (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. w celu zaspokojenia alimentów zaległych na rzecz wierzyciela wraz z odsetkami do dnia 22 stycznia 2016 r., oraz świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Na koncie tym znajdowały się środki przyznane powodowi decyzjami Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. I tak decyzją z dnia ARiMR z dnia 26 stycznia 2016 r. nr (...) przyznano powodowi płatność w ramach systemu wsparcia bezpośredniego. Decyzją z dnia 15 lutego 2016 r. nr (...) przyznano powodowi płatność dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami ((...)), zaś decyzją z dnia 11 czerwca 2016 r. nr (...) płatność rolno-środowiskową (...). Wszystkie środki przekazane powodowi na podstawie wskazanych decyzji stanowiły środki pochodzące ze źródeł UE, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Płatności te były przelane na rachunek bankowy powoda w (...) S.A. z siedzibą w W. w dniu 02 lutego 2016 r. w kwocie 5.372,74 zł, w dniu 2 marca 2016 r. w kwocie 2.412,96 złotych i w dniu 28 czerwca 2016 r. w kwotach 7.173,60 złotych i 930 złotych.

(dowód: zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego k. 111 akt sprawy Kmp 61/10, decyzje ARiMR z dnia 26 stycznia 2016 r., z dnia 15 lutego 2016r., z dnia 11 czerwca 2016r. k. 130-131v, k. 136-137, k. 138-139, wydruk z rachunku bankowego k. 20 akt sprawy III RCo 12/16).

Na skutek zajęcia wskazanego rachunku bankowego powoda przez komornika:

- w dniu 04 lutego 2016 r. wyegzekwowano kwotę 5.350 złotych, która została rozdysponowana na zwrot kosztów przejazdów służbowych (61,79 złotych), zwrot kosztów korespondencji (61,79 złotych), opłatę 5 % ( 53,25 złotych), opłatę 8 % ( w kwocie 370,99 złotych), podatek VAT (w kwocie 97,58 złotych) portoria (w kwocie 4,50 złotych) oraz świadczenie dla GOPS w kwocie 4.635,87 złotych;

- w dniu 07 marca 2016 r. wyegzekwowano kwotę 2.392,96 złotych, która została rozdysponowana na zwrot kosztów korespondencji (w kwocie 4,30 złotych), portoria (w kwocie 4,50 złotych), opłatę 8 % (w kwocie 173,86 złotych), podatek VAT ( w kwocie 39,99 złotych) oraz świadczenie dla GOPS ( ]w kwocie 2.170,31 złotych);

- w dniu 1 lipca 2016 r. wyegzekwowano kwotę 8.083,60 złotych, która została rozdysponowana na zwrot kosztów korespondencji (4,30 złotych), opłatę 5 % (w kwocie 12,50 złotych), opłatę 8 % (587,11 złotych), podatek VAT (137,91 złotych), portoria (w kwocie 3 złotych) oraz świadczenie dla GOPS ( w kwocie 7.338,78 złotych). Łącznie wyegzekwowano kwotę 15.872,03 złotych.

( dowód: informacja komornika k. 87-87v).

W dniu 25 sierpnia 2016 r. do Sądu Rejonowego w Bartoszycach powód złożył pismo, które zostało potraktowane jako skarga na czynności komornika. Postanowieniem z dnia 14 listopada 2016 r. Sąd Rejonowy w Bartoszycach, III Wydział Rodzinny i Nieletnich w sprawie III RCo 12/16 zobowiązał komornika sądowego do każdorazowego weryfikowania środków pieniężnych pochodzących z rachunku bankowego dłużnika prowadzonego przez Bank (...) S.A. celem ustalenia czy podlegają egzekucji (art. 831 § 1 pkt 2 a k.p.c.) i przechowywania ich do tego czasu na koncie depozytowym Sądu Rejonowego w Bartoszycach. W pozostałym zakresie skargę oddalił.

(dowód: postanowienie z dnia 14 listopada 2016 r. k. 28-29 akt sprawy III RCo 12/16)

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach postępowania komorniczego prowadzonego pod sygnaturą I Kmp 61/10 oraz aktach postępowania sądowego prowadzonego pod sygnaturą III RCo 12/16. Obrazują one przebieg postępowań postępowania egzekucyjnego oraz podejmowanie w jego ramach czynności egzekucyjne przez pozwanego, co zresztą było bezsporne między stronami. Sąd również podstawą swoich ustaleń faktycznych uczynił decyzje ARiMR, które wskazują na rodzaj płatności przyznanych powodowi oraz ich wysokość. W kwestii wysokości wyegzekwowanych przez pozwanego środków z rachunku bankowego powoda w banku (...) S.A. z siedzibą w W. Sąd oparł się na informacji pozwanego M. G. z dnia 06 czerwca 2017 r., którą Sąd uznał za wiarygodną w kontekście również braku aktywności procesowej powoda, mającej na celu wykazanie, że wysokość wyegzekwowanych środków przez pozwanego była wyższa. Część z wyżej wskazanych dowodów to dokumenty urzędowe sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej w zakresie ich działania, które stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone i korzystają w tym zakresie z domniemania prawdziwości (art. 244 § 1 k.p.c.).

Sąd podstawą czynionych ustaleń faktycznych uczynił również zeznania pozwanego, którego treść jest zgodna ze wskazanymi wyżej dowodami. Sąd przeprowadził dowód z przesłuchania stron z ograniczeniem do zeznań pozwanego, wobec faktu, że powód dwukrotnie wezwany na termin rozprawy nie stawił się.

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie zauważyć należy, że powód J. L. (1) domagał się zasądzenia od pozwanego M. G. na swoją rzecz kwoty 18.219,99 złotych tytułem naprawienia szkody, powstałej na skutek zajęcia jego rachunku bankowego- w jego ocenie- z rażącym naruszeniem prawa. W uzasadnieniu pozwu odwołał się również do treści art. 831 § 1 pkt 2 a k.p.c. wskazując, że środki zgromadzone na jego rachunku jako pochodzące z programów finansowych z udziałem środków o których mowa w art. 5.ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych nie podlegały zajęciu. Odczytując intencje powoda, wskazać należy, że swoje roszczenie wywodził z treści art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji ( tj. Dz.U. z 2015r., poz. 790). Należy w tym miejscu wskazać, że odpowiedzialność komornika za szkody wyrządzone podczas czynności egzekucyjnych ma charakter osobisty – komornik jest wprawdzie funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym i należy do organów władzy publicznej, wykonujących powierzone przez ustawę zadania przymusowego wykonywania orzeczeń sądowych, w związku z czym nie łączy go ze stronami postępowania egzekucyjnego stosunek o charakterze cywilnoprawnym, lecz publicznoprawny, jednak komornik ponosi samodzielną odpowiedzialność deliktową związaną z wykonywaniem władzy publicznej. Przywołany przepis art. 23 ust. 1 cytowanej ustawy stanowi, że komornik jest obowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności. Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika uregulowana w komentowanym przepisie jest odpowiedzialnością deliktową, której przesłanką jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem, bez względu na zawinienie komornika (por. wyrok SN z dnia 10.02.2010 r., V CSK 279/09, LEX nr 585901). Termin "zachowanie niezgodne z prawem" należy rozumieć jako zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej. Niezgodność z prawem musi być rozumiana ściśle, zgodnie z konstytucyjnym ujęciem źródeł prawa (art. 87-94 Konstytucji RP). Niezgodne z prawem będzie zatem działanie sprzeczne z przepisem Konstytucji RP, ustawy, ratyfikowanej umowy międzynarodowej, rozporządzenia, aktem prawa miejscowego czy przepisem powszechnie obowiązującego aktu prawa europejskiego. Pojęcie niezgodności z prawem na gruncie komentowanego przepisu nie obejmuje naruszeń norm moralnych i obyczajowych, określanych terminem "zasad współżycia społecznego" lub "dobrych obyczajów" (tak H. C., J. A., Status prawny komornika...). Wynikający z ust. 1 komentowanego przepisu obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie komornika obejmuje także szkodę niemajątkową, o której mowa w art. 448 k.c. (por. wyrok SN z dnia 19.10.2011 r., II CSK 721/10, LEX nr 1102655; wyrok SN z dnia 27.10.2011 r., V CSK 489/10, LEX nr 1102552).

A zatem komornik – z uwagi na fakt, iż jest funkcjonariuszem publicznym – powinien działać zgodnie z przepisami prawa, a za ich naruszenie ponosi stosowną odpowiedzialność. Komornik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą, jeżeli jego czynność wyrządziła szkodę. Dochodząc zatem roszczeń odszkodowawczych związanych z podejmowanymi przez komornika czynnościami egzekucyjnymi powód był zatem, zgodnie z art. 6 k.c., zobowiązany do wykazania, że określone działania pozwanego były niezgodne z prawem, że poniósł szkodę i że między bezprawnymi działaniami lub zaniechaniami pozwanego jako komornika a szkodą istnieje adekwatny związek przyczynowy, jednak bez obowiązku wykazania, że działania lub zaniechania pozwanego były zawinione.

Zaczynając od pierwszej przesłanki - bezprawności – zauważyć należy, że w istocie zgodnie z art. 831 §1 pkt 2 a k.p.c. nie podlegają egzekucji środki pochodzące z programów finansowych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Z 2013 r. poz. 885, 938 i 1646), a zatem środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA). Analizując treść decyzji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, które następnie stanowiły podstawę do wypłaty na rachunek bankowy powoda znajdujący się w (...) S.A. (...) z siedzibą w W. płatności, stwierdzić należy, że środki te pochodziły z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) lub Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz krajowych środków publicznych przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych celu wsparcia rozwoju obszarów wiejskich w ramach EFRROW (pismo ARiMR k. 27 v akt sprawy III RCo 12/16). Stanowisko to jest zgodne również z poglądem wyrażonym przez Sąd Rejonowy w Bartoszycach, Wydział III Rodzinny i Nieletnich w uzasadnieniu postanowienia wydanego na skutek rozpoznania skargi powoda na czynność komornika w postaci zajęcia rachunku bankowego. Zauważyć jednocześnie należy, że zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 r., sygn. akt III CZP 104/14 „zajęcie rachunku bankowego nie może obejmować środków, o których mowa w art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., chyba że egzekwowana wierzytelność powstała w związku z realizacją projektu, na który te środki były przeznaczone”. Zaznaczyć jednak wypada, że uchwała ta zapadła w odniesieniu do egzekucji z rachunku bankowego prowadzonej w trybie art. 889 § 1 k.p.c., a zatem przepisu znajdującego się w dziale III, tytułu II, części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego. Tymczasem w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia ze szczególnym rodzajem świadczenia podlegającego egzekucji, jakim jest świadczenie alimentacyjne. Do egzekucji świadczeń alimentacyjnych stosuje się przepisy działu V, tytułu III, części trzeciej kodeksu postępowania cywilnego. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych jest szczególnym rodzajem egzekucji świadczeń pieniężnych, w związku z czym jest ona zasadniczo przeprowadzana w myśl przepisów art. 844–1040, zawartych w tytule II części trzeciej k.p.c. o egzekucji świadczeń pieniężnych (art. 1088). Na podstawie przepisów szczególnych (art. 1081–1088) egzekucja świadczeń alimentacyjnych wykazuje wiele odrębności w stosunku do egzekucji świadczeń pieniężnych oraz w stosunku do ogólnych przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, zawartych w art. 758–843. Odrębności te, dyktowane względami humanitarnymi i społecznymi, mają zapewnić egzekucji świadczeń alimentacyjnych szybkie i skuteczne jej przeprowadzenie (zob. Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz., pod red. prof. dr. Hab. A. Marcinika i prof. dr. Hab. K. Piaseckiego, Wydawnictwo C.H. BECK 2015). Zasadniczą odrębnością wynikającą ze szczególnego rodzaju prowadzenia egzekucji świadczeń alimentacyjnych jest chociażby przepis art. 1083 § 2 k.p.c., zgodnie z którym wierzytelności z rachunku bankowego podlegają egzekucji do pełnej wysokości. Rozpatrując w tym kontekście kwestię bezprawności zachowania pozwanego polegającego na zajęciu środków pochodzących z funduszy unijnych, wskazać należy, że jakkolwiek stanowiło on naruszenie przepisu art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., to jednak z drugiej strony stanowiło realizację normy art. 1083 § 2 k.p.c. Komornik po ustaleniu, że dłużnik posiada rachunek bankowy jest zobowiązany do dokonania czynności w postaci zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego. Zderzenie tych dwóch norm, normy z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., z normą szczególną dedykowaną właśnie egzekucji świadczeń alimentacyjnych, określoną w art. 1083 § 2 k.p.c. i wynikający z tej drugiej normy obowiązek zajęcia rachunku bankowego do pełnej wysokości, w przypadku stwierdzenia, że dłużnik alimentacyjny takowy posiada, prowadzi do wniosku, że stwierdzenie bezprawności zachowania pozwanego musi budzić wątpliwości. Tym bardziej, że komornikowi w egzekucji świadczeń alimentacyjnych niewątpliwie przyświeca cel ochrony osób uprawnionych do alimentacji, wynikający właśnie z wyjątkowego traktowania przez ustawodawcę świadczeń alimentacyjnych, na co wskazuje autonomiczność regulacji dotyczącej egzekucji tych świadczeń. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na kwestię sygnalizowaną również w uzasadnieniu postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 14 listopada 2016 r. w sprawie III RCo 12/16. Ustawodawca nie wyposażył komornika w instrumenty umożliwiające ustalenie pochodzenia środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Dlatego też celem ochrony dłużnika w realiach niniejszej sprawy, Sąd Rejonowy w toku rozpoznania skargi na czynność komornika, zastosował rozwiązanie wyjątkowe polegające na zobowiązaniu komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w B. do każdorazowej weryfikacji środków pieniężnych pochodzących z rachunku bankowego powoda prowadzonego przez Bank (...) S.A. celem ustalenia czy podlegają one egzekucji i przechowywania ich do tego czasu na koncie depozytowym Sadu Rejonowego w Bartoszycach. Takie rozwiązanie zastosowane ex post, a zatem po wystąpieniu zdarzenia polegającego na zajęciu płatności pochodzących ze środków unijnych, trudne jest do zastosowania w praktyce przed każdorazowym zajęciem rachunku bankowego dłużnika przez komornika. Takie działanie prowadziłoby nie tylko do przedłużenia postępowania egzekucyjnego, ale też de facto nie miałoby umocowania w przepisach postępowania egzekucyjnego. Tym bardziej, że w toku postępowania egzekucyjnego nie ujawniły się żadne przesłanki, które wskazywałyby, że środki znajdujące się na rachunku bankowym należącym do powoda, mogą mieć swoje pochodzenie z budżetu UE. W toku wszak długotrwałego postepowania egzekucyjnego, które przez znaczną część okazało się być bezskuteczne wobec braku majątku dłużnika, brak było danych dotyczących ewentualnie posiadania przez dłużnika gospodarstwa rolnego i prowadzenia na nim działalności rolniczej. Sam powód w toku tego postępowania wskazywał na brak jakichkolwiek dochodów, zaś uzyskana płatność dotyczyła gospodarstwa rolnego położonego w powiecie (...), województwie (...).

Kolejną przesłanką, która musiałaby zaistnieć aby uruchomić odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego jest szkoda i związek przyczynowy .

Pojęcie szkody nie zostało w ustawie zdefiniowane, jednak można uznać, że określenie to odnosi się do wszelkich uszczerbków w dobrach lub interesach prawnie chronionych, których poszkodowany doznał wbrew swojej woli. Istnieją dwa rodzaje szkody majątkowej: strata (damnum emergens) oraz utracone korzyści (lucrum cessans). Strata obejmuje zmniejszenie aktywów lub zwiększenie pasywów poszkodowanego, a więc rzeczywisty uszczerbek w majątku należącym do niego w chwili zdarzenia, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi. Natomiast utracone korzyści obejmują tę część majątku poszkodowanego, o którą się jego aktywa nie powiększyły lub pasywa nie zmniejszyły, a skutek ten nastąpiłby, gdyby nie owe zdarzenie sprawcze, za które odpowiedzialność została przypisana oznaczonemu podmiotowi (np. utrata zarobków, utrata spodziewanego zysku z zamierzonych transakcji handlowych, utrata korzyści z władania rzeczą).

Ponieważ art. 32 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji nie zawęża rodzajów szkód podlegających kompensacji, zgodnie z zasadą ogólną wyrażoną w art. 361 § 2 k.c., należy uwzględnić oba wspomniane rodzaje szkód, wszędzie tam, gdzie pojawi się odpowiedzialność odszkodowawcza. Z kolei dla ustalenia istnienia oraz wielkości szkody majątkowej trzeba porównać rzeczywisty stan majątku poszkodowanego po zdarzeniu sprawczym ze stanem hipotetycznym, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło rozpatrywane zdarzenie sprawcze. Ustalenia istnienia i wielkości szkody dokonuje się za pomocą metody dyferencyjnej (różnicowej), która nakazuje przyjąć za szkodę różnicę między rzeczywistym stanem dóbr poszkodowanego z chwili dokonywania ustaleń a stanem hipotetycznym, jaki istniałby, gdyby do zdarzenia sprawczego nie doszło (por. szerzej M. Kaliński, Szkoda na mieniu..., s. 188 i n.).

W analizowanej sprawie stan rzeczywisty rachunku powoda w (...) S.A. z siedzibą w W. na skutek zajęcia komorniczego jest niższy od stanu hipotetycznego majątku określonego przy ustaleniu, że szkoda nie zaistniała. Komornik na skutek zajęcia dokonanego w dniu 22 stycznia 2016 r. wyegzekwował kwotę w łącznej wysokości 15.827,03 złotych, z czego znaczną jej część tj. kwotę 14.144,96 złotych przekazał wierzycielowi w postępowaniu Kmp 61/10, pozostałą sumę przekazał na pokrycie wydatków i kosztów postępowania egzekucyjnego.

Oceniając stan aktywów i pasywów powoda nie należy jednakże tracić z pola widzenia tego, że w stosunku do powoda w chwili zajęcia toczyło się postępowanie i istniało stałe zobowiązanie w stosunku do uprawnionego GOPS z siedzibą w G.. Zasadne jest więc wzięcie pod uwagę całości sytuacji ekonomicznej poszkodowanego przejawiającej się nie tylko w zmniejszeniu jego stanu czynnego majątku ale i ograniczeniu jego pasywów tj. zmniejszeniu długu wobec osób trzecich. W niniejszej sprawie, gdy całe to roszczenie przekazane zostało na pokrycie zobowiązań powoda, nawet w zakresie większym niż dopuszczalne, nie sposób mówić o uszczerbku w jego majątku, albowiem uszczerbek ten wyrównany został poprzez ograniczenie jego zobowiązań wobec wierzyciela. Zajęta przez komornika kwota w całości przekazana została na zaspokojenie jego zobowiązań, głównie związanych z zaległościami powstałymi w funduszu alimentacyjnych- na skutek wypłacenia uprawnionej wierzycielce alimentacyjnej świadczenia alimentacyjnego, w zastępstwie powoda, który do uiszczenia świadczeń alimentacyjnych wszak był zobowiązany- ale także wynikających z obciążających dłużnika kosztów egzekucji. Tym sposobem zmniejszyło się zobowiązanie powoda wobec uprawnionych, a zatem zmniejszyły się jego pasywa. Brak jest zatem podstaw do twierdzenia, że powód poniósł w związku z działaniem komornika szkodę majątkową (jak i nie ma też osób, które jego kosztem się wzbogaciły).

Zupełnie nieudowodnione pozostają też twierdzenia powoda w zakresie dochodzonego roszczenia ponad kwotę podlegającą zajęciu tj. ponad kwotę 15.827,03 złotych. Przede wszystkim powód w żaden sposób nie zakwestionował aby w toku postepowania egzekucyjnego wyegzekwowano większą kwotę aniżeli wynikającą z informacji pozwanego z dnia 6 czerwca 2017 r. Wprawdzie w pozwie powód wskazał, że w wyniku zajęcia środków pochodzących z dopłat unijnych, narażono go na szereg negatywnych konsekwencji w związku z brakiem możliwości zagospodarowania gruntów, na które są dopłaty unijne, co można traktować jako próbę uzasadnienia kwoty dochodzonej w pozwie, tym niemniej poza jednostkowym, gołosłownym twierdzeniem powód nie podaje żadnych więcej okoliczności, ani też nie przedstawia dowodów na poparcie swoich twierdzeń. Powód, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z treści art. 6 k.c., nie udowodnił istnienia po swojej stronie szkody jako takiej, a więc nie udowodnił tym samym niezbędnej przesłanki do przypisania pozwanemu odpowiedzialności w rozumieniu cytowanego przepisu art. 23 ust. 1 ustawy o czynnościach komorników i egzekucji. W ocenie Sądu wobec również szczególnej regulacji dotyczącej egzekucji świadczeń alimentacyjnych, wyjątkowego traktowania przez ustawodawcę tego typu świadczeń, zderzenia normy z art. 1081 § 1 k.p.c. z normą wynikającą z art. 831 § 1 pkt 2a k.p.c., a wreszcie braku instrumentów po stronie komornika do każdorazowej weryfikacji czy środki zgromadzone na koncie bankowym mogą podlegać wyłączeniu spod egzekucji, wątpliwości Sądu budzi również kwestia ewentualnej bezprawności zachowania pozwanego. W tej sytuacji nie można rozważać istnienia kolejnej przesłanki skutkującej odpowiedzialnością pozwanego, a mianowicie istnienia związku przyczynowego między zdarzeniem wywołującym szkodę a szkodą, która w niniejszej sprawie nie wystąpiła. Brak tych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej komornika, które muszą wystąpić kumulatywnie, prowadzi do oddalenia powództwa - o czym Sąd orzekł w punkcie I wyroku.

W zakresie rozstrzygnięcia o kosztach, Sąd pomimo że powód J. L. (1) przegrał sprawę w całości, orzekł w oparciu o zasadę wynikającą z art. 102 k.p.c. Sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór (wyrok SN z 19 maja 2006 r., sygn. III CK 221/05, Legalis). Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu (wyrok SN z 22 listopada 2006 r., V CSK 292/06, Legalis). W ocenie Sądu Rejonowego taka sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie- biorąc pod uwagę charakter roszczenia z jakimi wystąpił powód, subiektywne przekonanie o jego zasadności. Na takie powody uzasadniające odstąpienie od kosztów procesu, wskazuje się również w orzecznictwie (zob. na przykład wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1973r., sygn. akt I CZ 88/74, opublikowany w Legalis). Dodatkowo należy uwzględnić fakt, że w uzasadnieniu postanowienia Sądu Rejonowego w Bartoszycach z dnia 14 listopada 2016 r., sygn. akt III RCo zawarta została sugestia o możliwości wystąpienia z powództwem opartym na postawie at. 23 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Wprawdzie sugestii tej w żaden sposób nie można odczytywać, jako zapewnienia wygrania procesu przez powoda w sytuacji wystąpienia z takowym powództwem- albowiem Sąd Rejonowy jednoznacznie wskazał w tym orzeczeniu na konieczność wykazania wszystkich przesłanek warunkujących odpowiedzialność odszkodowawczą komornika- tym niemniej mogła ona stanowić impuls do zainicjowania postępowania jurysdykcyjnego. Z tych też względów Sąd o kosztach procesu orzekł jak w punkcie II wyroku.