Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

P. G. został oskarżony o to, że:

1. w dniu 02 sierpnia 2012 roku w C. pow. (...) woj. (...) przywłaszczył sobie powierzone na podstawie umowy leasingu operacyjnego nr (...) mienie w postaci ciągnika siodłowego (...) (...) o nr rej (...) G o wartości 129.000 zł w ten sposób, iż mimo rozwiązania umowy cywilnoprawnej i wezwania do natychmiastowego bezwarunkowego zwrotu mienia będącego w jego posiadaniu, nie zwrócił go, czym działał na szkodę (...) SA z siedzibą we W.,

to jest o przestępstwo z art. 284§ 2 kk

2. w dniu 24 grudnia 2012 roku w C. pow. (...) woj. (...) przywłaszczył sobie powierzone na podstawie umów leasingu operacyjnego nr (...) PL oraz (...) (...) mienie w postaci naczepy (...) (...) o nr rej. (...) oraz naczepy (...) (...) o nr rej. (...) o łącznej wartości 181.234 zł w ten sposób, iż mimo rozwiązania umowy cywilnoprawnej i wezwania do zwrotu mienia będącego w jego posiadaniu w terminie 3 dni od otrzymania wypowiedzenia umowy, nie zwrócił go, czym działał na szkodę (...) Sp (...),

to jest o przestępstwo z art. 284§ 2 kk

Wyrokiem wydanym w dniu 07 lutego 2017 roku w sprawie sygn. akt II K 628/15 Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim II Wydział Karny uniewinnił oskarżonego od dokonania zarzucanych mu czynów;

- zasadził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej w T. kwotę (...) (...)tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu P. G. przez adw. M. P.;

- wydatkami poniesionymi w sprawie obciążył Skarb Państwa.

W ustawowym terminie Prokurator Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim wniósł apelację od przedmiotowego wyroku i na podstawie art. 425§1 i 2 k.p.k., art. 444 k.p.k. i art. 447§1 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego P. G..

Na podstawie art. 427 § 1k.p.k. i art. 438 pkt 3 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił :

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, a polegający na niesłusznym uznaniu, wbrew wskazaniom wiedzy i doświadczenia życiowego, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, iż oskarżony P. G. dopuścił się zarzucanych mu czynów, podczas gdy prawidłowa analiza całokształtu okoliczności przedmiotowej sprawy prowadzi do wniosku, iż zachowania P. G. wyczerpały znamiona przestępstw określonych w art. 284 §2 kk.

Podnosząc powyższy zarzut na podstawie art. 427 § 1k.p.k. i art. 437 § 1 i 2 k.p.k., art. 454§1k.p.k. oraz art. 456 k.p.k. wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Tomaszowie Mazowieckim.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja prokuratora jest zasadna w takim stopniu, że na skutek jej wniesienia Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie karne odnośnie przypisanych oskarżonemu czynów po zmianie ich opisu oraz przyjęciu, iż każdy z nich wypełnił dyspozycję art. 127§1 kw.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił stan faktyczny w tej sprawie i wbrew zarzutom apelacyjnym prokuratora dokonał jego trafnej oceny stwierdzając, iż zamiarem oskarżonego nie było przywłaszczenie powierzonego mu mienia. Faktem jest, że P. G. zdawał sobie sprawę, iż po uzyskaniu informacji o wypowiedzeniu mu umów leasingowych, powinien zwrócić powierzone mu mienie w postaci ciągnika siodłowego marki M. (...) o nr rej. (...) i dwóch naczep (...) (...)o numerach rejestracyjnych (...). Jednak sam fakt dalszego użytkowania przez oskarżonego tych przedmiotów nie oznacza automatycznie, że dopuścił się dokonania zarzuconych mu czynów, a więc przestępstw przywłaszczenia powierzonego mienia opisanych w zarzutach z punktu 1 i 2 aktu oskarżenia. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa dla realizacji znamion przestępstwa przywłaszczenia od strony podmiotowej nie jest wystarczające stwierdzenie obiektywnego rozporządzenia przez sprawcę cudzą rzeczą, lecz konieczne jest oprócz tego wykazanie, że działaniu temu towarzyszył zamiar określony jako animus rem sibi habendi. Do istoty przywłaszczenia należy osiągnięcie celu w postaci uczynienia z cudzej rzeczy swojej własności przez zatrzymanie lub rozporządzenie nią. W zamiarze tym nie mieści się więc jedynie czasowe uniemożliwienie dysponowania rzeczą przez jej właściciela. Skutek przywłaszczenia, objęty zamiarem bezpośrednim stanowi utrata rzeczy przez osobę uprawnioną, wobec czego szkoda powstała w majątku tej osoby ma w zamierzeniu przywłaszczającego nieodwracalny charakter. Opisany zamiar odróżnia się od zamiaru sprawcy, który jedynie samowolnie używa cudzej rzeczy w rozumieniu art. 127§1 kw, czy art. 289 kk ( wyrok SN z dnia 23.11.2006 r., II KK 186/06).

Tak więc dokonana ocena przez Sąd I instancji wyjaśnień oskarżonego, w których wyraźnie stwierdził, że nie miał nigdy zamiaru przywłaszczenia powierzonego mu samochodu i naczep opisanych w zarzucanych mu czynach jest zgodna z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w tej sprawie i pozostaje pod ochroną art. 7 kpk. Sąd I instancji dokonał także prawidłowej oceny zeznań świadków J. D., R. G., K. H. (1), A. C., R. N., W. G.. W tym miejscu podnieść należy, iż Sąd I instancji błędnie ocenił ustalony stan faktyczny przyjmując, że oskarżony działaniem swoim nie wypełnił znamion wykroczenia art. 127§1 kk przy każdym z zarzuconych mu czynów. Sąd I instancji rozważał taką możliwość uprzedzając na rozprawie w dniu 06 grudnia 2016 roku w trybie art. 399§1 kpk o możliwości zakwalifikowania każdego z czynów zarzucanego P. G. jako wkroczenia z art. 127§1kw ( vide - k. 520v).

W uzasadnieniu do wydanego wyroku Sąd I instancji stwierdził , że ,,w judykaturze utrwalił się pogląd, zgodnie z którym samowolne użycie rzeczy dotyczyć może jedynie cudzej rzeczy ruchomej, jednakże w przypadku samowolnego użycia pojazdu mechanicznego sprawca dopuścić się może jedynie przestępstwa z art. 289 kk’’ ( vide - k. 544 uzasadnienia). Sądowi Okręgowemu znany jest ten pogląd zaprezentowany w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 1976 roku ( VII KZP 27/76, OSNKW 1977, Nr 1 - 2, poz. 4). Także w doktrynie przyjmuje się, że przedmiotem czynności wykonawczej wykroczenia z art. 127 §1 kw nie może być cudzy pojazd mechaniczny, bowiem użycie takiej rzeczy stanowi realizację znamion przestępstwa z art. 289§1 kk, który względem art. 127 §1 kw stanowi lex specialis (tak M. Zbrojewska, w: T. Grzegorczyk, Kodeks wykroczeń, 2013, s. 586). Trafnie Sąd I instancji ocenił, że oskarżony nie dopuścił się przestępstw z art. 289§1 kk, gdyż wszystkie rzeczy mu powierzone pozostawały w jego użytkowaniu, a zatem nie dokonał ich zaboru. Natomiast zaprezentowane wyżej poglądy dotyczą sytuacji, gdy sprawca w ogóle nie dysponuje zgodą na używanie cudzego pojazdu mechanicznego i dokonuje zaboru tego pojazdu w celu krótkotrwałego użycia. Wówczas jego zachowania nie można zakwalifikować jako wykroczenia z art. 127 §1 kw. W ustalonym stanie faktycznym P. G. dysponował zgodą właścicieli na używanie oddanych mu w ramach zawartych umów leasingu przedmiotów w postaci samochodu marki M. (...) o nr rej (...) i dwóch naczep opisanych szczegółowo w zarzucie z punktu 2 aktu oskarżenia. Po wypowiedzeniu zawartych umów leasingu oskarżony używał ich samowolnie, gdyż powinien je zwrócić pokrzywdzonym, a zatem wypełnił swoim zachowaniem znamiona wykroczeń z art. 127 §1 kw. Podobnie sytuacja wygląda, gdy np. pracownik warsztatu samochodowego będzie używał naprawiane auto do celów prywatnych bez zgody jego właściciela. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że P. G. wiedział na pewno o wypowiedzeniu umowy leasinu nr (...) dotyczącej użytkowania ciągnika siodłowego M. (...) o nr rej. (...) i o konieczności niezwłocznego zwrotu tego pojazdu w dniu 30 października 2012 roku, gdy został osobiście wezwany do natychmiastowego zwrotu ciągnika siodłowego M. przez K. H. (1), kiedy zastał oskarżonego w miejscowości S. pod adresem ul. (...). Wcześniejsze próby kontaktu z oskarżonym nie przyniosły pozytywnego efektu. Wówczas P. G. poinformował K. H. (1), że przedmiot leasingu jest aktualnie poza granicami kraju oraz, że chce zapłacić zalegle raty wynikające z wypowiedzianej mu umowy leasingu i wznowić tą umowę ( vide - zeznania K. H. k.42-43). Bezsporne jest, iż oskarżony nadal od tego momentu użytkował ciągnik siodłowy M. (...) o nr rej. (...) bez zgody jego właściciela i zwrócił go dopiero (...) SA we W. w dniu 21 maja 2013 roku (vide -potwierdzenie odbioru przedmiotu leasingu k. 198). Tak więc w tym okresie dopuścił się wykroczenia z art. 127§1 kw.

Podobnie sytuacja wygląda z naczepami (...) (...) o nr rej. (...) (...) o nr rej. (...), które były przedmiotem umów leasingu nr (...) PL i (...) PL. W przypadku tych naczep wypowiedzenie umów leasingu zostało skutecznie doręczone oskarżonemu w dniu 21 grudnia 2012 roku i dobrze sobie P. G. zdawał sprawę z tego, że zgodnie z zawartymi umowami naczepy te powinien zwrócić w ciągu trzech dni od doręczenia mu powiadomienia o wypowiedzeniu umów leasingu, a zatem od dnia 24 grudnia 2012 roku użytkował je bez zgody (...) Sp. z o.o. z/s w W.. Z akt sprawy wynika, że naczepę (...) (...) o nr rej. (...) zwrócił właścicielowi w dniu 13 maja 2013 roku ( vide - potwierdzenie odbioru k. 199). Natomiast druga naczepa zaginęła i w dniu 28 kwietnia 2013 roku P. G. złożył zawiadomienie w Komisariacie Policji w K. o jej kradzieży. Postępowanie w tej sprawie zostało zakończone wydaniem postanowienia w dniu 16 maja 2013 roku o odmowie wszczęcia dochodzenia. Następnie P. G. złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przywłaszczenia tej naczepy przez jego kierowcę R. N.. Także to postępowanie zakończyło się ostatecznie wydaniem postanowienia w dniu 28 maja 2014 roku o umorzeniu dochodzenia. Postępowania te nadzorowała Prokuratura Rejonowa Ś. i akta tej sprawy o sygnaturze 1Ds 5/15 zostały zaliczone w poczet materiału dowodowego przez Sąd I instancji. Z akt tych wynika, że maksymalnie do dnia 28 kwietnia 2013 roku naczepa (...) (...) o nr rej. (...) była w użytkowaniu oskarżonego. Tak więc P. G. użytkując ww. naczepy bez zgody ich właściciela od dnia 24 grudnia 2012 roku do chwili zwrotu jednej z nich i zaginięcia drugiej popełnił wykroczenie z art. 127 §1 kk .

W zaistniałej sytuacji procesowej Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I i II przyjmując, że oskarżony w ramach zarzucanych mu czynów z punktów 1 i 2 aktu oskarżenia wypełnił znamiona wykroczeń z art. 127 §1 kw polegających na tym, że:

a)  w okresie od 30 października 2012 roku do 21 maja 2013 roku w C., woj. (...) samowolnie używał cudzej rzeczy ruchomej w postaci ciągnika siodłowego M. (...) o nr rej. (...) w ten sposób, że pomimo rozwiązania umowy cywilnoprawnej i wezwania do niezwłocznego zwrotu tego pojazdu, nie zwrócił go czym działał na szkodę (...) S.A. z/s we W.;

b)  w okresie od 24 grudnia 2012 roku do 13 maja 2013 roku w C., woj. (...) samowolnie używał cudzej rzeczy ruchomej w postaci naczepy (...) (...) o nr rej. (...) oraz w okresie od 24 grudnia 2012 roku do 28 kwietnia 2013 roku naczepy (...) (...) o nr rej. (...) w ten sposób, że pomimo rozwiązania umowy cywilnoprawnej i wezwania do niezwłocznego zwrotu tego pojazdu, nie zwrócił go czym działał na szkodę (...) Sp. z o.o. z/ s w W.,

i na podstawie art. 5§1 pkt 4 kpw w zw. z art. 45§1 kw umorzył postępowanie karne odnośnie przypisanych oskarżonemu czynów.

Przepis art. 454§1 kpk statuuje zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego przez Sąd II instancji w razie wniesienia środka odwoławczego na niekorzyść tej strony, więc gdy nie działa zakaz reformationis in peius. Uniemożliwia to Sądowi II instancji przy wniesieniu zasadnej apelacji na niekorzyść oskarżonego dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku przez skazanie oskarżonego, gdy został uniewinniony w pierwszej instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono lub warunkowo umorzono postępowanie. W orzecznictwie wskazuje się w związku z tym, że formalnie nie stanowi naruszenia tego zakazu dokonana w postępowaniu odwoławczym prowadzonym na niekorzyść oskarżonego korekta wyroku uniewinniającego, polegająca na tym, że Sąd II instancji zamiast uniewinnienia umarza postępowanie, gdyż umorzenie nie jest nie tylko skazaniem, ale nie jest też równoznaczne z uznaniem sprawcy czynu za winnego popełnienia przestępstwa ( por. wyroki SN z: 14 stycznia 1972 r., RW 1393/71, OSNKW 1972, nr 4, poz. 7; 18 maja 1989 r., II KR 87/98, OSNKW B1989, nr 7- 12, poz. 9, 07 grudnia 1994 r., II KR 234/94, ,, Wokanda” 199, nr , s. 13- 15, 10 grudnia 2002 r., IV KKN 42/99). Sąd Okręgowy podzielając powyższe stanowisko orzekł jak w wydanym wyroku.

Jednocześnie Sąd II instancji zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. P. kwotę 619,92 złotych z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu. Wynagrodzenie obrońcy zostało zasądzone zgodnie z § 17 ust. 2 pkt. 4 w zw. z § 20 i § 4 ust.3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata urzędu ( Dz. U z 2016 r., poz. 1714).

Kosztami postępowania w sprawie Sąd II instancji obciążył Skarb Państwa.