Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III Ca 4 89 /17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 9 grudnia 2016 r., Sąd Rejonowy w Zgierzu, sygn. akt I Ns 942/12:

1.  oddalił wniosek o ustanowienie służebności przesyłu,

2.  nie obciążył wnioskodawców kosztami postępowania.

Apelację od powyższego postanowienia złożyli wnioskodawcy zaskarżając w części, tj. w zakresie pkt 1. postanowienia. Przedmiotowemu orzeczeniu zarzucili:

a)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wyrażającą się w dokonaniu oceny dowodów w sposób nie dający się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez:

-przyjęcie, że jednocześnie z utworzeniem przedsiębiorstwa państwowego na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu nr 13/ORG/89 doszło do przekazania przez Skarb Państwa na majątek Uczestnika infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działki wnioskodawców, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez uczestnika i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany w wyniku czego doszło do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu pomimo, że Uczestnik nie przedłożył protokołu zdawczo-odbiorczego bądź też protokołu z przekazania środków trwałych – wynikających z § 2 zarządzenia nr 13/ORG/89 Ministra Przemysłu, ani żadnego innego dokumentu na potwierdzenia wskazanej okoliczności;

b)  naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

-art. 348 zd. 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie, że służebność przesyłu w odniesieniu do linii energetycznych przebiegających przez działki Wnioskodawców została na Uczestnika skutecznie przeniesiona przez jego poprzednika prawnego, pomimo tego, że w toku postępowania Uczestnik nie udowodnił faktu przeniesienia na niego posiadania wskazanych urządzeń przesyłowych, a w szczególności nie przedstawił na tę okoliczność odpowiednich dokumentów;

-art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez Uczestnika zarzutu zasiedzenia, mimo niespełnienia określonej w tych przepisach przesłanki w postaci nieprzerwanego posiadania przez uczestnika oraz jego poprzedników prawnych służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu na skutek niewykazania skutecznego przeniesienia na uczestnika posiadania urządzeń przesyłowych;

- art. 305 1 k.c. w zw. z art. 285 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i zastosowanie wykładni rozszerzającej tych przepisów z całkowitym pominięciem ich językowej treści, co w konsekwencji doprowadziło do przyjęcia, że przed wejściem w życie przepisów do art. 305 1 k.c. do art. 305 4 k.c. dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu, podczas gdy prawidłowa wykładnia tych przepisów prowadzi do wniosku, że jest to niedopuszczalne.

Powołując się na powyższe zarzuty, skarżący wnieśli o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt 1. poprzez uwzględnienie wniosku w całości i zasądzenie od uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych Wnioskodawców kosztów postępowania za I instancję według norm przepisanych;

2.  zasądzenie od Uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych Wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

3.  ewentualnie, w razie uznania przez Sąd, że nie zachodzą ku temu przesłanki, wnieśli o uchylenie zaskarżonego postanowienia w pkt 1. i w tym zakresie przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od Uczestnika na rzecz solidarnie uprawnionych Wnioskodawców kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

4.  zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie do czasu zakończenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, które toczy się pod sygnaturą akt P 10/06.

Są d Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia ustalenia faktyczne i rozważania prawne przeprowadzone przez Sąd Rejonowy, dlatego nie ma obowiązku ich przytaczania i ponownej analizy w dalszej części uzasadnienia.

Z treści środka zaskarżenia wynika wyraźnie, że zarzuty podniesione przez apelujących dotyczą następujących kwestii: przekroczenia przez Sąd Rejonowy zasady swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.), przeniesienia posiadania (art. 348 k.p.c.), zasiedzenia służebności z doliczeniem czasu posiadania poprzednika (art. 292 w zw. z art. 178 k.c.), zasiedzenia służebności przesyłu (art. 305 1 w zw. z art. 285 § 1,2 w zw. z art. 292 k.c.).

Mimo, że pierwszy zarzut dotyczy kwestii proceduralnej, a dwa kolejne zarzuty kwestii materialnoprawnej, wobec uporządkowania wywodu, zasadnym jest odnieść się do tych trzech pierwszych zarzutów łącznie. Apelujący kwestionując wskazane w poprzednim akapicie przepisy prawa twierdzą, że Sąd Rejonowy naruszając zasady swobodnej oceny dowodów, wbrew logice i doświadczeniu życiowemu przyjął, że ze zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie wynika nieprzerwane posiadanie infrastruktury przemysłowej przez uczestnika. To doprowadziło do naruszenia przepisów prawa materialnego i błędnego w ocenie skarżących przyjęcia, że spełniły się przesłanki do uznania, że uczestnik oraz jego poprzednik prawny nabyli przez zasiedzenie służebność gruntową odpowiadającej w swej treści służebności przesyłu.

Według Sądu Okręgowego, powyższe twierdzenia są całkowicie bezzasadne. Uczestnik udowodnił nieprzerwane korzystanie z urządzeń elektroenergetycznych znajdujących się na nieruchomości wnioskodawców.

Jak szczegółowo ustalił Sąd I instancji, w dniu 10 marca 1959 roku na mocy zarządzenia nr 228 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 roku powstały Zakłady (...) z siedzibą w W.. W tym dniu zostały wpisane do rejestru przedsiębiorstw państwowych w dziale A pod numerem 775 i nabyły osobowość prawną. W (...) Zakładów (...) działał szereg jednostek, w tym jednostka organizacyjna pod nazwą Zakład (...). W dniu 31 marca 1964 roku (...) Przedsiębiorstwo (...) sporządziło projekt elektryfikacji miejscowości S.. Wnioskiem nr 12/64 z dnia 28 marca 1964 roku (...) P.E.R wystąpiło o zatwierdzenie dokumentacji projektowo- kosztorysowej na elektryfikację wsi S.. Decyzją z dnia 28 marca 1964 roku Prezydium Rady Narodowej w Ł. Wydział Budownictwa, (...) zaakceptował przebieg trasy linii WN dla elektryfikacji wsi S. pod warunkiem zachowania obustronnych obostrzeń w przęsłach 1-2, 2-3 oraz przepisowej odległości od istniejącej zabudowy. Decyzją z dnia 14 marca 1964 roku Wojewódzki Zarząd Dróg Publicznych w Ł. dokonał uzgodnienia usytuowania linii WN dla elektryfikacji wsi S. względem drogi państwowej Ł.-P.- U.. W dniu 9 stycznia 1965 roku komisja odbioru robót powołana zarządzeniem Dyrektora Zakładów (...), Zakład (...), dokonała ostatecznego odbioru technicznego linii WN 15kV w miejscowości S. i uznała urządzenia za nadające się do eksploatacji po usunięciu usterek. W dniu 15 lutego 1965 roku W. G. działający z ramienia (...) Przedsiębiorstwa (...) przyjął do eksploatacji linię napowietrzną 15 kV w miejscowości S.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 16 stycznia 1989 roku o nr 13/ (...)/89 utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą „ Zakład (...) w Ł.. Powstało ono w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą (...) w W. na bazie zakładu Zakład (...). Utworzonemu przedsiębiorstwu przydzielono składniki mienia powstałego z podziału przedsiębiorstwa pod nazwą (...) w W.. Przedmiotem działania utworzonego przedsiębiorstwa, zgodnie z § 4 zarządzenia było przetwarzanie, przesyłanie oraz dostarczanie i sprzedaż odbiorcom energii elektrycznej o właściwych parametrach, techniczna i handlowa obsługa odbiorców energii elektrycznej oraz budowa, rozbudowa, modernizacja i remonty sieci elektroenergetycznych. Zarządzeniem z dnia 9 lipca 1993 roku nr 181/O./93 Minister Przemysłu i Handlu na podstawie art. 2 ust. 1, art. 4 ust. 1 pkt 2 oraz art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 5 lutego 1993 roku o przekształceniach własnościowych niektórych przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa (Dz. U. Nr 16, poz. 69) dokonał z dniem 12 lipca 1993 roku podziału Zakładu (...) w Ł. i przekształcenia jej w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pod nazwą (...) Spółka Akcyjna w Ł.. W myśl § 3 powołanego zarządzenia nowopowstała spółka wstępuje we wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązku Zakładu (...) w Ł., z wyłączeniem praw i obowiązków przejętych przez (...) S.A. w W.. Wśród praw nie znajdowała się linia energetyczna 15 kV przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawców. Przekształcenie Zakładu (...) w Ł. w spółkę akcyjną (...) dokonano na mocy aktu notarialnego z dnia 12 lipca 1993 roku (Rep. A. nr 2427/93). W dniu 30 czerwca 2007 roku doszło do aportowego zbycia części przedsiębiorstwa (...) Spółka Akcyjna w Ł., w tym przysługujących spółce (...) służebności gruntowych, na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (od 2008 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), której następcą prawnym po przejęciu w dniu 31 sierpnia 2010 roku jest (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w L. (Oddział Ł.-Miasto w Ł.). Z pozostałej części (...) S.A. powstał (...) S.A., którego następcą prawnym po przejęciu jest (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w R. (I oddział w Ł.).

Powyższe Sąd Rejonowy ustalił na podstawie następującego materiału dowodowego, tj. m. in. uwierzytelnionej kopii zaświadczenia Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy – k. 77, uwierzytelnionej kopii zarządzenia 4 Naczelnego Dyrektora Zjednoczenia (...) z dnia 30 stycznia 1975 roku – k. 83, uwierzytelnionej kserokopii aportowego zbycia przedsiębiorstwa z dnia 30 czerwca 2007 roku – k. 70-75, uwierzytelnionej kserokopii postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 12 listopada 2008 roku – k. 76, odpisu (...) Spółki Akcyjnej – k. 54-59, kserokopii zarządzenia nr 181/O./93 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 9 lipca 1993 roku – k. 78-78 v., kserokopii aktu notarialnego – k. 84-90, kserokopii zarządzenia nr 13/ (...).89 z dnia 16 stycznia 1989 roku – k. 79-80, uwierzytelnionej kserokopii protokołu odbioru technicznego – k. 67-68, protokołu zdawczo-odbiorczego z przejścia linii napowietrznej wysokiego napięcia k. 65, uwierzytelnionej kopii projektu elektryfikacji k. 60-61, uwierzytelnionej kopii wniosku zatwierdzenia dokumentacji projektowo- kosztorysowej na elektryfikację wsi S. k. 62, uwierzytelnionej kopii decyzji z dnia 28 marca 1964 roku k. 63, uwierzytelnionej kopii decyzji z dnia 14 marca 1964 roku k. 64. To oznacza, że urządzenia elektroenergetyczne służące do doprowadzenia energii elektrycznej w ramach linii elektroenergetycznej, przebiegającej przez nieruchomość wnioskodawców, stanowią część składową przedsiębiorstwa uczestnika, będącego przedsiębiorstwem energetycznym i weszły do jego majątku. Nie doszło zatem do naruszenia wskazanych w apelacji przepisów, gdyż uczestnik postępowania udowodnił przeniesienie na niego posiadania wskazanych urządzeń przesyłowych.

Kolejnym zarzutem wywiedzionym przez apelujących był zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego dotyczących służebności przesyłu, według którego Sąd Rejonowy naruszył je przyjmując, że przed wejściem w życie przepisów z Księgi I, Tytułu III, Działu III, Rozdziału III Kodeksu cywilnego (art. 305 1 k.c. (...) k.c.) nabycie służebności gruntowej o treści odpowiadającej służebności przesyłu było dopuszczalne. Skarżący twierdzą, że według reguł prawidłowej wykładni nie można było nabyć służebności w tenże sposób przed nowelizacją.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższy zarzut jest bezzasadny. Apelujący mają rację, że wspomniany Rozdział III Kodeksu cywilnego został dodany dopiero w 2008 r. poprzez Ustawę z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2008 nr 116 poz. 731, dalej: „ustawa nowelizująca”). Nie znaczy to jednak, że niemożliwym jest nabycie poprzez zasiedzenie służebności przesyłu po spełnieniu ustawowych przesłanek. Po pierwsze, w treści ustawy nowelizującej nie ma przepisów przejściowych i końcowych dotyczących tej kwestii. Po drugie, jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, celem tej nowelizacji nie było wykreowanie nowego stanu prawnego, w którym to dopiero od 2008 r. będzie możliwy nowy sposób nabycia służebności, ale usystematyzowanie aktualnie obowiązującego orzecznictwa w tym zakresie (zob m. in. uchwałę SN z dnia 3 czerwca 1965 r., III CO 34/65, OSNCP z 1966 r., nr 7-S, poz. 109; uchwałę SN z dnia 30 sierpnia 1991 r., III CZP 73/91, OSNCP z 1992 r., nr 4 poz. 53, postanowienie SN z dnia 8 września 2006 r., III CSK 111/06, LEX nr 193140). Co więcej, w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 7.10.2008 r. III CZP 89/08, LEX nr 458125, jednoznacznie stwierdzono, że przed ustawowym uregulowaniem służebności przesyłu dopuszczalne było nabycie w drodze zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa. To stanowisko daje podstawę do przyjęcia, że okres posiadania służebności, o treści odpowiadającej służebności przesyłu (art. 352 k.c.) jaki upłynął przed dniem 3.08.2008 r. zalicza się do okresu prowadzącego do nabycia służebności przesyłu przez zasiedzenie.

Ponadto Sąd Okręgowy oddalił wniosek o zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, które toczy się pod sygnaturą P 10/06. Po pierwsze, zawieszenie postępowania z art. 117 § 1 pkt 3 1 k.p.c. ma charakter fakultatywny. Po drugie, brak zawieszenia postępowania na tej podstawie nie niweczy uprawnienia do wznowienia postępowania na podstawie art. 401 1 k.p.c., to jest w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2 sentencji na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., jako że w niniejszej sprawie nie zachodzą żadne okoliczności, które uzasadniałyby odstąpienie od podstawowej zasady rozliczenia kosztów postępowania nieprocesowego.