Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2017 roku

  Sąd Rejonowy w Kłodzku, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Daria Ratymirska

Protokolant: sekr. sąd. Daria Paliwoda

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 czerwca 2017 roku w Kłodzku

sprawy z powództwa J. S. (1)

przeciwko P. w W.

o zapłatę kwoty 5.172,34 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki J. S. (1) na rzecz strony pozwanej P. w W. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powódka J. S. (1) wniosła pozew przeciwko P. w W. o zapłatę kwoty 5172,34 zł z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 20.08.2014r., w kolizji drogowej, uszkodzony został samochód osobowy marki O. (...) nr rejestracyjny (...) (...), należący do J. S. (2) i wykorzystywany przez niego w życiu codziennym w celu zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych i życiowych. Sprawca kolizji ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) z/s w N.. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przez (...) S.A. w W., uznano szkodę w pojeździe za tzw. szkodę całkowitą. Poszkodowany wynajął od powódki samochód zastępczy marki F. (...) na okres od 22.08.2014r. do 25.09.2014r. (35 dni), ustalając stawkę za dobę najmu w wysokości 250 zł netto, tj. 307,50 zł brutto oraz wynagrodzenie w wysokości 728 zł netto/895,44 zł brutto za podstawienie pojazdu zastępczego do miejsca wskazanego przez poszkodowanego oraz taką samą kwotę za odbiór samochodu, a nadto opłatę za odbiór auta od klienta poza godzinami pracy – 80 zł netto/98,40 zł brutto. Uzasadniając okres najmu (35 dni) powódka wskazała, że tyle trwał najem i usuwanie skutków powstałej szkody – 7 dni bowiem poszkodowany potrzebował na zagospodarowanie pozostałości powypadkowych, czyli w okresie od 17 do 25 września 2014r., przy czym dopiero w dniu 20 września doszło do demontażu wraku. Powódka wystawiła poszkodowanemu fakturę VAT za najem pojazdu zastępczego na kwotę 11.756,34 zł brutto, z czego ubezpieczyciel wypłacił jej z tego tytułu jedynie kwotę 7.134 zł, uznając jedynie 29 dni najmu po stawce 246 zł brutto za dobę i nie znajdując podstaw do refundacji kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego.

Niniejszym pozwem powódka dochodziła zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego za okres 35 dni wg stawki 307,50 zł (brutto), kosztów podstawienia i odbioru pojazdu w kwotach po 895,44 zł (brutto) oraz opłaty za odbiór auta poza godzinami pracy w kwocie 98,40 zł (brutto) – łącznie 11.756,34 zł - minus wypłacone przez pozwanego z tego tytułu odszkodowanie częściowe w kwocie 7.134 zł. Powódka dochodziła ponadto zapłaty kwoty 550 zł, tytułem zwrotu wartości wraku. Wskazała, że swoją legitymacje w procesie wywodzi z umowy cesji, zawartej z poszkodowanym w dniu 25.09.2014r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania. Zarzuciła, że, po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego, wypłacono na rzecz powódki odszkodowanie, uznając za zasadne 29 dni najmu pojazdu zastępczego, przy przyjęciu stawki 246 zł ( brutto) za dobę, zarzuciła bezzasadność w zakresie roszczenia o zwrot kosztów podstawienia i odbioru auta zastępczego, jako wykraczających poza normalny związek przyczynowy ze szkodą oraz naruszający zasadę minimalizowania szkody. Zdaniem pozwanej, stawka, zastosowana przez powódkę, była zawyżona, przy czym również okres najmu, przyjęty przez powódkę był niezasadny, a wywołany tym koszt nie był celowy i ekonomicznie uzasadniony. Pozwana zakwestionowała ponadto wysokość kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego do miejscowości znacząco oddalonej od miejsca zamieszkania poszkodowanego. Zarzuciła, że nie został tu dochowany obowiązek minimalizacji szkody, spoczywający na poszkodowanym. Odnośnie żądania zapłaty kwoty 550 zł, tytułem zwrotu wartości wraku, pozwana zarzuciła, że powódka nie jest legitymowana by dochodzić takiego roszczenia.

Stan faktyczny:

W dniu 20.08.2014r., w kolizji drogowej, uszkodzony został samochód osobowy marki O. (...) nr rejestracyjny (...) (...), należący do J. S. (2) i wykorzystywany przez niego w życiu codziennym w celu zaspokajania potrzeb konsumpcyjnych i życiowych. Sprawca kolizji ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) z/s w N.. Po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego przez nominowanego korespondenta ds. roszczeń (...) S.A. w W., uznano szkodę w pojeździe za tzw. szkodę całkowitą.

Powódka prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...).C..J. S. (1)” z siedzibą we W., w ramach której wynajmuje samochody zastępcze osobom poszkodowanym w wypadkach drogowych.

Poszkodowany wynajął od powódki samochód zastępczy marki F. (...) na okres od 22.08.2014r. do 25.09.2014r. (35 dni). W kontrakcie najmu auta wpisano stawkę za dobę najmu w wysokości 250 zł netto (+VAT, tj. 307,50 zł).

W dniu 15.09.2014r. zawiadomiono poszkodowanego pocztą elektroniczną o uznaniu szkody całkowitej.

W dniu 17.09.2014r. wypłacono poszkodowanemu odszkodowanie za zniszczony w wypadku samochód.

W następstwie zgłoszenia szkody przez powódkę – która nabyła prawa do wierzytelności, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, na podstawie umowy cesji z dnia 25.09.2014r. i zgłosiła swoje roszczenie, przedstawiając fakturę VAT z dnia 7.10.2014r. na kwotę 11756,34 zł brutto (k. 15) – (...) S.A. przeprowadziła postępowanie likwidacyjne i wypłaciła powódce odszkodowanie z tego tytułu w kwocie 7.134 zł.

Bezsporne.

Sąd ustalił:

Poszkodowany sprzedał wrak samochodu, uszkodzonego w przedmiotowym wypadku, za cenę 650 zł w dniu 20.09.2014r.

Dowód:

dowód wypłaty, wystawiony przez (...) J. P. K. z/s w N. (k-92); zaświadczenie o demontażu pojazdu (k-21).

Na lokalnym rynku (w rejonie zamieszkania poszkodowanego) dobowy koszt najmu samochodu klasy D wynosił średnio 196 zł (brutto).

Dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej, wyceny pojazdów i kosztów napraw powypadkowych H. G. (k-143-144, 164-165).

W dniu 14.03.2014r. pracownik strony pozwanej zwrócił się e-mailem do strony powodowej o informację co do ceny za usługę wynajęcia pojazdu z segmentu D na okres ok. 30 dni. W odpowiedzi uzyskał informację o cenie 2500 zł.

Dowód:

wydruk korespondencji e-mail z dnia 14.03.2014r. (k-80).

W piśmie z dnia 27.10.2014r. (...) S.A. zawiadomiła powódkę o sposobie rozliczenia kwoty, z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, uznając za zasadny okres 29 dni, tj. do 20.09.2014r., ze stawką dobową w wysokości 246 zł netto jako cenę stosowaną na lokalnym rynku. Poinformowano powódkę, że poszkodowany mógł zbyć swój pojazd w ciągu 5 dni od dnia otrzymania oferty kupna pojazdu po cenie 550 zł, tj. od dnia 15.09.2014r.

Dowód:

pismo (...) S.A. z dnia 27.10.2014r., z dnia 4.02.2015r. (k-24, 26)

pismo (...) S.A. z dnia 15.09.2014r. (k-29)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Powódka uzasadniła swoją legitymację czynną wobec pozwanego P. w W. ubezpieczyciela tym, że nabyła wierzytelność o wypłatę odszkodowania, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, od poszkodowanego, na podstawie cesji (art. 509 k.c. w zw. z art. 19 ust. 3 i art. 123 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnym i polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2013r. poz. 392). Zgodnie z umową cesji, dołączoną do pozwu, poszkodowany przeniósł na powódkę wierzytelność, z tytułu odszkodowania w zakresie zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 20.08.2014r. (k-20).

Powódka nie wykazała, że nabyła wierzytelność z tytułu zwrotu wartości wraku, uszkodzonego w wypadku samochodu poszkodowanego, w wysokości 550 zł. Przedstawiona umowa cesji nie obejmuje takiej wierzytelności. Zarzut strony pozwanej, że powódka nie jest legitymowana by dochodzić takiego roszczenia, zasługiwał więc na uwzględnienie, co skutkowało oddaleniem powództwa w tej części. Ustalono ponadto, na podstawie dowodu wypłaty, wystawionego przez (...) J. P. K.” z/s w N., że poszkodowany sprzedał wrak samochodu w dniu 20.09.2014r., za cenę 650 zł (k-92). Niezależnie od tego, poza sporem było, że likwidujące szkodę Towarzystwo (...) S.A. przedstawiło poszkodowanemu ofertę kupna uszkodzonego pojazdu za cenę 550 zł przez podmiot, który zaofiarował taką cenę na aukcji internetowej, i nieskorzystanie z tej oferty nie może rodzić negatywnych skutków finansowych po stronie pozwanej.

Należność dochodzona w pozwie w pozostałej części stanowiła różnicę między kosztami wynajmu samochodu zastępczego, kosztami podstawienia i odbioru samochodu zastępczego oraz kosztami odbioru auta poza godzinami pracy, naliczonymi przez powódkę, a wysokością odszkodowania, wypłaconego po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego. W niniejszej sprawie sporny był okres najmu, wysokość stawki za dobę oraz zasadność naliczenia opłaty dodatkowej za podstawienie i odbiór samochodu zastępczego oraz opłaty za odbiór auta poza godzinami pracy.

Zakres obowiązku odszkodowawczego obejmuje poniesione koszty najmu pojazdu zastępczego tego samego typu co uszkodzony za czas niezbędny do naprawy, w celu zaspokojenia potrzeb w sposób porównywalny do stanu sprzed wystąpienia szkody. Co do zasady, koszt, powstały na skutek wynajęcia pojazdu był normalnym następstwem uszkodzenia pojazdu, należącego do poszkodowanego, w wyniku kolizji drogowej 20.08.2014r.

Odnosząc się do stawki dobowej najmu, wskazanej przez powódkę, Sąd ustalił, w oparciu o dowód z opinii biegłego sądowego H. G. (k-143-144, 164-165), że na lokalnym rynku (w rejonie zamieszkania poszkodowanego) dobowy koszt najmu samochodu klasy D wynosił średnio 196 zł (brutto).

Poszukiwanie najtańszej oferty nie leżało w interesie poszkodowanego, skoro powódka oferowała tzw. bezgotówkowy najem, bez konieczności ponoszenia jakichkolwiek kosztów przez najemcę i rozliczenie ich przez powódkę, jako wynajmującą, z zakładem ubezpieczeń, odpowiedzialnym za sprawcę szkody. Wprawdzie, co do zasady, poszkodowany nie miał obowiązku poszukiwać podmiotu, oferującego najniższe stawki. Wystarczy, gdy stawki te nie będą rażąco odbiegać od średnich stawek na rynku lokalnym. Jednakże w niniejszej sprawie, w oparciu o opinię biegłego, specjalisty w zakresie techniki samochodowej oraz wyceny pojazdów i kosztów napraw powypadkowych, można przyjąć, że średnie stawki były dużo niższe od deklarowanych przez powódkę. W tych okolicznościach można było przyjąć, zgodnie z zarzutem pozwanego Biura, że stawka, zastosowana w niniejszej sprawie przez powódkę, była rażąco zawyżona i ekonomicznie nieuzasadniona.

Okoliczność, że poszkodowany, na którym spoczywał obowiązek zmniejszenia rozmiarów szkody (art. 354 § 2, art. 362 i art. 826 § 1 kc), mógł wynająć samochód zastępczy na terenie K. i okolic, prowadzi zarazem do stwierdzenia, że mógł w ten sposób uniknąć dodatkowej opłaty za podstawienie i odbiór samochodu z/do siedziby powódki we W.. Sąd podziela stanowisko pozwanego, że wyższy koszt za podstawienie i odbiór auta przez przedsiębiorcę z W. był nieuzasadniony i nastąpił wyłącznie dla wygody poszkodowanego. Również w tym przypadku stawka za dostarczenie i odbiór samochodu w rzeczywistości nie podlegała negocjacji a poszkodowany jednocześnie nie miał interesu w zmniejszaniu ustalonej przez powódkę ceny, skoro nie musiał ponosić tych wydatków, pozostawiając powódce rozliczenie z ubezpieczycielem. Obowiązkiem odszkodowawczym nie mogą być objęte koszty, wynikające ze świadomego lub niedbałego postępowania poszkodowanego, który wbrew obowiązkowi minimalizacji szkody, zawiera umowę najmu pojazdu zastępczego z przedsiębiorcą, oferującym usługi po zawyżonych cenach i mającym siedzibę w odległości ponad 100 km od miejsca zamieszkania poszkodowanego (S.), co rzutowało na wysokość kosztów za podstawienie i odbiór samochodu. Istniała bowiem obiektywna możliwość wynajęcia podobnego samochodu na terenie K. i okolic, bez potrzeby sprowadzenia samochodu z W. – jeżeli jednak poszkodowany zdecydował się na taką opcję, to wywołane tym dodatkowe koszty, związane z podstawieniem i odbiorem auta – nie powinny obciążać odpowiedzialnego za szkodę (art. 361 § 1 kc).

Zgodnie z art. 826 § 1 kc, w razie zajścia wypadku, ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Oznacza to zarazem, że poszkodowany nie powinien swoim zachowaniem doprowadzać do zwiększenia rozmiarów szkody. Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań, zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela, zobowiązanego do naprawienia szkody ( por. uz. uchwały SN z dnia 22.04.1997r. III CZP 14/97, OSNC 1997, z. 8, poz. 103; uchwała SN z dnia 16.10.1998r., III CZP 42/98; wyrok SN z dnia 26.11.2002r., I CKN 1993/00). Poszkodowany powinien więc – kierując się zasadą minimalizowania szkody – wynająć pojazd zastępczy, mając na uwadze koszt tych usług, odpowiadający średnim cenom, stosowanym na lokalnym rynku. Jest to istotne szczególnie w okolicznościach niniejszej sprawy, kiedy to powódka, prowadząc działalność gospodarczą, związaną z wynajmowaniem pojazdów zastępczych, oferuje poszkodowanym w wypadkach swoje usługi bezpłatnie, przy tzw. „najmie bezgotówkowym” (gdzie poszkodowani uzyskują faktycznie darmowe korzystanie z pojazdu), stosując ceny, które w ogóle nie były przedmiotem zainteresowania poszkodowanego, bowiem to nie on ponosił faktyczny wydatek, związany z najmem pojazdu zastępczego. Poszkodowany wynajął samochód zastępczy „bezgotówkowo”, gdzie formą zapłaty było upoważnienie do odbioru odszkodowania od ubezpieczyciela sprawcy wypadku i cesja wierzytelności. W tej sytuacji, ubezpieczyciel, do którego roszczenie zostało skierowane, może odpowiadać tylko w takim zakresie, w jakim koszty i stawki, zastosowane przez powódkę, nie przekraczają stawek ekonomicznie uzasadnionych.

Słuszne jest stanowisko, że ubezpieczyciel nie musi zawsze ponosić kosztów według każdej stawki najmu dowolnie i jednostronnie ustalonej przez powódkę w umowie najmu, zawartej z poszkodowanym, który otrzymując faktycznie bezgotówkowy najem pojazdu nie jest zainteresowany wysokością tej stawki. W niniejszej sprawie nieuzasadnionym było obciążanie ubezpieczyciela kosztami najmu wg stawki, która znacznie przekracza średnie stawki, po których pojazd na rynku lokalnym można swobodnie wynająć. W takiej bowiem sytuacji nie można mówić o celowych i ekonomicznie uzasadnionych kosztach. Tych wyższych kosztów nie może też usprawiedliwiać rodzaj prowadzonego przez powódkę systemu rozliczeń, którego efektem jest późniejsze otrzymywanie płatności. Sposób i system prowadzenia działalności gospodarczej, prowadzonej przez powódkę, jest jej sprawą organizacyjną i wyłącznie ona ponosi jej ryzyko gospodarcze. W takich okolicznościach, zdaniem Sądu, strony stosunku najmu samochodu zastępczego, nie mogą w sposób dowolny i z mocą wiążącą dla osób trzecich ustalać wysokości opłat za wynajem. Zgodnie z powołanym art. 826 § 1 kc, ubezpieczający ma obowiązek użycia dostępnych mu środków w celu m.in. zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Ubezpieczyciel, odpowiedzialny za szkodę, może oczekiwać od wierzyciela zachowania, zmierzającego do zminimalizowania szkody. Dlatego, ubezpieczyciel nie ma obowiązku zwrócić uprawnionemu każdej kwoty, wskazanej w fakturze, dokumentującej wartość szkody. Zgodnie z art. 354 § 1 kc, dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno - gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2). Nie oznacza to, jak już wyżej wskazano, że uprawniony ma obowiązek poszukiwać najtańszej oferty na rynku. Nie można jednak zaakceptować stanowiska, że kwestia wynajmu i jego kosztów pozostaje poza kontrolą czy też możliwością zajęcia stosownego stanowiska przez ubezpieczyciela.

Brak było ponadto postaw do zasądzenia kwoty 98,40 zł, tytułem opłaty za odbiór auta poza godzinami pracy. Jak wynika z kontraktu wynajmu (k-16), pojazd zastępczy został odebrany od poszkodowanego w dniu 25.09.2014r., tj. czwartek, o godzinie 17.15. Powódka nie wyjaśniła zarazem, jakie godziny pracy u niej obowiązują, oraz czym była uzasadniona konieczność odbioru auta w godzinach wolnych.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów w zw. z art. 415 kc i art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 kc, uwzględniając wysokość żądania oraz dotychczas wypłacone kwotę odszkodowania, nie było podstaw do zasądzenia na rzecz powódki jakiejkolwiek kwoty. W okolicznościach sprawy, na podstawie zgromadzonych dowodów, należało przyjąć, że, z tytułu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, uzasadnionym jest odszkodowanie w wysokości 6.860 zł (35 dni x 196 zł brutto), gdy tymczasem wypłacone dotychczas odszkodowanie przekroczyło tą kwotę (7.134 zł). Zatem przyjmując nawet za zasadny okres najmu, zgodnie ze stanowiskiem powódki, obejmujący 35 dni – biorąc pod uwagę, że w dniu 20.09.2014r. poszkodowany sprzedał wrak pojazdu, jako złom i następnie uzasadnionym było przyjęcie kolejnych 5 dni na zorganizowanie zakupu nowego samochodu – to i tak wypłacone już powódce odszkodowanie z tego tytułu było wyższe, wobec przyjęcia w postępowaniu likwidacyjnym wyższej stawki dobowej, niż średnia wynikająca z opinii.

Orzeczenie w pkt II oparto na przepisach art. 98 § 1 i 3 kpc. W skład kosztów procesu, wygranego przez stronę pozwaną, wchodzą: wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym w stawce minimalnej – 2400 zł, oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł.