Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. w pozwie wniesionym ze skutkiem na 26 sierpnia 2013r. domagała się zasądzenia solidarnie od pozwanych: J. P., J. B., S. M., T. P. (1), T. P. (2) na jej rzecz kwoty 410.279 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanych na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

Uzasadniając roszczenie powódka wskazywała, że dochodzona kwota stanowi wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki z dnia 12 lipca 2010r. nr 184/D/10/00 zawartej pomiędzy J. P. a firmą (...), którą to wierzytelność powódka nabyła na podstawie umowy przelewu. Rzeczona pożyczka udzielona J. P. w kwocie 365.000 zł nie została spłacona zgodnie z postanowieniami umowy. W konsekwencji umowa została wypowiedziana przez pożyczkodawcę ze skutkiem na dzień 31 października 2012r.

Ww. umowa została zabezpieczona m.in. poręczeniami udzielonymi przez pozwanych J. B., S. M., T. P. (1) i T. P. (2), co uzasadnia odpowiedzialność solidarną poręczycieli z dłużnikiem głównym.

Zarówno dłużnik główny jak i poręczyciele byli wzywani do spłaty zaległości, wezwania okazały się jednak bezskuteczne.

W odpowiedzi na pozew, pismem z dnia 19 grudnia 2014r. (k. 184-190), pozwani wnosili o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanych kosztów zastępstwa procesowego w wysokości sześciokrotnej stawki minimalnej.

W pierwszej kolejności pozwani podnieśli zarzut braku czynnej legitymacji procesowej powódki wskazując, iż nie nabyła ona wierzytelności z tytułu umowy pożyczki z dnia 12 lipca 2010r. Według treści pkt 24 umowy, pożyczkobiorca wyraził zgodę na dokonanie przelewu wyłącznie na rzecz podmiotu (...) sp. z o.o. w S., tymczasem pożyczkodawca ( (...) w C.) dokonał przelewu na rzecz (...). à r. l. w L. (...), a dopiero ta spółka przelała wierzytelność na powódkę. Powódka, nie nabyła zatem – w świetle obowiązujących przepisów – wierzytelności, której dochodzi.

Następnie pozwani zarzucili, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki, gdyż wypowiedzenie z dnia 25 września 2010r. podpisała T. T. – jako pełnomocnik, brak jest natomiast dowodu, iż wymieniona osoba była umocowana do dokonania przedmiotowej czynności.

W dalszej kolejności pozwani kwestionowali prawidłowość wyliczeń należności wynikającej z ww. umowy pożyczki z dnia 12 lipca 2010r., wskazując przy tym, że niektóre z postanowień umownych przewidujące pobieranie opłat z tytułu kosztów windykacji, wezwań do zapłaty, wizyt windykatorów stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c.

W odniesieniu do pozwanych będących poręczycielami umowy pożyczki podniesiony został zarzut, iż każdy z tych pozwanych (J. B., S. M., T. P. (1), T. P. (2)) poręczał za 1/4 zobowiązań dłużnika głównego. O takim skutku swoich czynności pozwani musieli być zapewniani przez przedstawiciela pożyczkodawcy podczas negocjowania warunków umowy jak również przy jej podpisywaniu. Zdaniem pozwanych, przyjęcie takiego stanu rzeczy uzasadnia również wysokość pożyczki w powiązaniu z możliwościami finansowymi poręczycieli, których dochody realnie pozwalają na poręczenie w granicach kwoty 100.000 zł.

Z ostrożności procesowej pozwany J. P. zwrócił się o rozłożenie należności na raty podając, że pożyczkobiorca jest osobą starszą, schorowaną, ponadto na własną rękę usiłuje znaleźć kupca na nieruchomość obciążoną hipoteką celem zabezpieczenia umowy pożyczki. Odroczenie spłaty zadłużenia umożliwi znalezienie nabywcy a uzyskana cena z pewnością będzie wyższa niż uzyskana w toku licytacji.

Odnosząc się do stanowiska pozwanych przedstawionego w piśmie z dnia 19 grudnia 2014r., powódka w piśmie z dnia 20 stycznia 2015r. rozszerzyła powództwo domagając się zasądzenia solidarnie od pozwanych kwoty 418.042,05 zł. Powódka podtrzymała swoje stanowisko wyrażone w pozwie. Polemizując z twierdzeniem pozwanych o niedopuszczalności przelewu wierzytelności wynikającej z ww. umowy pożyczki powódka wskazała, że treść umowy pożyczki nie ograniczyła możliwości dokonania przelewu tylko na rzecz (...) Sp. z o.o. w S., a tym samym zgoda dłużnika na dokonanie przelewu na rzecz innego podmiotu nie była wymagana.

Powódka nie zgodziła się, iż pozwani – poręczyciele umowy pożyczki, działali pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej ulegając zapewnianiu, że poręczenie każdego z nich dotyczy 1/4 części zobowiązania dłużnika głównego. Wskazywała przy tym powódka, iż oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu złożone zostały przez poręczycieli z przekroczeniem rocznego terminu, albowiem już w lipcu i sierpniu 2012r. byli informowani o wysokości długu za który są odpowiedzialni.

Powódka twierdziła również, że dokonane przez T. T. wypowiedzenie umowy pożyczki było skuteczne, ponieważ została ona umocowana do dokonania tej czynności w sposób zgodny z postanowieniami Regulaminu i Statutu (...).

Odnosząc się natomiast do podważanego przez pozwanych sposobu (prawidłowości) wyliczenia kwoty obejmującej należność z tytułu niespłaconej umowy pożyczki, powódka podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko szczegółowo przedstawiając sposób wyliczeń.

Jako nieuzasadnione powódka uznał żądanie rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty w trybie art. 320 k.p.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 12 lipca 2010r. pozwany J. P. (jako pożyczkobiorca) zawarł ze (...) Kasą (...) – Kredytową (...) w C. (jako pożyczkodawcą) umowę pożyczki konsolidacyjnej nr 184/D/10/00 (dalej: umowa pożyczki) na podstawie której pożyczkodawca udzielił J. P. pożyczki w kwocie 365.000 zł na okres 60 miesięcy do dnia 12 lipca 2015r. na warunkach określonych w umowie oraz regulaminie udzielania kredytów i pożyczek (...).

Zgodnie z pkt 13 umowy pożyczki, ustanowione zostało zabezpieczenie spłaty pożyczki hipoteką zwykłą na rzecz pożyczkodawcy, na nieruchomości stanowiącej własność pozwanego J. P. oraz pozwanej T. P. (1).

W pkt 24 umowy pożyczki zapisano, iż „pożyczkobiorca wyraża zgodę na dokonanie przelewu wierzytelności w przypadku przeterminowania całości lub części należności z tytułu udzielonej pożyczki na rzecz podmiotu systemu (...) – (...) sp. z o.o. z siedzibą w S. i przekazanie przez (...) swoich danych osobowych do tego podmiotu celem prowadzenia działań windykacyjnych”.

Umowa pożyczki została zabezpieczona takżę poręczeniem udzielonym przez pozwanych: T. P. (1), T. P. (2), S. M., J. B.. Zgodnie z treścią poręczenia wymienione osoby złożyły oświadczenie (w formie pisemnej) o treści: „oświadczam, że w związku z zawarciem niniejszej umowy, na mocy której dłużnik zobowiązany jest do zapłaty kwoty 365.000 zł poręczam za zobowiązanie wynikające z tytułu tej umowy. Zobowiązuję się do zapłaty powyższej kwoty lub jej części powiększonej o należne odsetki, opłaty, prowizje i inne koszty przysługujące (...) w związku z wykonaniem umowy na wypadek, gdyby pożyczkobiorca nie wykonał swojego zobowiązania.”

(dowód: umowa pożyczki wraz z regulaminem – k. 24-31, zeznania pozwanych J. P. – adnotacja k. 467, T. P. (2) – adnotacja k. 467, S. M. – adnotacja k. 468, T. P. (1) – adnotacja k. 468, J. B. – adnotacja – k. 469)

Na podstawie pełnomocnictwa z dnia 20 maja 2011r.(...) Kasa (...) (...) w C., udzieliła spółce pod firmą Towarzystwo (...) sp. z o.o. Spółce komandytowo-akcyjnej pełnomocnictwa m.in. do wypowiadania umów pożyczek a także udzielania dalszych pełnomocnictw w tym zakresie. Pełnomocnictwo zostało podpisane przez dwóch wiceprezesów (...) Kasy(...) (...) w C..

Zgodnie z § 45 ust. 1 statutu (...) Kasy (...) (...) w C. oświadczenia woli za kasę składają dwaj członkowie zarządu lub jeden członek zarządu i pełnomocnik.

Na podstawie pełnomocnictwa z dnia 1 czerwca 2012r. spółka pod firmą: Towarzystwo (...) Sp. z o.o. Spółka komandytowo – akcyjna w G., powołując się na pełnomocnictwo z dnia 20 maja 2011r. udzielone przez (...), udzieliła pełnomocnictwa swojemu pracownikowi: T. T.. Z treści pełnomocnictwa wynika m.in. upoważnienie T. T., do wypowiadania zawartych z członkami kasy (...) umów pożyczki.

(dowody: statut (...) - k. 51-57, pełnomocnictwo z 1.06.2012r. - k. 292, pełnomocnictwo z 20.05.2011r. - k. 293)

Ponieważ pozwany J. P. zaprzestał spłaty zobowiązań wynikających z umowy pożyczki, pismem z dnia 29 września 2012r., podpisanym przez T. T. w imieniu (...) Kasy (...)w C., pożyczkodawca złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, wskazując, że cała niespłacona należność wraz z odsetkami będzie wymagalna z upływem 30 dni od doręczenia wypowiedzenia. Przedmiotowe pismo zostało doręczone w dniu 1 października 2010r.

Pisma o analogicznej treści pożyczkodawca wysłał do poręczycieli.

(dowód: wypowiedzenie umowy z potwierdzeniem odbioru – k. 32-33, zawiadomienia poręczycieli– k . 34-36)

Pismem z dnia 26 listopada 2012r. zatytułowanym „Ostateczne wezwanie do zapłaty” pożyczkodawca wezwał pożyczkobiorcę (J. P.) do spłaty kwoty 369.910,83 zł z weksla wręczonego w dniu 12 lipca 2010r. celem zabezpieczenia spłaty należności z umowy pożyczki nr (...).

Pismami z dnia 26 listopada 2012r. o analogicznej treści pożyczkodawca wezwał do zapłaty kwoty 369.910,83 zł poręczycieli umowy pożyczki, to jest: T. P. (1), J. B., S. M., T. P. (2).

(dowód: wezwania z potwierdzeniami nadania – k. 67-74)

W dniu 28 grudnia 2012 roku (...) Kasa (...) (...) w C. (jako zbywca wierzytelności) zawarł z (...).à. r.l. w L. (...)(jako nabywcą wierzytelności) umowę przelewu wierzytelności na podstawie której zbyta została m.in. wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki udzielonej pożyczkodawcy.

W dniu 28 grudnia 2012r. (...).à. r.l. w L. (...) (jako zbywca wierzytelności) zawarł z powodem (...) sp. z o.o. w S. (jako nabywcą wierzytelności) umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której zbyta została m.in. wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki.

(dowód: umowy przelewy wierzytelności z załącznikami – k. 260-281, wypisy z aktu notarialnego – k. 26-27)

Pismami z dnia 25 kwietnia 2013r. pozwani zostali poinformowani o przelewie wierzytelności wynikających z umowy pożyczki na rzecz pozwanej. Wskazany został również numer rachunku bankowego nabywcy wierzytelności, na który dokonywana powinna być spłata zadłużenia.

(dowód: pisma z dnia 25 kwietnia 2013r. - k. 282 – 286)

Na dzień 26 sierpnia 2013r. zadłużenie wynikające z umowy pożyczki wynosi 418.042,02 zł i obejmuje należności z tytułu: niespłaconego kapitału (należność główna) w kwocie 350.043,24 zł, odsetek umownych w kwocie 13.815,41 zł oraz odsetek karnych (wynikających z niespłacania rat pożyczkowych w terminie) w kwocie 54.183,40 zł.

(dowód: opinia biegłego z zakresu rachunkowości – k. 403-407)

Pismami z dnia 18 grudnia 2014r. skierowanymi do (...) w K. pozwani: T. P. (2), T. P. (1), S. M., J. B. – złożyli oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu. Wskazali, że błąd polegał na tym, że oświadczeniem z dnia 12 lipca 2010r. każdy z nich poręczył wyłącznie za 1/4 zobowiązań wynikających z umowy pożyczki, tymczasem z treści umowy poręczenia oraz treści pozwu wynika, że poręczenie dotyczy całości zobowiązania z umowy pożyczki. Uzasadniając swoje stanowisko twierdzili, że zgodnie z ustaleniami z J. P. oraz pożyczkodawcą poręczenie każdego z pozwanych miało obejmować wyłącznie 1/4 zobowiązania pożyczkobiorcy. Tym samym, po stronie poręczycieli wystąpił istotny błąd dotyczący treści czynności prawnej, o którym poręczyciele dowiedzieli się dopiero z treści pozwu.

(dowód: pisma z 18 grudnia 2014r. z potwierdzeniami nadania - k. 232-247)

Stan faktyczny został ustalony na podstawie wyżej wskazanych dowodów. Jako wiarygodne Sąd przyjął zgromadzone w sprawie dokumenty oraz odpisy dokumentów, których forma i treść nie budziły wątpliwości, a nadto dokumenty sporządzone zostały przez kompetentne podmioty. Treść dokumentów nie była przez strony kwestionowana. Jako wiarygodny Sąd uznał również dowód z pisemnej opinii biegłej z zakresu rachunkowości na okoliczność ustalenia prawidłowości księgowania przez (...) wpłat dokonywanych przez pozwanego tytułem spłaty pożyczki oraz wyliczenia wartości należności do zapłaty. Przedmiotowa opinia jest jasna, pełna, należycie uzasadniona i wydana została przez posiadający adekwatną wiedzę i doświadczenie podmiot. Prawidłowe wnioski opinii nie były kwestionowane przez strony.

Sąd częściowo odmówił wiary zeznaniom pozwanych. Jako niewiarygodne uznane zostały twierdzenia o zapewnianiu pozwanych przez pracownika pożyczkodawcy, iż poręczenie każdego z pozwanych – poręczycieli, to jest J. B., S. M., T. P. (1), T. P. (2), obejmuje 1/4 zobowiązania pożyczkobiorcy. Zeznania te są sprzeczne z treścią umowy pożyczki, pozwani mając tego świadomość nie zaoferowali żadnego dowodu w tym zakresie. W konsekwencji twierdzenia pozwanych w tej części jako gołosłowne, nie mogły zostać uwzględnione. W ocenie Sądu motywem zeznań o takiej treści była chęć zmniejszenia zakresu odpowiedzialności pozwanych – poręczycieli względem powódki. Pozwani nie zdołali jednak zgodnie z regułami dowodzenia (art. 6 k.c. i art. 232 zd. 1 k.p.c.) wykazać prawdziwości przedmiotowych twierdzeń. Wprawdzie przepis z art. 876 § 2 k.c. przewiduje dla oświadczenia poręczyciela formę pisemną pod rygorem nieważności, jednakże ze względu na rodzaj zarzutu pozwanych (zmierzającego do stwierdzenia nieważności poręczenia ze względu na wadę oświadczenia woli) ograniczenia przewidziane w art. 247 k.p.c. nie miały w sprawie zastosowania (por. T. Ereciński (red), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, Postępowanie rozpoznawcze, wyd. IV, LexisNexis 2012, komentarz do art. 247 k.p.c., teza 4).

Sąd zważył co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

W sprawie bezsporną okolicznością jest zawarcie przez pozwanego J. P. umowy pożyczki z dnia 12 lipca 2010r., na podstawie której uzyskał on kwotę 365.000 zł. Ostatecznie nie było również sporu co do wysokości zadłużenia pozwanego J. P. z tytułu niespłaconej pożyczki na dzień wniesienia pozwu. Biegła wyliczyła tę należność na kwotę 418.042,05 zł, zaś wydana opinia nie była kwestionowana przez strony.

Obrona pozwanych zasadzała się na trzech twierdzeniach. Pierwsze z nich, podważało skuteczność nabycia przez powoda dochodzonej wierzytelności, drugie kwestionowało skuteczność dokonanego wypowiedzenia umowy pożyczki, trzecie zaś, odnosiło się do sytuacji prawnej pozwanych – poręczycieli, którzy mieli zostać wprowadzeni w błąd co do zakresu udzielonych poręczeń, będąc zapewniani, że każdy z nich poręcza za 1/4 zadłużenia, a nie za całość długu.

Na wstępie niniejszych rozważań należy wskazać, że materialnoprawną podstawę żądania pozwu stanowią przepisy z art. 509 § 1 i 2 k.c. zgodnie z którymi wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (§ 1); wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Z treści przytoczonych przepisów wynika m.in., że zastrzeżenie umowne może pozbawić wierzyciela uprawnienia do przeniesienia wierzytelności na rzecz osoby trzeciej bez zgody dłużnika. W razie istnienia tego rodzaju zastrzeżenia, dokonanie przelewu bez wymaganej zgody dłużnika uznać należy za bezskuteczne, tzn. nie prowadzące do rozporządzenia wierzytelnością po stronie cedenta i nabycia jej przez cesjonariusza.
W rozpatrywanej sprawie, strony w umowie pożyczki zawarły zapis upoważniający pożyczkodawcę do dokonania przelewu wierzytelności wynikającej z umowy na rzecz powódki, celem windykacji należności. Z treści tego zapisu pozwani wywodzą istnienie „zastrzeżenia umownego” w rozumieniu art. 509 § 1 k.c. ograniczającego możliwość zbycia wierzytelności tylko i wyłącznie na rzecz powódki. Tymczasem w ustalonym stanie faktycznym, pierwotnym nabywcą wierzytelności była firma (...).à. r.l. w L. (...), która następnie przelała wierzytelność na rzecz powódki. Taki stan rzeczy pozwala na stwierdzenie, iż finalnie cesjonariuszem jest podmiot o którym mowa w pkt 24 umowy pożyczki. Interes dłużnika nie został zatem w najmniejszym stopniu naruszony. Podkreślić należy, iż przelew wierzytelności nie wymaga szczególnej formy, wystarczające jest porozumienie pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności. W ocenie Sądu, nawet gdyby przyjąć bezskuteczność przelewu na linii (...) w C. - (...).à. r.l. w L. (...), to okoliczności sprawy pozwalają na przyjęcie ustalenia, iż doszło do nabycia wierzytelności przez powódkę na skutek porozumienia ( per facta concludentia) z pożyczkodawcą, który już w umowie pożyczki zastrzegł możliwość zbycia wierzytelności na rzecz powoda.

Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu rezultat wykładni oświadczenia woli zawarty w pkt 24 umowy pożyczki nie pozwala na nadanie mu sensu ograniczającego możliwość dokonania umowy przelewu tylko i wyłącznie na rzecz (...) sp. z o.o. w S. (powódki). Dyrektywy wykładni oświadczeń woli zawartych w umowie nakazują w pierwszej kolejności badać jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 § 2 k.c.), a w dalszej kolejności tłumaczyć oświadczenie woli tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego i ustalone zwyczaje (art. 65 § 1 k.c.) W ocenie Sądu nie sposób przyjąć aby zgodnym zamiarem stron umowy pożyczki z dnia 12 lipca 2010r. było generalne wykluczenie możliwości dokonania przelewu na rzecz innych podmiotów aniżeli (...) sp. z o.o. w S., czego refleksem było wprowadzenie zapisu zawartego w pkt 24 umowy. Po pierwsze, zapis zawarty w pkt 24 zawiera uprawnienie do dokonania przelewu na rzecz oznaczonego podmiotu. W jego treści nie zawarto partykuły „tylko”, wskazującej na ograniczenie możliwości dokonania przelewu tylko i wyłącznie na rzecz oznaczonego podmiotu. W konsekwencji nieuprawnione jest wnioskowanie
a contrario, z rezultatem wykluczającym możliwość dokonania cesji na rzecz
innego podmiotu. Po drugie, ustanowienie przez strony wyjątku od zasady określonej
w art. 57 § 1 k.c. powinno być jednoznaczne i nie budzić wątpliwości. Modyfikacja zasady zawartej w art. 57 § 1 k.c. (na podstawie art. 509 § 1 k.c.) stanowi bowiem ograniczenie uprawnienia wierzyciela, natomiast przepisy ograniczające czyjeś uprawnienia należy wykładać ściśle, przyznając preferencję językowemu brzmieniu przepisu. Skoro językowe znaczenie zapisu zawartego w pkt 24 umowy pożyczki nie ustanawia zakazu zbywania wierzytelności na rzecz dowolnego podmiotu trzeciego, to nie należy w drodze wykładni rozszerzającej (odwołującej się do dyrektyw pozajęzykowych) takiego zakazu ustanawiać. Po trzecie, każdy z pozwanych został poinformowany, pismami z dnia 25 kwietnia 2013r. (k. 282-286), że wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki została przelana na rzecz spółki sekurytyzacyjnej (...) S.a r.l., która z kolei dokonała przelewu tej wierzytelności na rzecz powódki. Żaden z pozwanych nie podważał wówczas skuteczności nabycia wierzytelności przez powódkę podnosząc, że zgodnie z umową pożyczki przelew na rzecz spółki S.à. r.l. w L. (...) był niedopuszczalny. Taki stan rzeczy również wspiera wniosek, iż „zgodnym zamiarem stron i celem” umowy pożyczki nie było wykluczenie możliwości dokonywania przelewu na rzeczy innych podmiotów niż powódka.

Przechodząc do drugiej kwestii, dotyczącej skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki dokonanego pismem z dnia 29 września 2012r. stwierdzić należy, iż w świetle obowiązujących przepisów oraz ustalonego stanu faktycznego wypowiedzenie było skuteczne, w szczególności dokonała go umocowana do działania w imieniu pożyczkodawcy osoba.

Przepis z art. 95 § 1 k.c. upoważnia podmioty prawa cywilnego do dokonania czynności prawnej przez przedstawiciela, którym na podstawie art. 96 k.c. może być pełnomocnik, tzn. podmiot umocowany na podstawie oświadczenia woli (czynności prawnej) reprezentowanego. Zgodnie z art. 106 k.c. pełnomocnik może ustanowić dla mocodawcy innych pełnomocników tyko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy lub ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.

Przepis z art. 38 k.c. stanowi natomiast, że osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, pożyczkodawca w sposób zgodny z zapisami statutu, udzielił w dniu 20 maja 2011r. firmie Towarzystwo (...) sp. z o.o. Spółce komandytowo-akcyjnej w G. pełnomocnictwa m.in. do wypowiadania umów pożyczek. Ponadto, w pełnomocnictwie zastrzeżono możliwość udzielania dalszych pełnomocnictw. W związku z powyższym, za skuteczne uznać należy pełnomocnictwo udzielone T. T. w dniu 1 czerwca 2012r. przez firmę(...) sp. z o.o. Spółce komandytowo-akcyjnej w G.. W rezultacie, dokonana przez T. T. czynność pismem z dnia 29 września 2012r. wywołała skutek wypowiedzenia umowy, a podjęta została - zgodnie z art. 95 § 2 k.c. - ze skutkiem bezpośrednio dla pożyczkodawcy.

Za nieuzasadniony Sąd uznał również zarzut pozwanych J. B., S. M., T. P. (1), T. P. (2) dotyczący błędu po ich stronie odnośnie zakresu udzielonego poręczenia.

Zgodnie z art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć. Na podstawie art. 88 § 2 k.c. uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone pod wpływem błędu wygasa z upływem roku od wykrycia błędu.

Termin o którym mowa w art. 88 § 2 k.c. ma charakter terminu zawitego, jego upływ powoduje, że uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu wygasa.

Nie może budzić wątpliwości, że złożenie przez pozwanych – poręczycieli oświadczeń zawartych w pismach z dnia 18 grudnia 2014r. nastąpiło z przekroczeniem terminu z art. 88 § 2 k.c. Nie ulega bowiem wątpliwości, że możliwość wykrycia błędu przez poręczycieli nastąpiła najpóźniej po zapoznaniu się z treścią ostatecznych wezwań do zapłaty skierowanych przez pożyczkodawcę do wszystkich poręczycieli pismami z dnia 26 listopada 2012r. Z treści przedmiotowych wezwań wynika, że wierzyciel domaga się od każdego z poręczycieli spłaty całości zobowiązania dłużnika głównego, to jest kwoty 369.910,83 zł. Tym samym po zapoznaniu się z treścią wezwania poręczyciele musieli zorientować się co do rzeczywistej treści czynności prawnej, tzn. powinni byli i mogli wykryć błąd dotyczący poręczenia umowy pożyczki zawartej przez J. P., o ile takim błędem dotknięte było ich oświadczenie wili. Powinni zatem, zareagować w terminie określonym w art. 88 § 2 k.c., czego jednak nie uczynili.

W ocenie Sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że po stronie poręczycieli wystąpił błąd relewantny na gruncie art. 84 § 1 i 2 k.c. Świadczy o tym już chociażby brak reakcji na ww. wezwania z 26 listopada 2012r. Doświadczenie życiowe uprawnia do sformułowania wniosku, iż gdyby poręczyciele rzeczywiście byli przeświadczeni, że ich zobowiązania obejmują jedynie 1/4 część zobowiązania dłużnika głównego, to wezwanie ich do spłaty całości zadłużenia powinno spotkać się z niezwłoczną reakcją kwestionująca zasadność wezwania ponad 1/4 część długu.

W przedmiotowej sprawie poręczenie udzielone zostało w formie pisemnej, zgodnie z art. 876 § 2 k.c. Treść umowy poręczenia jest jednoznaczna. Wynika z niej, że każdy poręczyciel odpowiada za całość zobowiązania dłużnika (pożyczkobiorcy). Postanowienia umowy pozostają zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, w szczególności art. 879 § 1 k.c. i art. 881 k.c. w zw. z art.366 § 2 k.c.

Jako punkt wyjścia należy przyjąć zasadę, iż „nie można mówić o błędzie, w sytuacji gdy ktoś składa podpis na dokumencie bez uprzedniego przeczytania go. Osoba taka nie myli się, ponieważ świadomie składa oświadczenie woli, nie znając jego treści.” (tak: wyrok SA w Gdańsku z 19.02.2014r. V ACa 884/13 – LEX nr 1466768). Stanowisko takie wyraził również Sąd Najwyższy w wyroku z 14 stycznia 2009r. zastrzegając jednak, iż „uzgodnienie poszczególnych postanowień umowy w toku negocjacji usprawiedliwia postępowanie podpisującego, który co prawda świadomie nie czyta dokumentu, ale czyni to w przekonaniu, że jego treść odpowiada przyjętym postanowieniom. Podsunięcie mu do podpisu dokumentu obejmującego inną wersję umowy oznacza wprowadzenie w błąd.
W takim wypadku strona, która podpisała dokument przygotowany przez drugą stronę nie czytając go, będzie mogła powołać się na błąd.” (wyr. SN z 14.01.2009r. (...) 358/08 – LEX nr 603181).

Nie ulega jednak wątpliwości, iż wykazanie okoliczności o których mowa w art. 84 § 1 zd. 2 k.c., dopuszczających uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu obciąża – zgodnie z zasadą z art. 6 k.c. - stronę, która na błąd się powołuje. W przedmiotowej sprawie ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na pozwanych – poręczycielach. Jak wskazano już wyżej, nie wykazali oni jednak, aby działający w imieniu pożyczkodawcy pracownik zapewniał ich o innej treści (skutkach) złożonego oświadczenia o poręczeniu niż ta, która zawarta jest w umowie pożyczki. Pozwani nie wykazali wymaganej art. 232 zd. 1 k.p.c. inicjatywy dowodowej w tym zakresie, natomiast zeznania samych pozwanych wskazujących na tego rodzaju działanie pracownika pożyczkodawcy Sąd uznał za niewiarygodne, czyli niewystarczające dla przyjęcia zgodnego z nimi ustalenia.

W konsekwencji, twierdzenie o wystąpieniu po stronie pozwanych J. B., S. M., T. P. (1), T. P. (2) błędu co do treści czynności prawnej nie zostało dowiedzione, a tym samy złożone w piśmie z dnia 18 grudnia 2014r. oświadczenie ocenić należy jako nie mogące – niezależnie od stwierdzonej wyżej prekluzji – wywołać skutku zwalniającego od odpowiedzialności.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uwzględnił powództwo w całości orzekając na podstawie przytoczonych przepisów. O żądaniu odsetkowym orzeczono na podstawie art. 481 § 1 k.c. przyjmując niekwestionowane ostatecznie ustalenie, iż na dzień 26 sierpnia 2013r. zadłużenie wynikające z umowy pożyczki wynosi 418.042,02 zł.

Sąd nie przychylił się do żądania rozłożenia na raty zasądzonego świadczenia w trybie art. 320 k.p.c. Przepis ten - w istotnym dla sprawy zakresie - stanowi, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Sformułowanie cytowanego przepisu jednoznacznie wskazuje po pierwsze, iż przepis ma charakter fakultatywny, po drugie, że powinien być stosowany na zasadzie wyjątku, po trzecie, że jego zastosowanie warunkują szczególne okoliczności. W ocenie Sądu w sprawie nie występują szczególne okoliczności warunkujące zastosowanie art. 320 k.p.c. Wskazać należy, iż wierzytelność powoda stała się wymagalna 31 października 2012r., dłużnik miał zatem wystarczającą ilość czasu dla zaspokojenia wierzyciela. Deklarowanie chęci znalezienia nabywcy nieruchomości celem spłaty wierzyciela jawi się, w takich okolicznościach jako gołosłowne. Skoro przez okres trzech lat dłużnik nie znalazł takiego nabywcy trudno zakładać, aby uczynił to w udzielonym przez Sąd terminie na podstawie art. 320 k.p.c. Po drugie, zasądzona kwota obciąża wszystkich pozwanych, stąd też trudna sytuacja osobista i majątkowa pozwanego J. P., jest niewystarczające dla uwzględnienia tego wniosku. Ciężar spłaty zasądzonego świadczenia rozkłada się bowiem na wszystkich pozwanych.

W punkcie 2 wyroku Sąd odstąpił od obciążania pozwanych kosztami procesu na rzecz powódki, na podstawie art. 102 k.p.c. Motywem rozstrzygnięcia Sądu była trudna sytuacja majątkowa pozwanych.