Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 sierpnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:SSA Maciej Dobrzyński

Sędziowie:SA Marta Szerel

SO (del.) Anna Strączyńska (spr.)

Protokolant:sekr. sądowy Joanna Mikulska

po rozpoznaniu w dniu 4 sierpnia 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa T. G. i Z. G.

przeciwko (...) sp. z o.o. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 26 stycznia 2016 r., sygn. akt I C 888/13

I.  oddala apelację;

II.  nie obciąża powodów obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Anna Strączyńska Maciej Dobrzyński Marta Szerel

Sygn. akt I ACa 783/16

UZASADNIENIE

W dniu 26 kwietnia 2013 r. T. G. i Z. G. złożyli pozew o zasądzenie od (...) Spółki (...) sp. z o.o w W. (następnie (...) sp. z o.o. w W., obecnie (...) sp. z o.o. w W. kwoty 751.000 zł i kosztów procesu. W uzasadnieniu powodowie wskazali, że są właścicielami działki położonej w R., na której w 1992 r. zlokalizowano gazociąg, co uniemożliwia inwestycje. Wyłączone z korzystania jest 38,5 ara, co przy całej powierzchni działki 78 arów, znacznie ogranicza prawo własności powodów. Czas, za który powodowie domagają się wynagrodzenia za bezumowne korzystanie to okres od 01 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2007 r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa, wskazując, ze gazociąg był wybudowany w oparciu o obowiązujące w czasie jego powstania przepisy, nie było więc elementu bezumownego korzystania, ponadto doszło do przedawnienia przynajmniej części żądania. W toku dalszego procesu (...) sp. z o.o. w W. wskazała też na brak legitymacji biernej.

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2016 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo i nie obciążył pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie są właścicielami działki nr (...) położonej w miejscowości R. w Gminie W.. W 1992 r. na nieruchomości powodów Wojewódzka (...) w O. zlokalizowała gazociąg wysokiego ciśnienia relacji W. - O.. Wybudowanie gazociągu odbyło się na podstawie decyzji o zatwierdzeniu planu realizacyjnego i pozwoleniu na budowę z 30 kwietnia 1992r. W lutym 1992 r. Wojewódzka (...) w O. wystąpiła z wnioskiem o wyrażenie zgody na czasowe zajęcie gruntów rolnych. Wniosek zawierał wykaz rysunków, opis inwestycji, uzasadnienie wielkości terenu dla potrzeb budowy gazociągu, regulował kwestie związane z odszkodowaniami i rekultywacją, zawierał dokumenty formalno-prawne oraz wykaz właścicieli gruntów i zestawienie powierzchni do celów budowy. W dniu 24 września 1992 roku gazociąg został oddany do użytku.

W związku z przebiegiem gazociągu przez nieruchomość będącą własnością powodów, konieczne jest zachowanie odległości podstawowych obiektów terenowych od w/w gazociągu wynoszących 15 m dla budynków mieszkalnych zabudowy jedno- i wielorodzinnej, wolnostojących budynków niemieszkalnych, budynków użyteczności publicznej, parkingów samochodowych (od granicy terenu), przebiegu przewodów kanalizacyjnych, kanalizacji kablowej, wodociągów, kabli elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych, mających bezpośrednie połączenie z pomieszczeniami dla ludzi i zwierząt oraz zachowania odległości 5 m dla przewodów kanalizacyjnych, kanalizacji kablowej, wodociągów, kabli elektroenergetycznych i telekomunikacyjnych, niemających bezpośredniego połączenia z pomieszczeniami dla ludzi i zwierząt. W związku z tym obszar około 3.900 m ² działki powodów znajduje się w strefie uciążliwości gazociągu wysokiego ciśnienia.

W dniu 31 grudnia 2007 r. gazociąg nabył poprzednik prawny pozwanej - (...) Sp. z o.o. w formie aportu składników aktywów trwałych stanowiących elementy sieci przesyłowej i dystrybucyjnej wyłączonych z leasingu-etap I, wniesionego na podwyższenie kapitału zakładowego przez wspólnika - (...) S.A.

Powyższy stan faktyczny ustalony przez Sąd oparty został o dowody z dokumentów zawartych w aktach sprawy, których autentyczność nie była przez strony kwestionowana, a także na podstawie opinii biegłych sądowych z zakresu wyceny nieruchomości - A. i W. B., które Sąd uznał za pełnowartościowy materiał dowodowy.

Następnie Sąd I instancji wskazał, że podstawą żądania były przepisy art. 224-225 kc, które determinują ocenę podanego stanu faktycznego.

Po przypomnieniu treści w/w przepisów oraz art. 352 § 1 k.c, Sąd Okręgowy wskazał, że władztwo przedsiębiorstwa eksploatującego urządzenia dostarczające lub przekazujące energię elektryczną (gazową) odpowiada faktycznemu władztwu wynikającemu z prawa służebności, co pozwala uznać je za posiadacza służebności, do którego na podstawie art. 352 § 2 k.c. stosuje się przepisy o posiadaniu rzeczy, w tym art. 224 § 2 - 225 k.c. Wyłącznym źródłem i przyczyną roszczeń wynikających z art. 224-225 k.c. jest jedynie samoistne posiadanie cudzej rzeczy, które nie jest tożsame tylko z pozbawieniem właściciela wszystkich elementów faktycznego władztwa nad rzeczą, ale może także polegać na takim korzystaniu z rzeczy przez niewłaściciela, które narusza prawo własności w inny sposób, aniżeli pozbawiając właściciela faktycznego władztwa (tak w wyroku Sąd Najwyższy z dnia 16 lipca 2009 r., sygn. akt I CSK 511/08).

Odnosząc się do argumentów pozwanego kwestionujących żądanie powodów, Sad uznał, że były one uzasadnione.

Powodowie domagali się odszkodowania za bezumowne korzystanie za okres od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 31 grudnia 2007 r. przez pozwaną z działki nr (...) położonej w miejscowości R., gm. W.. Sąd podkreślił, iż pozwana w tym okresie czasu nie korzystała z działki nr (...), gdyż w tym czasie nie była właścicielem przedmiotowego gazociągu. Gazociąg ten poprzednik prawny pozwanej - (...) Sp. z o.o. nabył w formie aportu składników aktywów trwałych stanowiących elementy sieci przesyłowej i dystrybucyjnej wyłączonych z leasingu etap I, wniesionego na podwyższenie kapitału zakładowego przez wspólnika- (...) S.A. Uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego poprzednika prawnego pozwanej, poprzez wniesienie aportu zastała podjęta na Nadzwyczajnym Walnym Zgromadzeniu Wspólników, które odbyło się w dniu 31 grudnia 2007 r. i zostało zaprotokołowane przez notariusza w akcie notarialnym Rep. (...) Nr (...). Ponadto należy wskazać, iż gazociąg będący przedmiotem niniejszego postępowania został wskazany wśród w/w składników pod pozycjami (l.p.) (...)- (...) (k. 251-325).

Ponadto gdyby nawet pozwana posiadała legitymację bierną do występowania w niniejszym postępowaniu, to Sąd musiałby uwzględnić podniesiony przez nią zarzut przedawnienia roszczenia. Bowiem dochodzone przez powodów roszczenia przedawniają się z upływem 10-letniego terminu. I tak biorąc pod uwagę datę złożenia pozwu tj. 29 kwietnia 2013 r., część roszczenia dochodzonego pozwem ulega przedawnieniu, tj. żądanie odszkodowania za okres od dnia 1 stycznia 2002 r. do dnia 28 kwietnia 2003 r.

Mając powyższe na uwadze, uznając, iż pozwana nie posiada legitymacji procesowej biernej, Sąd I instancji oddalił powództwo w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie przepisu art. 102 k.p.c.

Od powyższego wyroku powodowie wnieśli apelację, zaskarżając wyrok w całości, zarzucając naruszenie prawa, polegające na naruszeniu:

1.  przepisów art. 224 w zw. z 225 KC przez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że pozwana spółka nie była posiadaczem samoistnym w złej wierze, przez co nie jest zobowiązana do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości,

2.  przepisów art. 336 i 339 KC przez błędne przyjęcie, że w okresie od stycznia 2002 do grudnia 2007, pozwana i jej poprzednik prawny nie byli posiadaczem gazociągu i posiadaczem działki (...), jako posiadacz służebności.

W związku z powyższymi zarzutami powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powodów nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem zarzuty w niej przedstawione nie były zasadne.

Sąd Apelacyjny uznał, iż Sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń stanu faktycznego, a podjęte rozstrzygnięcie znalazło oparcie w obowiązujących przepisach oraz w wywiedzionych na ich podstawie niewadliwych rozważaniach prawnych, które instancja odwoławcza w pełni podziela i przyjmuje za własne. Należy podkreślić, iż Sąd Okręgowy przeprowadził ocenę dowodów w sposób szczegółowy z punktu widzenia ich wiarygodności i mocy. Sąd konkretnie uzasadnił, którym dowodom dał, a którym odmówił przymiotu wiarygodności, przestrzegając przy tym zasad logicznego rozumowania, a z zebranego materiału dowodowego wyciągnął wnioski logicznie uzasadnione.

Pierwszy z zarzutów jest kompletnie chybiony, bowiem Sad Okręgowy nie mógł błędnie wyłożyć przepisu, którego w ogóle nie zastosował. Wprawdzie w uzasadnieniu przypomniana została treść art.. 224 i 225 kc, jednak tylko dla wskazania z jakiej podstawy prawnej powodowie wywodzili swoje roszczenie. Do zastosowania norm prawnych wywiedzionych z powyższych przepisów jednak nie doszło z racji uznania, że strona pozwana nie posiada legitymacji biernej w procesie. Sąd w ogóle nie badał i nie oceniał, czy spółka lub jej poprzednicy posiadali gazociąg w złej czy dobrej wierze, bowiem uznał, że strona pozwana, w okresie za który dochodzone jest wynagrodzenie, w ogóle nie była posiadaczem gazociągu. Zatem postawienie tego zarzutu jest nielogiczne. Sąd Okręgowy wskazał, że spółka nie władała rzeczą, a powodowie zarzucają, iż brak jest ustaleń czy posiadanie było w dobrej czy złej wierze.

Odnośnie natomiast naruszenia przepisów art. 336 i 339 kc, to również i ten zarzut nie jest trafny. Z dokumentu urzędowego w postaci aktu notarialnego z dnia 31 grudnia 2007 r. (Rep. (...)) sporządzonego przez notariusza R. B., znajdującego się w aktach na kartach 251-325, jednoznacznie wynika, że posiadaczem gazociągu w okresie od 01 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2007 r. była spółka (...) SA w W.. Ten podmiot, jako właściciel wniósł gazociąg aportem do poprzednika prawnego strony powodowej, pokrywając w ten sposób podwyższony kapitał zakładowy – są to wskazane przez Sad I instancji pozycje 2.188-2.197 tabeli w akcie notarialnym.

Ponieważ zakres czasowy powództwa - od 01 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2007 r. – to okres, kiedy gazociąg pozostawał w posiadaniu innego podmiotu ( (...)), orzeczenie Sądu Okręgowego, stwierdzające brak legitymacji biernej do występowania w niniejszym procesie po stronie pozwanego, jest prawidłowe.

Nota bene rację ma też Sąd Okręgowy co do częściowego przedawnienia roszczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny uznał apelację za bezzasadną, przez co podlegała ona oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

O kosztach postepowania Sąd odwoławczy orzekł na podstawie art. 102 kpc, uznając, że zgodnie z zasadą słuszności, powodowie nie powinni być obciążeni kosztami również postepowania odwoławczego, co wynika przede wszystkim z ich sytuacji materialnej, ale i z subiektywnego przekonania o zasadności powództwa, które jednak okazało się być chybione.

SSO Anna Strączyńska SSA Maciej Dobrzyński SSA Marta Szerel