Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 sierpnia 2017 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, Wydział II Cywilny, w składzie:

Przewodnicząca: S.S.R. A. M.

Protokolant: staż. W. Ł.

po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2017 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Miasto Ł.

przeciwko M. L.

o zapłatę

1.oddala powództwo;

2. zasadza od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 2.417,00 złotych (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygnatura akt II C 56/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 października 2012 roku Miasto Ł. wniosło przeciwko M. L. powództwo o zapłatę kwoty 37.336,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 4 sierpnia 2012 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów postępowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż powód jest właścicielem gruntu położonego w Ł. przy ulicy (...)/M. z B. oznaczonego jako działki nr (...), w obrębie (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą numer (...). Pozwany korzystał i korzysta z terenu o powierzchni 5667 m ² bez tytułu prawnego, prowadząc na nieruchomości działalność gospodarczą. Powód ustalił opłatę za korzystanie z jego nieruchomości bez tytułu prawnego w okresie od 1 stycznia 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku w wysokości 37.336,20 zł, na podstawie zarządzenia Prezydenta Miasta Ł. z dnia 10 lipca 2008 roku o numerze (...), w sprawie stawek czynszu dzierżawnego za nieruchomości gruntowe, których Miasto Ł. jest właścicielem lub posiadaczem, oddawane w dzierżawę na okres nie dłuższy niż trzy lata (pozew k. 2-5, pełnomocnictwo k. 6).

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 4 grudnia 2012 roku, w sprawie o sygn. akt II Nc 1558/12, Sąd uwzględnił powództwo i orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty k. 26).

W dniu 10 stycznia 2013 roku pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Pozwany w złożonym sprzeciwie zakwestionował powództwo co do zasady, jak i wysokości, przyznając przy tym, iż w spornym okresie korzystał z nieruchomości strony powodowej bez tytułu prawnego. Nadto pozwany wskazał, iż w dniu 30 września 2010 rok wystąpił do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi o stwierdzenie zasiedzenia spornej nieruchomości z dniem 27 maja 2005 roku – sygn. akt I Ns 1238/10 (sprzeciw k. 29-33, pełnomocnictwo k. 34).

Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2013 roku Sąd zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. w związku z toczącym się postępowaniem zainicjowanym wnioskiem M. L. w przedmiocie zasiedzenia nieruchomości objętej przedmiotowym powództwem (postanowienie k. 55).

Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2016 roku Sąd podjął zawieszone postępowanie w sprawie (postanowienie k. 80).

Na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2017 roku pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości, kwestionując je tak co do zasady jak i wysokości. Nadto pełnomocnik pozwanego zgłosił zarzut potrącenia wierzytelności przysługującej pozwanemu w stosunku do powoda w wysokości 778.260,21 zł, a wynikającej z poczynionych przez pozwanego nakładów na nieruchomość stanowiącą przedmiot postępowania. Pełnomocnik powoda, poparł powództwo i nie uznał zgłoszonego zarzutu potrącenia kwestionując poczynione nakłady oraz ich wysokość (elektroniczny protokół rozprawy z dnia 10 sierpnia 2017 roku k. 187-189).

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

W XVI Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta numer (...) dla nieruchomości składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...),księga wieczysta numer (...) dla nieruchomości składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...), której właścicielem jest Gmina Ł. (odpis księgi wieczystej k. 12-23).

W ewidencji gruntów jako właściciel działki o numerze (...), wskazana jest Gmina Ł. ( okoliczność bezsporna).

M. L. korzystał bez tytułu prawnego w okresie od 1 stycznia 2012 roku do dnia 30 czerwca 2012 roku z nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...)/M. z B., prowadząc na terenie niniejszej nieruchomości działalność gospodarczą – parking (okoliczność bezsporna).

Wnioskiem z dnia 30 września 2010 roku M. L. wystąpił do Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi o stwierdzenie zasiedzenia z dniem 29 września 2005 r. własności nieruchomości obejmującej działki o aktualnych numerach (...)położonych w Ł. przy ulicy (...) z B., dla których prowadzone są księgi wieczyste KW nr (...) oraz zbiory dokumentów nr (...) i (...) (okoliczność bezsporna).

Postanowieniem z dnia 24 marca 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi, I Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt I Ns 1238/10 umorzył postępowanie w zakresie wniosku o zasiedzenie działki oznaczonej numerem ewidencyjnym (...) położonej w Ł. i oddalił wniosek o zasiedzenie w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach postępowania. Niniejsze orzeczenie jest prawomocne (postanowienie k. 81 wraz z uzasadnieniem k. 82-98)

Pismem z dnia 9 lipca 2012 roku Miasto Ł. wezwało M. L. do zapłaty kwoty 37.336,20 złotych tytułem odszkodowania za korzystanie z gruntu o powierzchni 5.657 m ² pod parking usytuowany przy ulicy (...)/M. z B. w Ł. (części działek nr (...) w obrębie (...)), za okres 6 miesięcy od 1 stycznia 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku. W piśmie tym powód jako podstawę wyliczenia odszkodowania wskazał treść Zarządzenie nr (...) Prezydenta Miasta Ł. z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie stawek czynszu dzierżawnego za nieruchomości gruntowe, których Miasto Ł. jest właścicielem lub posiadaczem, oddawane w dzierżawę na okres nie dłuższy niż trzy lata (wezwanie do zapłaty k. 7, pocztowe potwierdzenie odbioru k. 8).

Pismem z dnia 7 sierpnia 2012 roku Miasto Ł. ponownie wezwało M. L. do zapłaty należności z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu (monit wraz z pocztowym potwierdzeniem odbioru k. 10).

W dniu 10 lipca 2008 roku Prezydent Miasta Ł. wydał zarządzenie oznaczone numerem (...) w sprawie stawek czynszu dzierżawnego za nieruchomości gruntowe, których Miasto Ł. jest właścicielem lub posiadaczem, oddawane w dzierżawę na okres nie dłuższy niż trzy lata, które zostało zmienione w dniu 4 lutego 2011 roku zarządzeniem Prezydenta Miasta Ł. o numerze (...) (okoliczność bezsporna).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie przywołanych dowodów. Sąd oddalił wnioski dowodowe zgłoszone przez stronę pozwaną uznając, iż okoliczności, na które wnioskowane dowody miałyby zostać przeprowadzone były nieistotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy.

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zważył co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie i jako takie podlega oddaleniu.

Powód w przedmiotowej sprawie domagał się zasądzenia kwoty 37.338,20 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z jego nieruchomości położonej w Ł. przy ulicy (...)/M. z B. oznaczonego jako działki nr (...), w obrębie (...)

Pozwany nie uznał powództwa, wniósł o jego oddalenie, nie kwestionując przy tym, iż w okresie objętym sporem korzystał bez tytułu prawnego z nieruchomości stanowiących własność strony powodowej w sprawie. Zatem spór w przedmiotowej sprawie koncentrował się na kwestiach związanych z wysokością dochodzonego roszczenia. Jednakże w niniejszym postępowaniu strona powodowa nie wykazała zasadności zasądzenia roszczenia w żądanej wysokości. Tym bardziej, iż pozwany zakwestionował wysokość dochodzonego roszczenia co do jego wysokości.

Na wstępie rozważań poczynić należy uwagę natury ogólnej, a mianowicie zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu wynikającą z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Potwierdzeniem zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego są również przepisy art. 3 k.p.c., 232 k.p.c. i 381 k.p.c. Tym samym onus probandi w przedmiotowej sprawie spoczywał na stronie powodowej. Poczynić należy również uwagę natury ogólnej, iż postepowanie cywilne jest kontradyktoryjne i nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia, wyjaśnienia, wykazania zasadności twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17.12.1996 w sprawie sygn. akt: I CKU 45/96, OSNC 1997 r., Nr 6-7, poz. 76). Jeśli zatem strona nie przedstawia dowodów, to uznać należy, że dany fakt nie został wykazany (udowodniony).

W przedmiotowym procesie powód jednoznacznie wskazał, że swoje żądanie wywodzi z bezumownego korzystania przez pozwanego M. L. z przedmiotowej nieruchomości i żądał wynagrodzenia z tego tytułu. Należy wskazać, że poza własnymi wyliczeniami, strona powodowa żadnymi wiarygodnymi dowodami nie wykazała w tym zakresie wysokości dochodzonego roszczenia. Nie może być bowiem za dowód taki uznane wewnętrzne przekonanie powoda o zasadności wysokości żądanej kwoty, nie mogą być też uznane dokumenty o charakterze ogólnym dołączone do pozwu, mają one jedynie w ocenie Sądu charakter poglądowy, stanowią poparcie stanowiska danej strony, jednakże nie stanowią dowodu na gruncie kodeksu postępowania cywilnego na okoliczność wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości. Wynagrodzenie za okres bezumownego korzystania z nieruchomości powinno być ustalane każdorazowo stosownie do okoliczności konkretnego przypadku - z uwzględnieniem charakteru i trwałości obciążenia oraz jego uciążliwości. Wynagrodzenie to następnie powinno podlegać weryfikacji przez stopień ingerencji w uprawnienia właścicielskie (ograniczenie korzystania z nieruchomości) oceniany z kolei przez pryzmat przeznaczenia nieruchomości i okoliczności faktycznych wskazujących na rzeczywiste wykorzystywanie lub możliwość wykorzystywania nieruchomości przez właściciela (np. z uwzględnieniem stan technicznego budynku). Wynagrodzenie takie w ocenie Sądu, obejmuje to wszystko, co uzyskałby właściciel, gdyby ją wynajął, wydzierżawił lub oddał do odpłatnego korzystania na podstawie innego stosunku prawnego, a o wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy w określonych warunkach i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia. Zgodnie z art. 224 § 2 w zw. z art. 225 k.c. , właściciel rzeczy może żądać wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy przez jej posiadacza samoistnego w złej wierze. Roszczenie właściciela o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, przewidziane w art. 224 § 2 w zw. z art. 225 k.c. mieści w sobie elementy roszczeń szczególnych przewidzianych w przepisach o zobowiązaniach. W szczególności roszczenie właściciela przeciwko posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, oparte na podstawie przepisów o ochronie własności spełnia tę samą funkcję, co roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia ( art. 405 k.c. ) obejmując uzyskaną przez tego posiadacza korzyść majątkową wynikającą z korzystania z tej rzeczy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 1980 r., II CR 501/80, OSNC 1981, Nr 9, poz. 171, jak również uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 1972, III CZP 22/72, OSNCP 1972, Nr 12, poz. 213, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 1979 r., II CR 471/79, z dnia 25 marca 1986 r., IV CR 29/86, OSNC 1987, nr 2-3, poz. 44 oraz z dnia 12 stycznia 2006 r., II CK 341/05, OSNC 2006, Nr 10, poz. 169). Roszczenie to zmierza także do kompensacji kosztów np. publicznoprawnych ponoszonych przez właściciela (użytkownika wieczystego) na rzecz, z której nie mógł korzystać, czy kosztów poniesionych na możliwość korzystania z innej rzeczy tego samego rodzaju. Możliwość dochodzenia przez właściciela rzeczy roszczenia uzupełniającego obejmującego wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przez posiadacza pełni również niewątpliwie funkcję prewencyjną w tym znaczeniu, że sama perspektywa konieczności zapłaty przez posiadacza ewentualnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy powinna przeciwdziałać obejmowaniu cudzych rzeczy w posiadanie w złej wierze. O takiej funkcji omawianego roszczenia świadczy jednoznacznie to, że prawo dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy jest niezależne od tego, czy właściciel (użytkownik wieczysty) poniósł jakiś uszczerbek, a posiadacz uzyskał jakąś korzyść z tego tytułu, że cudzą rzecz posiadał. Jednak o wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia decydują stawki rynkowe (przeciętne) za korzystanie z danego rodzaju rzeczy w określonych warunkach i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia (por. m.in. uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 10 lipca 1984 r., III CZP 20/84, zasada prawna - OSNCP 1984, Nr 12, poz. 209, z dnia 7 stycznia 1998 r., III CZP 62/97, OSNC 1998, Nr 6, poz. 91 oraz wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 kwietnia 2000 r., IV CKN 5/00, z dnia 15 kwietnia 2004 r., IV CSK 273/03 oraz z dnia 19 października 2011 r., II CSK 80/11, niepubl). Podstawą ustalenia wysokości wynagrodzenia należnego powodowi, w przedmiotowej sprawie mogły być także dochody, jakie powód mógłby osiągnąć gdyby wykorzystał nieruchomość z uwzględnieniem faktycznego i prawnego przeznaczenia danej nieruchomości będącej w posiadaniu pozwanego, których ustalenie (wysokość dochodów) wymagało wiadomości specjalnych (wyrok Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 4 września 2014 r., sygn. akt III Ca 559/14).

Powód kwotę dochodzoną pozwem tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ze spornej nieruchomości wyliczył w oparciu o Zarządzenie nr (...) Prezydenta Miasta Ł. z dnia 10 lipca 2008 r. w sprawie stawek czynszu dzierżawnego za nieruchomości gruntowe, których Miasto Ł. jest właścicielem lub posiadaczem, oddawane w dzierżawę na okres nie dłuższy niż trzy lata, które zostało zmienione zarządzeniem Prezydenta Miasta Ł. z dnia 4 lutego 2011 roku. W toku poczynionych ustaleń, które nie były kwestionowane w sprawie ustalono, iż pozwany nie posiadał w spornym okresie tytułu prawego do użytkowania przedmiotowych nieruchomości, nie zawierał bowiem ze stroną powodową umowy dzierżawy, tym samym nie może mieć do niego zastosowania przywołane powyżej Zarządzenie Prezydenta Miasta Ł. z dnia 10 lipca 2008 roku, zmienione następczo przez Zarządzenie Prezydenta Miasta Ł. z dnia 4 lutego 2011 roku. W ocenie Sądu orzekającego w sprawie nie można również w realiach przedmiotowej sprawy przyjąć, iż stawki opłaty wskazane w wyżej wymienionym rozporządzeniu (na podstawie którego ustalono dochodzone w toku procesu wynagrodzenie) są preferencyjne w stosunku do stawek rynkowych możliwych do uzyskania przez stronę powodową, bowiem nie zostało to w żaden sposób udowodnione. Strona powodowa nie wykazała w przedmiocie wysokości dochodzonego roszczenia żadnej inicjatywny dowodowej, w szczególności nie złożyła wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw czynszu na okoliczność wysokości wynagrodzenia należnego powódce tytułem bezumownego korzystania z jej nieruchomości przez pozwanego w okresie od 1 stycznia 2012 roku do 30 czerwca 2012 roku, na podstawie której to możliwym stałaby się weryfikacja wysokości żądanego pozwem wynagrodzenia. Ponadto z całą mocą podkreślić należy, iż strona powodowa była w toku całego postępowania reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, co zwalnia Sąd z obowiązków nałożonych art. 5 k.p.c. Nadto Sąd nie mógł dopuścić z urzędu dowód z opinii biegłego w sytuacji braku inicjatywy stron, która na dany fakt się powoływała, bowiem prowadziłoby to do naruszenia zasady kontradyktoryjności procesu cywilnego i bezstronności sądu.

Reasumując strona powodowa nie wykazała zatem wysokości należnego mu odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania przez pozwanego ze spornej nieruchomości, tym samym powództwo jako nieudowodnione podlegało oddaleniu.

Zasygnalizować przy tym należy, iż mimo braku zarzutu ze strony pozwanej Sąd powziął wątpliwości co do legitymacji procesowej strony powodowej w przedmiotowej sprawie w zakresie działki o numerach (...), bowiem do akt sprawy nie zostały załączone żadne dowody wskazujące, iż właścicielem powyższych działek gruntu jest Gmina Ł..

Mając na uwadze oddalenie powództwa w przedmiotowej sprawie Sąd nie zajmował się zgłoszonym zarzutem potrącenia w stosunku do którego, li tylko na marginesie rozważań zasygnalizować należy, iż nie został on skutecznie zgłoszony. Rozpatrzenie procesowego zarzutu potrącenia wymaga wcześniejszego złożenia przez wierzyciela oświadczenia o potrąceniu w znaczeniu materialnoprawnym. M. L. takiego oświadczenia zarówno przed, jak i w toku sprawy sądowej nie złożył, natomiast podniesiony na rozprawie przed Sądem procesowy zarzut potrącenia nie zastępuje oświadczenia o potrąceniu jako czynności podejmowanej z punktu widzenia prawa materialnego względem wierzyciela wzajemnego. Wymagane oświadczenie złożone przez pełnomocnika pozwanego mogłoby zostać uznane za skuteczne gdyby pełnomocnik dysponował, zgodnie z art. 95 § 1 k.c., pełnomocnictwem do czynności prawnych, takim zaś pełnomocnictwem nie jest pełnomocnictwo procesowe, które zostało złożone do akt sprawy na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2017 roku.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., kształtującego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, obliczone stosownie do § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r., poz. 461, z późn. zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa, co łącznie wyraża się kwota 2.417,00 zł.