Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 1073/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Sławomir Krajewski (spr.)

Sędziowie:

SO Agnieszka Bednarek - Moraś

SO Marzenna Ernest

Protokolant:

stażysta Anna Grądzik

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 lutego 2016 roku w S.

sprawy z powództwa S. P., B. N.

przeciwko E. H.

o wydanie nieruchomości

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną od wyroku Sądu Rejonowego w Świnoujściu z dnia 14 maja 2015 roku, sygn. akt VI C 100/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a.  w punkcie I. oddala powództwo,

b.  uchyla punkt III.;

2. zasądza od powodów S. P. i B. N. na rzecz pozwanej E. H. kwoty po 158,50 zł (sto pięćdziesiąt osiem złotych i pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Agnieszka Bednarek - Moraś SSO Sławomir Krajewski SSO Marzenna Ernest

Sygn. akt II Ca 1073/15

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 maja 2015 roku Sąd Rejonowy w Świnoujściu po rozpoznaniu sprawy z powództwa S. P., J. N. i B. N. przeciwko E. H. o wydanie nieruchomości, sygn. akt VI C 100/15: nakazał pozwanej aby wydała powodom S. P. i B. N. nieruchomość o powierzchni 84,0805 ha, składającą się z działek gruntu oznaczonych w ewidencji gruntów numerami: 5/48, 11/12, 189/5, 2/22 i 2/23, dla której Sąd Rejonowy w Świnoujściu IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych z siedzibą w K. prowadzi Kw nr (...) (pkt I.), |oddalił powództwo w pozostałej części (pkt II.) oraz zasądził od pozwanej solidarnie na rzecz powodów S. P. i B. N. kwotę 141 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt III.).

Sąd Rejonowy oparł powyższe rozstrzygnięcie na ustalonym w sposób następujący stanie faktycznym:

(...) Sp. z o.o. w B. w dniu 30 września 2000 roku zawarły na czas oznaczony 30 lat umowę bezczynszowej dzierżawy nieruchomości rolnych - działek nr (...), o łącznej pow. 111,4103 ha, położonych w obrębie C. i B., gmina K., objętych KW Nr (...). W § 4 umowy pozwana zobowiązała się do ponoszenia opłat związanych z podatkiem rolnym. W § 5 umowy strony ustaliły pięcioletni okres wypowiedzenia umowy, z tym, że wypowiedzenie musi być złożone na piśmie do końca października roku poprzedzającego okres wypowiedzenia.

W trakcie umowy dzierżawy doszło do podziału działek nr (...), na działki nr (...) oraz działki nr (...), na działki nr (...) o pow. 15,3360 ha i nr 8/2 o pow. 11,9966 ha oraz zmiany właścicieli działek.

Obecnymi współwłaścicielami działek nr (...) w udziałach po 14 części są B. N. i S. P., zaś działki (...) jest J. N..

E. H. od początku zawarcia umowy dzierżawy nie opłacała podatku rolnego za przedmiot dzierżawy.

Pismem z dnia 13 sierpnia 2014 roku powodowie wezwali pozwaną do zapłaty zaległego podatku, zakreślając w tym zakresie trzymiesięczny termin i zaznaczając, że po tym czasie wypowiedzą umowę dzierżawy.

Pozwana w odpowiedzi na to pismo wezwała powodów do przedstawienia Decyzji Burmistrza Miasta i Gminy K. o wysokości podatku oraz oświadczyła, że z uwagi na okoliczność, iż w stosunku do J. N. toczy się postępowanie egzekucyjne wszczęte na wniosek pozwanej i na podstawie tytułu wykonawczego - Postanowienia Sądu Rejonowego w Kamiennej Górze z dnia 20 maja 2009 roku, I Co 458/09, w celu wyegzekwowania kwoty 500.000 zł proponuje, aby rozliczenie podatku nastąpiło przez kompensatę wzajemnych należności.

Pozwana nie zapłaciła zaległego podatku rolnego w wyznaczonym terminie.

W tej sytuacji powodowie pismem z dnia 19 lutego 2015 roku wypowiedzieli pozwanej umowę dzierżawy bez zachowania terminu wypowiedzenia oraz wezwali ją do wydania nieruchomości do dnia 6 marca 2015 roku.

Nieruchomość nie została powodom do dnia dzisiejszego wydana.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo, oparte o treść art. 222 §1 k.c., za częściowo zasadne.

Sąd wskazał, że strony łączyła umowa bezczynszowego użytkowania nieruchomości rolnych (art. 708 k.c.) do której odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy regulujące mowę dzierżawy. Zważył, iż stosownie do art. 703 k.c., jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie, jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy miesiące, wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu. Sąd wskazał, że jakkolwiek umowa dzierżawy bezczynszowej zawarta na czas oznaczony, w zasadzie nie może być rozwiązana przez wypowiedzenie w trybie art. 704 k.c., chyba, że strony przewidziały możliwość wypowiedzenia umowy to zawsze może być wypowiedziana w przypadku zwłoki w płatności czynszu lub należności publicznoprawnych. Powodowie mogli zatem umowę dzierżawy wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia po zaistnieniu przesłanek opisanych w art. 703 k.c.

Sąd pierwszej instancji miał na uwadze, że pozwana pomimo zobowiązania wynikającego z § 4 umowy od początku zawarcia umowy nie opłacała podatku rolnego. Powodowie wypowiedzieli umowę po uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległości podatkowych, które sięgały okresu kilku lat. Wyznaczyli pozwanej trzymiesięczny okres na uregulowanie zaległości. Sąd wskazał, że jeżeli pozwana musiała liczyć się z tym, że skoro zmienił się właściciel będzie musiała wywiązywać się z umowy dzierżawy zgodnie z jej warunkami, tym bardziej, że została do tego wezwana. Pozwana nie mogła skutecznie bronić się przed konsekwencjami niewywiązywania się z umowy okolicznością, iż nie znała wysokości należności podatkowych. Sąd nie dał wiary pozwanej, iż Urząd Gminy odmówił jej jako dzierżawcy ujawnienia wysokości zaległego podatku. Pozwana nie przedstawiła w tym przedmiocie żadnego wiarygodnego dowodu.

Ponadto pozwana nie złożyła w stosunku do J. N. skutecznego oświadczenia o potrąceniu wzajemnych, wymagalnych wierzytelności, a zatem nie można uznać, że dokonała skutecznej kompensaty wierzytelności, zwalniającej ją od obowiązku płatności podatku rolnego.

Sąd wskazał wreszcie, że pozwana była zobowiązana do płatności podatku na rzecz Urzędu Gminy, a nie powoda, zatem nie mogła potrącić wzajemnie tych wierzytelności (art. 498 § 1 k.c.).

Sąd wskazał kolejno, że żądanie pozwu dotyczyło działek o nr (...) (poprzednio 2/13), objętych księgą wieczystą nr (...) oraz działki nr (...), objętej księgą wieczystą (...). Na dzień orzekania działka nr (...) już nie istniała, gdyż została podzielona na działki nr (...). Ponadto z postanowienia Sądu Rejonowego w Kamieniu Pomorskim z dnia 7 grudnia 2011 roku, I Co 554/05, wynika, że współwłaścicielami działki (...)S. P. i B. N., zaś działki (...) J. N.. W związku z okolicznością, iż w dniu orzekania działka nr (...) nie istniała Sąd nie mógł nakazać wydania tej działki nr (...). Sąd nie mógł orzec nakazu wydania działek nr (...), gdyż orzekłby ponad żądanie pozwu.

W związku z powyższym Sąd nakazał pozwanej wydać działki nr (...) na rzecz S. P. i B. N., zaś oddalił żądanie J. N., S. P. i B. N. o nakazanie wydania działki nr (...).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła pozwana i zaskarżając wyrok w zakresie rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I., wniosła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, zasądzenie od powodów na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych

Skarżąca zarzuciła Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

a)  art. 708 k.c., w zw. z art. 703 k.c., poprzez błędne ich zastosowanie polegające na przyjęciu, że opłaty czynszowe i opłaty publicznoprawne są tożsame, a w rzeczywistości stanowią odrębną kategorię świadczeń, wobec czego wypowiedzenie dokonane z powołaniem się na podstawę przewidzianą w art. 703 k.c. nie było skuteczne;

b)  art. 65 k.c. przez błędną wykładnię § 4 umowy, prowadzącą do uznania, że opłaty publicznoprawne, o których mowa w tym paragrafie umowy, wchodzą w zakres czynszu, pomimo braku ich tożsamości podmiotowej i przedmiotowej,

c)  art. 353 1 k.c. przez przyjęcie, że postanowienia § 4 umowy nie sprzeciwiają się przepisom ustawy o podatku rolnym w sytuacji, zgodnie z którym dzierżawca jest podatnikiem podatku rolnego gdy grunty gospodarstwa rolnego zostały wydzierżawione na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników lub ustawy z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie;

d)  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, iż pozwana nie mogła podnieść zarzutu, że przyczyna nieopłacania przez nią należności publicznoprawnych była od niej niezależna z racji braku wiedzy w zakresie stawki i wysokości

podatku rolnego w następstwie czego obowiązkiem powodów było przedłożenie stosownej ku temu informacji, bądź właściwej dokumentacji podatkowej celem określenia wysokości podatku rolnego celem dookreślenia obowiązku pozwanej przewidzianej w § 4 umowy,

e)  art. 328 § 1 k.p.c. poprzez brak wskazania w jakim zakresie dowód z przesłuchania pozwanej Sąd uznał za wiarygodny, a w jakim nie;

f)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę dowodów i danie wiary w całości twierdzeniom powodów w sytuacji, gdy nie znajdują one żadnego potwierdzenia w materiale dowodowym, który w niniejszej sprawie ogranicza się jedynie do przesłuchania pozwanej, która wskazuje na zamiar zadośćuczynienia swojemu obowiązkowi w zakresie uiszczania podatku rolnego, po uprzednim poinformowaniu jej o wysokości tej należności w zamiarze czynienia zadość swojemu obowiązkowi.

W ocenie skarżącej wypowiedzenie umowy dzierżawy mogło nastąpić wyłącznie w przypadku określonym w umowie. Niniejsza umowa nie przewidywała możliwości jej wypowiedzenia przez wydzierżawiających z powodu zaniechania ponoszenia opłat publicznoprawnych. W ujęciu art. 693 i nast. k.c. konieczną cechą dzierżawy jest odpłatność i wzajemność świadczeń wynikających z umowy stron, wydzierżawiający zobowiązuje się bowiem oddać dzierżawcy rzecz lub prawo do używania i pobierania pożytków, a dzierżawca płacić wydzierżawiającemu czynsz. Zgodnie z art. 693 § 2 k.c., czynsz może być zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju. Może być oznaczony w ułamkowej części pożytków. W art. 702 k.c. ustawodawca wskazał na możliwość zastrzeżenia w umowie, że oprócz czynszu dzierżawca będzie zobowiązany uiszczać podatki i inne ciężary związane z własnością lub posiadaniem przedmiotu dzierżawy oraz ponosić koszty jego ubezpieczenia. Zastrzeżony w umowie obowiązek zapłaty przez dzierżawcę oprócz czynszu w pieniądzach - podatków i innych należności, które zwykle obciążają wydzierżawiającego, jest niewątpliwie elementem odpłatności za korzystanie z przedmiotu dzierżawy. Mając na uwadze treść art. 703 k.c. apelująca podniosła, że w przytoczonym przepisie jest mowa jedynie o zwłoce z zapłatą czynszu i nie sposób zgodzić z się z wywodami, że w sytuacji, w której dzierżawca nie jest zobowiązany uiszczać czynszu, a podatki związane w własnością przedmiotu dzierżawy to przepis ten nie ma zastosowanie w sytuacji zwłoki z zapłatą podatków i innych należności. Świadczenia te aczkolwiek spełniają ten sam cel, gdyż łącznie z czynszem zastrzeżonym w pieniądzach stanowią odpłatność za korzystanie z przedmiotu dzierżawy, jednak ze względu na charakter należności publicznoprawnych i ich ostatecznego adresata, którym nie jest wydzierżawiający, nie stanowią one pojęć tożsamych.

Zdaniem skarżącej, nie sposób uznać, że art. 703 k.c. odnosi się do opłat publicznoprawnych, jako wchodzących w zakres szeroko rozumianego czynszu, tylko i wyłącznie jego odpłatnego charakteru. Naruszenie powołanego przepisu powoduje bezskuteczność dokonanego wypowiedzenia. Nadto powodowie nie wykazali, jakoby udzielili pozwanej odpowiednich informacji lub przekazali wymagane dokumenty podatkowe. Jej zdaniem, zaniechanie ponoszenia opłat publicznoprawnych mogłoby stanowić podstawę wypowiedzenia umowy dzierżawy, gdyby wydzierżawiający uprzedzili dzierżawcę o zamiarze wypowiedzenia umowy, jednocześnie przedkładając informację i niezbędne dokumenty o wysokości podatku i udzielili jej dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zgodnie z art. 703 k.c. Nieopłacanie przez pozwaną opłat publicznoprawnych nastąpiło z przyczyn od niej zależnych, albowiem to na powodach spoczywał prawny obowiązek ich ponoszenia, a pozwana nie miała możliwości ustalenia ich wysokości. Z racji faktu, że umowa nie zawierała zapisów precyzujących wykonywania obowiązku pozwanej w zakresie uiszczania podatku rolnego, przyjąć należało, że niniejszy obowiązek mógł zostać wyłącznie spełniony w sytuacji zadośćuczynienia jej żądaniu z zakresie przedłożenia jej stosownej ku temu informacji, bądź właściwej dokumentacji, co powodowie nie uczynili na wyraźne żądanie pozwanej. Tymczasem pismo powodów wzywające pozwaną do zapłaty podatku rolnego nie stanowi zadość przesłankom przewidzianym w art. 703 k.c.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna.

W pierwszej kolejności wskazania wymaga, że analiza treści pozwu wskazuje, że powodowie roszczenie pozwu wywodzili z posiadania przez siebie statusu oddających nieruchomość rolną w bezczynszowe użytkowanie, którym po ustaniu tego stosunku prawnego, w drodze dokonanego przez nich wypowiedzenia, przysługuje unormowane w art. 675 § 1 k.c., w zw. z art. 694 k.c. i art. 708 k.c., roszczenie o zwrot przez pozwaną na ich rzecz przedmiotu tej umowy.

Dodatkowo, skoro powodowie są właścicielami tej nieruchomości, to przy przyjęciu skuteczności owego wypowiedzenia, przysługiwałoby im względem pozwanej roszczenie windykacyjne, unormowane w art. 222 § 1 k.c.

W okolicznościach sprawy, wbrew zapatrywaniu Sądu pierwszej instancji, nie sposób uznać, aby doszło do skutecznego wypowiedzenia przez stroną powodową przedmiotowej umowy z dnia 30 września 2000 roku, co przy uwzględnieniu, że umowa ta została zawarta na czas określony - do dnia 30 września 2030 roku, powoduje bezzasadność powództwa w obu ww. postaciach.

Umowa z dnia 30 września 2000 roku wbrew literalnej nazwie jest umową bezczynszowego użytkowania nieruchomości rolnej, typizowaną w art. 708 k.c. i okoliczność ta pozostawała poza sporem stron.

Zgodnie z art. 708 k.c. przepisy działu niniejszego stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy osoba biorąca nieruchomość rolną do używania i pobierania pożytków nie jest obowiązana do uiszczania czynszu, lecz tylko do ponoszenia podatków i innych ciężarów związanych z własnością lub z posiadaniem gruntu.

Sąd pierwszej instancji przyjął, że powodowie skutecznie wypowiedzieli pozwanej łączącą strony umowę o bezczynszowe użytkowanie nieruchomości w trybie - mającego na podstawie art. 708 k.c. odpowiednie zastosowanie w przypadku umów o bezczynszowe używanie - przepisu art. 703 k.c. stanowiącego, że jeżeli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu co najmniej za dwa pełne okresy płatności, a w wypadku gdy czynsz jest płatny rocznie, jeżeli dopuszcza się zwłoki z zapłatą ponad trzy miesiące, wydzierżawiający może dzierżawę wypowiedzieć bez zachowania terminu wypowiedzenia. Jednakże wydzierżawiający powinien uprzedzić dzierżawcę udzielając mu dodatkowego trzymiesięcznego terminu do zapłaty zaległego czynszu. Uznając, że nieuiszczanie przez pozwaną zobowiązań publicznoprawnych należy utożsamiać z opisaną w tym przepisie sytuacją nieuiszczania należnego czynszu, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że wobec okoliczności, iż pozwana zalegała z zapłatą należności za kilka lat i pomimo wyznaczenia jej dodatkowego trzymiesięcznego terminu należności tych nie uiściła, doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy przez powodów.

Powyższa konstatacja jest wadliwa już to z tego względu, że umowa o bezczynszowe używanie nie może być wypowiedziana w trybie art. 703 k.c., albowiem przepis ten, nie znajduje odpowiedniego zastosowania w przypadku tego rodzaju umów.

Odnosząc się do tej kwestii należy wskazać, iż z jednoznacznego i nie budzącego wątpliwości brzmienia art. 708 k.c. wynika, że przepisy dotyczące dzierżawy stosuje się do umów o bezczynszowe oddanie nieruchomości rolnej do użytkowania i pobierania pożytków (tzw. bezczynszowe używanie) jedynie „odpowiednio”. W związku z taką konstrukcją mogą mieć miejsce trojakiego rodzaju sytuacje, tj.: po pierwsze, gdy przepisy są stosowane bez żadnej modyfikacji; po drugie, gdy przepisy są stosowane z odpowiednimi zmianami; i wreszcie po trzecie, gdy przepisy nie są stosowane w ogóle. W praktyce zatem stosowanie odpowiednio przepisów do których odsyła ustawodawca wymaga każdorazowo wnikliwego rozpatrzenia, w jakim zakresie i w jaki sposób należy je stosować.

W rozpatrywanej sprawie Sąd pierwszej instancji przyjmując, iż art. 703 k.c. znajduje odpowiednie zastosowanie w odniesieniu do umów o bezczynszowe używanie w przypadku wypowiedzenia umowy z uwagi na zwłokę z zapłatą należności publicznoprawnych, powołał się na stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 2 kwietnia 1993 roku (III CZP 39/93), gdzie wskazano, że jeśli chodzi o przedwczesne rozwiązanie umowy dzierżawy, znajdą tu odpowiednie zastosowanie ogólne postanowienia kodeksu dotyczące umowy najmu, ze zmianą wynikającą z treści art. 703 k.c. Przy dalszym odpowiednim ich zmodyfikowaniu znajdą też zastosowanie do umowy o bezczynszowe korzystanie z nieruchomości rolnej. Wprawdzie z powyższego wynika, iż Sąd Najwyższy opowiedział się za możliwością zastosowania regulacji przepisu art. 703 k.c. w stosunku do umów o bezczynszowe korzystanie z nieruchomości rolnej, niemniej podkreślenia wymaga, że powyższe stanowisko, stanowiące co ważne jedynie element uzasadniania uchwały (nie zaś jej tezy) i to wyrażone na kanwie orzeczenia rozstrzygającego inną problematykę (z treści uchwały wydanej w sprawie III CZP 39/93 wynika, że dotyczyła ona zasadniczo dopuszczalności rozwiązania umowy o bezczynszowe używanie zawartej na czas

oznaczony w trybie art. 704 k.c.), wreszcie nie zawierające bliższego uzasadnienia, nie może być miarodajne dla rozstrzygnięcia rozpoznawanej sprawy.

Co istotne powyższy pogląd nie zyskał akceptacji w doktrynie prawa, gdzie w sposób dominujący i ugruntowany przyjmuje się, że do umowy o bezczynszowe używanie stosuje się odpowiednio te przepisy kodeksu cywilnego o dzierżawie (wobec odesłania z art. 694 k.c. także o najmie), które nie dotyczą czynszu, jego płatności, w tym skutków niewykonania tego zobowiązania, w tym m.in. art. 703 k.c. (vide: K. Pietrzykowski [red.], Kodeks cywilny. Komentarz do art. 450–1088. Tom II, 2015; H. Ciepła, [w:] Bieniek, Komentarz. Zobowiązania, 2011, t. II, art. 708, s. 454, pkt 8; P. Nazaruk, [w:] Ciszewski, Komentarz 2013, art. 708, Nb 1. Zob. W. Pańko, Dzierżawa, s. 126; Z. Radwański, J. Panowicz-Lipska, Zobowiązania, 2008, s. 140). W doktrynie prawa trafnie zauważono, że ustawodawca wyraźnie rozróżnia czynsz i inne opłaty (podatki i ciężary związane z własnością), co czyni nie tylko w art. 708 k.c., ale również w treści art. 702 k.c. Wyodrębnienie umowy o bezczynszowe używanie oparte zostało właśnie o to rozróżnienie i w związku z tym, nie jest zasadne zacieranie tej fundamentum divisionis. Tymczasem dopuszczenie stosowania przepisów dotyczących czynszu (właściwie wszystkich istotnych), oznaczałoby, że zapłata podatków lub innych ciężarów stanowi odpowiednik czynszu, podczas gdy ustawodawca wyraźnie na kanwie art. 702 k.c. wskazuje, że ponoszenie tych ciężarów w przypadku umowy dzierżawy nie odbywa się zamiast czynszu ani nie jest jego substytutem (K. Osajda, Kodeks cywilny, Komentarz, 2015).

W świetle powyższego za stanowiskiem zaprezentowanym przez Sąd Rejonowy nie mogło przemawiać zapatrywanie prawne wyrażone przez Sąd Najwyższy w przywołanym w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia wyroku z dnia 21 października 2010 roku, IV CSK 215/10, gdzie wskazane zostało, iż w sytuacji, w której dzierżawca zobowiązał się oprócz czynszu uiszczać podatki i inne ciężary związane w własnością przedmiotu dzierżawy - przepis art. 703 k.c. ma zastosowanie także do zwłoki z zapłatą podatków i innych należności. Świadczenia te bowiem spełniają ten sam cel, gdyż łącznie z czynszem zastrzeżonym w pieniądzach stanowią odpłatność za korzystanie z przedmiotu dzierżawy. Dostrzec bowiem należało, iż orzeczenie wydane w sprawie IV CSK 215/10 nie dotyczyło umowy o bezczynszowego korzystania w rozumieniu art. 708 k.c., lecz umowy o oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania zawartej na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Tym samym rozstrzygniecie to dotyczyło zupełnie innego typu kontraktu.

Podsumowując Sąd Okręgowy, w pełni podzielając opisane powyżej dominujące poglądy doktryny prawa uznał, że norma prawna zawarta w art. 703 k.c. nie ma zastosowania do umów o których mowa w art. 708 k.c., wobec czego powodowie nie mogli w tym trybie skutecznie wypowiedzieć pozwanej umowy z dnia 30 września 2000 roku o bezczynszowe użytkowanie spornej nieruchomości rolnej.

W konsekwencji przyjąć było trzeba, iż strony nadal łączy ww. umowa o bezczynszowe używanie, co było wystarczającym do oddalenia powództwa jako bezzasadnego. Pozwanej przysługuje, bowiem skuteczny względem powodów tytułu prawny do władania stanowiącą ich własność nieruchomością. Pozwana nie ma także w chwili obecnej obowiązku zwracać przedmiotu tej umowy powodom, jako drugiej stronie owego stosunku obligacyjnego.

Jedynie na marginesie wskazać trzeba, iż nawet gdyby przyjąć, że art. 703 k.c. znajduje odpowiednie zastosowanie do umów o bezczynszowe używanie i że w związku z tym powodowie byli uprawnieni do wypowiedzenia umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia z uwagi na nieuiszczanie przez pozwaną należności publicznoprawnych, to i tak powództwo podlegałoby oddaleniu, a to wobec niezaistnienia ku temu przesłanek przewidzianych na gruncie omawianej regulacji.

Należy mieć na uwadze, że ustawodawca na gruncie art. 703 k.c. uzależnił skuteczność wypowiedzenia umowy od uprzedniego uprzedzenia użytkownika o zamiarze wypowiedzenia umowy z wyznaczeniem mu dodatkowego terminu na zapłatę zaległego czynszu. Wezwanie to, by było skuteczne, niewątpliwie winno zawierać precyzyjnie oznaczoną kwotę do jakiej zapłaty zobowiązany jest użytkownik, zwłaszcza w sytuacji, gdy – jak w niniejszej sprawie – w umowie nie jest określona wprost wysokość należności publicznoprawnych co do których użytkownik zobowiązał się do ich ponoszenia. Tymczasem wezwanie skierowane przez powodów do pozwanej takiego oznaczenia nie zawierało. Powodowie wezwali pozwaną w piśmie z dnia 13 sierpnia 2014 roku do zapłaty podatku rolnego w pełnej wysokości za wszystkie lata dzierżawy. Nie wskazali jednak wysokości tej należności. Co więcej, nie odpowiedzieli na skierowane do nich pismo pozwanej, stanowiące

odpowiedź na przedmiotowe wezwanie do przedłożenia decyzji Burmistrza K. określającej jego wysokość. Skoro powodowie nie wskazali w wezwaniu pozwanej konkretnej kwoty jaką winna była uiścić, a wysokość tej kwoty nie była określona w umowie, jak również pozwana nie mogła jej ustalić w organie podatkowym (zgodnie z ustawą z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym podatnikiem tego podatku jest właściciel gruntów i to on jest stroną decyzji podatkowej i szerzej postępowania administracyjnego w tym przedmiocie), to uznać należało, iż wezwanie to nie było skuteczne i nie wywołałoby skutku przewidzianego w art. 703 k.c. w postaci możliwości wypowiedzenia umowy.

Co więcej, nie można tracić z pola widzenia tego, iż ustawodawca na gruncie art. 703 k.c. przewidział, iż uprawnienie do wypowiedzenia umowy w tym trybie powstaje wówczas, gdy użytkownik pozostaje w zwłoce z zapłatą czynszu. Co należy podkreślić, przez zwłokę rozumieć można wyłącznie zawinione opóźnienie w spełnieniu świadczenia przez dłużnika. Tymczasem w niniejszej sprawie nie sposób jest przyjąć, by pozwana pozostawała w zwłoce z zapłatą podatku rolnego. Wszak jak już wyżej wskazano, w umowie nie została określona wysokość świadczenia podatkowego które winna była uiszczać, nie mogła go także ustalić kierując stosowne zapytanie do organu podatkowego (to może uczynić jedynie podatnik, tj. właściciel nieruchomości). Przy tym nie uszło uwadze Sądu odwoławczego, iż pozwana niezwłocznie po otrzymaniu wezwania powodów do zapłaty oświadczyła, ze dokona zapłaty podatku rolnego niezwłocznie po przedstawieniu jej przez powodów odpowiednich decyzji podatkowych określających wysokość ustalonego podatku (k.33). Powodowie pomimo braku ku temu racjonalnych i uzasadnionych podstaw, takich decyzji pozwanej nie przekazali. W tej sytuacji przyjąć należało, że skoro nie ze swej winy pozwana nie znała wysokość należności do których uiszczenia była zobowiązana, to nie sposób przypisać jej winy w opóźnieniu spełnienia świadczenia, a zatem, aby pozostawał ona w zwłoce z zapłatą tej należności.

Mając na uwadze wszystko powyższe, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., orzeczono jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

W konsekwencji oddalenia powództwa uchyleniu podlegało zawarte w punkcie III. zaskarżonego wyroku rozstrzygnięcie o kosztach procesu. Pozwana jest stroną wygrywającą proces, w rozumieniu art. 98 § 1 k.p.c., a jednocześnie w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji nie poniosła żadnych jego kosztów, określonych w art. 98 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie 2. sentencji wyroku - na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 i 3 k.p.c., tj. stosownie do reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec uwzględnienia apelacji pozwanej w całości, zasadnym było zasądzenie na jej rzecz od powodów zwrotu poniesionych przez nią kosztów instancji odwoławczej. Na zasądzone koszty procesu w łącznej kwocie 317 zł składało się: 30 zł tytułem opłaty od apelacji, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej, które z uwagi na fakt, że pełnomocnik ten wstąpił do postępowania dopiero na etapie postępowania apelacyjnego, ustalono na kwotę 270 zł – zgodnie z § 10 pkt 2 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów niepłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. nr 2013 r., poz. 461). Koszty te zasądzono po połowie, tj. po 158,50 zł, od każdego z powodów na rzecz pozwanej.

SSO Agnieszka Bednarek - Moraś SSO Sławomir Krajewski SSO Marzenna Ernest.

Zarządzenia:

- odnotować,

- odpis wyroku, wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powodów,

- zwrócić akta sprawy SR.