Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II Ca 243/17

POSTANOWIENIE

Dnia 26 lipca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Tomasz Sobieraj (spr.)

Sędziowie:

SO Dorota Gamrat - Kubeczak

SR del. Agnieszka Matias-Smolińska

Protokolant:

sekr. sądowy Anita Czyż

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 lipca 2017 roku w S.

sprawy z powództwa Z. P. (1)

przeciwko Agencji Mienia Wojskowego w W. (poprzednio Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W.)

o ustalenie

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 31 października 2013 roku, sygn. akt I C 1630/12

1.  odrzuca apelację;

2.  odstępuje od obciążenia powoda Z. P. (1) kosztami postępowania apelacyjnego;

3.  oddala wniosek pełnomocnika powoda o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Dorota Gamrat - Kubeczak SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Agnieszka Matias - Smolińska

Sygn. akt II Ca 243/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 października 2013roku (sygn. akt I C 1630/12) Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Z. P. (2) przeciwko Wojskowej Agencji Mieszkaniowej w W. o zapłatę:

W punkcie pierwszym – oddalił powództwo.

W punkcie drugim - zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.600 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

W punkcie trzecim - przyznał adwokatowi S. P. od Skarbu Państwa — Sądu Rejonowego Szczecin Centrum w S. kwotę 4.428 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

W dniu 23 grudnia 2013 roku, powód wywiódł apelację od powyższego wyroku. Wraz
z apelacją powód złożył również wniosek o przywrócenie mu terminu do jej wniesienia. We wniosku tym powód przywołał przyczyny uchybienia terminu do wniesienia apelacji. W uzasadnieniu wniosku powód wskazał m.in., że reprezentujący go adwokat S. P. z własnej woli zaprzestał reprezentowania powoda w sprawie I C 1630/12. Powód nie miał kontaktu z pełnomocnikiem, więc złożył wniosek o doręczenie mu orzeczenia wraz z uzasadnieniem do rąk własnych, jednak wniosek nie został przez Sad uwzględniony. Pełnomocnik także nie doręczył mu orzeczenia z uzasadnieniem ani nie udzielił żadnej informacji. Pismem z dnia 9 grudnia 2013 roku pełnomocnik poinformował powoda, że nie widzi podstaw do wniesienia apelacji. Pismo to powód otrzymał dopiero 12 grudnia 2013 roku, a więc już po upływie terminu do wniesienia apelacji.

Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2014 roku Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie odrzucił apelację powoda Z. P. (2) z dnia 23 grudnia 2013 roku wniesioną od wyroku Sadu Rejonowego Szczecin - Centrum w S. z dnia 31 października 2013 roku

W dniu 23 lutego 2016roku powód złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 4 czerwca 2014roku wraz z zażaleniem na to postanowienie.

Postanowieniem z dnia 14 czerwca 2016r, Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie uwzględnił wniosek powoda i przywrócił powodowi termin do wniesienia zażalenia na postanowienie tegoż Sądu z dnia 4 czerwca 2014. O odrzuceniu apelacji powoda z dnia 23 grudnia 2013roku

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2016roku (sygn. II Cz 1559/16) Sąd Okręgowy w Szczecinie uchylił postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 4 czerwca 2014 roku w przedmiocie odrzucenia apelacji.

Postanowieniem z dnia 6 lutego 2017roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie uwzględnił wniosek powoda z dnia 23 grudnia 2013roku i przywrócił mu termin do wniesienia apelacji od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Centrum w Szczecinie z dnia 31 października 2013roku

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego – kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych

Na rozprawie w dniu 26 lipca 2017roku pełnomocnik powoda złożył wniosek o przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w tym postępowaniu oświadczając, iż koszty te nie zostały pokryte.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda w niniejszej sprawie podlegała odrzuceniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że nie budzi wątpliwości iż apelacja wniesiona przez powoda była wniesiona po upływie ustawowego terminu.

Zgodnie z art. 369 § 1- 3 k.p.c. apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Jeżeli strona nie zgłosiła wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji, termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia takiego wniosku. Termin, o którym mowa w § 1 i 2, uważa się za zachowany także wtedy, gdy przed jego upływem strona wniosła apelację do sądu drugiej instancji. W takim wypadku sąd ten niezwłocznie przesyła apelację do sądu, który wydał zaskarżony wyrok. Analiza akt przedmiotowej sprawy dokonana przez Sąd Odwoławczy, potwierdza, iż w istocie termin na złożenie apelacji upłynął z dniem 9 grudnia 2013 roku, natomiast powód złożył apelację w dniu 23 grudnia 2013 roku, a więc po terminie.

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy przystąpił do zbadania prawidłowości oceny Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie w zakresie przywrócenia powodowi terminu do wniesienia apelacji od wyroku wydanego w dniu 31 października 2013roku

Stosownie do art. 373 k.p.c. Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym apelację, jeżeli ulegała ona odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji. W granicach kontroli zachowania warunków formalnych apelacji, którą sąd drugiej instancji przeprowadza na podstawie art. 373 k.p.c., mieści się również sprawdzenie zasadności przywrócenia uchybionego terminu do wniesienia apelacji (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2009 roku, II UZ 23/09, Lex 536864, uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1968 roku, III CZP 77/67, OSNCP 1968, nr 12, poz. 202). W razie stwierdzenia braku podstaw do przywrócenia terminu do wniesienia apelacji przez sąd pierwszej instancji, sąd drugiej instancji odrzuca apelację.

Sąd Okręgowy działając w powyższym trybie - dokonując analizy akt sprawy doszedł do wniosku, że powód nie uprawdopodobnił, aby uchybienie terminowi do wniesienia apelacji było przez niego niezawinione. Sąd Rejonowy postanawiając o przywróceniu terminu podjął zatem decyzję wadliwą.

Należy podkreślić, że instytucja przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej ma na celu na odwrócenie ujemnych skutków, jakie ustawa wiąże z uchybieniem terminu. Przesłanką umożliwiającą uwzględnienie wniosku strony o przywrócenie terminu procesowego jest należycie uprawdopodobniony brak zawinienia w niedotrzymaniu tego terminu.

Stosownie do art. 168 § 1 k.p.c. jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Jednocześnie zgodnie z dyspozycja art. 169 § 2 k.p.c., strona występująca o przywrócenie terminu zobowiązana jest uprawdopodobnić twierdzenia uzasadniające żądanie, co oznacza przytoczenie twierdzeń i wskazanie okoliczności, z których wynika przekonanie o ich prawdziwości (vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2011 roku, I CZ 142/11).

Nie można przyjąć, że uchybienie terminowi nastąpiło bez winy podmiotu, który miał podjąć czynność procesową, jeżeli przyczyną tego była działalność lub brak działania osób, którymi się on posługuje, a więc np. pełnomocników (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 1956 roku, 4 CO 58/55, OSN 1956, orzeczenie Sądu Najwyższego z 20 maja 1970 roku, II CR 184/70, Biul. SN z 1970, nr 11, poz. 201). W szczególności przywołać należy pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 listopada 2008 roku, V CZ 105/07, Lex nr 477610, iż brak informacji co do rodzaju i terminu dalszych czynności procesowych, których udzielić winien pełnomocnik, nie może rodzić skutku w postaci uznania braku winy w uchybieniu terminowi w rozumieniu przepisu art. 168 § 1 k.p.c.

W niniejszej sprawie powód był reprezentowany przez ustanowionego dla niego postanowieniem z dnia 7 marca 2011roku, pełnomocnika z urzędu - w osobie adwokata S. P.. Ustanowienie to w myśl art. 118 § 1 k.p.c. jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego, obejmując swoim zakresem czynności wskazane w art. 91 k.p.c. Osoba taka ma zatem umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności. Nadto, jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego, to doręczanie pism sądowych następuje bezpośrednio tej osobie. ( art. 133 § 3 k.p.c.).

Z akt sprawy wynika, iż pełnomocnik powoda był obecny na terminie ostatniej rozprawy wyznaczonej na dzień 17 października 2013 roku i znał datę publikacji wyroku wyznaczoną na dzień 31 października 2013 roku. W dniu 5 listopada 2013 roku pełnomocnik powoda zwrócił się o sporządzenie i doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Zaś po zapoznaniu się z treścią uzasadnienia wyroku, pełnomocnik powoda w dniu 9 grudnia 2013 roku wysłał do powoda pismo z informacją, że nie widzi podstaw do wnoszenia apelacji od wyroku.

Podnoszone przez powoda okoliczności, że pismo zawierające stanowisko pełnomocnika o braku podstaw do wywiedzenia apelacji dotarło do powoda na tyle późno, że ten nie mógł zareagować i złożyć apelacji w terminie – w całokształcie okoliczności – nie mogą być traktowane jako okoliczność niezależna od strony, za którą strona nie odpowiada. Działanie lub zaniechanie pełnomocnika strony obciąża również stronę. Skoro pełnomocnik ustanowiony dla powoda z urzędu uznał, że wnoszenie apelacji jest niecelowe, to brak wiedzy strony w tym zakresie nie stanowi podstawy do przywrócenia powodowi terminu do osobistego wywiedzenia apelacji. W konsekwencji, okoliczność że strona powzięła informację o braku wniesienia apelacji przez pełnomocnika już po terminie do jej złożenia, nie może być traktowana w kategorii okoliczności niezależnej od strony, uzasadniającej przywrócenie terminu do jej złożenia. Strona i reprezentujący ją pełnomocnik powinny ze sobą współpracować, utrzymywać kontakt szczególnie w zakresie składnia środków odwoławczych.

Na stronie i pełnomocniku procesowym ciąży obowiązek takiego uregulowania łączących ich stosunków faktycznych i prawnych oraz takiego zorganizowania obsługi prawnej, by możliwe było właściwe wypełnienie przez pełnomocnika obowiązków procesowych. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 5 sierpnia 1983 roku, IV PZ 32/83 (LEX nr 8560) Sąd Najwyższy wskazał, iż z więzi między pełnomocnikiem a mocodawcą wynika potrzeba takiego ułożenia między tymi podmiotami stosunków prawnych w związku z udzielonym pełnomocnictwem, by ani pełnomocnik, ani sama strona swym działaniem lub zaniechaniem nie doprowadzali do uchybienia terminu.

To jaki pomiędzy powodem, a jej pełnomocnikiem został ustalony sposób komunikowania się czy informowania o stanie sprawy nie ma jakiegokolwiek znaczenia przy ocenie zasadności wniosku o przywrócenie terminu. Nieprecyzyjne ustalenia z pełnomocnikiem w zakresie sposobu kontaktowania się, bądź też ich brak, jak też nieprzejawianie przez powoda zainteresowania stanem sprawy mogą być tylko i wyłącznie postrzegane jako brak należytej dbałości o swoje interesy. Nie zmienia tej oceny fakt, że miejscowość w której przebywa powód położone są w dalszej odległości od kancelarii pełnomocnika, czy też że nie posiada on telefonu.

Z tych względów Sąd Okręgowy odrzucił apelację powoda uznając, że termin do jej wniesienia został przywrócony niezasadnie – o czym orzeczono w punkcie I sentencji.

W punkcie drugim – Sąd Okręgowy orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego, biorąc za podstawę rozstrzygnięcia art. 102 k.p.c. W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie zachodzi szczególny wypadek w rozumieniu powyższego przepisu, uzasadniający odstąpienie od obciążenia powoda kosztami postepowania apelacyjnego. Sąd miał na uwadze szczególne okoliczności związane z faktem, że w istocie apelacja nie powinna mieć nadanego biegu. Aktywność strony pozwanej wyrażająca się w złożeniu odpowiedzi na apelację była skutkiem doręczenia jej przez Sąd Rejonowy odpisu apelacji powoda, na skutek niezasadnego przywrócenia terminu do jej wniesieniach co nastąpiło postanowieniem z dnia 6 lutego 2017roku Jednakże wobec faktu, że nie było podstaw do przywrócenia terminu i zachodziły przesłanki do odrzucenia apelacji, w ogóle nie doszło do merytorycznego rozpoznania przez Sąd Okręgowy apelacji powoda. Ponadto Sąd Okręgowy uzasadnienia dla zastosowania art. 102 k.p.c. upatrywał również w niewątpliwie trudnej sytuacji materialnej powoda, czego swoistym potwierdzeniem był fakt korzystania przez niego w toku postępowania ze zwolnienia od kosztów sądowych.

W punkcie trzecim, Sąd Okręgowy oddalił wniosek pełnomocnika powoda o przyznanie wynagrodzenia za udzielenie powodowi nieopłaconej pomocy prawnej w tym postępowaniu. Zdaniem Sądu Okręgowego, powód nie uzyskał żadnej pomocy prawnej w postępowaniu apelacyjnym. Sam fakt że się stawił na rozprawie apelacyjnej i oświadczył, że popiera apelację wniesioną osobiście przez powoda – nie uzasadnia przyznania mu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej. Trudno w tym przypadku mówić o faktycznym udzieleniu pomocy prawnej. Należy bowiem zauważyć, że na wcześniejszym etapie postępowania pełnomocnik powoda nie widział podstaw do wnoszenia apelacji, o czym pisemnie poinformował powoda nadając korespondencję w dniu 9 grudnia 2013roku, a więc w ostatnim dniu terminu do złożenia środka odwoławczego – uniemożliwiając powodowi ewentualną reakcję na takie pismo pełnomocnika poprzez osobiste wywiedzenie apelacji.

Ponadto, sam pełnomocnik złożył oświadczenie, że po wysłaniu rzeczonego pisma nie utrzymywał już z powodem żadnych kontaktów i nie udzielał mu żadnych porad. Nie sporządzał również żadnych pism do sprawy, ograniczając się do poparcia na rozprawie w dniu 26 lipca 2017roku apelacji sporządzonej osobiście przez powoda. W takim stanie rzeczy Sąd Okręgowy nie dostrzegł uzasadnionych podstaw do uwzględnienia wniosku pełnomocnika o zasądzenie wynagrodzenia za udzielenie pomocy prawnej powodowi, albowiem czynności podjęte przez pełnomocnika nie wymagały od niego dużego nakładu pracy i ograniczyły się do stawiennictwa na rozprawie i werbalnym poparciu stanowiska obszernie prezentowanego w pismach sporządzanych przez samego powoda.

SSO Dorota Gamrat – Kubeczak SSO Tomasz Sobieraj SSR del. Agnieszka Matias Smolińska