Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III APa 1/17

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Beata Górska

Sędziowie:

SSA Anna Polak

SSA Barbara Białecka (spr.)

Protokolant:

St. sekr. sąd. Katarzyna Kaźmierczak

po rozpoznaniu w dniu 8 czerwca 2017 r. w Szczecinie

sprawy M. Ł.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o ryczałt za noclegi w podróżach służbowych i zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 28 czerwca 2016 r. sygn. akt VI P 31/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. na rzecz powoda M. Ł. kwotę 5400zł (pięć tysięcy czterysta złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSA Anna Polak SSA Beata Górska SSA Barbara Białecka

III APa 1/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 grudnia 2014 r. skierowanym przeciwko (...) spółce z ograniczoną działalnością z siedzibą w G. powód M. Ł. wniósł o zasądzenie na jego rzecz tytułem ryczałtów za nocleg w okresie od października 2011 r. do lutego 2014 r. roku następujących kwot:

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 listopada 2011 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 grudnia 2011 r. do dnia zapłaty;

- 946,33 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 maja 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 sierpnia 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 września 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 października 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 listopada 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 grudnia 2012 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2013 r. do dnia zapłaty;

- 2.839 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 maja 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lipca 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 września 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 października 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 listopada 2013 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty;

- 2.990,25 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 lutego 2014 r. do dnia zapłaty;

- 3.987 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 15 marca 2014 r. do dnia zapłaty.

Dodatkowo wniósł o zobowiązanie pozwanego do zwrotu powodowi kwoty 5291,55 zł tytułem dokonanych przez pozwanego bezzasadnych potrąceń z wynagrodzenia oraz z diet tytułem kary za zniszczenie palet, tytułem opłat za większe zużycie paliwa, za co powód nie ponosił żadnej odpowiedzialności. Powód wskazał przy tym, że żąda w tym zakresie zwrotu kwot:

- 861,06 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty;

- 2.250,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty;

- 1.700 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 30 marca 2012 r. do dnia zapłaty;

- 190,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 20 czerwca 2013 r. do dnia zapłaty;

- 289,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 29 lipca 2013 r. do dnia zapłaty.

Powód wyjaśnił przy tym, że odsetek od poszczególnych kwot domaga się od terminu zapłaty wyznaczonego w wystawionych przez pozwanego fakturach.

Dodatkowo wniósł o zasadzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód podał, że od dnia 5 kwietnia 2007 r. do 3 kwietnia 2014 r. był zatrudniony u pozwanego w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego międzynarodowego z wynagrodzeniem miesięcznym zasadniczym w kwocie 1000 zł brutto. Poza wynagrodzeniem pracodawca wypłacał mu wyłącznie diety za podróże służbowe zagraniczne. Dalej powód wskazał, iż pozwany nie zapewniał mu bezpłatnego noclegu i nie wypłacał mu ryczałtu noclegowego, uznając, że miejsce do spania w kabinie samochodu ciężarowego jest odpowiednim miejscem do wypoczynku nocnego dla kierowców. W tym zakresie powód powołał się.in. na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. sygn. akt II PZP 1/14. Zdaniem powoda, wobec niezapewnienia bezpłatnych miejsc noclegowych w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju pozwany winien wypłacać mu ryczałty za noclegi w kwotach po 2839 zł miesięcznie w okresie od października 2011 r. do lutego 2013 r. (z wyjątkiem grudnia 2011 r., za który powód domaga się tytułem ryczałtu za noclegi 946,33 zł, w związku z tym że nie pracował przez cały miesiąc), po 3.987 zł miesięcznie w okresie od marca 2013 r. do lutego 2014 r. włącznie (z wyjątkiem grudnia 2013 r. z który domaga się kwoty 2990,25 zł w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim przez tydzień). Dodatkowo powód wskazał, że w 2013 r. przebywał przez miesiąc na urlopie wypoczynkowym, nie pamięta dokładnie kiedy, stąd nie dochodzi kwoty 3987 zł z tego tytułu za miesiąc marzec 2013 r. Powód zaakcentował przy tym, że wysokość dochodzonych należności została wyliczona poprzez uśrednienie posiadanych przez powoda danych, gdyż na chwilę złożenia pozwu niemożliwe było precyzyjne określenie żądania, wobec niedysponowania przez powoda dokumentacją dotyczącą jego podróży służbowych. Powód zastrzegł, że precyzyjne określenie żądania będzie możliwe po przedłożeniu przez pozwanego dokumentacji pracowniczej powoda.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych. Dodatkowo podniosła zarzut przedawnienia wszystkich roszczeń dochodzonych pozwem. Nadto z ostrożności procesowej oświadczyła, że potrąca wierzytelności przysługujące pozwanemu względem powoda z wierzytelności powoda dochodzonych w niniejszym postępowaniu.

W uzasadnieniu strona pozwana podała, że zgodnie z umową o pracę wypłacała powodowi diety z tytułu podróży służbowych, które swoim zakresem obejmowały wszystkie należności związane z podróżą służbową, w tym również koszty noclegów. Pozwany zaakcentował, że powód w okresie obowiązywania umowy nie zgłaszał żadnych uwag co do ewentualnych nieprawidłowości w zakresie wypłacanych mu należności.

Dodatkowo pozwany podkreślił, że nie podziela przedstawionej przez powoda interpretacji przepisu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Zdaniem pozwanego z omawianego przepisu nie wynika, że przedmiotowy ryczałt stanowi dodatek lub rekompensatę za spędzenie noclegu w kabinie samochodu. W ocenie pozwanej, z przytoczonej przez powoda uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. II PZP 1/14 nie wynika, że odbieranie odpoczynku w przystosowanej do snu w kabinie nie stanowi bezpłatnego noclegu, a jedynie stwierdził, że zapewnienie odpowiedniego miejsca do spania nie może automatycznie prowadzić do uznania, że pracodawca zapewnił bezkosztowy nocleg. Zdaniem pozwanej, z omawianej uchwały wynika jedynie, że kierowcy należy się ryczałt tytułem zwrotu kosztów noclegu w sytuacji, gdy kierowca nie skorzystał z możliwości nocowania w kabinie samochodu i poniósł koszt, którego wysokości nie może udokumentować rachunkiem z hotelu, ale jednocześnie potrafi udokumentować go w inny sposób. W tej sytuacji w ocenie pozwanej uznać należy, że skoro powód spał w kabinie samochodu, to nie poniósł żadnych kosztów noclegu, a zatem nie należy mu się zwrot tych kosztów.

Niezależnie od powyższego pozwany zakwestionował prawidłowość dokonanego przez powoda wyliczenia żądanych należności, z uwagi na niewskazanie przez powoda konkretnych dat oraz godzin noclegu, z którymi wiąże obowiązek wypłacenia ryczałtu.

Odnosząc się do twierdzeń powoda w zakresie niemożności dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, pozwany wskazał, że nigdy nie dokonywał potrąceń z wynagrodzenia przysługującego powodowi. Przedmiotowe należności były kompensowane z innych świadczeń należnych powodowi od pozwanej.

W piśmie procesowym z dnia 19 maja 2015 r. pełnomocnik powoda sprecyzował powództwo w zakresie należności dochodzonych z tytułu ryczałtów za zwrot kosztów noclegów, wskazując, że powód domaga się z tego tytułu za okres od września 2011 r. do lutego 2014 r. łącznie kwoty 85.952,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 768,72 zł od dnia 22 października 2011 r.,

- 2.088,30 zł od dnia 14 listopada 2011 r.,

- 2.719,67 zł od dnia 12 grudnia 2011 r.,

- 762,01 zł od dnia 27 grudnia 2011 r.,

- 1.024,96 zł od dnia 7 stycznia 2012 r.,

- 1.795,94 zł od dnia 4 lutego 2011 r.,

- 3.705,52 zł od dnia 30 marca 2012 r.,

- 1.628,38 zł od dnia 18 kwietnia 2012 r.,

- 2090,15 zł od dnia 14 maja 2012 r.,

- 764,51 zł od dnia 26 maja 2012 r.,

- 1.740,24 zł od dnia 16 czerwca 2012 r.

- 1.642,44 zł od dnia 2 lipca 2012 r.,

- 336 zł od dnia 7 lipc 2012 r.,

- 288 zł od dnia 10 lipca 2012 r.,

- 1.076,96 zł od dnia 20 lipca 2012 r.

- 2.350,54 zł od dnia 14 sierpnia 2012 r.,

- 2.403,31 zł od dnia 7 września 2012 r.

- 2.439,18 zł od dnia 3 października 2012 r.

- 718,55 zł od dnia 12października 2012 r.

- 3.110,40 zł od dnia 13 listopada 2012 r.,

- 428,27 zł od dnia 24 listopada 2012 r.

- 2.852,40 zł od dnia 20 grudnia 2012 r.

- 5.690,80 zł od dnia 13 marca 2013 r.

- 106,06 zł od dnia 15 marca 2013 r.

- 4.484,62 zł od dnia 12 kwietnia 2013 r.,

- 2.431,53 zł od dnia 4 maja 2013 r.

- 1.866,76 zł od dnia 20 maja 2013 r.

- 1.719,37 zł od dnia 1 czerwca 2013 r.,

- 3.025,82 zł od dnia 25 czerwca 2013 r.,

- 1.580,49 zł id dnia 9 lipca 2013 r.

- 5.808.60 zł od dnia 21 sierpnia 2013 r.

- 4.759,57 zł od dnia 27 września 2013 r.

- 4.378,50 zł od dnia 31 października 2013 r.

- 4.057,80 zł od dnia 9 grudnia 2013 r.

- 1.322,88 zł od dnia 2 stycznia 2014 r.

- 4007.40 zł od dnia 19 lutego 2014 r.

- 3.817,57 zł od dnia 15 marca 2014 r.

do dnia zapłaty.

Pismem z 10 maja 2016. pełnomocnik powoda rozszerzył powództwo w zakresie żądanych należności z tytułu ryczałtów za noclegi wskazując, że powód domaga się zapłaty tych należności w wysokościach ustalonych przez biegłego sądowego tj. łącznie kwoty 85483,36 zł z odsetkami od należności za poszczególne miesiące liczonych od 11 dnia każdego miesiąca poczynając od dnia 11 października 2011 r.

Pozwana w odpowiedzi podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko, i zgłosiła zarzut przedawnienia rozszerzonych roszczeń.

Wyrokiem z dnia 28 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zasądził od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powoda M. Ł. kwotę 79.894,10 zł (siedemdziesięciu dziewięciu tysięcy ośmiuset dziewięćdziesięciu czterech złotych i dziesięciu groszy) z odsetkami ustawowymi liczonymi w stosunku rocznym od następujących kwot: od 2701,30 zł od dnia 15.12.2011 r. do dnia zapłaty, od 1721,88 zł od 15.01.2012 r. do dnia zapłaty, od 1557,69 zł od 15.02.2012 r. do dnia zapłaty, od 5524,39 zł od 15.04.2012 r. do dnia zapłaty, od 2.096,34 zł od 15.05.2012 r. do dnia zapłaty, od 2711,74 zł od 15.06.2012 r. do dnia zapłaty, od 2746,19 zł od 15.07.2012 r. do dnia zapłaty, od 1940,70 zł od 15.08.2012 r. do dnia zapłaty, od 2123,24 zł od 15.09.2012 r. do dnia zapłaty, od 2533,72 zł od 15.10.2012 r. do dnia zapłaty, od 3061,03 zł od 15.11.2012 r. do dnia zapłaty, od 3073,11 zł od 15.01.2013 r. do dnia zapłaty, od 5.796,86 zł od 15.03.2013 r. do dnia zapłaty, od 4.074,86 zł od 20.05.2013 r. do dnia zapłaty, od 6.862,77 zł od 15.07.2013 r. do dnia zapłaty, od 5.452,20 zł od 15.08.2013 r. do dnia zapłaty, od 8670,15 zł od 15.11.2013 r. do dnia zapłaty, od 4216,74 zł od 15.12.2013 r. do dnia zapłaty, od 1.327,49 zł od 15.01.2014 r. do dnia zapłaty, od 4.007,40 zł od 19.02.2014 r. do dnia zapłaty, od 3.632,22 zł od 15.03.2014 r. do dnia zapłaty (pkt I), zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.291,55 zł (pięciu tysięcy dwustu dziewięćdziesięciu jeden złotych i pięćdziesięciu pięciu groszy) z ustawowymi odsetkami liczonymi w stosunku rocznym od dnia 4 kwietnia 2014 r. do dnia zapłaty (pkt II), oddalił powództwo w pozostałej części (pkt III), nakazał pobrać od pozwanej (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Szczecinie kwotę 5.554,79 zł (pięciu tysięcy pięciuset pięćdziesięciu czterech złotych i siedemdziesięciu dziewięciu groszy) tytułem zwrotu kosztów sądowych (pkt IV), odstąpił od obciążenia powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej i obciążył pozwaną kosztami procesu powoda, pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów referendarzowi sądowemu (pkt V).

Sad Okręgowy ustalił, że powód M. Ł. był zatrudniony w pozwanej (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. w okresie od 5 kwietnia 2007 r. do 3 kwietnia 2014 r., początkowo na podstawie umowy o pracę na czas określony, a następnie od dnia 1 lipca 2008 r. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w pełnym wymiarze czasu pracy. Początkowo wynagrodzenie zasadnicze powoda ustalono na kwotę 1.000 zł. Od 1 stycznia 2008 r. płacę zasadniczą podwyższono do kwoty 1.126 zł, od 1 stycznia 2009 r. do kwoty 1.276 zł, od 1 stycznia 2010 r. do kwoty 1.317 zł, od 1 stycznia 2011 r. do kwoty 1386 zł, od 1 stycznia 2012 r. do kwoty 1500 zł, od 1 stycznia 2013 r. do kwoty 1600 zł, od 1 stycznia 2014 r. do kwoty 1680 zł.

W umowie o pracę przewidziano, że powodowi – poza wynagrodzeniem zasadniczym dodatkowo będzie przysługiwała premia uznaniowa oraz dieta i inne należności według stawki:

a) w podróży krajowej ustalonej w obowiązujących przepisach dla sfery samorządowej i budżetowej na obszarze kraju,

b) w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości:

- za dobę podróży w krajach Francja, Hiszpania, Wielka Brytania, Irlandia, Norwegia, Portugalia – 35 euro

- za dobę podróży w pozostałych krajach Europy dieta w wysokości 40 euro.

Wskazano przy tym, że czas pobytu pracownika poza granicami kraju jest liczony od chwili przekroczenia granicy polskiej w drodze za granicę do chwili przekroczenia tej granicy w drodze powrotnej.

W § 3 umowy o pracę wskazano, że pracownik odpowiada m.in. za: przekroczenie podanej normy zużycia paliwa.

W § 8 ust. 2 wskazano, że za przekroczenie norm zużycia paliwa ustalonych odrębnie, pracownik będzie obciążany wg cen detalicznych stosowanych w stacji paliw Przedsiębiorstwa (...) przy ul. (...) w G., w ostatnim dniu danego miesiąca. Jednocześnie pracownik zobowiązuje się do zapoznania się z normami zużycia paliwa, na podstawie których będzie następowało rozliczenie kosztów paliwa.

W umowie o pracę zawarte było oświadczenie pracownika o przyjęciu zaproponowanych warunków pracy i wynagrodzenia oraz o wyrażeniu zgody na potrącanie z poborów należności wynikających z przekroczenia norm zużycia paliwa.

Od dnia 1 lutego 2009 r. na mocy porozumienia zmieniającego warunki umowy pracę zmieniono warunki tejże umowy w zakresie wysokości diety w podróży zagranicznej określonej w regulaminie wynagradzania wskazując, że „w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości stawki najniższej dla krajów Unii Europejskiej wynikającej z Rozporządzenia Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U Nr 236, poz. 1991). Za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej pracownikowi przysługuje pełna dieta. Za niepełną dobę podróży przysługuje odpowiednio:

- do 8 godzin – 1/3 diety,

- powyżej 8 godzin do 12 godzin – ½ diety,

- powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości”.

Od dnia 1 września 2009 r. na mocy porozumienia zmieniającego warunki umowy o pracę zmieniono warunki tejże umowy w części dotyczącej diety w podróży zagranicznej wskazując, że „ Pracownikowi przysługuje dieta według stawki:

1. w podróży krajowej ustalonej w Rozporządzeniu Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U Nr 236, poz. 1990).

2. w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości 20 euro. Za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej pracownikowi przysługuje pełna dieta. Za niepełną dobę podróży przysługuje odpowiednio:

- do 8 godzin – 1/3 diety,

- powyżej 8 godzin do 12 godzin – ½ diety,

- powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości”.

Wskazano, że przyczyną dokonania wypowiedzenia zmieniającego jest zmiana regulaminu wynagradzania podyktowana koniecznością ograniczenia kosztów zatrudnienia wobec niekorzystnych wyników finansowych firmy w ostatnim półroczu.

Zawierając umowę o pracę, strony ustaliły, że wypłata wynagrodzenia miesięcznego będzie dokonywana raz w miesiącu z dołu do 15 dnia następnego miesiąca. W przypadku gdy termin wypłaty przypada w niedzielę lub dzień wolny od pracy wypłata wynagrodzenia miała następować w pierwszym dniu roboczym po niedzieli lub święcie. W przypadku niedostarczenia przez kierowcę kompletu dokumentów, które stanowią podstawę rozliczenia czasu pracy do wskazanego terminu, przewidziano że wypłata dodatków za nadgodziny i dyżury nastąpi w ciągu 2 dni od chwili dostarczenia tych dokumentów.

W grudniu 2008 r. pracodawca – w związku z wprowadzeniem regulaminu pracy - poinformował powoda, że wypłata wynagrodzenia miesięcznego dokonywana będzie według art. 14 Regulaminu pracy. W art. 14 regulaminu pracy przewidziano, że wypłata wynagrodzenia miesięcznego dokonywana jest z dołu 10 dnia następnego miesiąca dla pracowników na stanowiskach robotniczych (kierowcy). Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym.

Od dnia 17 grudnia 2008 r. w spółce (...) został wprowadzony regulamin pracy oraz regulamin wynagradzania.

W § 4 regulaminu wynagradzania wskazano, że pracownikowi z tytułu zatrudnienia przysługują następujące składniki wynagradzania:

1. płaca zasadnicza,

2. prowizja,

3. premia uznaniowa.

W dziale III regulaminu wynagradzania zawarto regulacje dotyczące dodatków do wynagrodzenia za prace oraz innych świadczeń ze stosunku pracy.

W § 9 wskazano, że pracownikom przysługują poza wynagrodzeniem za pracę i wymienionymi dodatkami, również inne świadczenia pieniężne związane z pracą:

1. świadczenia należne w okresie czasowej niezdolności do pracy,

2. świadczenia należne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

3. odprawy rentowe lub emerytalne,

4. odprawa pośmiertna,

5. ekwiwalenty za używanie podczas pracy własnej odzieży i obuwia,

6. zwrot kosztów delegacji służbowych,

7. inne należności, które przysługują na podstawie ustaw, aktów wykonawczych do nich lub innych przepisów o randze wyższej od regulaminu.

W § 17 regulaminu wynagradzania odnośnie zwrotu kosztów delegacji służbowych wskazano, że pracownikom przysługuje dieta i inne należności z tytułu podróży służbowej.

W § 18 ust. 1 doprecyzowano, że pracownikowi przysługuje dieta według stawki:

1. w podróży odbywanej na terenie kraju w wysokości przysługującej pracownikom zatrudnionym w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.

2. w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości:

- za dobę podróży w krajach Francja, Hiszpania, Wielka Brytania, Irlandia, Norwegia, Portugalia – 35 euro

- za dobę podróży w pozostałych krajach Europy dieta w wysokości 40 euro

W ust. 2 wskazano, że czas pobytu pracownika o którym mowa w § 19 pkt 1, poza granicami kraju jest liczony od chwili przekroczenia granicy polskiej w drodze za granicę do chwili przekroczenia tej granicy w drodze powrotnej. Dieta przysługuje w wysokości obowiązującej dla docelowego państwa podróży.

W ust. 3 wskazano, że rozliczenie i wypłacenie kosztów podróży, o których mowa w § 18 ust.1 jest dokonywane jednorazowo w terminie do 10 następnego miesiąca za podróże zakończone w miesiącu poprzednim. W przypadku braku kompletu dokumentów będących podstawą rozliczenia podróży służbowych zwrot kosztów podróży następuje na piąty dzień roboczy po dostarczeniu niezbędnej dokumentacji.

W ust. 4 wskazano, że kierowca jest zobowiązany do potwierdzania zdania kart drogowych w zeszycie zdawanych kart, który znajduje się w pokoju(...) przy ul. (...) w G..

Innych uregulowań dotyczących należności związanych z podróżami służbowymi w regulaminie wynagradzania nie zawarto.

Zarządzeniem z dnia 16 stycznia 2009 r. wprowadzono od dnia 29 stycznia 2009 r. zmiany w regulaminie wynagradzania w zakresie § 18. § 18 pkt 1 otrzymał brzmienie:

„Pracownikowi przysługuje dieta według stawki:

1. w podróży krajowej ustalonej w Rozporządzeniu Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U Nr 236, poz. 1990),

2.w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości stawki najniższej dla krajów Unii Europejskiej wynikającej z Rozporządzenia Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U Nr 236, poz. 1991). Za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej pracownikowi przysługuje pełna dieta. Za niepełną dobę podróży przysługuje odpowiednio:

- do 8 godzin – 1/3 diety,

- powyżej 8 godzin do 12 godzin – ½ diety,

- powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości”.

Zarządzeniem z dnia 15 czerwca 2009 r. wprowadzono od dnia 29 czerwca 2009 r. zmiany w regulaminie wynagradzania w zakresie § 18. § 18 pkt 1 otrzymał brzmienie:

„ Pracownikowi przysługuje dieta według stawki:

1. w podróży krajowej ustalonej w Rozporządzeniu Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U Nr 236, poz. 1990).

2. w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości 20 euro. Za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej pracownikowi przysługuje pełna dieta. Za niepełną dobę podróży przysługuje odpowiednio:

- do 8 godzin – 1/3 diety,

- powyżej 8 godzin do 12 godzin – ½ diety,

- powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości”.

Zarządzeniem z dnia 15 kwietnia 2011 r. wprowadzono od dnia 1 maja 2011 r. zmiany w regulaminie wynagradzania w zakresie § 18. § 18 pkt 1 otrzymał brzmienie:

„ Pracownikowi przysługuje dieta według stawki:

1. w podróży krajowej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U Nr 236, poz. 1990 z późn. Zm.).

2. w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości 25 euro. Za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej pracownikowi przysługuje pełna dieta. Za niepełną dobę podróży przysługuje odpowiednio:

- do 8 godzin – 1/3 diety,

- powyżej 8 godzin do 12 godzin – ½ diety,

- powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości”.

W regulaminie pracy nie zawarto żadnych uregulowań dotyczących diet i innych należności związanych z podróżami służbowymi.

Regulamin pracy i regulamin wynagradzania został wywieszony przez pracodawcę na tablicy informacyjnej.

W dniu 2 stycznia 2009 r. M. Ł. podpisał oświadczenie o zapoznaniu się z treścią regulaminu pracy oraz oświadczenie o zapoznaniu się z treścią regulaminu wynagradzania.

W okresie od dnia 28 lutego 2011 r. do 22 marca 2011 r., od 27 maja 2011 r. do 3 czerwca 2011 r. oraz od 29 grudnia 2011 r. do 30 grudnia 2011 r. powód korzystał z urlopu wypoczynkowego. W okresie od dnia 23 stycznia 2012 r. do 10 lutego 2012 r. oraz od 6 grudnia do 31 grudnia 2012 r. powód korzystał z urlopu wypoczynkowego. W okresie od dnia 30 października 2012 r. do 6 listopada 2012 r. powód korzystał ze zwolnienia lekarskiego. W okresie od dnia 2 stycznia 2014 r. do 9 stycznia 2014 r. oraz od 10 marca 2014 r. do 3 kwietnia 2014 r. powód korzystał z urlopu wypoczynkowego. W okresie od dnia 2 stycznia 2013 r. do 3 stycznia 2013 r., od 17 października 2013 r. do 25 października 2013 r., od 25 listopada 2013 r. do 9 grudnia 2013 r. oraz od 20 grudnia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. powód korzystał z urlopu wypoczynkowego.

W spornym okresie pracodawca wypłacał powodowi wynagrodzenie (na które składało się wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach wraz z dodatkami za pracę w nadgodzinach za dyżur, godziny nocne, za pracę w dni wolne i niedziele) oraz należności – w różnej wysokości – określane jako diety.

Powodowi wypłacono tytułem wynagrodzenia:

- za październik 2011 r. kwotę 1558,60 zł netto (2141,51 zł brutto).

- za listopad 2011 r. kwotę 1032,34 zł netto (1386,00 zł brutto),

- za grudzień 2011 r. kwotę 1278,15 zł netto (1738,52 zł brutto),

- za styczeń 2012 r. kwotę 1573,42 zł netto (2162,93 zł brutto),

- za luty 2012 r. kwotę 1734,14zł netto (2393,09 zł brutto),

- za marzec 2012 r. kwotę 1843,11 zł netto (2334,46 zł brutto),

- za kwiecień 2012 r. kwotę 1582,58 zł netto (2175,88 zł brutto),

- za maj 2012 r. kwotę 1602,70 zł netto (2205,32 zł brutto), zł.

- za czerwiec 2012 r. kwotę 1917,10 zł netto (2656,65 zł brutto),

- za lipiec 2012 r. kwotę 2349,02 zł netto (3275,47 zł brutto),

- za sierpień 2012 r. kwotę 1111,86 zł netto (1500 zł brutto), tytułem wyrównania wynagrodzenia zasadniczego kwotę 565,55 zł netto (813,19 zł brutto).

- za wrzesień 2012 r. kwotę 1810,15 zł netto (2502,61 zł brutto),

- za październik 2012 r. kwotę 1730,71 zł netto (2371,63 zł brutto),

- za listopad 2012 r. kwotę 1720,86 zł netto (2323,66 zł brutto),

- za grudzień 2012 r. kwotę 1560,45 zł netto (2143,86 zł brutto),

- za styczeń 2013 r. kwotę 1229,28 zł netto (1668,64 zł brutto), plus wyrównania 508,90 zł netto (730,86 zł brutto),

- za luty 2013 r. kwotę 1575,23 zł netto (2165,25 zł brutto),

- za marzec 2013 r. kwotę 1813,01 zł netto (2506,25 zł brutto),

- za kwiecień 2013 r. kwotę 1181,28 zł netto (1600 zł brutto) plus wyrównanie 543,21 zł netto (779,64 zł brutto)

- za maj 2013 r. kwotę 2288,71 zł netto (3189,75 zł brutto), tytułem diet kwotę zł.

- za czerwiec 2013 r. kwotę 1773,05 zł netto (2449,00 zł brutto),

- za lipiec 2013 r. kwotę 1879,03 zł netto (2601,80 zł brutto),

- za sierpień 2013 r. kwotę 1181,39 zł netto (1600 zł brutto) plus wyrównanie 556,52 zł netto (799,15 zł brutto)

- za wrzesień 2013 r. kwotę 1181,39 zł netto (1600 zł brutto) plus wyrównanie 480,17 zł netto (689,17 zł brutto)

- za październik 2013 r. kwotę 1327,27 zł netto (1810 zł brutto) plus wyrównanie 540,19 zł netto (775,81 zł brutto)

- za listopad 2013 r. kwotę 1979,02 zł netto (2744,42 zł brutto),

- za grudzień 2013 r. kwotę 2091,84 zł netto (2907,19 zł brutto),

- za styczeń 2014 r. kwotę 1988,55 zł netto (2759,10 zł brutto),

- za luty 2014 r. kwotę 1667,23 zł netto (2297,68 zł brutto),

W spornym okresie pracodawca poza pensją wypłacił powodowi tytułem zwrotu kosztów delegacji diety. I tak za okres podróży służbowej:

- od 1 września 2011 r. do 3 września 2011 r. naliczono powodowi diety w wysokości 208,43 zł,

- od 5 września 2011 r. do 10 września 2011 r. naliczono powodowi diety w kwocie 550,74 zł,

od 12 września 2011 r. do 7 października 2011 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2801,52 zł,

- od 12 października 2011 r. do 29 października 2011 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1894,57 zł,

- od 2 listopada 2011 r. do 25 listopada 2011 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2602,16 zł,

- od 30 listopada 2011 r. do 9 grudnia 2011 r. naliczono powodowi diety w kwocie 706,49 zł,

- od 13 grudnia 2011 r. do 23 grudnia 2011 r. naliczono powodowi diety w kwocie 946,26 zł,

- od 3 stycznia 2012 r. do 20 stycznia 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1696,16 zł,

- od 11 lutego 2012 r. do 15 marca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 3386,34 zł,

- od 19 marca 2012 r. do 3 kwietnia 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1576,55 zł,

- od 10 kwietnia 2012 r. do 28 kwietnia 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1928,25 zł,

- od 4 maja 2012 r. do 11 maja 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 711,66 zł,

- od 16 maja 2012 r. do 1 czerwca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1680,34 zł,

- od 4 czerwca 2012 r. do 16 czerwca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1257,09 zł,

- od 19 czerwca 2012 r. do 22 czerwca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 330,89 zł,

- od 23 czerwca 2012 r. do 25 czerwca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 183,16 zł,

- od 25 czerwca 2012 r. do 5 lipca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1074,15 zł,

- od 11 lipca 2012 r. do 30 lipca 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1750,36 zł,

- od 1 sierpnia 2012 r. do 22 sierpnia 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2119,50 zł,

- od 28 sierpnia 2012 r. do 18 września 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2101,42 zł,

- od 20 września 2012 r. do 27 września 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 678,74zł,

- od 1 października 2012 r. do 29 października 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2965,63 zł,

- od 7 listopada 2012 r. do 9 listopada 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 265,63 zł,

- od 12 listopada 2012 r. do 5 grudnia 2012 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2247,23 zł,

- od 4 stycznia 2013 r. do 26 lutego 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 5532,35 zł,

- od 27 lutego 2013 r. do 28 lutego 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 150,35 zł,

- od 4 marca 2013 r. do 28 marca 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2556,56 zł,

- od 3 kwietnia 2013 r. do 19 kwietnia 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1695,29 zł,

- od 22 kwietnia 2013 r. do 4 maja 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1222,69 zł,

- od 6 maja 2013 r. do 17 maja 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1269,66 zł,

- od 21 maja 2013 r. do 10 czerwca 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2012,74 zł,

- od 12 czerwca 2013 r. do 24 czerwca 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 1133,00 zł,

- od 30 czerwca 2013 r. do 6 sierpnia 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 3466,35 zł,

- od 13 sierpnia 2013 r. do 12 września 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 3005,55 zł,

- od 18 września 2013 r. do 16 października 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2907,53 zł,

- od 27 października 2013 r. do 23 listopada 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2774,68 zł,

- od 10 grudnia 2013 r. do 18 grudnia 2013 r. naliczono powodowi diety w kwocie 866,00 zł,

- od 10 stycznia 2014 r. do 4 lutego 2014 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2607,81 zł,

- od 7 lutego 2014 r. do 28 lutego 2014 r. naliczono powodowi diety w kwocie 2780,90 zł.

W 2014 r. powód skierował do spółki (...)wezwanie do zapłaty kwoty 89271,91 zł wraz z ustawowymi odsetkami z tytułu niewypłaconych ryczałtów za nocleg podczas podróży służbowych w okresie od października 2011 r. do lutego 2014 r.

W okresie objętym sporem powód wykonywał zadania kierowcy transportu międzynarodowego w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeździł z towarem do Niemiec, Francji, Włoch, Belgii, Szwecji, Danii. Jego trasy przebiegały także przez Szwajcarię, Austrię, Holandię, Luksemburg, Hiszpanię i Wielką Brytanię. Zdarzały się ponadto podróże na terenie Polski.

W okresie spornym powód odbierał odpoczynek i noclegi w kabinie samochodu ciężarowego marki (...) nr rej. (...), którym jeździł w czasie trwania zatrudnienia.

Kabina tego samochodu wyposażona jest w dwie leżanki (dolna i górna). Wyposażenie kabiny obejmuje także powietrzny ogrzewacz postojowy kabiny. Na wyposażeniu pojazdu znajduje się także mała lodówka.

Porównując warunki panujące w kabinie pojazdu do pomieszczenia mieszkalnego (pokoju hotelowego), można stwierdzić, że odpoczynek nocny odbywany w kabinie pojazdu nie zapewnia regeneracji sił fizycznych i psychicznych na tym samym poziomie, co w warunkach stacjonarnych.

W okresie spornym, będąc w trasach, powód nie korzystał z usług hoteli (moteli). Pozwany pracodawca nie wypłacał mu ryczałtu za noclegi, natomiast należności w postaci diet z tytułu podróży służbowych wypłacał łącznie z wynagrodzeniem zasadniczym. Pracodawca nie poinformował pracowników, w tym powoda, że wypłacane diety obejmują jakieś dodatkowe należności, w tym ryczałt z tytułu noclegów w kabinie samochodów.

W spornym okresie powód w podróży służbowej przebywał w okresach:

- od 1 września 2011 r. do 3 września 2011 r., w tym 2 noclegi w Niemczech

- od 5 września 2011 r. do 10 września 2011 r., w tym 3 noclegi w Niemczech , 1 we Włoszech i 1 w Szwajcarii,

- od 12 września 2011 r. do 30 września 2011 r., w tym 10 noclegów w Niemczech, 3 we Francji i 6 w Szwajcarii,

- od 1 października 2011 r. do 7 października 2011 r., w tym 3 noclegi w Niemczech i 3 w Szwajcarii,

- od 12 października 2011 r. do 29 października 2011 r., w tym 10 noclegów w Niemczech, 2 we Francji i 5 w Szwajcarii,

- w okresie od 2 listopada 2011 r. do 25 listopada 2011 r., w tym 14 noclegów w Niemczech, 5 w Szwajcarii i 3 w Austrii,

- w okresie od 30 listopada 2011 r. do 9 grudnia 2011 r., w tym 2 noclegi w Niemczech, 4 w Polsce i 3 w Holandii,

- w okresie od 13 grudnia 2011 r. do 23 grudnia 2011 r., w tym 6 noclegów w Niemczech, 1 we Francji, 1 w Danii i 2 w Polsce,

- w okresie od 3 stycznia 2012 r. do 20 stycznia 2012 r., w tym 5 noclegów w Niemczech, 2 we Francji, 5 w Szwajcarii i 2 w Polsce,

- w okresie od 11 lutego 2012 r. do 15 marca 2-12 r., w tym 21 noclegów w Niemczech, 10 we Francji, 2 w Belgii,

- w okresie od 19 marca 2012 r. do 3 kwietnia 2012 r., w tym 12 noclegów w Niemczech, 2 we Francji, 1 w Szwajcarii,

- w okresie od 10 kwietnia 2012 r. do 28 kwietnia 2012 r., w tym 13 noclegów w Niemczech, 2 we Francji, 3 w Szwecji,

- w okresie od 4 maja 2012 r. do 11 maja 2012 r., w tym 2 noclegi w Niemczech i 5 we Francji,

- w okresie od 16 maja 2012 r. do 1 czerwca 2012 r., w tym 5 noclegów w Niemczech, 5 we Francji, 4 w Szwajcarii i 2 w Polsce,

- w okresie od 4 czerwca 2012 r. do 16 czerwca 2012 r., w tym 2 noclegi w Niemczech, 3 noclegi we Francji, 1 w Holandii, 5 noclegów w Wielkiej Brytanii,

- w okresie od 19 czerwca 2012 r. do 22 czerwca 2012 r., w tym 3 noclegi w Danii

- w okresie od 23 czerwca 2012 r. do 25 czerwca 2012 r., w tym pobyt na promie w nocy,

- w okresie od 25 czerwca 2012 r. do 5 lipca 2012 r., w tym 7 noclegów w Niemczech, i 3 w Danii,

- w okresie od 11 lipca 2012 r. do 30 lipca 2012 r., w tym 3 noclegi w Niemczech, 8 we Francji, 3 w Wielkiej Brytanii i 3 w Polsce, oraz 2 razy prom

- w okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 22 sierpnia 2012 r., w tym 9 noclegów w Niemczech, 5 noclegów w Danii, 4 w Szwecji i 1 nocleg w Polsce, oraz dwa noclegi na promie,

- w okresie od 28 sierpnia 2012 r. do 18 września 2012 r., w tym 8 noclegów w Niemczech, 1 we Francji, 6 w Szwecji i 3 razy prom,,

- w okresie od 20 września 2012 r. do 27 września 2012 r., w tym 3 noclegi w Niemczech, 3 we Francji, 1 w Polsce,

- w okresie od 1 października 2012 r. do 29 października 2012 r., w tym 15 noclegów w Niemczech, 5 w Francji, 6 w Danii i 1 nocleg w Belgii,

- w okresie od 7 listopada 2012 r. do 9 listopada 2012 r., w tym 1 nocleg w Niemczech i 1 nocleg w Danii,

- w okresie od 12 listopada 2012 r. do 5 grudnia 2012 r., w tym 3 noclegi w Niemczech, 6 noclegów we Francji, 1 w Danii, 6 w Belgii, 1 w Holandii, , 1 w Luksemburgu, 3 w Hiszpanii i 1 w Polsce,

- w okresie od 4 stycznia 2013 r. do 26 lutego 2013 r., w tym 36 noclegów w Niemczech, 17 noclegów w Danii,

- w okresie od 27 lutego 2013 r. do 28 lutego 2013 r., w tym 1 nocleg w Niemczech,

- w okresie od 4 marca 2013 r. do 28 marca 2013 r., w tym 8 noclegów w Niemczech, 9 we Francji, 5 we Włoszech, 2 noclegi w Austrii,

- w okresie od 3 kwietnia 2013 r. do 19 kwietnia 2013 r., w tym 10 noclegów w Niemczech, 1 we Francji, 1 we Włoszech, 1 w Szwajcarii, 1 w Austrii i 1 nocleg w Belgii,

- w okresie od 22 kwietnia 2013 r. do 4 maja 2013 r., w tym 5 noclegów w Niemczech, 2 noclegi we Francji, 1 nocleg we Włoszech, 2 noclegi w Austrii, 1 nocleg w Polsce,

- w okresie od 6 maja 2013 r. do 17 maja 2013 r., w tym 6 noclegów w Niemczech, 3 noclegi we Francji, 1 nocleg w Szwajcarii, 1 nocleg w Belgii,

- w okresie od 21 maja 2013 r. do 10 czerwca 2013 r., w tym 9 noclegów w Niemczech, 5 noclegów we Francji, 1 w Holandii, 1 nocleg w Luksemburgu, 1 w Belgii, 1 w Szwajcarii i 2 noclegi w Polsce,

- w okresie od 12 czerwca 2013 r. do 24 czerwca 2013 r., w tym 3 noclegi w Niemczech, 4 noclegi we Francji, 3 noclegi w Holandii i 2 noclegi w Polsce,

- w okresie od 30 czerwca 2013 r. do 6 sierpnia 2013 r., w tym 10 noclegów w Niemczech, 9 noclegów we Francji, 13 noclegów w Belgii i 5 noclegów w Polsce,

- w okresie od 13 sierpnia 2013 r. do 12 września 2013 r., w tym 7 noclegów w Niemczech, 1 w Holandii, 4 w Szwajcarii, 4 we Francji, 12 w Belgii i 2 noclegi w Polsce,

- w okresie od 18 września 2013 r. do 16 października 2013 r., w tym 4 noclegi w Niemczech, 5 noclegi we Francji, 17 noclegów w Belgii i 1 nocleg w Luksemburgu,

- w okresie od 27 października 2013 r. do 23 listopada 2013 r., w tym 14 noclegów w Niemczech, 9 noclegów w Belgii, 1 nocleg w Holandii, 2 noclegi w Luksemburgu, 1 nocleg w Polsce,

- w okresie od 10 grudnia 2013 r. do 18 grudnia 2013 r., w tym 5 noclegów w Niemczech, 3 noclegi we Włoszech,

- w okresie od 10 stycznia 2014 r. do 4 lutego 2014 r., w tym 13 noclegów w Niemczech, 8 noclegów we Francji, 2 noclegi w Holandii, 1 nocleg w Belgii, 1 nocleg w Polsce

- w okresie od 7 lutego 2014 r. do 28 lutego 2014 r., w tym 10 noclegów w Niemczech, 10 noclegów we Francji, 1 nocleg w Belgii.

W konsekwencji należności ryczałtowe z tytułu podróży wynoszą za okres od października 2011 r. do lutego 2014 r. łącznie 85.483,08 zł, w tym:

- za wrzesień łącznie 3150,36 zł (tj. 51,50EUR za 2 noclegi w Niemczech w okresie od 1 września 2011 r. do 3 września 2011 r., 103,50 EUR za 3 noclegi w Niemczech (3x25,75EUR) i 1 nocleg we Włoszech (26,25EUR) i 40 CHF za 1 nocleg w Szwajcarii w okresie od 5 września 2011 r. do 10 września 2011 r. oraz 347,50 EUR za 10 noclegów w Niemczech (10x25,75EUR), 3 noclegi we Francji (3x30EUR) i 240CHF za 6 noclegów w Szwajcarii (6x40CHF) w okresie od 12 września 2011 r. do 30 września 2011 r.)

- za październik łącznie 2368,62 zł (tj. 394,75 EUR (za 3 wyjazdy do Niemiec (3x25,75EUR) w ramach delegacji od 1 października 2011 r. do 7 października 2011 r. i za 11 wyjazdów do Niemiec i 1 wyjazd do Francji (10 x 25,75 euro + 1 x 30 euro) w ramach delegacji od 12 października 2011 r. do 29 października 2011 r.) i 180 CHF za 3 wyjazdy do Szwajcarii (3 x 40CHF) w tym w ramach delegacji od 1 października 2011 r. do 7 października 2011 r. i za 5 wyjazdów do Szwajcarii (5 x 40CHF) w ramach delegacji od 12 października 2011 r. do 29 października 2011 r.)

- za listopad 2011 r. łącznie 2701,30 zł (435,50 EUR za 14 noclegów w Niemczech (14 x 25,75EUR) i 3 w Austrii (3 x 25 EUR) i 200 CHF za 5 noclegów w Szwajcarii (5 x 40CHF) w ramach delegacji w okresie od 2 listopada 2011 r. do 25 listopada 2011 r.,

- za grudzień 2011 r. łącznie 1721,88 zł (tj. 141,50 EUR za 2 noclegi w Niemczech (2 x 25,75EUR), 3 noclegi w Holandii (3x30EUR) i 138 zł za 3 noclegi w Polsce (3x34,50 zł) w ramach delegacji od 30 listopada 2011 r. do 9 grudnia 2011 r. oraz 184,50 EUR za 6 noclegów w Niemczech (6x25,75EUR) i 1 nocleg we Francji (30EUR), 200DKK za 1 nocleg w Danii oraz 69 zł za 2 noclegi w Polce (2x34,50 zł) w ramach delegacji w okresie od 13 grudnia 2011 r. do 23 grudnia 2011 r.,

- za styczeń 2012 r. łącznie 1557,69 zł (tj. 188,75 EER za 5 noclegów w Niemczech (5x25,75EUR) i 2 noclegi we Francji (2x30EUR), 200CHF za 5 noclegów w Szwajcarii (5x40CHF) i 69 zł (za 2 noclegi w Polsce (2x34,50 zł) w ramach podróży odbywanej w okresie od 3 stycznia 2012 r. do 20 stycznia 2012 r.,

- za luty 2012 r. i połowę marca 2012 r. łącznie 3844,68 zł (tj. 920,75 EUR za 21 noclegów w Niemczech (21x25,75Eur, 10 noclegów we Francji (10x30EUR) i 2 noclegi w Belgii (2x40EUR) w ramach podróży odbywanej w okresie od 11 lutego 2012 r. do 15 marca 2012 r.,

- za marzec 2012 r. łącznie 1679,71 zł (tj. 369 EUR za 12 noclegów w Niemczech (12,25,75EUR), i 2 noclegi we Francji (2x30EUR) i 40 CHF za 1 nocleg w Szwajcarii w ramach podróży odbywanej w okresie od 19 marca 2012 r. do 3 kwietnia 2012 r.,

- za kwiecień 2012 r. łącznie 2096,34 zł (tj. 394,75EUR za 13 noclegów w Niemczech (13x25,75EUR) i 2 noclegi we Francji (2x30EUR) i 120CHF za 3 noclegi w Szwajcarii (3x40CHF) w ramach podróży służbowej odbywanej w okresie od 10 kwietnia 2012 r. do 28 kwietnia 2012 r.,

- za maj 2012 r. łącznie 2711,74 zł (tj. 201,50 EUR za 2 noclegi w Niemczech (2x25,75EUR) i 5 noclegów we Francji (5x30EUR) w ramach podróży odbywanej w okresie od 4 maja 2012 r. do 11 maja 2012 r. oraz 278,75EUR za 5 noclegów w Niemczech (5x25,75EUR) i 5 noclegów we Francji (5x30EUR), 160 CHF za 4 noclegi w Szwajcarii (4x40CHF) i 69 zł za 2 noclegi w Polsce (2x34,50 zł) w ramach podróży odbywanej w okresie od 16 maja 2012 r. do 1 czerwca 2012 r.,

- za czerwiec 2012 r. łącznie 2746,19 zł (tj. 171,50 EUR za 2 noclegi w Niemczech (2x25,75EUR), 3 noclegi we Francji (3x30EUR), 1 nocleg w Holandii (30EUR) i 175GBP za 5 noclegów w Anglii (5x35GBP) w ramach podróży odbywanej w okresie od 4 czerwca 2012 r. do 16 czerwca 2012 r., 180,25EUIR za 7 noclegów w Niemczech (7x25,75EUR) i 600 DKK za 3 noclegi w Danii (3x200DKK) w okresie od 25 czerwca 2012 r. do 5 lipca 2012 r.,

- za lipiec 2012 r. łącznie 1940,50 zł (tj. 317,25 EUR za 3 noclegi w Niemczech (3x25m75EUR), 8 noclegów we Francji (8x30EUR), 105 GBP za 3 noclegi w Anglii (3x35GBP) i 103,50 zł za 3 noclegi w Polsce (3x34,50 zł) w ramach podróży służbowej odbywanej w okresie od 11 lipca 2012 r. do 30 lipca 2012 r.,

- za sierpień 2012 r. łącznie 2123,24 zł (tj. 231,75Eur za 9 noclegów w Niemczech (9x25.75EUR), 1000DKK za 5 noclegów w Danii (5x200DKK), 1200SEK za 4 noclegi w Szwecji (4x300SEK) i 34,50 zł za 1 nocleg w Polsce w ramach podróży odbywanej w okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 22 sierpnia 2012 r.,

- za wrzesień 2012 r. łącznie 2533,72 zł (tj. 236 EUR za 8 noclegów w Niemczech (8x25,75EUR), i 1 nocleg we Francji (30EYR) i 1800 SEK za 6 noclegów w Szwecji (6x300SEK) w ramach podróży odbywanej w okresie od 28 sierpnia 2012 r. do 18 września 2012 r.; oraz 167,25EUR za 3 noclegi w Niemczech (3x25,75EUR) i 3 noclegi we Francji (3x30EUR) i 24,50 zł za 1 nocleg w Polsce w ramach podróży odbywanej w okresie od 20 września 2012 r. do 27 września 2012 r.,

- za październik 2012 r. łącznie 3061,03 zł (tj. 576,25EUR za 15 noclegów w Niemczech (15x25,75EUR), 5 noclegów we Francji (5x30EUR), 1 nocleg w Belgii (40EUR) oraz 1200DKK za 6 noclegów w Danii (6x200DKK) w ramach podróży odbywanej w okresie od 1 października 2012 r. do 29 października 2012 r.,

- za listopad 2012 r. łącznie 3073,11 zł (tj. 25,75EUR za 1 nocleg w Niemczech i 200DKK za 1 nocleg w Danii w ramach podróży w okresie od 7 listopada 2012 r. do 9 listopada 2012 r., 657,25EUR za 3 noclegi w Niemczech (3x25,75EUR), 6 noclegów w Belgii (6c40 EUR_, 6 noclegów we Francji (6x30EUR), 1 nocleg w Holandii (30EUR), 1 npcleg w Luksemburgu (40EUR), 3 noclegi w Hiszpanii (3x30 EUR), 200 DKK za 1 nocleg w Danii i 34,50 zł za 1 nocleg w Polsce w ramach podróży odbywanej w okresie od 12 listopada 2012 r. do 5 grudnia 2012 r.,

- za styczeń i luty 2013 r. łącznie 5845,72 zł (tj. 927 EUR za 36 noclegów w Niemczech (36x25,75EUR i 3400 DKK za 17 noclegów w Danii (17x200DKK) w ramach podróży odbywanej w okresie od 4 stycznia 2013 r. do 26 lutego 2013 r. i 25,75 EUR za 1 nocleg w Niemczech w ramach podróży od 27 lutego 2013 r. do 28 lutego 2013 r.,

- za marzec 2013 r. łącznie 4062,08 zł (tj. 987,50 EUR za 8 noclegów w Niemczech (8x35,50EUR), za 9 noclegów we Francji (9x45EUR), 5 noclegów we Włoszech (5x34,50 EUR), i 2 noclegi w Austrii (2x32,50 EUR) w okresie od 4 marca 2013 r. do 28 marca 2013 r.,

- za kwiecień 2012 r. łącznie 4074,86 zł (tj. 536 EUR za 10 noclegów w Niemczech (10x37,50EUR), 1 nocleg we Francji (45EUR), 1 nocleg we Włoszech (43,50EUR), 1 nocleg w Austrii (32,50EUR), 1 nocleg w Belgii (40EUR) i 50CHF za 1 nocleg w Szwajcarii za podróż odbywaną w okresie od 3 kwietnia 2013 r. do 19 kwietnia 2013 r., 386EUR za 5 noclegów w Niemczech (5x37,50 EUR), 2 noclegi w Austrii (2x32,50EUR), 1 nocleg we Włoszech (43m50EUR), 2 noclegi we Francji (2x45EUR) oraz 90 zł za 2 noclegi w Polsce (2x45 zł) za podróż odbywaną w okresie od 22 kwietnia 2013 r. do 4 maja 2013 r.,

- za maj i część czerwca 2013 r. łącznie 5086,41 zł (tj. 400 EUR za 6 noclegów w Niemczech (6x37,50EUR), 3 noclegi we Francji (3x45EUR), 1 nocleg w Belgii (40EUR) i 50 CHF za 1 nocleg w Szwajcarii w czasie podróży w okresie od 6 maja 2013 r. do 17 maja 2013 r. oraz 675 EUR za 9 noclegów w Niemczech (9x37,50EUR), 5 noclegów we Francji (5x45EUR), 1 nocleg w Luksemburgu (40EUR), 1 nocleg w Belgii (40EUR), , 1 nocleg w Holandii (32,50EUR), 50CHF za 1 nocleg w Szwajcarii oraz 90 zł za 2 noclegi w Polce (2x45zł) w okresie podróży odbywanej w okresie od 21 maja 2013 r. do 10 czerwca 2013 r.,

- za czerwiec 2013 r. łącznie 1776,36 zł (tj. 390 EUR za 3 noclegi w Niemczech (3x37,50EUR), 4 noclegi we Francji (4x45EUR), 3 noclegi w Holandii (3x32,50EUR) i 90 zł za 2 noclegi w Polsce (2x45zł) w okresie podróży służbowej od 12 czerwca 2013 r. do 24 czerwca 2013 r.,

- za lipiec 2013 r. łącznie 5452,20 zł (tj. 1300 EUR za 10 noclegów w Niemczech (10x37,50EUR), 9 noclegów we Francji (9x45EUR), 13 noclegów w Belgii (13x40EUR) i 225 zł za 5 noclegów w Polsce (5x45zł) w okresie podróży odbywanej od 30 czerwca 2013 r. do 6 sierpnia 2013 r.,

- za sierpień i część września 2013 . łącznie 4093,16 zł (tj. 955EUR za 7 noclegów w Niemczech (7x37,50EUR), 1 nocleg w Holandii (32,50EUR), 4 noclegi we Francji (4x45EUR), 12 noclegów w Belgii (12x40EUR) i 90 zł za 2 noclegi w Polsce (2x45zł) w okresie od 13 sierpnia 2013 r. do 12 września 2013 r.

- za wrzesień i październik 2013 r. łącznie 4576,99 zł (tj. 1095EUR za 4 noclegi w Niemczech (4x37,50EUR), 1 nocleg w Luksemburgu (40EUR), 5 noclegów we Francji (5x45EUR) i `17 noclegów w Belgii (17x40EUR) w okresie od 18 września 2013 r. do 16 października 2013 r.,

- za listopad 2013 r. łącznie 4216,74 zł (tj. 997,50 EUR za 14 noclegów w Niemczech (14x37,50EUR), 2 noclegi w Luksemburgu (2x40EUR), 1 nocleg w Holandii (32,50EUR), 9 noclegów w Belgii (9x40 EUR) i 45 zł za 1 nocleg w Polsce w okresie od 27 października 2013 r. do 23 listopada 2013 r.,

- za grudzień 2013 r. łącznie 1327,49 zł (tj. 318EUR za 5 noclegów w Niemczech (5x37,50EUR) i 3 noclegi we Włoszech (3x43,50EUR) w okresie od 10 grudnia 2013 r. do 18 grudnia 2013 r.,

- za styczeń 2014 r. łącznie 4028,54 zł (tj. 952,50EUR za 13 noclegów w Niemczech (13x37,50EUR), 2 noclegi w Holandii (2x32,50EUR), 1 nocleg w Belgii(40EUR), 8 noclegów we Francji (8x45UR) i 45 zł za 1 nocleg w Polsce w okresie od 10 stycznia 2014 r. do 4 lutego 2014 r.,

- za luty 2014 r. łącznie 3632,22 zł (tj. 865 EUR za 10 noclegów w Niemczech (10x37,50EUR, 10 noclegów we Francji (10x45EUR) i 1 nocleg w Belgii (40EUR) w okresie od 7 lutego 2014 r. do 28 lutego 2014 r.,

Pozwany w dniu 6 czerwca 2013 r. wystawił fakturę obciążając powoda obowiązkiem zapłaty kwoty 190,47 zł z tytułu nieuzasadnionego zakupu mat antypoślizgowych. Jako termin płatności wskazano 20 czerwca 2013 r.

Do zakupu mat antypoślizgowych przez powoda doszło podczas załadunku stali (drutu w rolkach) w Niemczech. Pod każdą załadowaną rolką stali musiała być umieszczona mata antypoślizgowa o wymiarach 1cm/80 cm/19 cm, tymczasem w czasie załadunku okazało się, że maty pozostające na wyposażeniu samochodu mają złe wymiary. Powód przed zakupem mat antypoślizgowych o prawidłowych wymiarach nie skontaktował się z pracodawcą, gdyż było już po 17. Gdyby powód nie kupił mat antypoślizgowych samochód nie zostałby załadowany.

Zakupione przez powoda maty antypoślizgowe pozostały na wyposażeniu samochodu należącego do pozwanej spółki.

Pozwany w dniu 28 czerwca 2013 r. wystawił fakturę obciążając powoda obowiązkiem zapłaty kwoty 289,48 zł za zniszczenie palety. Jako termin płatności wskazano 29 lipca 2013 r. Powód w dniu 27 czerwca 2013 r. podpisał oświadczenie o wyrażeniu zgody na potrącenie z wynagrodzenia za miesiąc czerwiec 2013 r. kwoty 289,48 zł. Pracodawca potrącenia dokonał z należnej powodowi diety.

W dniu 13 sierpnia 2013 r. pozwany wystawił kolejną obciążającą powoda fakturę na kwotę 861,06 zł jako tytuł wskazując „obciążenie za uszkodzenie palety”. Jako termin płatności wskazano 27 sierpnia 2013 r. Powód w dniu 12 sierpnia 2013 r. podpisał oświadczenie o wyrażeniu zgody na potrącenie z wynagrodzenia za miesiąc lipiec 2013 r. kwoty 861,05 zł. Pracodawca potrącenia dokonał z należnej powodowi diety.

Powód nie zajmował się ani rozładowywaniem ani załadowywaniem palet z towarem. Powód wyłącznie podstawiał samochód pod rampę załadunkową. Po załadunku powód podpisywał odbiór ładunku i odebranych palet. Z uwagi na sposób pakowania towaru powód nie miał możliwości stwierdzenia po załadunku, czy paleta została uszkodzona.

Powód wyrażał zgodę na dokonywanie przez pracodawcę potrąceń, obawiając się utraty pracy.

W okresie zatrudnienia powoda zdarzało się, że przekraczał ustalone przez pozwaną Spółkę normę zużycia paliwa. Przekroczenie tej normy wynikało z faktycznego zużycia paliwa przez samochód. Większe zużycie paliwa mogło być spowodowane tym, że samochód był przeładowany (co czasem się zdarzało), trudnymi warunkami atmosferycznymi lub trudną górzystą trasą przejazdu.

Pozwany w dniu 15 marca 2012 r. wystawił obciążającą powoda fakturę na kwotę 1700 zł za przekroczenie norm zużycia paliwa („za przepał on”). Jako termin płatności wskazano 30 marca 2012 r.

Pracodawca potrącenia należności dokonał z należnych powodowi diet. Spłatę należności na prośbę powoda rozkładano na raty.

W dniu 31 grudnia 2013 r. wystawiono kolejną fakturę obciążając powoda obowiązkiem zapłaty kwoty 2.250,54 zł w związku z przekroczeniem norm zużycia paliwa w terminie 14 stycznia 2014 r.

W. W. był prezesem zarządu pozwanej Spółki w okresie od 2000 r. do końca 2008 r. Po tej dacie nie pracował już u pozwanej.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał, że powództwo co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że stan faktyczny ustalił w oparciu o wyżej powołane dowody. Sąd dał wiarę wskazanym dowodom z dokumentów, albowiem zostały one sporządzone w przepisanej prawem formie, przez upoważnione podmioty działające w ramach swych kompetencji. Sąd Okręgowy zauważył nadto, że ich treść zasadniczo nie była kwestionowana przez strony w toku postępowania. Szczegółową wysokość należnego powodowi ryczałtu za noclegi w kolejnych latach Sąd ustalił, posiłkując się opinią biegłego z zakresu obliczania wynagrodzeń za pracę. Sąd I instancji dał wiarę opinii sądowej sporządzonej przez biegłego sądowego P. D.. W ocenie tego Sądu opinia biegłego jest rzeczowa, oparta na fachowej wiedzy i doświadczeniu zawodowym i wyczerpująco realizuje zakreśloną przez Sąd I instancji tezę dowodową. Zarzuty sformułowane przez stronę pozwaną zostały wyjaśnione przez biegłego w opinii uzupełniającej.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków T. P. i L. W. wskazując, że są one logiczne i pozostają we wzajemnej korelacji. Twierdzenia i okoliczności w nich zaprezentowane są rzeczowe i spójne, zgodne ze wskazaniami doświadczenia życiowego. W ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadka A. P. okazały się przydatne odnośnie ustalania dotyczącego obowiązującego u pozwanej regulaminu wynagradzania oraz zasad wynagradzania pracowników. Świadek A. P., która zawierała z powodem umowę o pracę, przyznała, iż przy podpisywaniu umowy o pracę, nie wyjaśniała powodowi szczegółowo zasad na jakich będą rozliczane koszty jego podróży służbowych. Zdaniem Sądu Okręgowego mało przydatne dla rozstrzygnięcia okazały się zeznania świadka F. L. i W. W.. Sąd I instancji wyjaśnił, że świadek F. L., zeznając na okoliczność ponadnormatywnego zużycia paliwa i zasad rozliczania tego zużycia, zeznał jedynie ogólnie, że „paliwo jakoś rozliczaliśmy”. Świadek nie miał przy tym wiedzy odnośnie okoliczności związanych z obciążeniem powoda kwotami z tytułu uszkodzonych palet i zakupu mat antypoślizgowych. Świadek W. W. nie ustalał z powodem warunków żadnej z zawartych przez powoda z pozwaną umów, ponadto w okresie objętym roszczeniem powoda nie pracował już w pozwanej Spółce.

Przechodząc do wyjaśnienia motywów rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy zauważył, że roszczenie dochodzone przez powoda - po pierwsze - dotyczyło prawa kierowcy transportu międzynarodowego do świadczeń związanych z warunkami wykonywania pracy poza stałym miejscem i siedzibą pracodawcy – ryczałtu za noclegi. Sąd uznał, że powództwo w tym zakresie co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy wyjaśnił przy tym, że kluczowe w niniejszej sprawie było ustalenie, czy pozwana w trakcie podróży służbowych zapewniła powodowi „bezpłatny nocleg” w rozumieniu stosownych przepisów poprzez umożliwienie nocowania w kabinie samochodu ciężarowego wyposażonej w leżankę i ogrzewanie oraz w przypadku negatywnej odpowiedzi na tak postawione pytanie- czy mimo braku poniesienia przez powoda jakichkolwiek kosztów noclegu w trakcie podróży służbowej przysługuje mu ryczałt za nocleg.

Sad Okręgowy zwrócił uwagę, że zgłoszone przez powoda roszczenie dotyczy okresu po wejściu w życie art. 21 a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r., poz. 1155 ze zm.), tj. po dniu 3 kwietnia 2010 r. Zgodnie z art. 21a tej ustawy, obowiązującym od dnia 3 kwietnia 2010 r., kierowcy w podróży służbowej, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77 5 § 3-5 KP. Zgodnie z art. 77 5 § 1 KP pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. W § 2 wskazano, że Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków. Jednocześnie w § 3 zaznaczono , że warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż wymieniony w § 2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. W § 4 zaakcentowano przy tym, że postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w § 2. Z kolei w § 5 przewidziano, że w przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2.

Sąd Okręgowy podkreślił przy tym, że zgodnie z art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o czasie pracy kierowców (Dz. U. 2012. 1155.t.j.) podróżą służbową kierowcy jest każde zadanie służbowe polegające na wykonywaniu na polecenie pracodawcy przewozu drogowego poza miejscowość stanowiącą siedzibę pracodawcy lub wyjazdu poza siedzibę pracodawcy w celu wykonania przewozu drogowego.

Jak ustalił Sąd Okręgowy, u pozwanej obowiązywał regulamin wynagradzania z dnia 17 grudnia 2008 roku. Odnośnie należnych pracownikom kosztów podróży w § 17 regulaminu przewidziano, że pracownikom z tytułu podróży służbowych przysługuje dieta i inne należności z tytułu podróży służbowej. W regulaminie doprecyzowano przy tym wyłącznie zasady określania i wypłaty diety z tytułu podróży służbowej. W § 18 ust. 1 regulaminu wynagradzania w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie wskazano, że pracownikowi przysługuje dieta według stawki: w podróży krajowej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Płacy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990 z późn. zm.). 2. w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości 25 euro. Za każdą dobę zagranicznej podróży służbowej pracownikowi przysługuje pełna dieta. Za niepełną dobę podróży przysługuje odpowiednio: do 8 godzin – 1/3 diety, powyżej 8 godzin do 12 godzin – ½ diety, powyżej 12 godzin – dieta w pełnej wysokości”. W regulaminie nie zawarto żadnych regulacji doprecyzowujących zasady przyznawania i wypłacania innych ewentualnie przysługujących pracownikom z tego tytułu należności.

W ocenie Sądu Okręgowego w tej sytuacji - stosownie do treści art. 77 5 § 3 KP - przyjąć należało, że powodowi przysługuje roszczenie o ryczałt za nocleg w wysokości wynikającej z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 roku w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na terenie kraju (obowiązującego od 1 stycznia 2003 roku do 1 marca 2013 roku- Dz. U. Nr 236, poz. 1991) oraz rozporządzenia Ministra Pracy w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (obowiązującego od 1 marca 2013 roku - Dz. U. z 2013 r., poz. 167). W ocenie Sądu Okręgowego pozwana nie zapewniła powodowi bezpłatnego noclegu w trakcie podróży służbowych w okresie od września 2011 r. do lutego 2014 r.

Sąd Okręgowy zaakcentował przy tym, że powyższej oceny dokonał odnosząc się do wykładni prawa przedstawionej w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 (OSNP 2014 Nr 12, poz. 164), w której wyrażono pogląd, że zapewnienie pracownikowi - kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym, nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 wyżej wymienionego rozporządzenia z 2002 r., co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy.

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w motywach tej uchwały Sąd Najwyższy podkreślił, że w wyniku nowelizacji ustawy o czasie pracy kierowców powstała sytuacja prawna, w której podróże kierowców transportu międzynarodowego odbywane w okresie do dnia 3 kwietnia 2010 r. nie stanowiły podróży służbowych w rozumieniu art. 77 5 § 1 k.p. (nie mają więc zastosowania wprost przepisy powszechnie obowiązujące dotyczące zwrotu kosztów podróży służbowych), a po tej dacie są one podróżami służbowymi (art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców) i kierowcom przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego, ustalane na zasadach określonych w art. 77 5 § 3-5 KP (art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców).

Dalej Sąd Najwyższy wskazał, że łączna analiza powyżej powołanych przepisów pozwala na sformułowanie następujących wniosków szczegółowych. Po pierwsze, pojęcia "odpowiednie miejsce do spania" i "bezpłatny nocleg" nie mogą być utożsamiane (zamiennie traktowane), a wręcz odwrotnie - użycie różnych sformułowań w przepisach prawa oznacza, że są to różne pojęcia. Po drugie, zasadniczo prawodawca odnosi pojęcie "noclegu" do usługi hotelarskiej (motelowej; pośrednio także do noclegu opłaconego w cenie karty okrętowej lub promowej), o czym świadczy nie tylko zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym (za usługi hotelarskie), ale także wysokość ustalonych limitów. Po trzecie, usługa hotelarska obejmuje szerszy zakres świadczeń niż tylko udostępnienie "miejsca do spania", w szczególności możliwość skorzystania z toalety, prysznica, przygotowania gorących napojów itp., a także (ewentualnie) zapewnienie wyżywienia, co powoduje obniżenie diety. Po czwarte, brak przedstawienia rachunku za usługi hotelarskie oznacza, że pracownik nie korzystał z hotelu (wzgląd na racjonalnego prawodawcę, który to przewidział); wówczas zwrot kosztów noclegu zostaje ograniczony do 25% limitu stanowiącego ryczałt za koszty realnie ponoszone w czasie podróży, bez korzystania z usług hotelowych. Po piąte, istota "ryczałtu" jako świadczenia kompensacyjnego (w tym wypadku przeznaczonego na pokrycie kosztów noclegu) polega na tym, że świadczenie wypłacane w takiej formie z założenia jest oderwane od rzeczywistego poniesienia kosztów i nie pokrywa w całości wszystkich wydatków z określonego tytułu (bo nie są one udokumentowane); w zależności od okoliczności konkretnego przypadku kwota ryczałtu - która jako uśredniona i ujednolicona ustalona jest przez prawodawcę - pokryje więc pracownikowi koszty noclegowe w wymiarze mniejszym albo większym niż faktycznie przez niego poniesione.

Prowadzi to do ogólnego wniosku, że zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi (kierowcy) odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu ciężarowego, czyli wyposażenie samochodu w odpowiednie urządzenia (leżankę, klimatyzację, ogrzewanie itp.) pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie dobowego (dziennego) odpoczynku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 8 ust. 8 rozporządzenia nr 561/06, natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. Taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu kosztów noclegu, co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1 lub 2tego rozporządzenia.

Podzielając w pełni tę argumentację, Sąd Okręgowy uznał, że pozwana Spółka nie zapewniła powodowi bezpłatnego noclegu. Zdaniem Sądu I instancji za bezpłatny nocleg nie może zostać uznane umożliwienie pracownikowi spania w kabinie samochodu wyposażonej jedynie w leżankę i ogrzewanie. Nie chodzi bowiem tylko o spanie, ale o takie warunki adaptacyjne, które zbliżone są do domowych, tak aby choć w części doszło do oddzielenia sfery zawodowej i prywatnej pracownika. Funkcji tej w ocenie Sądu I instancji nie spełnia nocowanie w kabinie samochodu. Sąd podkreślił, że powód jedynie sporadycznie miał możliwość skorzystania z prysznica- płacił za niego przy tym z własnych środków pieniężnych. W ocenie Sądu I instancji okoliczności sprawy wskazują w sposób jednoznaczny, że kabina samochodu, którym podróżował powód, nie posiadała wyposażenia, które uprawniałoby do uznania jej za bezpłatne miejsce noclegu w myśl wyżej powołanych przepisów. Uwzględnić należy, że praca takiego kierowcy (prowadzenie pojazdu) ma charakter stały (permanentny) przez długi (wieloletni) okres. Udostępnienie miejsca do spania w kabinie samochodu może więc służyć zapewnieniu odpoczynku, ale nie powinno być traktowane jako zapewnienie bezpłatnego noclegu w rozumieniu przepisów o zwrocie kosztów podróży służbowej. Zdaniem Sądu Okręgowego nie sposób zgodzić się z pozwaną, że zapewnienie nawet dobrych warunków- lepszej, większej kabiny z szeroką leżanką- jest tożsame z zapewnieniem pracownikowi bezpłatnego noclegu, gdy nie ma on możliwości „domowego” odpoczynku, skorzystania z toalety, prysznica, zapewnionego dostępu do bieżącej wody, lodówki i aneksu kuchennego. Powyższe w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budziło żadnych wątpliwości Sądu I instancji.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej co do niezasadności zgłoszonego przez powoda roszczenia wobec braku poniesienia jakichkolwiek kosztów w związku z niezapewnieniem przez pracodawcę bezpłatnych noclegów Sąd Okręgowy przywołał podzielany przez siebie pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 7 października 2014 roku (I PZP 3/14, Lex nr 1511152) wskazując, że w powyższej uchwale Sąd Najwyższy w sposób jednoznaczny wskazał, że w przypadku wypłaty ryczałtu za noclegi jest bez znaczenia, czy i w jakiej wysokości pracownik poniósł koszty noclegu. Ryczałt przysługuje nawet wtedy, gdy kosztów tych faktycznie nie poniósł (ponieważ nocował np. u rodziny, przyjaciół, znajomych, którzy udostępnili mu nieodpłatnie możliwość noclegu w ich domu). Ryczałt nie przysługuje pracownikowi tylko wtedy, gdy to pracodawca zapewnił pracownikowi bezpłatny nocleg. Chodzi przy tym o zapewnienie noclegu w warunkach hotelu (motelu), a nie w dostosowanej do spania kabinie pojazdu.

Oznacza to zdaniem Sądu I instancji, że uchylenie obowiązku pracodawcy wypłaty ryczałtu za nocleg następuje jedynie wówczas, gdy zapewnia on bezpłatny nocleg w warunkach hotelowych. W razie nieprzedstawienia rachunku za hotel (motel) kierowcy przysługuje więc co najmniej (art. 77 5 § 5 k.p.) ryczałt w wysokości 25% limitu ustalonego w przepisach wydanych na podstawie art. 77 5 § 2 k.p., z czym w sprzeczności nie pozostaje możliwość "zaoszczędzenia" przez niego wydatków i zwiększenia w ten sposób dochodu uzyskiwanego z tytułu zatrudnienia. W ocenie Sądu Okręgowego można w związku z tym przyjąć, że nawet gdy kierowca nie pokrywał faktycznie kosztów noclegu (ponieważ korzysta w tym celu z kabiny pojazdu) i w związku z tym nie przedstawia rachunku za hotel (motel), należy mu się ryczałt w wysokości określonej w § 9 ust. 2 rozporządzenia z 2002 r.

Mając powyższe na względzie, zarzuty pozwanej w tej części Sąd Okręgowy uznał za całkowicie bezzasadne.

Za niesłuszne Sąd Okręgowy uznał również twierdzenia strony pozwanej co do tożsamości wypłacanej pracownikom, w tym powodowi, diety z tytułu wykonywanych podróży służbowych i ryczałtu za nocleg. Zwrócił uwagę, że pozwana próbowała wykazać, że wypłacana kierowcom, w tym powodowi dieta z tytułu podróży służbowych obejmowała również ryczałt za noclegi, a co za tym idzie- pozwana jest zwolniona z obowiązku zapłaty powodowi ryczałtów za nocleg. Sąd Okręgowy nie zgodził się z takim rozumowaniem, jego zdaniem analiza materiału dowodowego prowadzi do stwierdzenia, że przyznawana przez pozwaną dieta z tytułu podróży służbowych nie obejmowała swoim zakresem ryczałtów za noclegi. W tym zakresie zaakcentował, że nie wynika to z żadnej regulacji obowiązującej u pozwanej. W regulaminie wynagradzania wprowadzonym u pozwanej od grudnia 2008 r. zawarto wyłącznie regulacje dotyczące zasad określania wysokości diety z tytułu podróży służbowych. Nie zawarto żadnych regulacji wskazujących, że wypłacana pracownikom dieta będzie obejmowała również inne przysługujące pracownikom należności z tytułu podróży służbowych. Informacji takiej nie udzielono również powodowi ustnie. Świadek A. P., która zawierała z powodem umowę o pracę, przyznała, że przy zawieraniu umowy nie informowała powoda szczegółowo odnośnie tego za co będzie przysługiwała mu dieta i że ewentualnie będzie ona obejmowała również należne ryczałty za noclegi w związku ze spędzaniem nocy w kabinie przydzielonego samochodu.

Niezależnie od powyższego – Sąd Okręgowy zauważył - że w spornym okresie wysokość diety została określona ryczałtowo na takim poziomie, że świadczenie to wbrew twierdzeniom pozwanej nie zaspokajało roszczeń pracownika zatrudnionego jako kierowca międzynarodowy z tytułu ryczałtu za noclegi. W § 18 ust. 1 regulaminu wynagradzania w brzmieniu obowiązującym w spornym wskazano, że pracownikowi w podróży zagranicznej przysługuje ryczałtowa dieta w wysokości 25 euro. Natomiast stosownie do treści § 9 ust.1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. (...) za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia. Zgodnie z treścią ust. 2 w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25 % limitu, o którym mowa w ust. 1 Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu. W ust. 4 wyłączono stosowanie przepisów ust. 1 i 2, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg. Podobnie kwestię tę uregulowano w obowiązującym od 1 marca 2013 r. rozporządzeniu z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej, gdzie w § 16. 1 wskazano, że za nocleg podczas podróży zagranicznej pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem, w granicach limitu określonego w poszczególnych państwach w załączniku do rozporządzenia. W ust. 2 przewidziano, że w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu. W ust. 4 zastrzeżono, że przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewniają pracownikowi bezpłatny nocleg.

Sąd Okręgowy zwrócił zatem uwagę, że z materiału dowodowego wynikało, że w ramach obowiązków służbowych powód jeździł w trasy do Belgii, Francji, Niemiec, Holandii, Włoch, Holandii, Danii, Szwecji, Szwajcarii i Wielkiej Brytanii. W załączniku do rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju wskazano, że limit na nocleg w hotelu wynosi: w Belgii 160,00 EUR, we Francji 120,00 EUR, Niemczech 103,00 EUR w Niderlandach 120,00 EUR, w Szwecji 1 200 SEK, W wielkiej Brytanii 160 GPB, w Danii 800 DKK. W kolejnym rozporządzeniu regulującym tę kwestię obowiązującym od 1 marca 2013 r. (rozporządzenie z dnia z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej) wskazano, że limit na nocleg w hotelu wynosi: w Belgii 160,00 EUR, we Francji 180,00 EUR, Niemczech 150,00 EUR w Niderlandach 130,00 EUR, w Szwecji 1 800 SEK, w Wielkiej Brytanii 200 GPB, w Danii 1300 DKK, Szwajcaria 200 CHF.

Mając to na uwadze Sąd I instancji zauważył, że w latach 2011 – 2012 pracodawca sfery budżetowej powinien zatem zagwarantować z tytułu podróży zagranicznej pracownika - poza dietą - ryczałt za nocleg 25% wskazanego limitu na nocleg w hotelu tj. od 25,75 euro (Niemcy) do 40 euro (Belgia). Zaś od 2013 r. powinien zagwarantować z tytułu podróży zagranicznej – poza dietą - ryczałt za nocleg tj. od 37,75 euro (Niemcy) do 45 euro (Francja). Sąd I instancji zwrócił zatem uwagę, że - biorąc pod uwagę ustalenia w zakresie ilości noclegów spędzonych w poszczególnych krajach w czasie podróży służbowych - należało przyjąć, że świadczenia wypłacane powodowi za poszczególne podróże służbowe nie pokrywały kwoty ryczałtów za noclegi wynikających z rozporządzeń wykonawczych.

W oparciu o wyliczenie biegłego Sąd Okręgowy uznał, iż roszczenia powoda były zasadne w zakresie żądania wypłaty ryczałtów za noclegi z odsetkami ustawowymi w kształcie przedstawionym w punkcie I wyroku. W zakresie w jakim wyliczenie biegłego za okres od listopada 2011 r. do grudnia 2013 r. wskazywało na kwoty należnego ryczałtu za poszczególne miesiące w wysokości niższej niż to zostało określone przez powoda w piśmie procesowym z dnia 19 maja 2015 r. Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda kwotę należności wynikającą z wyliczenia biegłego, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił. Odnośnie należności za styczeń 2014 r. i luty 2014 r. biegły określił wysokość ryczałtów na wyższym poziomie za te miesiące niż wskazał to powód. W tej sytuacji Sąd Okręgowy, będąc związany zakresem żądania, zasądził na rzecz powoda za te miesiące kwoty w wysokości określonej w piśmie procesowym z dnia 19 maja 2015 r. Od powyższych kwot Sąd I instancji przyznał odsetki ustawowe zgodnie z dyspozycją art. 481 § 1 KC w zw. z art. 300 KP. Jako datę wymagalności spornych roszczeń powoda Sąd I instancji przyjął datę wypłaty wynagrodzenia za poszczególne miesiące, albowiem w tym czasie pracodawca powinien rozliczyć się z pracownikiem z tytułu wszystkich należności pracowniczych, w tym także z tytułu należności przysługujących za podróże służbowe. Pozwana zobowiązana była wypłacać powodowi wynagrodzenie wraz z innymi świadczeniami do dnia 10. każdego miesiąca z dołu. Zatem od 11. dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, za który powodowi przysługiwał ryczałt za nocleg, pozwana pozostawała w opóźnieniu i od tego dnia powodowi należą się odsetki.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy – na podstawie powołanych wyżej przepisów art. 77 5 § 1, 2 i 5 KP - orzekł jak w punkcie I wyroku oraz oddalił powództwo w pozostałej części w punkcie III wyroku.

Powództwo oddalono w zakresie w jakim powód domagał się zasądzenia na swoją rzecz należności tytułem ryczałtów za noclegi w wysokości wyższej niż to wynikało z wyliczenia biegłego. Nadto oddalono powództwo dotyczące ryczałtów za miesiące: wrzesień 2011 r. i październik 2011 r. Sąd Okręgowy zwrócił bowiem uwagę, że roszczenie powoda w tym zakresie co do zasady było uzasadnione, jednakże pozwana zgłosiła skuteczny zarzut przedawnienia części roszczeń. Sąd Okręgowy wskazał zatem, że roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. (art.291§1 KP) Roszczenie powoda dotyczyło należnych ryczałtów za noclegi za kolejne miesiące od września 2011 r. do lutego 2014 r. Roszczenie to w zakresie należności za wrzesień i październik 2011 r. uległo przedawnieniu w okresie od 11 września 2014 r. do 11 listopada 2014 r. (a zatem jeszcze przed wniesieniem powództwa).

W punkcie II wyroku Sąd Okręgowy zasądził na rzecz powoda kwotę 5.291,55 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 4 kwietnia 2014 r. wyjaśniając, że na kwotę tę składają się dokonane przez pracodawcę bezprawnie potrącenia z przysługujących powodowi diet. Są to kwoty wskazane przez pracodawcę w fakturach: z dnia 6 czerwca 2013 r. (kwota 190,47 zł potrącona z należnej powodowi diety tytułem nieuzasadnionego zakupu mat antypoślizgowych”), z dnia 28 czerwca 2013 r. (kwota 289,48 zł za zniszczenie palety), z dnia 13 sierpnia 2013 r. (kwota 861,06 zł tytułem „obciążenie za uszkodzenie palety”), w dniu 15 marca 2012 r. (kwota 1700 zł za przekroczenie norm zużycia paliwa („za przepał on”), w dniu 31 grudnia 2013 r. (kwota 2.250,54 zł w związku z przekroczeniem norm zużycia paliwa).

Sąd Okręgowy podkreślił, że niezależnie od tego czy doszło do wskazanych wyżej przewinień powoda w zakresie zakupu mat, uszkodzenia palet, czy przekroczenia norm zużycia paliwa, niespornym było – przyznała to bowiem wprost sam pozwana – że potrącenia wymienionych wyżej kwot pracodawca dokonał z należnych powodowi diet za podróże służbowe. Sąd Okręgowy zwrócił więc uwagę, że potrącenie takie nie jest możliwe z uwagi na treść art. 87 k.p. Przepis ten, ograniczający możliwość dokonywania potrąceń z wynagrodzenia za pracę, jest przepisem regulującym kwestię dopuszczalności potrącenia wierzytelności pracodawcy w stosunku do wierzytelności pracownika obejmującej wynagrodzenie za pracę. Kwestia potrącenia wierzytelności pracodawcy z wynagrodzenia pracownika jest zatem uregulowana autonomicznie w Kodeksie pracy, wyprzedzając w tym zakresie regulację Kodeksu cywilnego, w szczególności art. 498 § 1 k.c. Wyraźnie ochronna funkcja art. 87 § 1 k.p. daje podstawę do przyjęcia, że w pojęciu "wynagrodzenie za pracę" -w ujęciu tego przepisu - może się wprawdzie mieścić nie tylko wynagrodzenie za pracę w ścisłym znaczeniu, ale również inne świadczenia związane z pracą o charakterze zbliżonym do wynagrodzenia za pracę, czyli takie składniki szeroko pojmowanego wynagrodzenia, które nie są w ścisłym znaczeniu wynagrodzeniem za pracę, jednak są traktowane przez ustawodawcę na porównywalnych zasadach. Takie rozumienie znaczenia pojęcia "wynagrodzenie za pracę" użytego w art. 87 § 1 k.p. znajduje uzasadnienie w kontekście normatywnym, w jakim przepis ten został umiejscowiony w systematyce Kodeksu pracy. Rozdział II "Ochrona wynagrodzenia za pracę", w którym ulokowany został art. 87 § 1 k.p., mieści się w dziale trzecim zatytułowanym "Wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia" (chodzi oczywiście o inne świadczenia związane z pracą, o czym przekonuje tytuł rozdziału I tego działu). Mając to na uwadze Sąd Okręgowy zważył, że diety z tytułu podróży służbowych nie mają charakteru prawnego wynagrodzenia za pracę wykonaną, nie są również innymi świadczeniami związanymi z pracą o charakterze zbliżonym do wynagrodzenia za pracę. Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie konsekwentnie zajmuje stanowisko, że brak możliwości sądowego przypisywania należnościom otrzymywanym z tytułu odbywanych zagranicznych wyjazdów służbowych innego charakteru prawnego, niż uzgodniony przez strony stosunku pracy, a w szczególności uznawania tych należności za wynagrodzenie za pracę. Stąd teza, że należności wypłacane kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym, które służą zaspokojeniu zwiększonych wydatków na wyżywienie, noclegi lub inne usprawiedliwione potrzeby związane z odbywaniem transportu międzynarodowego, gdy niemożliwe jest realizowanie obowiązków pracowniczych bez pozbawiania pracownika prawa do wyżywienia, noclegu i odpoczynku w miejscu jego stałego zamieszkania lub pobytu, nie mają charakteru wynagrodzenia za pracę wykonaną w ramach stosunku pracy (tak wyroki Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 167/11, LEX nr 1104750 i I UK 180/11, LEX nr 1109119). Zwrot przez pracodawcę kosztów rzeczywiście poniesionych przez pracownika jest świadczeniem kompensacyjnym, niebędącym wynagrodzeniem za pracę sensu stricto, w tej sytuacji nieodpuszczalne jest dokonywanie jakichkolwiek potrąceń przez pracodawcę z wypłacanych z tego tytułu należności.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 113 w zw. z art. 96 ust. 1 pkt 4 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity - Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594).

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art.. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 108§ 1 k.p.c. Sąd Okręgowy rozstrzygnął jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu. W związku z tym, że powództwo co do zasady okazało się uzasadnione w całości, a oddaleniu podlegało wyłącznie w zakresie żądanej wysokości roszczenia o ryczałty za noclegi w związku z wydaną opinią biegłego Sąd odstąpił od obciążania powoda kosztami zastępstwa procesowego strony pozwanej. Jednocześnie nie znalazł podstaw od odstąpienia od obciążenia pozwanej kosztami procesu powoda. Powodowi należy się zwrot kosztów procesu w wysokości proporcjonalnej do tego w jakim zakresie powództwo zostało uwzględnione.

Pozwana (...) Sp. z o.o. wniosła apelację od powyższego wyroku zaskarżając go w całości. Wartość przedmiotu zaskarżenia określiła na kwotę 79 895 zł.

Pozwana wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie uchylenie wyroku w całości, w tym także w części rozstrzygającej o kosztach procesu i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego jej rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Pozwana zarzuciła wyrokowi:

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że wskazana w umowie o pracę dieta nie obejmowała innych należności, w tym rekompensaty na koszty noclegu w podróży zagranicznej, w okolicznościach gdy odmiennie wynika to z treści umowy,

- naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnie § 9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalenia należności przysługujących w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. z 2002 r. Nr 236, poz. 1991) zgodnie, z którym za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia i uznanie, że ryczałt za nocleg przysługuje kierowcy również, gdy ten nie poniósł żadnych kosztów,

- błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że pozwana dokonywała potrąceń z innych należności powoda niż wynagrodzenie za pracę, w sytuacji gdy przedmiotowych płatności powód dokonywał osobiście wpłacając określone środki do kasy pozwanej.

W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik pozwanej wskazał, że pozwana zaprzecza, że powód nie otrzymywał za noclegi poza granicami kraju rekompensaty pieniężnej. Pozwana wskazała w tym zakresie, że zgodnie z umową o pracę otrzymywana przez powoda dieta obejmowała swoim zakresem też inne należności (koszty) związane z podróżą zagraniczną powoda. Z pkt 2 umowy wynika, że dieta i inne należności liczone są według regulaminu wynagradzania. Powód zatem otrzymywał dietę, która stanowiła zryczałtowaną rekompensatę wszystkich kosztów jakie ponosił podczas podróży służbowych odbywanych w ramach stosunku pracy, w tym również kosztów noclegu. Dla pozwanej oczywistym jest, że przez cały czas trwania stosunku pracy zarówno pozwany jak i powód tak rozumieli postanowienia umowy, takim też celem strony kierowały się umieszczając takie zapisy w umowie. Powód nigdy nie zgłaszał pozwanej wątpliwości w tym zakresie, ani nie wnosił o zapłatę dodatkowego świadczenia z tytułu kosztu noclegu.

Nadto pozwana wskazała, iż zgodnie z treścią przepisu art. 77(5) § 3 k.p. to akty wewnątrzzakładowe mają pierwszeństwo przed rozporządzeniem określającym wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządo-wej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza gra-nicami kraju, które na mocy art. 77 5 § 5 k.p. mają zastosowanie tylko, gdy takie akty nie re-gulują kwestii należności z tytułu podróży służbowych. Zdaniem pozwanej rozporządzenie nie stanowi żadne-go minimalnego standardu należności, gdyż co do zasady w ogóle nie jest skierowane do pracodawców prywatnych. Jedyny minimalny standard określono w art. 77 5 § 4 k.p., który dotyczy diet, a nie ryczałtów za noclegi. Wynika to zdaniem apelującej jednoznacznie zarówno z treści uzasad-nienia do projektu ustawy wprowadzającej te przepisy do kodeksu pracy. Celem ustawy była liberalizacja regulacji dotyczących należności z tytułu podróży służbowych i umożli-wienie pracodawcom bardziej elastyczne ukształtowanie ich wysokości, a w samym uzasad-nieniu ustawy wspomina się nawet wprost o firmach przewozowych, które mają utrudnioną konkurencję z przewoźnikami z zagranicy wobec zbyt wysokich kosztów podróży służbo-wych.

Dalej pozwana wskazała, że na swobodę stron umowy o pracę w kwestii ustalenia wysokości na-leżności z tytułu podróży służbowych zwracał uwagę Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 04 października 2005 r. sygn. akt K 36/03, w którym uznał, że przepisy upoważniające pracodawców do określenia wysokości należności w regulaminie wynagradzania są zgodne z Konstytucją. Podobnie Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 10 stycznia 2007 r. sygn. III PK 90/06 i 14 maja 2012 r. sygn. II PK 230/11 stwierdził wprost: Odmienna regulacja dotycząca -pra-codawców niebędących państwowymi lub samorządowymi jednostkami sfery budżetowej oznacza, że mogą oni uregulować należności pracowników na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową zarówno w sposób korzystniejszy, jak i mniej korzystny dla pracowników od tego, jaki wynika z odpowiedniego rozporządzenia ministra właściwego do spraw pracy.

W ocenie pozwanej wskazane argumenty dają podstawy do twierdzenia, że kierowcom w danym zakładzie pracy należą się tylko takie kwoty z tytułu podróży służbowych, które wynikają z układu zbiorowego pracy bądź regulaminu wynagradzania, o ile spełnione są warunki dotyczące minimalnej wysokości diety. Regulamin może więc stanowić, że pracow-nikowi ryczałt za nocleg w ogóle się nie należy.

Pozwana zwróciła przy tym uwagę, że niektóre rozstrzygnięcia sądów wydane po podjęciu uchwały przez Sąd Najwyższy powyż-szą argumentację uwzględniają. I tak, Sąd Okręgowy w Zielonej Górze w dwóch wyrokach wydanych w dniu 25 listopada 2014 r. w sprawach o sygn. akt IV Pa 105/14 i IV Pa 117/14 stwierdził, że skoro regulaminy wynagradzania przewoźnika przewidywały, że ryczałt nie będzie wypłacany, kierowca nie może się tego ryczałtu domagać.

W ocenie pozwanej skoro w umowie strony ustaliły sposób rozliczania należności miedzy innymi z tego tytułu, a te były wypłacane przez pozwaną w umówionej wysokości lub wysokości wynika-jącej z wewnątrzzakładowych regulaminów, z którymi powód każdorazowo się zapoznawał i nie zgłaszał zastrzeżeń nie sposób uznać, aby powodowi przysługiwały dodatkowe świadcze-nia.

Pozwana dalej wskazała, że nie podziela również przedstawionej przez Sąd I instancji interpretacji §9 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalenia należności przysługujących w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. z 2002 r. Nr 236, poz. 1991) zgodnie, z którym za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia. Zgodnie z treścią jego ust. 2 w razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt w wysokości 25 % limitu, o którym mowa w ust. 1 (ryczałt ten nie przysługuje za czas przejazdu), a ust. 4 wyłącza stosowanie przepisów ust. 1 i 2 jeżeli pracodawca lub strona zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg. W ocenie pozwanej, w świetle powyższego przepisu pracodawca powinien zapewnić kierowcy bezpłatny nocleg lub zwrócić poniesione przez kierowcę, związane z zapewnieniem sobie przezeń noclegu we własnym zakresie koszty, a jeżeli ten nie jest w stanie przedstawić rachunku, a poniósł koszty, pracodawca powinien wypłacić takiemu kierowcy ryczałt w odpowiedniej wysokości. Nie sposób w ocenie pozwanej z treści przywołanego przepisu wyciągnąć wniosku, iż przedmiotowy ryczałt stanowi dodatek lub rekompensatę za spędzenie noclegu w kabinie samochodu. Nieprzedstawienie rachunku przez kierowcę oznacza w ocenie pozwanej tylko i wyłącznie tyle, że tenże kierowca zapewnił sobie nocleg własnym sumptem i tańszym kosztem (niejako „na własną rękę"), nie może natomiast skutkować wypłatą świadczenia ryczałtowego w sytuacji, w której kierowca z noclegu takiego - zorganizowanego we własnym zakresie (u znajomych, na kwaterze itd.) nie korzystał, co więcej, gdy skorzystał w tym czasie z noclegu zapewnianego mu przez pracodawcę w kabinie samochodu (godząc się tym samym na takie, a nie inne warunki noclegowe).

Pozwana zwróciła również uwagę, że z przywołanej przez Sąd I instancji uchwały Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. sygn. akt II PZP 1/14, można wyciągnąć odmienne wnioski, niż te które wyciągnął Sąd I instancji. Mianowicie SN zarówno w samej uchwale, jak i w jej uzasadnieniu nie wyraził poglądu, iż odbieranie odpoczynku w przystosowanej do snu kabinie nie stanowi bezpłatnego noclegu, ale stwierdził coś zupełnie odrębnego - że: „zapewnienie odpowiedniego miejsca do spania" nie stanowi automatycznego zapewnienia bez kosztowego noclegu. Sąd Najwyższy wyraźnie rozróżnił, więc sytuację, w której pracodawca jedynie „zapewnił odpowiednie miejsce do spania" dla kierowcy od sytuacji, w której kierowca faktycznie „spał" w kabinie i nie poniósł kosztu noclegu. Takie stanowisko Sądu Najwyższego jest bardzo racjonalne, albowiem z faktu zapewnienia kierowcy odpowiednio wyposażonej kabiny w miejsce do spania, wcale nie wynika fakt, że kierowca w niej przebywał. Kierowca mógł bowiem np.: skorzystać z hotelu, za który musiał zapłacić, pomimo że dysponował wyposażoną w łóżko kabiną. Pozwana zwróciła również uwagę, że na identycznym stanowisku co SN stoi także legislator unijny na gruncie uregulowania rozporządzenia 561/2006 WE, które mówi, iż kierowca może odbierać odpoczynek w pojeździe jedynie jeśli kierowca dokona takiego wyboru. SN w drugim zdaniu uchwały wypowiedział się wprost, iż w przypadku poniesienia kosztu noclegu : „(...) pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia (...)". Sąd Najwyższy wprost wyjaśnił, więc w uchwale, że kierowcy należny jest ryczałt jedynie jako „zwrot kosztu". Istota ryczałtu według stanowiska SN jako świadczenia kompensacyjnego w tym wypadku przeznaczonego na pokrycie kosztów noclegu polega na tym, że świadczenie wypłacane w takiej formie z założenia jest oderwane od rzeczywiście poniesionego kosztu i nie pokrywa całości wydatków z określonego tytułu bo nie są one udokumentowane. Ryczałt pokryje więc pracownikowi koszty noclegowe w wymiarze mniejszym albo większym niż faktycznie przez niego poniesione. SN uznał zatem, iż pracodawcy powinni wypłacić kierowcom ryczałt jedynie w sytuacji, jeśli co prawda zapewnili kabinę wyposażoną w miejsce do spania, ale kierowca z niej nie skorzystał (np.: idąc do hotelu) i poniósł koszt, którego nie potrafi udokumentować rachunkiem z hotelu (np.: go zagubił), ale jednocześnie potrafi udokumentować w odrębny sposób (np.: przedkładając kartę meldunkową z hotelu). Tak więc Sędziowie SN wypowiedzieli się jednoznacznie, że uważają iż ryczałt jest oderwany od realnie poniesionego kosztu, ponieważ ten koszt jest nieznany pracodawcy, a więc ryczałt stanowi jedynie „uśrednione pokrycie kosztów" i „nie pokrywa wszystkich wydatków" z tytułu noclegu.

Podsumowując w ocenie pozwanej stwierdzić należy, że jeśli kierowca spał w kabinie to nie poniósł „kosztu noclegu". Teza, z której wynikałoby, że kierowca nie zapłacił za nocleg, ale jednocześnie poniósł koszt noclegu byłaby sprzeczna z logiką, zasadami wykładni prawa oraz elementarnym zdrowym rozsądkiem. Ryczałt za nocleg nie może bowiem stanowić dodatku dla kierowcy za niewygody związane z noclegiem w kabinie, lecz służyć ma temu, by kierowcy zrekompensować koszty, które musiał on ponieść. Pozwana zaakcentowała przy tym, że słuszność twierdzenia pozwanej znajduje odzwierciedlenie w najnowszym orzecznictwie, i tak Sąd Najwyższy w wyroku z 15 września 2015 r. (II PK 248/14), odmówił kierowcy jeżdżącemu w transporcie międzynarodowym prawie 70 tys. zł ryczałtu za spanie w kabinie. Ponadto Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 26 stycznia i 3 lutego 2016 r. (II PK 308/14, II PK 334/14), nie przyznał kolejnym kierowcom odpowiednio 27 tys. i 47 tys. zł za nocowanie w aucie na zagranicznych trasach. Zdaniem pozwanej wskazuje to na to, że Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że żądania kierowców o zasądzenie dodatkowych ryczałtów za spanie w kabinie są bezzasadne, i nie zasługują na uwzględnienie. We wszystkich tych sprawach wygranych przez przedsiębiorców kierowcy mieli przyznane na mocy regulaminów wewnętrznych, czy umów o pracę diety na pokrycie dodatkowych kosztów wynikających z ich zagranicznych podróży. Sądy zgodnie uznały, że choć w regulaminach i umowach o pracę kierowców to świadczenie zapisano jako dietę, jego prawdziwym celem było pokrycie wszelkich kosztów zagranicznych podróży, w tym wyżywienia i zakwaterowania. Należało je więc traktować jako „ekwiwalent pieniężny" wypłacany kierowcom za zwrot kosztów podróży w rozumieniu regulaminu wynagradzania obowiązującego w tym czasie u przewoźnika.

W piśmie procesowym z dnia 1 grudnia 2016 r. pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie dodatkowo wskazując, że Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 24 listopada 2016 r. w sprawie z wniosku (...), sygn. akt K 11/15 orzekł po pierwsze, że art. 21a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (j.t. Dz.U.2012.1155, ze zm.) w związku z art. 77 ( 5) § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U.2016.1666, ze zm.) w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pra-cownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budże-towej z tytułu podróży służbowej (Dz.U.167) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Po drugie wskazał, że art. 21 a ustawy z 16 kwietnia 2004 r. powołanej w punkcie 1 w związku z art. 77 ( 5) § 2, 3 i 5 ustawy z 26 czerwca 1974 r. powołanej w punkcie 1 w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi za-trudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U.236.1991, ze zm.) w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie mię-dzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się niezasadna.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy przeprowadził stosowne postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobodnej oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej, które mogłyby uzasadnić ingerencję w treść zaskarżonego orzeczenia. W konsekwencji, Sąd Odwoławczy oceniając, jako prawidłowe ustalenia faktyczne i rozważania prawne dokonane przez Sąd pierwszej instancji uznał je za własne, co oznacza, iż zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie(por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Istota sporu w niniejszej sprawie koncentruje się na kwestii zasadności dochodzonego przez powoda od pozwanej roszczenia o zapłatę ryczałtu za nocleg w wysokości 25% limitu określonego w załączniku do rozporządzenia w sprawie należności z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.

W pierwszej kolejności – mając na uwadze podstawę prawną zaskarżonego wyroku: art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 5 § 2, 3 i 5 KP w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia z 2002 r. oraz § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. – Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że w dniu 24 listopada 2016 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie K 11/15, (OTK-A 2016, poz. 93) stwierdzając, że art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 5 § 2, 3 i 5 KP w związku z § 16 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz że art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 5 § 2, 3 i 5 KP w związku z § 9 ust. 1, 2 i 4 rozporządzenia z 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy w transporcie międzynarodowym, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji.

Trybunał w konkluzji uznał, że wadliwa legislacyjnie konstrukcja zakwestionowanych przepisów, opierająca się na odesłaniu kaskadowym, spowodowała niejasność i nieprecyzyjność wywodzonych z nich treści normatywnych. Ponadto doprowadziła do nieadekwatności norm uregulowanych w tych przepisach do materii, w jakiej znajdują zastosowanie oraz nadmiernej swobody organów stosujących prawo przy ustalaniu ich zakresu normowania. Wielokrotne odesłanie w obrębie kilku aktów prawnych utrudniło w znacznym stopniu skonstruowanie na jego podstawie jednoznacznej normy prawnej oraz wywołało stan nieprzewidywalności skutków prawnych działań podjętych przez adresatów na podstawie kwestionowanych przepisów. W pisemnych motywach wyroku Trybunału Konstytucyjnego zwrócono przy tym uwagę, że kontrola nie sprowadza się do weryfikacji, który - z kilku uznanych przez sądy za dopuszczalne - rezultatów interpretacji określonego przepisu jest właściwy. Kontrola konstytucyjności ma bowiem na celu wyeliminowanie z porządku prawnego normy niezgodnej z Konstytucją, a nie przesądzenie, który z możliwych wariantów interpretacyjnych wyrażającego tę normę przepisu powinien być przyjęty przez sądy (zob. np. postanowienie TK z dnia 14 lipca 2015 r., P 47/13, wyrok TK z dnia 7 grudnia 2015 r., P 37/15). Trybunał zwrócił też uwagę, że przepisy ustawy o czasie pracy kierowców stanowią szczególną regulację w stosunku do Kodeksu pracy, a zatem zgodnie z generalną zasadą lex specialis derogat legi generali, mają pierwszeństwo wobec regulacji kodeksowych. Kodeks pracy ma do nich zastosowanie posiłkowo w zakresie w nich nieuregulowanym. Doprowadziło to do sytuacji, że szersza definicja podróży służbowej w stosunku do kierowców, niż wynikająca z art. 77 5 § 1 KP, powoduje stosowanie do nich regulacji dotyczącej incydentalnych podróży służbowych pracowników sektora administracji. Stąd, w ocenie Trybunału, uregulowanie należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową wymaga stworzenia odrębnych przepisów, gdyż obecne kaskadowe odesłania nie utrzymują standardów konstytucyjnych.

W rozpoznawanej sprawie w pierwszej kolejności rozważenia wymagała zatem kwestia wpływu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. (K 11/15) na ostateczne zakończenie sporu pomiędzy powodem a pozwaną spółką. Ewentualna utrata bowiem mocy obowiązującej aktu prawnego stanowiącego podstawę wydania wyroku podważa zasadność tego orzeczenia. Konieczna była zatem w niniejszej sprawie w pierwszej kolejności odpowiedź na pytanie, czy mimo wydania przez Trybunał Konstytucyjny wskazanego przez apelującą wyroku, nie ma regulacji ustalających prawo powoda – kierowcy w transporcie międzynarodowym – do wynagrodzenia w związku z podróżą służbową, jak i jego wysokości, a tym samym czy nie istnieją podstawy do zwrotu kosztów noclegów w razie ich niezapewnienia, czy też ważąc na pozostałe, a obowiązujące regulacje prawne, istnieje ciąg podstaw prawnych uzasadniających obowiązek pozwanego zrekompensowania powodowi kosztów związanych z podróżą służbową.

Sąd Apelacyjny uważa, że w rozpoznawanej sprawie istnieje podstawa prawna zasądzenia na rzecz powoda łącznej kwoty 79.894,10 zł tytułem ryczałtów za noclegi za okres sporny z odsetkami ustawowymi liczonymi jak w punkcie I wyroku i oceny tej nie zmienia zakresowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. (K 11/15).

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że oceny wpływu wyroku Trybunału na prawo kierowców w transporcie międzynarodowym do wynagrodzenia w związku z podróżą służbową i jego wysokości, w tym do zwrotu kosztów noclegów w razie ich niezapewnienia, podjął się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2017 r. w sprawie o sygn. akt I PK 300/15. W wyroku tym Sąd Najwyższy - pomijając oczywistą moc wiążącą powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz rozważania poprzedzające wprowadzenie regulacji art. 21a do ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, jak i późniejsze związane z tym problemy prawne, w szczególności w zakresie interpretacji terminu „bezpłatny nocleg” aż do usunięcia tej wątpliwości w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. (II PZP 1/14) – uznał, że aktualnie – po wyroku Trybunału z dnia 24 listopada 2016 r. – nie powstała luka w przepisach, gdyż podstawowe metody wykładni prawa pozwalają na rozstrzygnięcie spornego zagadnienia, tj. pozwalają na stwierdzenie istnienia podstawy prawnej do ustanowienia zasad zwrotu należności z tytułu podróży służbowej kierowcy w transporcie międzynarodowym w postaci zwrotu kosztów noclegu.

Poprzedzając wykładnię nadal obowiązujących przepisów prawa umożliwiających uwzględnienie powództwa kierowcy w transporcie międzynarodowym o ryczałty za noclegi, Sąd Najwyższy zauważył, że „związanie wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego jest oczywiste, pozwala jednak na dostrzeganie różnic w stanie faktycznym i prawnym, które w zestawieniu z poglądem Trybunału aprobują możliwość odstąpienia od trybunalskiego spojrzenia na zakresowe oddziaływanie orzeczenia w ramach koncepcji distinguishing (por. R. Rybski glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2008 r., P 15/08; Przegląd Sejmowy 2012 nr 3 str. 227-232 i podana tam literatura). Wymaga to każdorazowo odrębnego uzasadnienia i istnienia porównywalnie silnych innych wartości konstytucyjnych, czy też poszukiwania faktorów wynikających z prawa międzynarodowego (art. 9 Konstytucji RP), prawa UE. Wszak pominięcie innych źródeł prawa może prowadzić do zderzenia wartości gwarantowanych jednostce (pracownikowi) z gwarancjami pracodawców. W dziedzinie prawa pracy wyroki Trybunału Konstytucyjnego poszerzały zakres wolności pracowniczych. Tym razem zanegowano prawo jednej grupy do uzyskania świadczeń związanych z podróżą służbową, gdyż kaskadowa regulacja tych uprawnień pozostaje w kolizji z art. 2 Konstytucji RP. Trybunał nie neguje samego prawa do rekompensaty, lecz podważa mechanizm jej ustalenia, co wyraźnie wynika z treści uzasadnienia wyroku z dnia 24 listopada 2016 r., K 11/15.”.

Zdaniem Sądu Najwyższego, w związku z tym, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. jest zakresowy i obejmuje tylko kierowców w transporcie międzynarodowym, a nie dotyczy innych pracowników, którzy nadal mają podstawy prawne do żądania zapłaty za koszty poniesione w podróży służbowej, „semantyczne spojrzenie na skutki tego wyroku (…) potęguje wątpliwości w płaszczyźnie jednakowego (porównywalnego) stosowania przepisów o równym traktowaniu w zatrudnieniu, tzn. kierowca w transporcie krajowym uzyska zwrot kosztów, a kierowca wyjeżdżający za granicę już nie. Takie spojrzenie na wynik postępowania pozostaje w opozycji z bezwzględnie chronionymi wartościami konstytucyjnymi (np. art. 24 Konstytucji RP dotyczącym ochrony pracy), czy też podstawowymi zasadami prawa pracy, które stanowią rozwinięcie konstytucyjnej zasady wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz miejsca pracy (art. 65 Konstytucji RP), prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 66 Konstytucji RP). Oceny tej nie zmienia fakt, że kaskadowe ułożenie podstaw prawnych warunkujących prawo do zwrotu kosztów okazało się niekonstytucyjne. Faktycznie, podróż służbowa kierowcy różni się znacznie od podróży służbowej innego pracownika. (…) Różnice i specyfika tych podróży uzasadnia – w kontekście wyroku Trybunału Konstytucyjnego – rozróżnienie sposobu i zasad rekompensowania kosztów z nimi związanych. Jest to jednak prerogatywa ustawodawcy, która została zresztą uruchomiona przed wyrokiem TK.”. W projekcie ustawy o zmianie ustawy o czasie pracy kierowców, znajdującym się na stronach internetowych Rządowego Centrum Legislacji, ujęto bowiem, że zapewnienie kierowcy miejsca do spania w kabinie pojazdu spełniającego warunki, o których mowa w ust. 6 pkt 2 projektu nowelizowanej ustawy, podczas wykonywania przewozu drogowego, stanowi zapewnienie przez pracodawcę bezpłatnego noclegu. Do czasu jednak wprowadzenia ww. zmian legislacyjnych stosować należy obecnie obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa.

Przechodząc do meritum, w ocenie Sądu Najwyższego, podstawy prawnej do ustanowienia zasad zwrotu należności z tytułu ryczałtów za noclegi należy poszukiwać w art. 2 ust. 7 ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 5 § 1 k.p. Przywołany przepis art. 2 ust. 7 ustawy formułuje definicję podróży służbowej i nie stanowił przedmiotu kontroli konstytucyjnej, a więc nadal obowiązuje w systemie prawa. Obecnie nie ma też wątpliwości, że podróż służbowa kierowcy oznacza wykonywanie każdego zadania polegającego na przewozie drogowym, na polecenie pracodawcy, w zakresie przewozu drogowego poza siedzibę pracodawcy. W okolicznościach faktycznych rozpoznawanej sprawy nie pozostawało zaś sporne, że powód przebywał w podróżach służbowych, gdyż na polecenie pracodawcy wykonywał zadania związane z transportem, powodujące konieczność wyjazdu poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałe miejsce pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2008 r., I PK 208/07, OSNP 2009 nr 11-12, poz. 134). Immanentną zaś cechą podróży służbowych są wydatki po stronie pracownika, które ostatecznie powinien zrekompensować pracodawca, albowiem idea stosunku pracy opiera się na ryzyku ekonomicznym podmiotu zatrudniającego. W tej sytuacji brak regulacji (zasad zwrotu tych kosztów) w ustawie o czasie pracy kierowców obliguje – zdaniem Sądu Najwyższego – do ich rekompensaty za pomocą powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy. Powszechnym przepisem prawa pracy jest art. 77 5 § 1 k.p. Odwołanie do podstawowej regulacji prawa pracy jest naturalne, zwłaszcza że art. 21a ustawy o czasie pracy kierowców nie obejmował swym zakresem tej regulacji. W tym miejscu pojawia się jednak kwestia, według jakich zasad ten zwrot wydatków powinien nastąpić. W sprawie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy, a także w sprawie będącej przedmiotem rozpoznania tut. Sądu, powód nie był pracownikiem zatrudnionym w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, a przecież taki zakres podmiotowy – co do zasady – określa rozporządzenie z dnia 19 grudnia 2002 r. Skoro tak, to sięgnąć należy do źródeł prawa pracy, do których zalicza się układy zbiorowe pracy, regulaminy wynagradzania, czy w końcu postanowienia umów o pracę. Odzwierciedleniem tej reguły na gruncie przepisów o podróży służbowej jest art. 77 5 § 3 k.p., który ustanawia normatywną podstawę do uregulowania danej kwestii w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalenia regulaminu pracy. Gdy w okresie objętym sporem u pracodawcy nie ma szczegółowej regulacji w zakresie dochodzonych w sprawie ryczałtów za noclegi, w takim układzie art. 77 5 § 5 k.p. przewiduje, że gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3 , pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2, a więc przepisów rozporządzenia z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r. Nr 167), a wcześniej –rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991). W ocenie Sądu Najwyższego, zwrot „nie zawiera postanowień o których mowa w § 3 ” oznacza sytuację, w której zakładowe źródła prawa pracy nie regulują należności z tytułu podróży służbowej w ogóle, ale także sytuację w której np. regulują jedynie kwestię diet, a pomijają inne koszty podróży. Oznacza to, że u pracodawcy nie ma postanowień, o których mowa w art. 77 5 § 3 k.p. Nadto, występujący w tym przepisie zwrot „na pokrycie kosztów podróży” ma szeroki kontekst i obejmuje wszelkie koszty (należności), jakich rekompensaty może oczekiwać pracownik. Podstawowym kosztem, związanym z podróżą służbową, jest natomiast koszt noclegu. Formuła § 9 ust. 1 rozporządzenia z dnia 19 grudnia 2002 r. opiera się na zasadzie zwrotu kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem w wysokości limitu określonego w załączniku do rozporządzenia. Zaniechanie przedłożenia rachunku nie oznacza braku kosztów noclegu po stronie pracownika, a nocleg w kabinie pojazdu nie może być uznany za zapewnienie bezpłatnego noclegu. Brak rachunku za nocleg oznacza, że pracownikowi przysługuje ryczałt za nocleg w wysokości 25% limitu. Racjonalność tego rozwiązania oznacza, że faktycznie wybór należy do pracownika, który albo przedkłada rachunek albo uzyskuje prawo do ryczałtu. Istota ryczałtu na pokrycie kosztów noclegu polega zaś na tym, że świadczenie wypłacane w takiej formie z założenia oderwane jest od rzeczywistego poniesienia kosztów (bo się ich nie dokumentuje) i nie pokrywa w całości wszystkich wydatków z określonego tytułu (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14, OSNP 2014 nr 12, poz. 164 i wskazane tam orzecznictwo).

Powyższe rozumowanie, zdaniem Sądu Najwyższego, pozostaje też w harmonii z przepisami prawa UE, tj. rozwiązaniami wynikającymi z rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U. UE. L. 2006.102.1). Zgodnie z motywem 17 rozporządzenia, mającym bezpośrednie zastosowanie w razie zagrożenia ryzyka kolizji z prawem krajowym, czy też sprzeczności z prawem UE, ma ono na celu poprawę warunków socjalnych pracowników objętych jego zakresem. Niewątpliwie elementem poprawy warunków socjalnych jest zagwarantowanie pracownikowi prawa do rekompensaty kosztów związanych z podróżą służbową. Należy zatem – w ocenie Sądu Najwyższego – w ramach prounijnej wykładni prawa dekodować art. 2 ust. 7 ustawy o czasie pracy kierowców i zachować nadal prawo pracownika (kierowcy w transporcie międzynarodowym) do uzyskania zwrotu kosztów noclegu, jeżeli pracodawca nie zapewnił wykonującemu pracę możliwości bezpłatnego noclegu. Zapatrywania tego nie zmienia art. 8 ust. 8 rozporządzenia (WE) nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. Przepis ten dotyczy gwarantowanych okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego i nie obejmuje kwestii kompensaty kosztów podróży służbowej, na co Sąd Najwyższy zwracał już uwagę w uzasadnieniu uchwały z dnia 12 czerwca 2014 r. (II PZP 1/14).

Wskazując na powyższe argumenty, Sąd Najwyższy doszedł do przekonania, i przekonanie to w całości podziela Sąd Apelacyjny, że po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2016 r. (K 11/15) nie stosuje się co prawda art. 21a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.jedn.: Dz.U. z 2012 r., poz. 1155 ze zm.), ale stosuje się art. 77 5 § 5 k.p. w przypadku gdy pracodawca nie uregulował zasad zwrotu należności z tytułu podróży służbowej w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę.

Sąd Apelacyjny zwrócił nadto uwagę, że w wyroku z dnia 30 marca 2017 r. II PK 16/16 Sąd Najwyższy utrzymał powyższą linię orzeczniczą wskazując, że znajduje ona uzasadnienie również w motywach wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15, gdzie to Trybunał stwierdził, że racjonalny ustawodawca, decydując się na odrębne od przepisów ogólnych Kodeksu pracy uregulowanie definicji podróży służbowej w odniesieniu do określonej kategorii pracowników, powinien kierować się uzasadnioną potrzebą przyjęcia odmiennych rozwiązań prawnych wobec tej grupy, inaczej bowiem naraża się na zarzut niekonstytucyjnego zróżnicowania sytuacji prawnej podmiotów prawa. Stąd – w ocenie Sądu Najwyższego - dopuszczalny jest wniosek, że o ile nie wprowadzono odrębnej, szczególnej względem kodeksu pracy regulacji w odniesieniu do konkretnej kategorii pracowników, to należy jednakowo traktować wszystkich pracowników w zakresie przysługujących im uprawnień z tytułu podróży służbowych. Sąd Najwyższy zaakcentował, że Trybunał wprost stwierdził, że ustanawianie przepisów o charakterze lex specialis samo w sobie musi uwzględniać specyfikę regulowanej dziedziny, inaczej bowiem nie ma podstaw do odstąpienia od zasad ogólnych, a działanie ustawodawcy może zostać uznane za nieracjonalne (teza 9.4 wyroku TK z 24 listopada 2016 r.). Sąd Najwyższy zauważył przy tym, że wprawdzie w opinii Trybunału Konstytucyjnego przesądzenie przez ustawodawcę, że art. 77 5 § 3-5 k.p. i wydane na podstawie art. 77 5 § 2 k.p. przepisy wykonawcze mają mieć zastosowanie do każdego wykonanego przez kierowcę przewozu w transporcie, jest sprzeczne z ratio legis tych przepisów i świadczy o nieadekwatności przyjętego środka w stosunku do regulowanej dziedziny, to jednak, zważywszy na zakres wniosku, Trybunał w stosunku do tych regulacji nie podjął czynności naprawczych. Tym samym – w ocenie Sądu Najwyższego - zaaprobował ich dalsze funkcjonowanie w systemie prawa. W podsumowaniu wyroku z dnia 30 marca 2017 r., powtarzając za wyrokiem trybunalskim, Sąd Najwyższy uznał, że ponieważ ustawodawca przyjmując autonomiczną definicję podróży służbowej w ustawie o czasie pracy kierowców, nie dokonał systemowego wyodrębnienia podróży służbowej kierowców - stanowiącej w istocie rodzaj wykonywanej przez nich pracy - od odbywanej doraźnie podróży służbowej pozostałych pracowników, o jakiej mowa w kodeksie pracy , to należności z tytułu podróży służbowych kierowców w transporcie należy rozliczać zgodnie z art. 77 5 k.p., tak jak wszystkich innych pracowników, chyba że strony wiążą odrębne regulacje wewnątrzzakładowe lub umowne.

Dokonaną przez Sąd Najwyższy we wskazanych powyżej wyrokach interpretację przepisów ustawy o czasie pracy kierowców Sąd Apelacyjny w pełni podziela, mając na uwadze dodatkowo zasadę dążenia do jednolitości orzecznictwa, mającą zastosowanie zwłaszcza w sytuacji tożsamości podstawy faktycznej i prawnej. Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do odmiennej oceny analogicznie (jak w sprawach poddanych pod ocenę Sądu Najwyższego) zgłoszonych żądań ryczałtu za noclegi. W realiach niniejszej sprawy rozstrzygnięto bowiem o zasadności (pozytywnej) roszczenia powoda w związku z przyjęciem, że regulamin obowiązujący w pozwanej spółce nie zawierał regulacji dotyczących rozliczania kosztów podróży w postaci ryczałtów za noclegi, a w konsekwencji koszty te należało rozliczyć zgodnie z art. 77 5 k.p., tak jak wszystkich innych pracowników .

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że kwestia obowiązku zapewnienia noclegu pracownikowi w podróży służbowej nie jest zagadnieniem nowym, a właściwe wywiązanie się z tego obowiązku w stosunku do kierowców w transporcie międzynarodowym, od lat jest przedmiotem zainteresowania ustawodawców, także na gruncie prawa wspólnotowego, oraz orzecznictwa poddającego pod osąd przyjęte rozwiązania. Pozwana jako pracodawca niewątpliwie musiała mieć tego świadomość, jednakże – jak wykazało postępowanie dowodowe – kwestię zapewnienia innych poza kabiną samochodu noclegów i ich odpłatności zupełnie zaniedbała, ograniczając się do wypłaty ogólnie określanej ryczałtowej diety w wysokości 25 € za każdy dzień wykonywania pracy na terenie państw Unii Europejskiej.

Nie sposób przy tym podzielić twierdzeń apelującej spółki, popartych zarzutem naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., iż wypłacana powodowi w spornym okresie dieta miała obejmować również koszty noclegu (ryczałt) i tak została uzgodniona z powodem i ujęta w obowiązującym u pozwanej regulaminie oraz umowie o pracę.

Analizując trafność podniesionego w tym zakresie w apelacji zarzutu, Sąd Apelacyjny stanął na stanowisku, iż zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest bezprzedmiotowy, albowiem - na co wskazuje utrwalone w tej mierze stanowisko doktryny oraz judykatury - skuteczne postawienie zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń ze zgromadzonymi dowodami lub naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania, że przy ocenie dowodów Sąd nie uwzględnił zasad doświadczenia życiowego, logicznego rozumowania, całokształtu materiału dowodowego lub przeprowadził dowody w sposób naruszający zasady procedury cywilnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 2004 r., III CK 245/04). Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie jest zatem wystarczające przekonanie apelującego o innej, niż przyjęta wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich ocenie odmiennej niż przeprowadzona przez Sąd (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, "Wokanda" 2000/7/10, wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 21 marca 2006 r.,I ACa 1116/2005). A skoro tak, to uznać należało, że pozwana spółka w żadnej mierze nie wykazała podniesionymi w apelacji argumentami wadliwości rozumowania Sądu Okręgowego z punktu widzenia zaprezentowanych powyżej kryteriów.

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że ustalenie o przysługujących powodowi należnościach z tytułu podróży służbowej Sąd Okręgowy poczynił na podstawie przeprowadzonych w sprawie dowodów, głównie złożonych przez strony dokumentów i opinii biegłego, które poddał wszechstronnej ocenie, która została przedstawiona w pisemnych motywach w sposób poddający się kontroli instancyjnej. W ocenie Sądu Apelacyjnego wbrew twierdzeniom apelującej zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził w sposób nie budzący żadnych wątpliwości, że pozwana Spółka nie wypłaciła powodowi przysługujących mu (wobec nie zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu) ryczałtów za noclegi. Wbrew argumentacji apelującego Sąd Okręgowy słusznie przy tym przyjął, że brak było podstaw do przyjęcia, że wypłacana powodowi w spornym okresie dieta z tytułu podróży służbowych obejmowała również ryczałt za noclegi.

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że to do pozwanej jako pracodawcy należało prawidłowe określenie wszystkich należnych składników wynagrodzenia w sposób jednoznaczny, którego to wymogu nie spełniają ani umowa o pracę ani też najbardziej miarodajne w tym zakresie dokumenty w postaci aneksów do umów o pracę, ograniczające się, jak wyżej wskazano do określenia stałej diety, bez wyjaśnienia jej prawnej „zawartości”. Również w regulaminie wynagradzania wprowadzonym u pozwanej od grudnia 2008 r. zawarto wyłącznie regulacje dotyczące zasad określania wysokości diety z tytułu podróży służbowych. Nie zawarto żadnych regulacji wskazujących, że wypłacana pracownikom dieta będzie obejmowała również inne przysługujące pracownikom należności z tytułu podróży służbowych. Sąd Apelacyjny zwrócił przy tym uwagę, że w § 2 rozporządzenia z 2002 r., wyraźnie wyodrębniono, że z tytułu podróży, odbywanej w terminie i w państwie określonym przez pracodawcę pracownikowi przysługują diety (pkt 1) oraz zwrot kosztów przejazdów i dojazdów, noclegów i innych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb (pkt 2). § 4 ust. 1 rozporządzenia dodatkowo precyzuje, iż dieta jest przeznaczona na pokrycie kosztów wyżywienia i inne drobne wydatki. Analogicznie rozwiązanie przewiduje § 2 i § 13 ust. 1 rozporządzenia z 2013 r. wyraźnie wskazujący, iż dieta w czasie podróży zagranicznej jest przeznaczona na pokrycie kosztów wyżywienia i inne drobne wydatki, nie zaś na oddzielnie unormowane koszty noclegu.

Informacji, że wypłacane powodowi świadczenie określane jako dieta obejmuje również koszty noclegów nie udzielono również powodowi ustnie. Powód przyznał, iż taki temat w ogóle nie był poruszany przy zawieraniu umowy oraz w późniejszym okresie. Również świadek A. P., która zawierała z powodem umowę o pracę, przyznała, że przy zawieraniu umowy nie informowała powoda szczegółowo odnośnie tego za co będzie przysługiwała mu dieta i że ewentualnie będzie ona obejmowała również należne ryczałty za noclegi w związku ze spędzaniem nocy w kabinie przydzielonego samochodu. Trudno w takich okolicznościach uznać, iż strony dokonały wiążących i świadomych uzgodnień co do kwestii rozliczenia ryczałtów za noclegi, skoro powód o przysługujących mu uprawnieniach w związku z noclegami i jego formach nie miał w ogóle wiedzy (art. 65 k.c.).

Co więcej Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że pozwana mimo że z jednej strony konsekwentnie podnosiła, iż wypłacana powodowi w spornym okresie dieta obejmowała również ewentualne koszty noclegów z drugiej strony równie konsekwentnie podnosiła, iż nie była to tego zobowiązana wobec spełnienia przesłanek § 9 ust 4 rozporządzenia z 2002 r. (§ 16 ust 4 rozporządzenia z 2013 r.), tj. zapewnienia bezpłatnego noclegu. W konsekwencji – gdyby przyjąć argumentację pozwanej – uznać by należało, iż pozwana spełniła swój obowiązek podwójnie – wypłaciła ryczałt jak i zapewniła bezpłatny nocleg. Faktycznie, co prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, pozwana nie spełniła tego obowiązku wcale, co uzasadniało uwzględnienie zgłoszonego roszczenia.

Skoro z ustaleń faktycznych wynikało jednoznacznie, że pracodawca w żaden sposób w aktach wewnętrznych nie uregulował kwestii wypłaty kierowcom ryczałtów za noclegi, ani kwestii tej nie uzgodnił z pracownikiem – podzielając w pełni przedstawioną wyżej argumentację Sądu Najwyższego wyrażoną w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 lutego 2017 r. (I PK 300/15) oraz z dnia 30 marca 2017 r. (II PK 16/16) – w ocenie Sądu Apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie roszczenie powoda o wypłatę ryczałtów za noclegi zasługiwało na uwzględnienie. Podstawę prawną uwzględnienia roszczenia powoda o ryczałty za noclegi w spornym okresie stanowi w tym przypadku art. 2 ust. 7 ustawy o czasie pracy kierowców w związku z art. 77 5 § 1 k.p., a więc przepisy nie uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją.

Uwzględnienie roszczenia o wypłatę należnych ryczałtów za noclegi, jak konsekwentnie mylnie wywodzi pozwana, nie było natomiast uzależnione od faktycznego wydatkowania takiej kwoty przez powoda tytułem kosztów noclegu. Powyższe wyjaśnia Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 12 czerwca 2014 r. wskazując, iż istota „ryczałtu” jako świadczenia kompensacyjnego (w tym wypadku przeznaczonego na pokrycie kosztów noclegu) polega na tym, że świadczenie wypłacane w takiej formie z założenia jest oderwane od rzeczywistego poniesienia kosztów i nie pokrywa w całości wszystkich wydatków z określonego tytułu (bo nie są one udokumentowane); w zależności od okoliczności konkretnego przypadku kwota ryczałtu - która jako uśredniona i ujednolicona ustalona jest przez prawodawcę - pokryje więc pracownikowi koszty noclegowe w wymiarze mniejszym albo większym niż faktycznie przez niego poniesione (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 października 1998 r., I PKN 392/98, OSNAPiUS 1999/23/745). Okoliczności faktycznie (nie) poniesionych kosztów noclegu przez pracownika dla przysługującego mu – wobec nie zapewnienia bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust 4 rozporządzenia z 2002 r. (§ 16 ust 4 rozporządzenia z 2013 r.) – prawa do ryczałtu za nocleg w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1, tj. wysokości stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu określonego w załączniku do rozporządzenia, pozostają zatem bez znaczenia dla tego prawa. Również w wyroku z 21 lutego 2017 r. I PK 300/17 Sąd Najwyższy stwierdził, że występujący w przepisie art. 77 5 § 3 k.p. zwrot „na pokrycie kosztów podróży” nie powinien być interpretowany tylko jako zwrot udokumentowanych kosztów podróży. Sąd Najwyższy podkreślił, że odesłanie do przepisów rozporządzenia wskazuje, że na zwrot kosztów podróży składają się: diety, zwrot kosztów przejazdów i dojazdów, noclegów i innych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych potrzeb (§ 2 rozporządzenia). Stąd użyte przez ustawodawcę w art. 775 § 3 k.p. sformułowanie na pokrycie kosztów podróży ma szeroki kontekst i obejmuje wszelkie koszty, jakich rekompensaty może oczekiwać pracownik. Podstawowym kosztem, związanym z podróżą służbową, jest koszt noclegu. Zgodnie z § 9 ust. 1 rozporządzenia z 19 grudnia 2002 r. rozlicznie tego kosztu oparte jest na rachunku w wysokości limitu określonego w załączniku do rozporządzenia, natomiast zaniechanie przedłożenia rachunku nie oznacza braku kosztów noclegu po stronie pracownika, a nocleg w kabinie pojazdu nie może być uznany za zapewnienie bezpłatnego noclegu. Także w wyroku z dnia 30 marca 2017 r. II PK 16/16 Sąd Najwyższy wskazał, że na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów o podróżach służbowych pojęcie ryczałtu dopuszcza sytuację, że koszty noclegu nie zostały realnie poniesione przyjmując, że skoro pracownik we własnym zakresie zapewnił sobie nocleg, to i tak musiał ponieść jakieś bliżej nieweryfikowalne koszty.

W tym miejscu wskazać również należało, na który to zarzut także powoływała się apelująca, iż zapewnienie przez pracodawcę pracownikowi (kierowcy wykonującemu przewozy w międzynarodowym transporcie drogowym) odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodu ciężarowego, czyli wyposażenie samochodu w odpowiednie urządzenia (leżankę, klimatyzację, ogrzewanie itp.) pozwala na wykorzystanie przez kierowcę w samochodzie dobowego (dziennego) odpoczynku, przy spełnieniu warunków określonych w art. 8 ust. 8 Rozporządzenia (WE) nr 561/06 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U.UE.L.2006.102.1); natomiast nie oznacza zapewnienia mu przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. Taki stan rzeczy uprawnia pracownika do otrzymania od pracodawcy zwrotu kosztów noclegu, co najmniej na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1 lub 2 tego rozporządzenia(por. uzasadnienie do cyt. uchwały II PZP 1/14). Pogląd ten został podtrzymany w uchwale Sądu Najwyższego z 7 października 2014 r. (I PZP 3/14, OSNP 2015/4/47, LEX nr 1511152) w której Sąd Najwyższy, odpowiadając na następujące pytanie prawne: czy możliwym jest uznanie za bezpłatny nocleg w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. odpoczynku nocnego w kabinie samochodu ciężarowego, jeżeli spełnia on kryteria godziwości? – ponownie wskazał, że zapewnienie pracownikowi - kierowcy samochodu ciężarowego odpoczynku nocnego w kabinie samochodu ciężarowego podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia z 2002 r. W tym względzie Sąd Najwyższy utrzymał dotychczasową linię orzeczniczą również po wydaniu wyroku przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 24 listopada 2016 r. w sprawie K 11/15. W wyroku z dnia 30 marca 2017 r. II PK 16/16 Sąd Najwyższy zaakcentował, że orzeczenie trybunalskie żadnej zmiany co do tego zagadnienia nie wprowadziło. Pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2014 r., II PZP 1/14 jest więc aktualny; zatem nocleg w kabinie kierowcy - niezależnie od warunków - nie może być uznany za bezpłatny nocleg, ani w rozumieniu rozporządzenia z 2009 r., ani też analogicznego w treści następczego rozporządzenia z 2013 r.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 marca 2017 r., analizując celowość utrwalania uznanego w orzecznictwie pojęcia bezpłatny nocleg, miał na uwadze, że ustawodawca wprowadzając w art. 2 pkt 7 ustawy o czasie pracy kierowców do języka prawa nową definicję podróży służbowej, realizował założony przez siebie cel, tj. rekompensatę kosztów socjalnych stałego świadczenia pracy poza miejscem zamieszkania. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 marca 2017 r. podkreślił, że wykładnia prawa musi sprzyjać osiągnięciu tego celu ustawodawczego, tak by sformułowane ostatecznie przepisy prawne prawidłowo wyrażały wysławianą normę oraz nadawały się do realizacji zakładanego celu (zob. wyrok TK z 24 lutego 2003 r. w sprawie K 28/02). Sąd Najwyższy stwierdził, że ustawodawca zadecydował w istocie, że każde wykonanie przewozu drogowego przez kierowcę ma charakter podróży służbowej. Konsekwencją zaś wykonywania pracy w podróży służbowej przez kierowcę jest obowiązek pokrycia kosztów związanych z tą podróżą w myśl obowiązujących przepisów art. 77 5 § 1 k.p. Sąd Najwyższy podkreślił, że w ten sposób doszło do istotnej ingerencji w treść stosunku pracy, którego ukształtowanie, co do zasady, pozostawia się uzgodnieniom stron. To bowiem z woli ustawodawcy znajduje zastosowanie wobec kierowców i ich pracodawców regulacja dotycząca incydentalnych podróży służbowych pracowników sektora administracji. Brak regulacji adekwatnych do wykonywanej przez kierowców pracy i odesłanie w zakresie ustalania warunków i wysokości należności przysługujących z tytułu podróży służbowej kierowców do przepisów dotyczących pracowników sfery budżetowej ujawnił się szczególnie przy wykładni pojęcia bezpłatny nocleg zawartego w rozporządzeniach z 2002 r. i 2013 r. Pojęcie to, choć nieostre, jest wystarczająco czytelne w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w jednostkach sfery budżetowej przebywających w podróży służbowej, a jego wykładnia w stosunku do tego kręgu adresatów jest jednolita. W odniesieniu jednak do kierowców zatrudnionych w transporcie międzynarodowym, analogiczna wykładnia jest powszechnie krytykowana przez przewoźników. W ocenie Sądu Najwyższego nie ma jednak żadnego prawnego argumentu by te grupy różnicować, skoro nie uczynił tego ustawodawca wprowadzając autonomiczną definicję czasu pracy kierowców w transporcie. Nie było żadnych przeszkód prawnych by ustawodawca wprowadził regulację w zakresie pojęcia bezpłatny nocleg na potrzeby rozliczania kosztów noclegów, a skoro tego nie uczynił, to powszechnie obowiązujące przepisy oraz wypracowana na ich gruncie wykładnia znajdują zastosowanie w odniesieniu do kierowców w transporcie, tak jak do wszystkich innych pracowników. Sąd Najwyższy miał tu na uwadze, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 24 listopada 2016 r., K 11/15 uznał, że usprawiedliwione były oczekiwania pracodawców, iż zapewnienie kierowcy odpowiedniego miejsca do spania w kabinie samochodowej zwalnia ich z obowiązku ponoszenia kosztów noclegu, co dodatkowo znajdowało potwierdzenie w art. 14 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, dopuszczającym wykorzystanie dobowego odpoczynku w pojeździe, jeśli znajduje się on na postoju i jest wyposażony w miejsce do spania, jak również z uwagi na cel unijnego rozporządzenia nr 561/2006 - poprawa warunków socjalnych kierowców oraz zwiększenie bezpieczeństwa wykonywanych przewozów drogowych, tak by eliminować przyczyny ich niewyspania, zmęczenia i przepracowania. Niemniej skoro krajowy ustawodawca, mając na względzie wskazane regulacje prawne, jednocześnie wprowadza kierowcom w transporcie gwarancje zwrotu należności z tytułu podróży służbowych, czy to w formie rozliczenia, czy ryczałtu, a przy tym regulując pojęcie prawne odpowiednie miejsce do spania nie zestawia tego pojęcia z pojęciem bezpłatny nocleg na potrzeby rozliczenia kosztów noclegu, to oznacza, że realizuje cel pełnej rekompensaty należności, w tym ryczałtowej. Tak określone ratio legis determinuje więc wykładnię dokonaną przez Sąd Najwyższy.

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się również matematycznych błędów po stronie Sądu Okręgowego. Wysokość zasądzonych kwot została oparta na odpowiednich przepisach prawa – odpowiednio przepisów § 9 i § 13 rozporządzenia z 2002 r. oraz § 5 i § 16 rozporządzenia z 2013 r. i załącznikach określających wysokość limitu za nocleg w hotelu z uwzględnieniem tabel kursów średnich NBP według daty wymagalności roszczeń. Apelująca nie przedstawiła własnego, wyliczenia, ograniczając się jedynie do ogólnego podważenia zasadności zasądzenia na rzecz powoda ryczałtów za noclegi.

Chybione okazały się również zarzuty apelującej dotyczące prawidłowości rozstrzygnięcia Sadu Okręgowego w zakresie w jakim uznał za zasadne roszczenie powoda o zasądzenie kwoty 5.291,55 zł wraz z odsetkami liczonymi od dnia 4 kwietnia 2014 r. na którą to kwotę składały się dokonane przez pracodawcę bezprawnie potrącenia z przysługujących powodowi diet kwot wskazanych przez pracodawcę w fakturach: z dnia 6 czerwca 2013 r. (kwota 190,47 zł potrącona z należnej powodowi diety tytułem nieuzasadnionego zakupu mat antypoślizgowych”), z dnia 28 czerwca 2013 r. (kwota 289,48 zł za zniszczenie palety), z dnia 13 sierpnia 2013 r. (kwota 861,06 zł tytułem „obciążenie za uszkodzenie palety”), w dniu 15 marca 2012 r. (kwota 1700 zł za przekroczenie norm zużycia paliwa („za przepał on”), w dniu 31 grudnia 2013 r. (kwota 2.250,54 zł w związku z przekroczeniem norm zużycia paliwa). Sąd Apelacyjny przyjął za własne ustalenia Sądu Okręgowego w tym przedmiocie i w całości podzielił ocenę prawną przedstawioną przez Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Z tego też względu Sąd Odwoławczy nie dostrzega potrzeby ponownego szczegółowego przytaczania zawartych w nim argumentów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776 oraz z dnia 22 lutego 2010 r., I UK 233/09, lex nr 585720 i z dnia 24 września 2009 r., II PK 58/09, lex nr 558303).

Sąd Apelacyjny zwrócił przy tym uwagę, że apelująca w zakresie tego roszczenia ograniczyła się wyłącznie do zarzucenia Sądowi Okręgowemu błędu w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że pozwana dokonywała potrąceń z innych należności powoda niż wynagrodzenie za pracę, wskazując, że przedmiotowych płatności powód dokonywał osobiście wpłacając określone środki do kasy pozwanej. Nie przedstawiono uzasadnienia co do tego zarzutu apelacyjnego. Niemniej jednak Sąd Apelacyjny podkreśla, że w toku postępowania przed Sądem Okręgowym pozwana przyznała wprost, że potrącenia wymienionych wyżej kwot pracodawca dokonał z należnych powodowi diet za podróże służbowe.

Reasumując powyższe rozważania Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia apelacji. Wyrok Sądu I instancji należało uznać za prawidłowy jako znajdujący pokrycie w uprawnionych ustaleniach faktycznych poddanych właściwej ocenie prawidłowo dobranych, mających zastosowanie w sprawie przepisów prawa materialnego. Apelacja podlegała oddaleniu, o czym orzeczono na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c. w związku z § 9 ust.1 pkt 2 w zw. z § 2pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) stawki minimalne wynoszą w sprawach z zakresu prawa pracy o wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż wymienione w pkt 4 - 75% stawki obliczonej na podstawie § 2. Zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia apelacji stawki minimalne wynoszą przy wartości przedmiotu powyżej 50 000 zł do 200 000 zł - 7200 zł (stawka minimalna wynosiła zatem w niniejszym przypadku 5400 zł (75% z 7200 zł zł)